Brontekst bekijken van Nobelprijs voor Natuurkunde

[[Bestand:Wilhelm Conrad Röntgen (1845--1923).jpg|thumb|right|200px|[[Wilhelm Röntgen]] (1845-1923) ontving als eerste de Nobelprijs voor Natuurkunde, "voor zijn ontdekking van de opmerkelijke [[röntgenstraling|röntgenstralen]]", die later naar hem zijn genoemd]]
De '''Nobelprijs voor Natuurkunde''' is de hoogste onderscheiding voor prestaties op het terrein der [[natuurkunde]].

De prijs wordt elk jaar op 10 december, de sterfdag van [[Alfred Nobel]] (1833-1896), toegekend door een commissie van de [[Kungliga Vetenskapsakademien]] (''Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen'').

Lijst met winnaars van de [[Nobelprijs]] voor [[Natuurkunde]] van 1901 tot heden.

{| class="wikitable"
!Jaar
!Naam||Land
!Toelichting
|-
|1901
|[[Wilhelm Röntgen]]||{{DE}}
|"Voor zijn ontdekking van de opmerkelijke [[röntgenstraling|röntgenstralen]] die later naar hem zijn vernoemd."
|-
|1902
|[[Hendrik Lorentz]]<br />[[Pieter Zeeman]]||{{NL}}
|"Voor hun onderzoek naar de invloed van [[magnetisme]] op stralingsverschijnselen." (zie [[zeemaneffect]])
|-
| rowspan="2" | 1903
|[[Antoine Henri Becquerel]]||{{FR}}
|"Voor zijn ontdekking van de spontane [[radioactiviteit]]."
|-
|[[Pierre Curie]]<br />[[Marie Curie]]||{{FR}}<br>{{PL}}
|"Voor hun onderzoek naar de stralingsverschijnselen ontdekt door Henri Becquerel."
|-
|1904
|[[John William Strutt]]||{{GB}}
|"Voor zijn onderzoek naar de dichtheid van de belangrijkste [[Gas (aggregatietoestand)|gassen]] en zijn ontdekking van [[argon]] in samenhang met dit onderzoek."
|-
|1905
|[[Philipp Eduard Anton Lenard]]||{{DE}}
|"Voor zijn verrichtingen met betrekking tot de [[kathodestraal|kathodestralen]]."
|-
|1906
|{{nowrap|[[Joseph John Thomson]]}}||{{GB}}
|"Voor zijn theoretisch en experimenteel onderzoek naar de [[Elektrische geleiding|geleiding]] van [[elektriciteit]] door gassen."
|-
|1907
|[[Albert Michelson]]||{{US}}
|"Voor zijn optische precisie-instrumenten en het [[spectroscopie|spectroscopisch]] en [[metrologie|metrologisch]] onderzoek dat daarmee is uitgevoerd."
|-
|1908
|[[Gabriel Jonas Lippmann]]||{{FR}}
|"Voor zijn methode om kleuren fotografisch te reproduceren, gebaseerd op het verschijnsel van [[Interferentie (natuurkunde)|interferentie]]."
|-
|1909
|[[Guglielmo Marconi]]<br />{{nowrap|[[Karl Ferdinand Braun]]}}||{{IT}}<br>{{DE}}
|"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van de [[radiotelegrafie|draadloze telegrafie]]."
|-
|1910
|[[Johannes Diderik van der Waals]]||{{NL}}
|"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de [[Toestandsvergelijkingen|toestandsvergelijking]] van [[Gas (aggregatietoestand)|gassen]] en [[vloeistof]]fen."
|-
|1911
|[[Wilhelm Wien]]||{{DE}}
|"Voor zijn ontdekkingen betreffende de [[Verschuivingswet van Wien|wetten die de uitstraling van warmte bepalen]]."
|-
|1912
|[[Nils Gustaf Dalén]]||{{SE}}
|"Voor zijn ontdekking van de automatische regulatoren die samen met gashouders kunnen worden gebruikt om [[vuurtoren]]s en boeien te verlichten."
|-
|1913
|[[Heike Kamerlingh Onnes]]||{{NL}}
|"Voor zijn onderzoek naar de eigenschappen van materie bij lage temperaturen, dat onder andere tot de productie van vloeibaar [[helium]] heeft geleid."
|-
|1914
|[[Max von Laue]]||{{DE}}
|"Voor zijn ontdekking van de [[röntgendiffractie|diffractie van röntgenstraling door kristallen]]"
|-
|1915
|[[William Henry Bragg]]<br />[[William Lawrence Bragg]]||{{GB}}
|"Voor hun verdiensten op het gebied van de [[röntgendiffractie|analyse van de kristalstructuur door middel van röntgenstraling]]."
