Brontekst bekijken van Petitie

De '''petitie''' is een verzoekschrift van [[burger]]s aan [[volksvertegenwoordiger]]s om een signaal te geven dat hun handelen noodzakelijk is. In bredere context kan het ieder soort verzoek van groepen belanghebbenden aan beslissingsverantwoordelijken betreffen, bijvoorbeeld van werknemers aan een werkgever, vakbondsleden aan het vakbondsbestuur, studenten aan het bestuur van de universiteit, ouders of leerlingen aan het bestuur van een school.

Het [[petitierecht]] is in veel landen wettelijk vastgelegd.

Er bestaan twee soorten petities: de  ''klachtpetitie'' en de ''politieke'' petitie. Klachtpetities betreffen een concrete situatie met een beperkte individuele draagwijdte, terwijl politieke petities een beleidsmatige oplossing of wijziging beogen. De politieke petitie mag niet vereenzelvigd worden met het ''volksinitiatief'', aangezien die, in tegenstelling tot de politieke petitie, niet juridisch bindend is.

Hoewel petities over het algemeen niet juridisch bindend zijn, vormen ze wel een sterk signaal aan de beslissingsverantwoordelijken dat er een zekere onvrede bestaat. De petitie naast zich neerleggen kan ertoe leiden dat de belanghebbenden de zittende vertegenwoordigers of beleidsmakers niet langer zullen steunen, zullen [[stemmen met de voeten]], of hun frustratie afreageren of uiten op een andere (illegale) manier.

== Nederland ==
In Nederland is het ''petitierecht'' grondwettelijk vastgelegd; zie ook het  [[Burgerinitiatief (Nederland)|Burgerinitiatief]]

===Geschiedenis===
Al in de 15e eeuw werden er petities overhandigd. [[Karel de Stoute]] ontving veel verzoekschriften die hij meestal doorverwees naar een van zijn vele ambtenaren.

In de [[Habsburgse Nederlanden]] waren het de edelen, die zich in uiterste gevallen in een '''smeekschrift''' tot de landsheer of diens landvoogd richtten. Zo in 1524, toen zij hun onvrede kenbaar maakten over de regeerstijl van [[Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)|Margaretha van Oostenrijk]]. Ze voelden zich genegeerd en regelmatig geschoffeerd, schreven ze aan Karel V in Spanje. Deze droeg zijn tante op om behalve de graaf van Hoogstraten ook de graven van Buren en van Nassau te raadplegen.<ref>Jonathan I. Israel, De Republiek, 1477-1806, druk 2001</ref>

Het [[Smeekschrift der edelen]] van 1566 vroeg [[Margaretha van Parma]] om verzachting van de ketterplakkaten. De landvoogd deed inderdaad concessies, maar de [[beeldenstorm]] dreef de partijen voorgoed uit elkaar.

Petities waren in de tijd van de [[Republiek]] <!-- welke Republiek? -->vooral erg populair omdat de hedendaagse [[politieke partij]]en of gekozen volksvertegenwoordigers nog niet bestonden. Door de opmerkelijk hoge graad van [[Geletterdheid|alfabetisering]] in een stedelijke omgeving en het ontbreken van een sterk centraal gezag zoals elders in de wereld toen, was de petitie een belangrijk instrument in [[Holland]].

De [[regenten]] van [[Amsterdam]] waren toen bijvoorbeeld dagelijks een uur per dag bezig met het behandelen van de binnengekomen petities. Het gezag stond toen veel dichter bij de burger dan elders, waardoor burgers politiek actiever waren. [[Rel]]len, [[opstand]]en en dergelijke vormen van [[protest]] waren wel illegaal, zodat de petitie de enige vorm was om onvrede te laten blijken.

Ook de grondwet van het koninkrijk kent sinds 1814 het petitierecht. Twee heel bekende volkspetitionementen waren:

* Volkspetitionement van protestanten en katholieken in [[1878]] tegen de liberale [[Schoolwet (Nederland)|schoolwet]] van Kappijne van de Copello. De 300.000 handtekeningen werden op paleis Het Loo aangeboden aan koning Willem III, die de wet toch bekrachtigde.
* Volkspetitionnement tegen de plaatsing van [[kruisvluchtwapen]]s door Nederland. De 3,7 miljoen ingezamelde handtekeningen werden aan minister-president [[Ruud Lubbers|Lubbers]] aangeboden in de [[Houtrusthallen]] te Den Haag, op 26 oktober 1985.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nederlandrechtsstaat.nl/grondwet/inleiding-bij-hoofdstuk-1-grondrechten/artikel-5-petitierecht/|titel=Petitierecht|bezochtdatum=2022-02-08|werk=Nederland Rechtsstaat|taal=}}</ref>

===Tegenwoordig===
Buiten het [[zomerreces]] is er wekelijks een uurtje op dinsdag van 13:00 tot 14:00 waarin [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]]-leden petities in ontvangst nemen. De [[Tweede Kamercommissie]] over het onderwerp neemt de petitie in ontvangst in de [[Statenpassage]]. Door deze verdeling op onderwerp kunnen er gelijktijdig meerdere petities worden overhandigd. Minstens de voorzitter en de griffier van de commissie is aanwezig bij een overhandiging die ongeveer tien minuten duurt, afhankelijk van de interactie tussen de [[petitionaris]] en de leden van de commissie.<ref>[https://www.tweedekamer.nl/hoe_werkt_het/uw_mening_telt/petitie Tweedekamer.nl: Uw mening telt! - petitie] tweedekamer.nl</ref>

== België en Vlaanderen ==
In België is het petitierecht grondwettelijk vastgelegd.<ref>Art. 28 Grondwet.</ref> In het bijzonder is het indienen van petities of verzoekschriften in Vlaanderen goed uitgewerkt.

De meest succesvolle petitie bij het [[Vlaams Parlement]] werd begin [[2005]] ingediend door Maartje De Meulder van het [[Doof Actie Front]], met als vraag de [[erkenning van gebarentalen|erkenning]] van de [[Vlaamse Gebarentaal]]. Dit verzoekschrift met 71.330 handtekeningen kende een gunstig gevolg op [[26 april]] [[2006]].<ref>{{pdf}}[https://docs.vlaamsparlement.be/docs/stukken/2005-2006/g729-1.pdf Voorstel van decreet houdende de erkenning van de Vlaamse Gebarentaal, 15 februari 2006]</ref>

== Literatuur ==
Joris Oddens: Op veler verzoek. Inclusieve politiek in Nederland (1780?1860). Boom, 2023. ISBN 9789024462476

== Zie ook ==
* [[Petitie-Soetardjo]]
* [[Volkspetitionnement]]

{{Appendix}}
{{woordenboek}}

[[Categorie:Politieke terminologie]]
[[Categorie:Actiemiddel]]