Brontekst bekijken van Veda's

[[Bestand:Rigveda MS2097.jpg|thumb|Een vroeg-19e-eeuws fragment van de ''[[Rig-Veda|Rigveda]]'', geschreven in het [[Devanagari]]schrift]]
De '''''Veda's''''' ([[Sanskriet]]: वेद, ''veda'', kennis) zijn de oudste en heiligste [[Compositie (literatuur)|composities]] van het [[hindoeïsme]], opgesteld in [[vedisch Sanskriet]].<ref name="Staal2008">{{aut|Frits Staal|Staal}} (2008)</ref>{{rp|xv}} Zij behoorden tot een [[Orale traditie|mondelinge traditie]] waarvan een deel na vele eeuwen op [[schrift]] is gesteld en onderdeel is geworden van de [[hindoegeschriften]]. Een belangrijk deel van de [[Indiase filosofie]] en veel van de religieuze sekten die tot het hindoeïsme gerekend worden, zijn gebaseerd op deze teksten.

De [[Canon (religie)|canon]] is onderverdeeld in vier ''Veda's'', de ''[[Rig-Veda|Rigveda]]'', de ''[[Atharvaveda]]'', de ''[[Yajoerveda]]'' en de ''[[Samaveda]]'' en zijn verder onder te verdelen in ''[[Samhita]]'s'', ''[[Brahmana's (geschriften)|Brahmana's]]'', ''[[Aranyaka's]]'' en ''[[Upanishad]]s''. Het heeft echter eeuwenlang geduurd voordat deze canon werd vastgelegd. De composities kennen vele auteurs en redacteuren, behorende tot verschillende [[Stroming (school)|scholen]] (''charana's'') uit ver uiteenliggende gebieden, wat het tot een zeer complex geheel maakt.

Het woord ''veda'' is etymologisch verwant aan het werkwoord weten en betekent [[kennis (wetenschap)|kennis]]. De ''Veda's'' zijn dan ook meer de gehele [[beschaving]] dan slechts een [[religie]] en bevatten ook religieuze [[hymne]]n, [[spiritualisme|spirituele]] [[filosofie]], een [[kosmologie]] en sociale en [[ritueel|rituele]] voorschriften.

De studie van de ''Veda's'' is samen met ''[[yajna]]'' ([[Offer (religie)|offers]]) en [[Voortplanting (biologie)|voortplanting]] een centraal thema van ''[[dharma]]'' voor een [[tweemaal-geborene]] (''dvija'').

De ''Veda's'' worden beschouwd als ''[[shruti]]'' – wat wordt gehoord – wat wil zeggen dat deze composities niet afkomstig zouden zijn van mensen, maar aan zieners of ''[[Rishi|rsi]]'' zijn [[Openbaring (concept)|geopenbaard]]. Dit in tegenstelling tot de ''[[smriti]]'' – wat wordt herinnerd – die wel een menselijke auteur hebben. Hindoes kennen daarom aan de ''Veda's'' een canonieke waarde toe, ze bevatten eeuwige, universele kennis en zijn geschonken aan de mensheid.

== Chronologie ==
De oudste van de vier ''Veda's'' is de ''Rigveda'', geschreven in de meest archaïsche vorm van het Sanskriet. Voor de oudste delen hiervan wordt veelal een grove [[chronologie]] genomen van 1200-1000 v.Chr. of 1500-1000 v.Chr., maar schattingen hierover lopen uiteen.

Een eerste kader wordt gegeven door het vedisch Sanskriet, een [[Indo-Arische talen|Indo-Arische taal]]. Deze werd mogelijk voorafgegaan door de [[Reconstructie (taalwetenschap)|gereconstrueerde talen]] [[Proto-Indo-Iranisch]] en [[Proto-Indo-Europees]] (PIE). De datering van PIE stelt ook een grens aan de datering van het vedisch Sanskriet. Er is echter een reeks aan [[Proto-Indo-Europees#Ontstaanstheorieën|ontstaanstheorieën van het PIE]], soms zelfs tot het 10e millennium v.Chr. teruggaand. Gezien de grote onzekerheid en het sterk speculatieve karakter van deze modellen, heeft [[Stefan Zimmer]] om terughoudendheid gevraagd bij dateringen voor het 3e millennium v.Chr.<ref>''Every attempt, then, to give absolute dates for ‘Proto-Indo-European’ (or dates for alleged different stages of ‘PIE’) is either based on the speculative identification of an archaeological culture with the speakers of the ‘language of the PIE's’ (e.g. [[Marija Gimbutas|Gimbutas]], [[Colin Renfrew|Renfrew]], [[James Patrick Mallory|Mallory]]) or on what may be called ‘intelligent guesses,’ deliberations of probability and feelings of appropriateness (e.g. [[Wolfgang Meid|Meid]], [[Tamaz Gamkrelidze|Gamkrelidze]]-[[Vjatsjeslav Vsevolodovitsj Ivanov|Ivanov]]).''<br />''The first type of proposal is usually contested by fellow archaeologists and doubted by linguists, the second, being purely subjective because objective arguments simply do not exist, is bound to remain noncommittal. As is easily to be seen, many dates of both types have found their way to an often far too skeptical public.'' [...]<br />''Given the well-attested possibility of rapid social changes including language growth/change/death (cf. the history of the Germanic tribes, the Turks, Arabs and Mongols, and of their respective languages), I would like to make an appeal to linguists and archaeologists to abstain from using the term Indo-European or ‘Proto-Indo-European’ for anything older than roughly 2500 BC.'' [...] ''To my mind, it is therefore ''historically irresponsible for the linguist'' to speak of ‘Proto-Indo-European’ in the 4th millennium, and ''linguistically meaningless for the archaeologist'' to argue about ‘Proto-Indo-Europeans’ living somewhere before ca 2500 B.C.'' {{aut|Stefan Zimmer|Zimmer, S.}} (1988): 'On Dating IndoEuropean: A Call for Honesty' in ''Journal of Indo-European Studies'', Volume 16, p. 371-375</ref>