|-
|1916
|(niet toegekend)||
|
|-
|1917
|[[Charles Glover Barkla]]||{{GB}}
|"Voor zijn ontdekking van de [[karakteristieke straling|karakteristieke röntgenstraling]] van de [[Chemisch element|elementen]]."
|-
|1918
|[[Max Planck]]||{{DE}}
|"Voor zijn verdiensten voor de vooruitgang van de natuurkunde door zijn ontdekking van [[kwantum|energiekwanta]]"
|-
|1919
|[[Johannes Stark]]||{{DE}}
|"Voor zijn ontdekking van het [[dopplereffect]] in kanaalstralen<ref>Positief geladen ionenstraling, anodestralen</ref> en het splitsen van [[spectraallijn]]en in [[elektrisch veld|elektrische velden]]."
|-
|1920
|[[Charles-Édouard Guillaume]]||{{CH}}
|"Voor zijn verdiensten op het gebied van de precisiemeting in de natuurkunde door zijn ontdekking van anomalieën in [[legering]]en van [[nikkel]][[Staal (legering)|staal]]."
|-
|1921
|[[Albert Einstein]]||{{CH}}
|"Voor zijn verdiensten voor de theoretische natuurkunde, en met name voor zijn ontdekking van de wet van het [[foto-elektrisch effect]]."<ref>[http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1921/index.html The Nobel Prize in Physics 1921], geraadpleegd op 23 mei 2018</ref>
|-
|1922
|[[Niels Bohr]]||{{DK}}
|"Voor zijn verdiensten bij het onderzoek naar de [[atoomstructuur|structuur van atomen]] en de [[elektromagnetische straling|straling]] die door die atomen wordt uitgezonden."
|-
|1923
|[[Robert Millikan]]||{{US}}
|"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de [[elementaire lading]] in de elektriciteit en het [[foto-elektrisch effect]]."
|-
|1924
|[[Manne Siegbahn]]||{{SE}}
|"Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de [[röntgenspectroscopie]]."
|-
|1925
|[[James Franck]]<br />[[Gustav Ludwig Hertz]]||{{DE}}
|"Voor hun ontdekking van de wetten die gelden voor de botsing van een elektron met een atoom."
|-
|1926
|[[Jean Perrin]]||{{FR}}
|"Voor zijn werk over de discontinue structuur van de materie, en met name voor zijn ontdekking van het sedimentatie-evenwicht."
|-
|1927
|[[Arthur Holly Compton]]<br />[[Charles Thomson Rees Wilson]]||{{US}}<BR>{{UK}}
|"Voor zijn ontdekking van het naar hem genoemde [[compton-effect]]." (Compton), "Voor zijn methode voor het [[Wilsonvat|zichtbaar maken]] van de paden van elektrisch geladen deeltjes door de condensatie van damp." (Wilson)
|-
|1928
|[[Owen Willans Richardson]]||{{UK}}
|"Voor zijn verrichtingen op het gebied van het [[thermionische emissie|thermionische fenomeen]] en met name voor de ontdekking van de naar hem genoemde wet."
|-
|1929
|[[Louis de Broglie]]||{{FR}}
|"Voor zijn ontdekking van de [[Hypothese van De Broglie|golfeigenschappen]] van elektronen."
|-
|1930
|[[Chandrasekhara Raman]]||{{IN}}
|"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de [[Verstrooiing (natuurkunde)|lichtverstrooiing]] en voor de ontdekking van [[Ramanspectroscopie|het naar hem genoemde effect]]."
|-
|1931
|(niet toegekend)||
|
|-
|1932
|[[Werner Heisenberg]]||{{DE}}
|"Voor de schepping van de kwantummechanica, waarvan de toepassing onder andere heeft geleid tot de ontdekking van de [[allotropie|allotrope]] vormen van [[Waterstof (element)|waterstof]]."
|-
|1933
|[[Erwin Schrödinger]]<br />[[Paul Dirac]]||{{AT}}<BR>{{UK}}
|"Voor de ontdekking van nieuwe, productieve vormen van de [[atoomtheorie]]."
|-
|1934
|(niet toegekend)||
|
|-
|1935
|[[James Chadwick]]||{{UK}}
|"Voor de ontdekking van het [[neutron]]."
|-
| rowspan="2" | 1936
|[[Victor Franz Hess]]||{{AT}}
|"Voor zijn ontdekking van [[kosmische straling]]."
|-
|[[Carl Anderson (natuurkundige)|Carl Anderson]]||{{US}}
|"Voor zijn ontdekking van het [[positron]]."
|-
|1937
|[[Clinton Davisson]]<br />[[George Paget Thomson]]||{{US}}<BR>{{UK}}
|"Voor hun experimentele ontdekking van de [[elektronendiffractie|diffractie van elektronen]] door kristallen."