De eerste schatting over de ouderdom van de ''Rigveda'' werd gedaan door [[Max Müller]]. Hij dacht Katyayana Vararuchi uit het twaalfde-eeuwse ''[[Kathasaritsagara]]'' van [[Somadeva]] te kunnen situeren in de tweede helft van de vierde eeuw v.Chr. omdat dit een minister was in het [[Nandarijk]]. Daarna stelde hij deze minister gelijk aan [[Katyayana]], de auteur van diverse [[Soetra|soetra's]]. Als gedachte-experiment stelde hij daarna voor om de grens voor de soetra tussen 600 en 200 v.Chr. te nemen. Voor de eerder geschreven ''[[Brahmana (geschrift)|brahmana's]]'' dacht hij dat deze tussen 800 en 600 v.Chr. opgesteld zouden kunnen zijn. Zo koos hij tussen 1000 en 800 v.Chr. voor de [[Mantra|mantra's]] en tussen 1200 en 1000 v.Chr. voor de [[Chanda (prosodie)|chanda's]].<ref>{{aut|Max Müller|Müller, F.M.}} (1859): ''A History of Ancient Sanskrit Literature So Far as it Illustrates the Primitive Religion of the Brahmans'', Williams and Norgate</ref> Het arbitraire karakter van de 200 jaar per periode was al door Müller zelf aangegeven en werd al snel herhaald door anderen als [[Theodor Goldstücker]], [[Jules Barthélemy-Saint-Hilaire]], [[Horace Hayman Wilson]], [[Georg Bühler]], [[Hermann Jacobi (oriëntalist)|Hermann Jacobi]] en [[Moriz Winternitz]]. Müller zag de jaartallen dan ook vooral als bovengrens en zag ook 3000 v.Chr. nog als mogelijk toen [[Archibald Sayce]] in een oude Babylonische tekst het woord ''sindhu'' tegenkwam, wat overeen zou komen met de Indus.<ref name="Bryant2001">{{aut|Edwin Bryant|Bryant, E.}} (2001): ''The Quest for the Origins of Vedic Culture. The Indo-Aryan Migration Debate'', Oxford University Press</ref>

[[Alfred Ludwig]] kwam in 1885 op basis van in de ''Rigveda'' genoemde [[zonsverduistering]]en op een oudst mogelijke datum van 1300-1200 v.Chr.<ref>{{aut|Alfred Ludwig|Ludwig, A.}} (1885): 'Über die Erwähnung von Sonnenfinsternissen im Ṛgveda' in ''Sitzungsberichten der Königliche böhmische Gesellschaft der Wissenschaften. Philos.-hist.-philol. Classe'', p. 90</ref> De meest extreme schatting situeert het ontstaan van de ''Rigveda'' in het zevende millennium v.Chr., zoals [[Bal Gangadhar Tilak]] in 1893 deed op basis van de stand van het sterrenbeeld [[Orion (sterrenbeeld)|Orion]].<ref>{{aut|Bal Gangadhar Tilak|Tilak, B.G.}} (1893): ''Orion, or Researches into the Antiquities of the Vedas'', Radhabai Átmaram Sagoon</ref> Dit zou de ''Rigveda'' nog voor de [[Indusbeschaving]] situeren, waarmee de [[Indo-Arische migratie-theorie]] onhoudbaar zou worden. Dat zou betekenen dat de [[Inheemse Ariërs|Ariërs inheems]] waren en deze ''out-of-India''-theorie past goed binnen de ideeën van het [[hindoenationalisme]]. Rond het zevende millennium v.Chr. bevond het subcontinent zich nog in de [[steentijd]], terwijl de ''Rigveda'' blijkens de tekst uit de [[kopertijd]] stamt.

Ook Jacobi kwam op basis van astronomische interpretaties tot een vroegere periode voor de ''Rigveda''.<ref>{{aut|Hermann Jacobi (oriëntalist)|Jacobi, H.G.}} (1894): 'Beitrage zur Kenntnis der Vedischen Chronologie' in ''Nachrichten von der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Philologisch-historische Klasse'', p. 105-115</ref> [[Precessie]] van de [[aardas]] maakt dat de stand van de sterren in de loop der eeuwen verandert, iets wat teruggerekend kan worden. Om daar conclusies aan te kunnen verbinden, moet duidelijk zijn welk hemellichaam genoemd wordt en moet de genoemde positie voldoende nauwkeurig zijn. [[George Thibaut]], [[William Dwight Whitney]] en [[Hermann Oldenberg]] kwamen al snel met weerleggingen.<ref>{{aut|George Thibaut|Thibaut, G.F.W.}} (1895): 'On some recent attempts to Determine the Antiquity of Vedic Civilization, ''Indian Antiquary'', Volume 24, p. 85-100</ref><ref>{{aut|William Dwight Whitney|Whitney, W.D.}} (1895): 'On a recent attempt, by Jacobi and Tilak, to determine on astronomical evidence the date of the earliest Vedic period as 4000 B.C.' in ''Indian Antiquary'', Volume 24, p. 361-369</ref><ref>{{aut|Hermann Oldenberg|Oldenberg, H.}} (1894): 'Der Vedische Kalender und das Alter des Veda' in ''Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft'', Volume 48, No. 4, 629-648</ref> Whitney stelde dat er niets was wat erop wees dat de Indo-Ariërs de [[hemelbol]] dusdanig systematisch bestudeerden dat astronomische observaties in de ''Rigveda'' voldoende nauwkeurig waren om hier enige conclusies aan te verbinden. Dat zou tot gevolg hebben dat schattingen op basis van genoemde observaties meer dan een millennium uiteen konden lopen. Hierop volgde dan ook een discussie in hoeverre de Indo-Ariërs in staat waren om deze observaties voldoende nauwkeurig uit te voeren.<ref name="Bryant2001" />

In 1906 vonden [[Hugo Winckler]] en [[Theodore Makridi]] het [[archief van Bogazköy]] uit het oude [[Hattusa]]. Een van de documenten betreft een verdrag tussen [[Shattiwaza]] van [[Mitanni]] en [[Suppiluliuma I]] van de [[Hettieten]] uit de veertiende eeuw v.Chr. waarin naast andere goden ''Mi-it-ra'', ''U-ru-w-na'', ''In-da-ra'' en ''Na-sa-at-ti-ia'' worden aangeroepen. In de ''Rigveda'' worden [[Mitra (godheid)|Mitra]], [[Varuna (god)|Varuna]], [[Indra (mythologie)|Indra]] en [[Asvins|Nasatya]] genoemd, ook samen gegroepeerd. Jacobi zag hierin aanwijzingen dat zijn chronologie mogelijk was, maar Oldenberg kon zich ook in deze uitleg niet vinden.<ref>{{aut|Hermann Jacobi (oriëntalist)|Jacobi, H.G.}} (1909): 'On the Antiquity of Vedic Culture' in ''The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland'', p. 721-726</ref><ref>{{aut|Hermann Oldenberg|Oldenberg, H.}} (1909): 'On the Antiquity of Vedic Culture' in ''The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland'', p. 1095-1100</ref> Een andere tekst uit dit archief ging over [[Kikkuli]], een paardentrainer uit dezelfde periode. Hierin werden Indo-Arische termen gebruikt. De ''Rigveda'' zou desondanks ouder kunnen zijn dan deze teksten, maar zou dan lange tijd vrijwel onveranderd moeten zijn. Dit is mogelijk, het [[Akkadisch]] en het [[Chinees schrift]] zijn lange tijd relatief onveranderd gebleven als schrijftaal, maar is uitzonderlijk.<ref name="Bryant2001" />

Parallellen tussen de ''Rigveda'' en de Iraanse ''[[Avesta (literatuur)|Avesta]]'' in taal en cultuur zijn opmerkelijk groot. Aangezien [[Zarathustra]] de auteur zou zijn van het oudste deel van de ''Avesta'', zou zijn datering kunnen helpen bij die van de ''Rigveda'', maar ook de schattingen van wanneer hij heeft geleefd lopen wijd uiteen. Daarmee brengt de tekst de oplossing niet dichterbij, maar is het onderdeel van hetzelfde probleem. Ook de vermelding van de [[strijdwagen]] met [[Spaak (wiel)|spaakwielen]] in beide teksten brengt de oplossing niet dichterbij. Zo kunnen dateringen in het derde en begin van het tweede millennium niet uitgesloten worden.<ref name="Bryant2001" />

De problematiek met het dateren van de ''Veda's'' betekent ook dat bij het reconstrueren van de [[geschiedenis van Zuid-Azië]] de nodige terughoudendheid in acht moet worden genomen. De periode van de [[Vedische tijd]] is dan ook geen vast gegeven.<ref name="Singh2008">{{aut|Upinder Singh|Singh}} (2008)</ref>

== Overlevering ==
[[Bestand:The Susruta-Samhita or Sahottara-Tantra (A Treatise on Ayurvedic Medicine) LACMA M.87.271a-g (1 of 8).jpg|thumb|De ''[[Susruta-Samhita]]'' als [[palmbladmanuscript]]]]
De vroegst overgeleverde teksten van de ''Veda's'' zijn afkomstig uit de elfde eeuw, maar eerdere versies werden waarschijnlijk vanaf 500 v.Chr. op schrift gesteld. Dat betekent dat zij een millennium lang alleen mondeling zijn [[Onderlinge traditie|overgedragen]]. Speciale leden van de [[Brahmaan|brahmanen]], [[pandit]]s, hadden de taak de verzen uit het hoofd te leren. De [[vedische recitatie]] maakt gebruik van [[Mnemotechniek|mnemonische technieken]] als het [[metrum]] en de [[Epitheton|standaardformuleringen]] om het uit het hoofd leren te vergemakkelijken en door dit muzikale beginsel was het mogelijk een werk intact te houden. Doordat er meer nadruk lag op de ''[[Praxis (proces)|praxis]]'' dan op het geloof, is er meer sprake van [[orthopraxie]] dan [[orthodoxie]].

De orale traditie werd in stand gehouden omdat de ''Veda's'' niet voor iedereen toegankelijk waren en daarom pas na lange tijd op schrift werden gesteld. Stammen en brahmanen daarbinnen waren veelal niet bereid om hun kennis te delen met buitenstaanders. Die traditie had tot gevolg dat bij Vedische scholen die hun aanhang verloren, ook hun recensies (''[[Shakha|shakha's]]'') verloren gingen. Dit gold ook toen teksten op schrift werden gesteld, aangezien nog lang gebruikgemaakt werd van [[palmbladmanuscript]]en, die vergankelijk van aard waren en afhankelijk waren van [[kopiist]]en. Zo verdwenen veel ''shakha's'' en veel van de diversiteit daarvan. Dit werd versterkt door de canonisering onder de [[Kuru's]] waarbij de klassieke ''[[shrauta]]''-rituelen gevormd werden.<ref name="Witzel1997">{{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (1997): [http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/canon.pdf 'The Development of the Vedic Canon and its Schools: The Social and Political Milieu'] in {{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (ed.) ''Inside the texts, Beyond the Texts'', Harvard University Department of Sanskrit and Indian Studies</ref>

Hoewel een deel van de composities op schrift is overgeleverd, zijn de ''Veda's'' in essentie dus [[orale literatuur]]. Hoewel de ''Veda's'' wel als [[heilig boek]]en worden beschreven, is boek een verkeerde vertaling van ''[[Mandala (geschrift)|mandala]]'', wat staat voor cirkel of cyclus.