|-
|1938
|[[Enrico Fermi]]||{{US}}
|"Voor het aantonen van het bestaan van nieuwe [[radioactiviteit|radioactieve]] elementen die zijn geproduceerd door bestraling met [[neutron]]en, en voor zijn daarmee samenhangende ontdekking van [[kernreactie]]s veroorzaakt door langzame neutronen."
|-
|1939
|[[Ernest Lawrence]]||{{US}}
|"Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van het [[cyclotron]] en voor de daarmee verkregen resultaten, vooral met betrekking tot [[synthetische radio-isotoop|kunstmatige radioactieve elementen]]."
|-
|1940
|(niet toegekend)||
| rowspan="3" | 
|-
|1941
|(niet toegekend)||
|-
|1942
|(niet toegekend)||
|-
|1943
|[[Otto Stern]]||{{US}}
|"Voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de molecuulstraalmethode en zijn ontdekking van het [[magnetisch moment]] van het [[proton (deeltje)|proton]]."
|-
|1944
|[[Isidor Isaac Rabi]]||{{US}}
|"Voor zijn [[Rabi-oscillatie|resonantieprincipe]] om de magnetische eigenschappen van [[atoomkern]]en vast te leggen."
|-
|1945
|[[Wolfgang Pauli]]||{{AT}}
|"Voor zijn ontdekking van het [[uitsluitingsprincipe van Pauli]]."
|-
|1946
|[[Percy Williams Bridgman]]||{{US}}
|"Voor zijn uitvinding van een apparaat om extreem hoge drukken op te wekken en de ontdekkingen die hiermee in de hogedrukfysica zijn gedaan."
|-
|1947
|[[Edward Victor Appleton]]||{{UK}}
|"Voor zijn onderzoek op het gebied van de fysica van de hogere aardatmosfeer, en met name voor zijn ontdekking van de zogenaamde Appleton-laag."
|-
|1948
|[[Patrick Blackett]]||{{UK}}
|"Voor zijn ontwikkeling van de [[Nevelvat|Wilson-nevelkamermethode]] en zijn ontdekkingen daarmee op het gebied van de [[kernfysica]] en de [[kosmische straling]]."
|-
|1949
|[[Hideki Yukawa]]||{{JP}}
|"Voor zijn voorspelling van het bestaan van [[meson]]en op grond van theoretisch werk over atoomkrachten."
|-
|1950
|[[Cecil Powell]]||{{UK}}
|"Voor zijn ontwikkeling van de fotografische methode om nucleaire processen te bestuderen, en zijn ontdekkingen over [[meson]]en met deze methode."
|-
|1951
|[[John Cockcroft]]<br />[[Ernest Walton]]||{{UK}}<br>{{IE}}
|"Voor hun baanbrekende werk op het gebied van [[Transmutatie (kernfysica)|transmutatie]] van atoomkernen door [[deeltjesversneller|kunstmatig versnelde]] atomaire deeltjes."
|-
|1952
|[[Felix Bloch]]<br />[[Edward Mills Purcell]]||{{UK}}<br>{{US}}
|"Voor hun ontwikkeling van nieuwe methodes voor precisiemeting van [[atoomkern|kern]][[magnetisme]] en daarmee samenhangende ontdekkingen."
|-
|1953
|[[Frits Zernike]]||{{NL}}
|"Voor zijn demonstratie van de fasecontrastmethode, en met name voor zijn uitvinding van de [[fasecontrastmicroscoop]]."
|-
| rowspan="2" | 1954
|[[Max Born]]||{{UK}}
|"Voor zijn fundamentele onderzoek naar de [[kwantummechanica]], en vooral voor zijn statistische interpretatie van de [[golffunctie]]."
|-
|[[Walther Bothe]]||{{DE}}
|"Voor de [[coïncidentie]]methode en de daarmee gedane ontdekkingen."
|-
| rowspan="2" | 1955
|[[Willis Lamb]]||{{US}}
|"Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de [[fijnstructuur]] van het [[waterstofspectrum]]."
|-
|[[Polykarp Kusch]]||{{US}}
|"Voor zijn nauwkeurige bepaling van het [[magnetisch moment]] van het [[Elektron (hoofdbetekenis)|elektron]]."
|-
|1956
|[[William Shockley]]<br />[[John Bardeen]]<br />[[Walter Brattain]]||{{US}}
|"Voor hun onderzoek naar [[Halfgeleider (elektronica)|halfgeleiders]] en hun ontdekking van het [[transistor]]effect."
|-
|1957
|[[Chen Ning Yang]]<br />[[Tsung-Dao Lee]]||{{CN}}
|"Voor hun diepgaand onderzoek naar de zogenaamde [[pariteitsymmetrie|pariteitswet]] dat heeft geleid tot belangrijke ontdekkingen over de elementaire deeltjes."
|-
|1958
|[[Pavel Tsjerenkov]]<br />[[Ilja Frank]]<br />[[Igor Tamm]]||{{RU}}
|"Voor hun ontdekking en interpretatie van het [[tsjerenkov-effect]]."