De filosofie dat de ''Veda's'' gehoord zijn, is van later datum. Ten tijde van de compositie waren de namen van de auteurs welbekend. Dat zij gehoord zijn (''shruti'') werd pas later bedacht door de school van [[Mimamsa|Purva Mimamsa]].<ref name="Staal2008" />{{rp|xv}}

=== Structuur ===
De opbouw van de familieboeken van de ''Rigveda'' is zo dat het aantal hymnen toeneemt per ''mandala'', waarbij elke ''mandala'' begint met de invocatie van Agni, Indra en andere goden waarbij het aantal hymnen per god steeds afneemt en de hymnen zelf ook steeds korter worden. Verder neemt ook het aantal [[lettergreep]]en steeds af volgens het [[Vedische metrum]]. Als de auteur, de godheid en het [[metrum]] bekend zijn, is zo duidelijk waar de hymne zich bevindt binnen de ''Rigveda''. Afwijkingen daarvan zijn latere toevoegingen.<ref name="Witzel1997" />

=== Naamgeving ===
De ''Rigveda'', ''Yajoerveda'' en ''Samaveda'' noemden zichzelf niet zo. Deze namen komen in geen enkele ''Samhita'' voor en ook niet in de vroege ''Brahmana's''. Pas in een later deel van de ''[[Aitareya-Brahmana]]'' en de jongere delen van de ''[[Satapatha-Brahmana]]'' worden deze namen genoemd.<ref name="">{{aut|Johannes Bronkhorst|Bronkhorst, J.}} (1989): 'Veda' in ''Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute'', Volume 70, p. 125-135</ref>

== Indeling ==
Alle vier ''Veda's'' bevatten een verzameling [[hymne]]n (''[[Samhita]]'s''), een gedeelte dat de [[exegese]] van rituelen beschrijft (de ''[[Brahmana's (geschriften)|Brahmana's]]''), een beschrijving van religieuze riten en voorschriften (de [[Soetra|soetra's]]) en een serie filosofische verhandelingen (de ''[[Upanishad]]s'' en ''[[Aryanka's]]'').<ref name="Thapar 2004">{{aut|Romila Thapar|Thapar}} (2004)</ref>

In de ''Veda's'' vonden de ''[[ritvij]]'', de oude Indische priesters, de benodigde spreuken, hymnen, formules, en dergelijke voor religieuze plechtigheden. In totaal waren er vier priesters nodig bij een dienst: de roeper, de zanger, de celebrant en de opperpriester. Daarom zijn er ook vier Veda's, een voor elke priesterlijke functie.

De vier ''Veda's'' zijn:
* de ''[[Rig-Veda|Rigveda]]'', de Veda van de verzen (''rig'') bestaat uit 1028 hymnen, elk opgebouwd uit verzen die veel [[invocatie]]s bevatten die vragen om aardse zaken als een lang leven, rijkdom, zonen, vee en overwinningen in de strijd. Verder worden er mythes, rites en vele vraagstukken in behandeld. De ''Rigveda'' is de basis voor de andere ''Veda's''
* de ''[[Samaveda]]'', de ''Rigveda'' in zangvorm, al zijn de gebruikte [[melodie]]ën ouder
* de ''[[Yajoerveda]]'', de Veda van de rituelen, grotendeels gebaseerd op de ''Rigveda'', maar dan als [[Mantra|mantra's]], aangevuld met [[proza]] dat de rituele betekenis van de mantra's beschrijft
* de ''[[Atharvaveda]]'', de Veda van [[Atharvan]] met magische formules voor rituelen, waaronder het [[vuuroffer]]

Indelingen uit de Vedische tijd waren nog niet uitgekristalliseerd en gingen soms van drie delen (''trayt'') uit, zonder de ''Atharvaveda'', en soms van vier delen (''Chaturveda''). Dit laatste volgde uit de reformatie van de rituelen door de [[Kuru's]]. Pas rond de tijd van [[Panini (taalkundige)|Panini]], de [[Pali-canon]] en [[Patanjali]] was er sprake van een canon dat op de uiteindelijke vorm begon te lijken. Pas in de [[Zuid-Azië in de middeleeuwen|Middeleeuwen]] werden volledigere lijsten van Vedische werken en scholen opgesteld, zoals de ''[[Prapañcahṛdaya]]''.<ref name="Witzel1997" />