|-
|1959
|[[Emilio Segrè]]<br />[[Owen Chamberlain]]||{{IT}}<BR>{{US}}
|"Voor hun ontdekking van het [[antiproton]]."
|-
|1960
|[[Donald Glaser]]||{{US}}
|"Voor zijn uitvinding van het [[bellenvat]]."
|-
| rowspan="2" | 1961
|[[Robert Hofstadter]]||{{US}}
|"Voor zijn baanbrekend onderzoek naar [[elektronendiffractie]] door atoomkernen en voor de daardoor gedane ontdekkingen over de structuur van de [[nucleon]]en."
|-
|[[Rudolf Mössbauer]]||{{DE}}
|"Voor zijn onderzoek naar [[Resonantie (natuurkunde)|resonantie]]-[[absorptie (natuurkunde)|absorptie]] van [[gammastraling]] en zijn ontdekking in dit verband van het naar hem genoemde [[Mössbauereffect|mössbauer-effect]]."
|-
|1962
|[[Lev Landau]]||{{RU}}
|"Voor zijn baanbrekende theorieën over [[gecondenseerde materie]], vooral vloeibaar [[helium]]."
|-
| rowspan="2" | 1963
|[[Eugene Wigner]]||{{US}}
|"Voor zijn bijdragen aan de theorie van de atoomkernen en de elementaire deeltjes, vooral door de ontdekking en de toepassing van fundamentele [[symmetrie (natuurkunde)|symmetrieprincipes]]"
|-
|[[Maria Goeppert-Mayer]]<br />[[Hans Jensen]]||{{US}}<br>{{DE}}
|"Voor hun ontdekkingen betreffende de [[schillenstructuur]] van de kern."
|-
|1964
|[[Charles Townes]]<br />[[Nikolaj Basov]]<br />[[Aleksandr Prochorov]]||{{US}}<br>{{RU}}
|"Voor hun fundamentele verrichtingen op het gebied van de [[kwantum]][[elektronica]], dat heeft geleid tot de constructie van oscillatoren en versterkers gebaseerd op het [[Maser (straling)|maser]]-[[laser (licht)|laser]] principe."
|-
|1965
|[[Shinichiro Tomonaga]]<br />[[Julian Schwinger]]<br />[[Richard Feynman]]||{{JP}}<br>{{US}}
|"Voor hun fundamentele verrichtingen op het gebied van de [[kwantumelektrodynamica]], met diepgravende consequenties voor de fysica van [[elementair deeltje|elementaire deeltjes]]."
|-
|1966
|[[Alfred Kastler]]||{{FR}}
|"Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van optische methoden voor het bestuderen van Hertziaanse [[Resonantie (natuurkunde)|resonanties]] in atomen."
|-
|1967
|[[Hans Bethe]]||{{US}}
|"Voor zijn bijdragen aan de theorie van de [[kernreactie]]s, met name zijn ontdekkingen betreffende de energieproductie in [[ster (hemellichaam)|sterren]]."
|-
|1968
|[[Luis Alvarez]]||{{US}}
|"Voor zijn essentiële bijdragen aan de [[deeltjesfysica|fysica van elementaire deeltjes]], met name de ontdekking van een groot aantal resonantietoestanden, die mogelijk zijn geworden door zijn ontwikkeling van de techniek met een [[Waterstof (element)|waterstof]][[bellenvat]] en het gebruik van data-analyse."
|-
|1969
|[[Murray Gell-Mann]]||{{US}}
|"Voor zijn bijdragen en ontdekkingen over de indeling van [[elementair deeltje|elementaire deeltjes]] en hun interacties"
|-
| rowspan="2" | 1970
|[[Hannes Alfvén]]||{{SE}}
|"Voor zijn fundamentele verrichtingen en ontdekkingen op het gebied van de [[magnetohydrodynamica]] met vruchtbare toepassingen op verschillende terreinen van de [[plasmafysica]]."
|-
|[[Louis Néel]]||{{FR}}
|"Voor zijn fundamentele verrichtingen en ontdekkingen betreffende [[antiferromagnetisme]] en [[ferrimagnetisme]], die hebben geleid tot belangrijke toepassingen in de vastestoffysica."
|-
|1971
|[[Dennis Gabor]]||{{UK}}
|"Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van de [[holografie|holografische]] methode."
|-
|1972
|[[John Bardeen]]<br />[[Leon Cooper]]<br />[[Robert Schrieffer]]||{{US}}
|"Voor hun gezamenlijk ontwikkelde theorie van de [[supergeleiding]], gewoonlijk BCS-theorie genoemd."
|-
| rowspan="2" | 1973
|[[Leo Esaki]]<br />[[Ivar Giaever]]||{{JP}}<BR>{{NO}}
|"Voor hun experimentele ontdekkingen over [[tunneleffect]]en in halfgeleiders en supergeleiders."