{| class="wikitable" style="float:left; margin-right: 1em; margin-bottom: 1em; font-size: 80%; text-align:center;"
| colspan="3" | 
! colspan="4" | <big>'''''Veda's'''''</big><ref name="Staal2008" />{{rp|80-81}}
| 
| rowspan="11" | [[Bestand:Late Vedic Culture (1100-500 BCE).png|600px|Het gebied tijdens de laat-vedische periode]]
|-
! colspan="2" |
! ''[[Shakha]]''<br />(''[[Recensio]]'')
! ''[[Samhita]]''
! ''[[Brahmana's (geschriften)|Brahmana]]''
! ''[[Aranyaka]]''
! ''[[Upanishad]]''
! ''[[Shrautasoetra]]''
|-
! rowspan="2" colspan="2" | ''[[Rigveda]]''
| ''[[Shakala|Sakala]]''
| rowspan="2" | ''[[Rigveda-Samhita]]''<br />ca. 1200 v.Chr.
| ''[[Aitareya-Brahmana]]''<br />ca. 800 v.Chr.
| ''[[Aitareya-Aranyaka]]''
| ''[[Aitareya-Upanishad]]''
| ''[[Asvalayana-Shrautasoetra]]''
|-
| ''[[Vaskala]]''
| ''[[Kaushitaki-Brahmana]]'' of ''Sankhayana-Brahmana''
| ''[[Kaushitaki-Aranyaka]]'' of ''Sankhayana-Aranyaka''
| ''[[Kaushitaki-Upanishad]]''
| ''[[Sankhyana-Shrautasoetra]]''<br />ca. 500 v.Chr.
|-
! rowspan="2" colspan="2" | ''[[Samaveda]]''
| ''[[Ranayaniya]]'' - ''[[Kauthuma]]''
| rowspan="2" | ''[[Samaveda-Samhita]]''
| ''[[Panchavimsha-Brahmana]]''<br />ca. 800 v.Chr.<br />''[[Sadvimsa-Brahmana]]''
| rowspan="2" |
| ''[[Chandogya-Upanishad]]''
| ''[[Latyayana-Shrautasoetra]]''<br />''[[Drahyayana-Shrautasoetra]]''
|-
| ''[[Jaiminiya]]'' of ''Talavakara''
| ''[[Jaiminiya-Brahmana]]''
| ''[[Kena-Upanishad]]''<br />''[[Jaiminiya-Upanishad-Brahmana]]''
| ''[[Jaiminiya-Shrautasoetra]]''
|-
! rowspan="4" | ''[[Yajoerveda]]''
! rowspan="3" | ''Krsna''<br />(Zwart)
| ''[[Taittiriya]]''
| ''[[Taittiriya-Samhita]]''<br />ca. 900 v.Chr.
| ''[[Taittiriya-Brahmana]]''
| ''[[Taittiriya-Aranyaka]]''
| ''[[Taittiriya-Upanishad]]''
| ''[[Baudhayana-Shrautasoetra]]''<br />ca. 600 v.Chr.<br />''[[Vadhula-Shrautasoetra]]''<br />ca. 600 v.Chr.<br />''[[Bharadvaja-Shrautasoetra]]''<br />''[[Apastamba-Shrautasoetra]]''<br />''[[Hiranyakesin-Shrautasoetra]]''<br />''[[Vaikhanasa-Shrautasoetra]]''
|-
| ''[[Kathaka]]''
| ''[[Katha-Samhita]]''<br />ca. 900 v.Chr.
| ''[[Katha-Brahmana]]''
| ''[[Katha-Aranyaka]]''
| ''[[Katha-Upanishad]]''
| ''[[Kathaka-Shrautasoetra]]''
|-
| ''[[Maitrayani]]''
| ''[[Maitrayani-Samhita]]''<br />ca. 900 v.Chr.
|
|
| ''[[Maitri-Upanishad]]''
| ''[[Manava-Shrautasoetra]]''<br />''[[Varaha-Shrautasoetra]]''
|-
! ''Sukla''<br />(Wit)
|
| ''[[Vajasaneyi-Samhita]]''<br />ca. 700 v.Chr.
| ''[[Shatapatha-Brahmana|Satapatha-Brahmana]]''<br />ca. 700 v.Chr.
|
| ''[[Isa-Upanishad]]''<br />''[[Brhadaranyaka-Upanishad]]''
| ''[[Katyayana-Shrautasoetra]]''<br />ca. 300 v.Chr.
|-
! rowspan="2" colspan="2" | ''[[Atharvaveda]]''
| ''[[Saunaka]]''<br />''[[Paippalada]]''
| ''[[Atharvaveda-Samhita]]''<br />ca. 1000 v.Chr.
| ''[[Gopatha-Brahmana]]''
|
| ''[[Mundaka-Upanishad]]''<br />''[[Mandukya-Upanishad]]''<br />...
| ''[[Vaitana-Shrautasoetra]]''
|}
{{Clearboth}}
Er zijn daarnaast ook nog sub-''Veda's'', zoals de ''[[Ayurveda]]'', die over de geneeskunst gaat, de ''[[Gandharva Veda]]'', die de [[muziek]] met ''[[raga]]'s'' weergeeft, de ''[[Sthapatya Veda]]'', die gaat over oerprincipes voor [[bouwkunst]] van woningen in meerdere verdiepingen en steden. Deze sub-''Veda's'' hebben geen religieuze inhoud.

De ''Veda's'' bevatten geen complete [[mythologie]]. De [[hindoeïstische mythologie]] werd pas ten volle vastgelegd in de ''[[Purana's]]'' en heldendichten als de ''[[Mahabharata]]'' en ''[[Ramayana]]''.<ref name="Thapar 2004" /> Deze teksten zijn enkele eeuwen na de ''Veda's'' ontstaan en opgeschreven.

De oudst overgeleverde teksten zijn niet noodzakelijk ook de eerst gecomponeerde teksten. Zo lijken boeken 2 tot en met 7 van de ''Rigveda-Samhita'' ouder dan de andere vier boeken of ''[[Mandala (geschrift)|mandala's]]''. De ''Veda's'' hadden niet een enkele auteur, ze zijn geleidelijk samengesteld uit eerder door mondelinge overlevering doorgegeven hymnen en verhandelingen. De oudste zes zijn de familieboeken, aangezien deze worden toegeschreven aan families van ''[[Rishi|rishi's]]'', zoals [[Gritsamada]] voor het grootste deel van boek 2, [[Vishvamitra]] voor het grootste deel van boek 3, [[Vamadeva]] voor het grootste deel van boek 4, [[Atri (rishi)|Atri]] voor boek 5, [[Bharadvaja]] voor boek 6 en [[Vasishtha]] voor boek 7.<ref name="Singh2008" />

Elk boek kent een eigen patroon van hymnen en uit afwijkingen van dat patroon is af te leiden wat latere toevoegingen zijn. Deze kunnen wel eerder gecomponeerd zijn, net als andersom, wat de keuze zal zijn geweest van de uiteindelijke samenstellers van de geschreven versies. Die versies verschilden met de verschillende families van ''brahmana's''. Hieruit vormden zich verschillende vedische scholen (''charana's'') met elk een eigen ''[[recensio]]'' (''[[shakha]]''), waarbij de ''Yajoerveda'' veruit de meeste ''shakha's'' kende, al zijn de meeste daarvan niet overgeleverd.

== Oorsprongsgebied ==
{{Zie hoofdartikel|Vedisch Sanskriet#Geschiedenis}}
Voor veel ''shakha's'' is een regio aan te wijzen waarin deze domineerde aan de hand van de ontwikkeling die het [[vedisch Sanskriet]] maakte na de ''Rigveda''.<ref>{{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (1987): [http://crossasia-repository.ub.uni-heidelberg.de/104/1/Localisation_1987.pdf 'On the localisation of Vedic texts and schools (Materials on Vedic Śåkhås 7'] in {{aut|Gilbert Pollet|Pollet, G.}} (ed.) ''India and the Ancient World. History Trade, and Culture Before A.D. 650'', Departement Oriëntalistiek</ref> Dit post-rigvedisch Sanskriet werd waarschijnlijk beïnvloed door nieuwe migraties van over de Indus, waar de Bharata en later de Kuru vroege voorbeelden van waren. Aan de hand van deze verschillen Het vedisch Sanskriet is door [[Michael Witzel]] diachronisch in vijf fasen onderverdeeld:<ref>{{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (1989): [http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/dialects.pdf 'Tracing the Vedic dialects'] in {{aut|Colette Caillat|Caillat, C.}} (red.) ''Dialectes dans les littératures indo-aryennes. Actes du colloque international'', Collège de France, Institut de civilisation indienn</ref>{{rp|121-127}}
# De taal van de ''[[Rigveda]]''
# De [[mantra]]-taal, waarin onder andere de ''[[Atharvaveda]]'', de ''[[Khilani]]'', de ''[[Samaveda]]'' en de ''[[Yajoerveda]]'' zijn geschreven
# De taal van de [[Samhita]]-proza. Ook het laatste deel van de ''Yajoerveda'' is in deze periode geschreven
# De taal van de ''[[Brahmana (geschrift)|Brahmana's]]''
# De ''[[soetra]]''-taal waarin het grootste deel van de ''[[Shrautasoetra|shrauta]]''- en ''[[Grihyasoetra|grihyasoetra's]]'' en een deel van de ''[[Upanishad]]s'' werd geschreven

=== ''Rigveda'' ===
Aan de hand van de in de ''Rigveda'' genoemde rivieren is het oorsprongsgebied vast te stellen van de oudste teksten uit de vroeg-vedische periode. De noordwestelijke rivieren Kubhā ([[Kabul (rivier)|Kabul]]), Krumu ([[Kurram]]) en Gomatiī ([[Gomal]]) liggen in Oost-Afghanistan en Pakistan. De zeven rivieren in de [[Punjab (gebied)|Punjab]] liggen in het midden, waarna er een beweging oostwaarts is waar te nemen naar de Yamunā ([[Yamuna]]) en de Gaṅgā ([[Ganges (rivier)|Ganges]]) in een late tekst, het gebied van de [[Kuru's]] en [[Panchala (India)|Panchala]] uit de latere midden-vedische periode en [[Koshala (koninkrijk)|Koshala]] en [[Videha]] in de laat-vedische periode. De ''[[Taittiriya]]'' en ''[[Jaiminiya]]'' hadden hun oorsprong in Panchala, maar kregen grote invloed in het zuiden. Hoewel het [[negatief bewijs]] is, volgt uit het niet genoemd worden van de [[tijger]] en [[rijst]], dat de oostelijkere gebieden waarschijnlijk onbekend waren.

De meest noordelijke rivier die genoemd wordt, is de [[Rasā]] die uit de himavant ([[Himalaya]]) naar de Indus stroomt. De oceaan was bekend, maar het meest zuidelijke bewoonde punt was waarschijnlijk de [[Bolanpas]] waar de Bhalanas zich hadden gevestigd.

{| class="wikitable" style="float:left; margin-right: 1em; margin-bottom: 1em; font-size: 85%;"
|+ Oorsprongsgebieden van de ''Rigveda-Samhita''<ref name="Witzel1997" />{{rp|262}}
! Boek, ''[[Clan (verwanten)|clan]]''
! Gebied
! Laatstgenoemde koning
! Periode<ref name="Witzel1999">{{aut|Michael Witzel|Witzel}} (1999)</ref>{{rp|3}}
| rowspan="11" | [[Bestand:Early Vedic Culture (1700-1100 BCE).png|500px|Verspreiding van de Vedische cultuur in de vroege Vedische periode, tijdens het ontstaan van de ''Rigveda'' (1500-1100 v.Chr.). De pijlen geven de richting van de latere verspreiding aan]]
|-
| 1
| 
| 
| 1-66 en 1.51-191 middel-rigvedische periode<br />1500-1350 v.Chr.<br />1.1-50 late rigvedische periode
|-
| 2 [[Gritsamada]]
| Noordwesten, [[Punjab (gebied)|Punjab]]
| [[Divodasa]] ([[Bharata]])
| Mogelijk vroege rigvedische periode<br />1700-1500 v.Chr.
|-
| 3 [[Vishvamitra]]
| [[Punjab (gebied)|Punjab]], [[Sarasvati (rivier)|Sarasvati]]
| [[Sudas]] ([[Bharata]])
| Middel-rigvedische periode<br />1500-1350 v.Chr.
|-
| 4 [[Vamadeva]]
| Noordwesten, [[Punjab (gebied)|Punjab]]
| [[Trasadasyu]] ([[Puru (Vedische stam)|Puru]]), [[Divodasa]] ([[Bharata]])
| rowspan="3" | Vroege rigvedische periode<br />1700-1500 v.Chr.
|-
| 5 [[Atri (rishi)|Atri]]
| Noordwesten → [[Punjab (gebied)|Punjab]] → [[Yamuna]]
| [[Trikshi]] ([[Puru (Vedische stam)|Puru]])
|-
| 6 [[Bharadvaja]]
| Noordwesten, [[Punjab (gebied)|Punjab]], [[Sarasvati (rivier)|Sarasvati]] → [[Ganges (rivier)|Ganges]]
| [[Trikshi]] ([[Puru (Vedische stam)|Puru]])
|-
| 7 [[Vasishtha]]
| [[Punjab (gebied)|Punjab]], [[Sarasvati (rivier)|Sarasvati]] → [[Yamuna]]
| [[Sudas]] ([[Bharata]])
| rowspan="2" | Middel-rigvedische periode<br />1500-1350 v.Chr.<br />8.67-103 late rigvedische periode
|-
| 8 [[Kanva]] en [[Angiras]]a
| Noordwesten, [[Punjab (gebied)|Punjab]]
| [[Trikshi]] ([[Puru (Vedische stam)|Puru]]), etc.
|-
| 9 [[Soma (drank)|Somahymnen]]
| colspan="3" | Overgenomen van oudere verzamelingen
|-
| 10
| 
| 
| Late rigvedische periode
|}
{{Clearall}}