|-
|[[Brian Josephson]]||{{UK}}
|"Voor zijn theoretische voorspellingen van de eigenschappen van een supergeleidende stroom door een tunnelbarrière, met name die fenomenen die algemeen bekendstaan als de [[Josephson-junctie|josephson-effecten]]."
|-
|1974
|[[Martin Ryle]]<br />[[Antony Hewish]]||{{UK}}
|"Voor hun fundamentele onderzoek in de [[Radioastronomie|radioastrofysica]]" (beiden), "Voor zijn observaties en uitvindingen, met name de [[apertuursynthese]]techniek." (Ryle), "Voor zijn beslissende bijdrage aan de ontdekking van [[pulsar]]s." (Hewish)
|-
|1975
|[[Aage Bohr]]<br />[[Ben Mottelson]]<br />[[James Rainwater]]||{{DK}}<br>{{US}}
|"Voor de ontdekking van het verband tussen collectieve beweging en deeltjesbeweging in [[atoomkern]]en, en de ontwikkeling van de theorie van de structuur van de atoomkern gebaseerd op dit verband."
|-
|1976
|[[Burton Richter]]<br />[[Samuel Ting]]||{{US}}
|"Voor hun baanbrekende werk bij de ontdekking van een [[J/ψ-meson|zwaar elementair deeltje van een nieuw type]]."
|-
|1977
|[[Philip Anderson (natuurkundige)|Philip Anderson]], [[Nevill Mott]], [[John van Vleck]]||{{US}}<BR>{{UK}}
|"Voor hun fundamentele theoretische onderzoek naar de elektronische structuur van magnetische en wanordelijke systemen."
|-
| rowspan="2" | 1978
|[[Pjotr Kapitsa]]||{{RU}}
|"Voor zijn fundamentele uitvindingen en ontdekkingen op het gebied van de [[lagetemperatuurfysica]]."
|-
|[[Arno Allan Penzias]]<br />[[Robert Woodrow Wilson]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking van de [[kosmische achtergrondstraling]] met microgolflengte."
|-
|1979
|[[Sheldon Glashow]]<br />[[Abdus Salam]]<br />[[Steven Weinberg]]||{{US}}<br>{{PK}}
|"Voor hun bijdragen aan de [[elektrozwakke wisselwerking|geünificeerde theorie van de zwakke kernkracht en het elektromagnetisme]], waaronder de voorspelling van de zwakke neutrale stroom."
|-
|1980
|[[James Cronin]]<br />[[Val Fitch]]||{{US}}
|"Voor de ontdekking van de doorbreking van fundamentele [[CP-symmetrie|symmetrieprincipes]] bij het verval van neutrale [[kaon]]en"
|-
| rowspan="2" | 1981
|[[Nico Bloembergen]]<br />[[Arthur Schawlow]]||{{NL}}<br>{{US}}
|"Voor hun bijdrage aan de ontwikkeling van de [[laser (licht)|laserspectroscopie]]."
|-
|[[Kai Manne Börje Siegbahn]]||{{SE}}
|"Voor zijn bijdrage aan de ontwikkeling van de hoge-resolutie [[Elektron (hoofdbetekenis)|elektron]]enspectroscopie."
|-
|1982
|[[Kenneth Wilson]]||{{US}}
|"Voor zijn theorie voor kritische verschijnselen samenhangend met [[faseovergang]]en."
|-
| rowspan="2" | 1983
|[[Subramanyan Chandrasekhar]]||{{UN}}
|"Voor zijn theoretische onderzoek van de fysische processen die van belang zijn voor de structuur en evolutie van de [[ster (hemellichaam)|sterren]]."
|-
|[[William Fowler]]||{{US}}
|"Voor zijn theoretische onderzoek van de fysische processen die van belang zijn voor de structuur en evolutie van de [[ster (hemellichaam)|sterren]]."
|-
|1984
|[[Carlo Rubbia]]<br />[[Simon van der Meer]]||{{IT}}<br>{{NL}}
|"Voor hun beslissende bijdragen aan het grote project dat leidde tot de ontdekking van de velddeeltjes [[W-boson|W]] en [[Z-boson|Z]] die verantwoordelijk zijn voor het overbrengen van de [[zwakke kernkracht]]."
|-
|1985
|[[Klaus von Klitzing]]||{{DE}}
|"Voor zijn ontdekking van het [[kwantum-hall-effect]]."
|-
| rowspan="2" | 1986
|[[Ernst Ruska]]||{{DE}}
|"Voor zijn fundamentele verrichtingen in de elektronenoptica, en de ontwikkeling van de eerste [[Elektronenmicroscopie|elektronenmicroscoop]]."