=== ''Atharvaveda'' en de mantra's van de ''Yajoerveda'' ===
{| class="wikitable" style="float:left; margin-right: 1em; margin-bottom: 1em; text-align:center; font-size: 85%;"
|+Oorsprong ''Veda's''<ref name="Witzel1999" />{{rp|57-59}}
! 
! West
! Centraal
! Oost
! Zuid
|-
! style="text-align:left;" | 1 ''[[Rigveda]]''
| ''Rigveda-Samhita''
| 
| 
| 
|-
! style="text-align:left;" rowspan="2" | 2 andere ''[[Samhita|samhita's]]''<br />([[mantra]]-taal)
| ''Rigveda-[[Khila]]''<br />''[[Atharvaveda]]-Samhita'' (''[[Paippalada]]-Samhita'')<br />''[[Samaveda]]-Samhita''
| rowspan="2" | ''[[Atharvaveda]]-Samhita''<br />Zwarte ''[[Yajoerveda]]'':<br />''[[Taittiriya-Samhita]]''<br />''[[Katha-Samhita]]''
| rowspan="2" | ''[[Vajasaneyi-Samhita]]''
| rowspan="2" | 
|-
| rowspan="2" | ''[[Maitrayani-Samhita]]'' (zwarte ''[[Yajoerveda]]'')
|-
! style="text-align:left;" | 3 ''[[Yajoerveda]]-Samhita''-proza
| 
| 
| 
|-
! style="text-align:left;" rowspan="2" | 4 ''[[Brahmana (geschrift)|Brahmana's]]'',<br />''[[Aranyaka|Aranyaka's]]'' en<br />''[[Upanishad]]s''
| rowspan="2" | ''[[Aitareya-Brahmana]]''<br />''[[Sadvimsha-Brahmana]]''<br />''[[Katha-Aranyaka]]''
| ''[[Taittiriya-Brahmana]]''<br />''[[Kaushitaki-Brahmana]]''<br />''[[Shatapatha-Brahmana]]'', Kanva-''[[recensio]]''<br />''[[Vadhula-Brahmana]]'' (''Anvakhyana'')<br />''[[Shankhayana-Aranyaka]]''<br />''[[Taittiriya-Aranyaka]]''<br />''[[Baudhayana-Shrautasoetra]]''
| ''[[Aitareya-Brahmana]]''<br />''[[Shatapatha-Brahmana]]''
| rowspan="2" | ''[[Jaiminiya-Brahmana]]''
|-
| colspan="2" | ''[[Upanishad]]s''
|-
! style="text-align:left;" rowspan="2" | 5 late vedische ''[[Soetra|soetra's]]'' 
| 
| ''[[Baudhayana-Shrautasoetra]]''<br />''[[Apastamba-Dharmasoetra]]''<br />''[[Apastamba-Shrautasoetra]]''<br />''[[Hiranyakeshi-Shrautasoetra]]''<br />''[[Kaushika-Soetra]]''
| ''[[Katyayana-Shrautasoetra]]''
| 
|-
| colspan="4" | ''[[Grihyasoetra|Grihyasoetra's]]''<br />''[[Nirukta]]''
|}
[[Bestand:Late Vedic Culture (1100-500 BCE).png|thumb|Late vedische periode]]
[[Bestand:Mahajanapadas (c. 500 BCE).png|thumb|De ''[[Mahajanapada|mahajanapada's]]'' aan het einde van de Vedische tijd]]
De volgende fase is te vinden in de ''Atharvaveda'' en de mantra's van de ''Yajoerveda''. Hier is het centrum verschoven naar het oosten, naar [[Madhyadesha]], het middenland, ongeveer het moderne [[Haryana]] en [[Uttar Pradesh]]. Veel van de ongeveer 50 clans uit de vorige periode waren onderdeel geworden van de superstam Kuru-Panchala.

De grenzen worden aangegeven door de clans die onafhankelijk waren gebleven, de [[Kashi (koninkrijk)|Kashi]] en [[Anga]] in het oosten, de [[Magadha]] in het zuidoosten, [[Gandhari (volk)|Gandhari]] en de [[Mahavrsas]] in het noordwesten en de [[Bahlikas]] daar nog voorbij. De noordelijke grens wordt nog steeds gevormd door de Himalaya, waar de [[Kirata]] verbleven. In deze teksten worden de tijger en rijst voor het eerst vermeld.

=== ''Yajoerveda-Samhita's'' ===
Van de ''Yajoerveda'' zijn meerdere ''Samhita's'' overgeleverd, waaronder de ''[[Maitrayani-Samhita]]'', ''[[Katha-Samhita]]'', ''[[Kapisthala-Samhita]]'' en ''[[Taittiriya-Samhita]]''.

Ook in de ''Maitrayani-Samhita'' is de Himalaya de noordelijke grens. De andere grenzen worden niet duidelijk genoemd, maar indirect is afgeleid dat in het westen de woestijn de grens was en in het oosten Panchala. Dat komt overeen met het gebied van de Kuru's, de dominante clan, maar die trokken net als de Bharatas, [[Ikshvaku]], [[Matsya (koninkrijk)|Matsya]], [[Usinaras]], [[Vasa (stam)|Vasa]], [[Salva (stam)|Salva]] en [[Satvanta]] rond in dit gebied.