|-
|[[Gerd Binnig]]<br />[[Heinrich Rohrer]]||{{DE}}<br>{{CH}}
|"Voor hun ontwerp van de [[Scanning tunneling microscopy|scanning-tunnelingmicroscoop]]."
|-
|1987
|[[Georg Bednorz]]<br />[[Alex Müller]]||{{DE}}<bR>{{CH}}
|"Voor hun belangrijke doorbraak bij de ontdekking van [[supergeleiding]] in [[Keramiek|keramische materialen]].
|-
|1988
|[[Leon Lederman]]<br />[[Melvin Schwartz]]<br />[[Jack Steinberger]]||{{US}}
|"Voor de [[neutrino]]bundelmethode en de demonstratie van de doubletstructuur van de [[Lepton (subatomair deeltje)|leptonen]] door de ontdekking van het [[muon-neutrino]]."
|-
| rowspan="2" | 1989
|[[Norman Ramsey]]||{{US}}
|"Voor zijn uitvinding van de methode met de gescheiden oscillerende velden en het gebruik daarvan bij de waterstof[[Maser (straling)|maser]] en andere [[atoomklok]]ken."
|-
|[[Hans Dehmelt]]<br />[[Wolfgang Paul]]||{{DE}}
|"Voor hun ontwikkeling van de [[ionenval]]techniek."
|-
|1990
|[[Jerome Friedman]]<br />[[Henry Kendall]]<br />[[Richard Taylor (natuurkundige)|Richard Taylor]]||{{US}}<br>{{CA}}
|"Voor hun fundamentele onderzoek naar [[diepe inelastische verstrooiing]] van [[Elektron (hoofdbetekenis)|elektron]]en aan [[proton (deeltje)|protonen]] en gebonden [[neutron]]en, die van essentieel belang waren voor de ontwikkeling van het [[quark]]model in de [[deeltjesfysica|fysica van elementaire deeltjes]]."
|-
|1991
|[[Pierre-Gilles de Gennes]]||{{FR}}
|"Voor zijn ontdekking dat methoden die waren ontwikkeld voor het bestuderen van ordeningsverschijnselen in eenvoudige systemen kunnen worden gegeneraliseerd naar complexere vormen van materie, met name [[vloeibaar kristal|vloeibare kristallen]] en [[polymeer|polymeren]]."
|-
|1992
|[[Georges Charpak]]||{{FR}}
|"Voor zijn uitvinding en ontwikkeling van [[deeltje]]sdetectors, met name de meerdradige proportionele kamer."
|-
|1993
|[[Russell Hulse]]<br />[[Joseph Taylor]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking van een nieuw type [[pulsar]], een ontdekking die nieuwe mogelijkheden heeft geopend voor de bestudering van de [[zwaartekracht]]."
|-
|1994
|[[Bertram Brockhouse]]<br />[[Clifford Shull]]||{{CA}}<br>{{US}}
|"Voor hun baanbrekende werk aan de ontwikkeling van [[neutronendiffractie]]technieken bij onderzoek aan gecondenseerde [[materie]]." (beide), "Voor de ontwikkeling van de [[neutronenspectroscopie]]." (Brockhouse), "Voor de ontwikkeling van de techniek van de neutronendiffractie." (Shull)
|-
|1995
|[[Martin Lewis Perl]]<br />[[Frederick Reines]]||{{US}}
|"Voor experimenteel fundamenteel onderzoek naar [[Lepton (subatomair deeltje)|leptonenfysica]]." (beide)<br> "Voor de ontdekking van het [[tau (lepton)|tau-lepton]]." (Perl)<br> "Voor de detectie van het [[neutrino]]." (Reines)
|-
|1996
|[[David Morris Lee]]<br />[[Douglas Osheroff]]<br />[[Robert Coleman Richardson]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking van [[superfluïditeit]] in [[helium-3]]."
|-
|1997
|[[Steven Chu]]<br />[[Claude Cohen-Tannoudji]]<br />[[William Daniel Phillips]]||{{CN}}<br />{{FR}}<br />{{US}}
|"Voor de ontwikkeling van methoden om [[laserkoeling|atomen af te koelen en te vangen met laserlicht]]."
|-
|1998
|[[Robert Betts Laughlin]]<br />[[Horst Ludwig Störmer]]<br />[[Daniel Chee Tsui]]||{{US}}<br />{{DE}}<br />{{US}}
|"Voor hun ontdekking van een nieuwe vorm van kwantumvloeistof met [[Excitatie (kwantummechanica)|excitaties]] die een fractionele lading dragen."
|-
|1999
|[[Gerard 't Hooft]]<br />[[Martinus Veltman (natuurkundige)|Martinus Veltman]]||{{NL}}
|"Voor het ophelderen van de kwantumstructuur van de [[elektrozwakke wisselwerking]]en in de natuurkunde."
|-
| rowspan="3" | 2000
|[[Zjores Ivanovitsj Alferov]]||{{RU}}
|"Voor fundamenteel onderzoek naar informatie- en communicatietechnologie."
|-
|[[Herbert Kroemer]]||{{DE}}
|"Voor het ontwikkelen van [[Halfgeleider (elektronica)|halfgeleider]]-heterostructuren die worden gebruikt in zeer snelle [[fotonica|opto-elektronica]]."
|-
|[[Jack Kilby]]||{{US}}
|"Voor zijn aandeel in de uitvinding van de [[geïntegreerde schakeling]]."
|-
|2001
|[[Eric Cornell]]<br />[[Wolfgang Ketterle]]<br />[[Carl Wieman]]||{{US}}<br>{{DE}}<br>{{US}}
|"Voor het bereiken van [[Bose-einsteincondensaat|bose-einsteincondensaten]] in ijle gassen van alkaliatomen en voor vroeg fundamenteel onderzoek naar de eigenschappen van de condensaten."
|-
| rowspan="2" | 2002
|[[Raymond Davis Jr.]]<br />[[Masatoshi Koshiba]]||{{US}}<br />{{JP}}
|"Voor hun baanbrekende bijdrage aan de [[astrofysica]], in het bijzonder de ontdekking van kosmische [[neutrino]]'s."
|-
|[[Riccardo Giacconi]]||{{US}}
|"Voor zijn fundamentele bijdrage aan de astrofysica, die heeft geleid tot de ontdekking van de kosmische [[röntgenbron]]nen."
|-
|2003
|[[Aleksej Abrikosov]]<br />[[Vitali Ginzburg]]<br />[[Anthony Leggett]]||{{RU}}<br>{{UK}}
|"Voor hun fundamentele bijdrage aan de theorie van [[supergeleiding]] en [[superfluïditeit]]."
|-
|2004
|[[David Gross]]<br />[[David Politzer]]<br />[[Frank Wilczek]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking van [[asymptotische vrijheid]] in de theorie van de [[Sterke kernkracht|sterke wisselwerking]]."
|-
|2005
|[[Roy Glauber]]<br />[[John Hall (natuurkundige)|John Hall]]<br />[[Theodor Hänsch]]||{{US}}<br>{{DE}}
|"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van precisiespectroscopie met behulp van [[laser (licht)|lasers]], waaronder de techniek van de optische [[frequentiekamlaser|frequentiekam]]."
|-
|2006
|[[John Mather]]<br />[[George Smoot]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking dat de [[kosmische achtergrondstraling]] de spectrale verdeling van een [[zwarte straler]] heeft en [[anisotroop]] is."
|-
|2007
|[[Peter Grünberg]]<br />[[Albert Fert]]||{{DE}}<br>{{FR}}
|"Voor hun ontdekking van het [[GMR-effect|Giant Magneto Resistance (GMR)-effect]]"
|-
| rowspan="2" | 2008
| [[Yoichiro Nambu]]||{{JP}}
| "Voor zijn ontdekking van het mechanisme van [[spontane symmetriebreking]] in de [[deeltjesfysica|subatomaire natuurkunde]]"
|-
| [[Makoto Kobayashi]]<br />[[Toshihide Maskawa]]||{{JP}}
| "Voor hun ontdekking van de oorsprong van de gebroken symmetrie, die het bestaan van ten minste drie [[quark]][[Generaties van de materie|families]] voorspelt"
|-
| rowspan="2" | 2009
| [[Charles Kao]]||{{CN}}
| "Voor zijn baanbrekende prestaties met betrekking tot transmissie van licht in [[glasvezel]]s voor [[optische communicatie]]"
|-
| [[Willard Boyle]]<br />[[George E. Smith]]||{{CA}}<br>{{US}}
| "Voor hun ontdekking van een beeldverwerkend halfgeleidercircuit, de [[Charge-coupled device|CCD-sensor]]"
|-
|2010
|[[Andre Geim]]<br />[[Konstantin Novoselov]]||{{RU}}
|"Voor hun baanbrekende experimenten met betrekking tot het tweedimensionale materiaal [[grafeen]]"
|-
|2011
|[[Saul Perlmutter]]<br />[[Brian Schmidt]]<br />[[Adam Riess]]||{{US}}
|"Voor hun ontdekking van de [[versnelde uitdijing van het heelal]] door middel van observaties van afgelegen [[supernova|supernova's]]"
|-
|2012
|[[Serge Haroche]]<br />[[David Wineland]]||{{FR}}<br>{{US}}
|"Voor hun baanbrekende experimenten die metingen en manipulatie van [[Kwantumoptica|individuele kwantumsystemen]] mogelijk maken."
|-
|2013
|[[François Englert]]<br />[[Peter Higgs]]||{{BE}}<br>{{UK}}
|"Voor de theoretische ontdekking van een mechanisme dat bijdraagt aan onze kennis van de oorsprong van massa van subatomaire deeltjes, en dat recentelijk werd bevestigd door de ontdekking van het voorspelde [[Higgsboson|fundamentele deeltje]], door de [[ATLAS (experiment)|ATLAS]]- en CMS-experimenten in de [[Large Hadron Collider]] van CERN."
|-
|2014
|[[Isamu Akasaki]]<br />[[Hiroshi Amano]]<br />[[Shuji Nakamura]]||{{JP}}
|"Voor de uitvinding van efficiënte [[Led|blauwlichtdiodes]] die energiebesparende witte verlichting mogelijk maken."
|-
|2015
|[[Takaaki Kajita]]<br />[[Arthur B. McDonald]]||{{JP}}<br>{{CA}}
|"Voor de ontdekking van [[Neutrino|neutrino-oscillaties]], die aantoont dat neutrino's een massa hebben."
|-
|2016
|[[David Thouless]]<br />[[Duncan Haldane]]<br />[[Michael Kosterlitz]]||{{UK}}
|"Voor theoretische ontdekkingen van [[topologie|topologische]] [[faseovergang|faseovergangen]] en topologische fasen van materie."
|-
|2017
|[[Rainer Weiss]]<br />[[Barry C. Barish]]<br />[[Kip Thorne]]||{{US}}
|"Voor beslissende bijdragen aan de [[LIGO]]-detector en de waarneming van [[zwaartekrachtgolven]]." 
|-
|2018
|[[Arthur Ashkin]]<br />[[Gérard Mourou]]<br />[[Donna Strickland]]||{{US}}<br>{{FR}}<br>{{CA}}
|"Voor baanbrekende ontdekkingen in het domein van de [[laser (licht)|laser]]fysica." 
|-
|2019
|[[James Peebles]]<br />[[Michel Mayor]]<br />[[Didier Queloz]]||{{US}}<br>{{CH}}
|"Voor bijdragen aan ons begrip van de evolutie van het heelal en de plek van de aarde in de kosmos."
|-
| rowspan="2" |2020
|[[Roger Penrose]]||{{UK}}
| "Voor zijn berekeningen die bewijzen dat [[zwart gat|zwarte gaten]] een direct gevolg zijn van de [[algemene relativiteitstheorie]]."
|-
| [[Reinhard Genzel]]<br />[[Andrea Ghez]] ||{{DE}}<br>{{US}}
| "Voor de ontdekking van een superzwaar compact object in het centrum van de [[Melkweg (sterrenstelsel)|Melkweg]]."
|-
| rowspan="2" |2021
|[[Syukuro Manabe]]<br />[[Klaus Hasselmann]]||{{US}}<br />{{DE}}
| "Voor hun onderzoek naar het betrouwbaar voorspellen van de opwarming van de aarde."
|-
| [[Giorgio Parisi]]||{{IT}}
| "Voor zijn onderzoek naar verborgen patronen in ongeordende complexe materialen, van atoomniveau tot op planetaire schaal."
|-
|2022
|[[Alain Aspect]]<br />[[John Clauser]]<br />[[Anton Zeilinger]]||{{FR}}<br />{{US}}<br />{{AT}}
| "Voor experimenten met [[Kwantumverstrengeling|verstrengelde fotonen]], vaststelling van de schending van de [[Stelling van Bell|bell-ongelijkheden]] en baanbrekend werk op het gebied van [[kwantuminformatica]]."
|-
|2023
|[[Pierre Agostini]]<br />[[Ferenc Krausz]]<br />[[Anne L'Huillier]]||{{FR}}<br />{{HU}}{{AT}}<br />{{FR}}
| “Voor experimentele methoden die [[attoseconde]]-lichtpulsen genereren voor de studie van de elektronendynamica in materie.”
|-
|2024
|[[John Hopfield]]
[[Geoffrey Hinton]]
|{{US}}
{{CA}}
|“Voor fundamentele ontdekkingen en uitvindingen die machine learning met artificiele neurale netwerken mogelijk maken."
|}

== Externe link ==
* {{en}}[https://www.nobelprize.org/prizes/physics/ Officiële website van de Nobelprijs]

== Literatuur ==
* The politics of excellence, beyond the nobel prize; R. Friedman ; 2002
* Nobel Century: a biographical analysis of physics laureates, in Interdisciplinary Science Reviews, by Claus D. Hillebrand ; June 2002; No 2. p.87-93

{{Appendix}}
{{Commonscat|Nobel Prize in Physics}}
{{Navigatie Nobelprijs}}

[[Categorie:Lijsten van Nobelprijswinnaars|Natuurkunde]]
[[Categorie:Natuurkunde]]
[[Categorie:Natuurkundelijsten|Nobelprijs]]
[[Categorie:Winnaar van de Nobelprijs voor Natuurkunde| ]]