Het gebied van de ''Katha-Samhita'' en de sterk gelijkende ''Kapisthala-Samhita'' is westelijker gelegen. De Himalaya is af te leiden uit de mate van regenval en de westelijke stromingsrichting van de rivieren die genoemd worden. Dat zou het gebied van deze ''shakha'' in de oostelijke Punjab brengen, het heilige land [[Kurukshetra (stad)|Kurukshetra]] tussen de [[Beas (rivier)|Beas]] en de [[Yamuna]], de [[Tharwoestijn]] en de Himalaya, grenzend aan de Kuru-Panchala. Ook de zuidelijker wonende [[Nishada (Vedische stam)|Nishada]] worden genoemd.

De oorsprong van de ''Taittiriya-Samhita'' ligt in de buurt van Kurukshetra, aangezien er pelgrimstochten werden ondernomen naar de daar gelegen [[Sarasvati (rivier)|Sarasvati]]. Dit gebied zou de westelijke grens vormen, terwijl de Himalaya de noordelijke grens vormde. [[Videha]] was de uiterste oostelijke en Nishada de uiterste zuidelijke grens, maar waarschijnlijk lag het kerngebied meer naar het centrum.

=== ''Brahmana's'' en ''Upanishads'' ===
De ''Brahmana's'' en ''Upanishads'' vormden de volgende fase in de vorming van de ''Veda's''. De ''Aranyaka's'' voegen weinig nieuws toe aan de ''Brahmana's''.

De ''[[Aitareya-Brahmana]]'' bestaat uit twee delen, ''pancikas'' 1-5 en ''pancikas'' ''6-8'' die een verschillende oorsprong hebben. Uit de westelijke stroomrichting van de rivieren is af te leiden dat het gebied van het eerste deel vergelijkbaar is met dat van de Katha's, al situeren de noordwestelijke winden het iets westelijker dan Kurukshetra. Het tweede deel is oostelijker gesitueerd, in het middenland van Kuru-Panchala. Er was ook meer bekend over de buitenwereld, aangezien ook niet-Indo-Arische volken genoemd worden. Voor het eerst in de ''Veda's'' wordt hier ook het concept van ''[[maharadja]]'' genoemd.

De ''Kausitaki-Brahmana'' is net als de ''Taittiriya-Samhita'' systematischer, maar ook korter dan de andere teksten, waarmee er minder aanwijzingen zijn om de locatie van samenstelling te bepalen. Dit lijkt in het middenland te hebben plaatsgevonden.

De ''[[Jaiminiya-Brahmana]]'' is mogelijk gebaseerd op de verloren gegane ''[[Satyayani-Brahmana]]'' uit het middenland om daarna in het zuidwesten verder geredigeerd te worden in een gebied dat in het zuiden grenst aan de [[Narmada (rivier)|Narbada]], in het oosten aan de [[Ken (rivier)|Ken]], in het noorden aan de benedenloop van de [[Chambal (rivier)|Chambal]] en de Tharwoestijn en in het westen door de [[Arabische Zee]].

Ook de ''[[Pancavimsa-Brahmana]]'' en de ''[[Satapatha-Brahmana]]'' zijn zeer bondig met weinig aanwijzingen om het oorsprongsgebied te vinden, maar dit lijkt voor de ''Pancavimsa-Brahmana'' het heilige land Kurukshetra te zijn geweest, of in ieder geval daar niet ver vandaan. Van de [[Madhyandina-shakha|Madhyandina-''shakha'']] van de ''Satapatha-Brahmana'' lijken de eerste vijf hoofdstukken of ''kanda'' een oostelijkere oorsprong te hebben dan ''kanda'' 6-10 en verhalen meer over het middenland. De [[Kanva-shakha|Kanva-''shakha'']] heeft mogelijk zijn uiteindelijke redactie in Panchala of Koshala gehad. De latere ''kanda's'' van beide ''shakha's'' hebben een oostelijker oorsprong in Koshala en Videha.

De ''[[Brihadaranyaka-Upanishad]]'' was een van de laatste teksten van de Kanva-''shakha'' en beslaat dan ook een groot deel van het dan bekende gebied, met de nadruk op Videha.

== Culturele invloeden ==
De ''Veda's'' zijn grotendeels geschreven in Vedisch Sanskriet dat werd gesproken door Indo-Ariërs die waarschijnlijk gemigreerd zijn vanuit Azië. Zoals elke migratie ging ook deze gepaard met [[acculturatie]] en zo bevat de ''Rigveda'' 300 niet-Indo-Europese woorden. De andere talen zijn onder meer [[Proto-Munda]] of [[Mundatalen|Munda]], [[Dravidische talen|Dravidisch]], [[Tibeto-Birmaanse talen|Tibeto-Birmaans]] en enkele [[Isolaat (taalkunde)|isolaten]]. Daarnaast bestaat een deel uit een [[Uitgestorven taal|uitgestorven niet-Indo-Europese taal]]. Mogelijk was dit de taal van het [[archeologisch complex Bactrië-Margiana]] (BMAC), de Oxuscultuur.<ref name="Staal2008" />{{rp|49-50}}

De wisselwerking met andere talen droeg ertoe bij dat er Indo-Arische dialecten ontstonden die steeds meer afweken van de mondelinge traditie van de ''Veda's''. De wisselwerking maakte dat enerzijds de Indo-Ariërs een indianisering ondervonden en de inheemse volken een arianisering en op taalkundig vlak een [[sanskritisering]]. De sanskritisering maakte een opwaartste [[sociale mobiliteit]] mogelijk van inheemse volken onder Indo-Arisch gezag.

== Verhaal ==
Naast de [[invocatie]]s , mythes, rites, vraagstukken, [[Mantra|mantra's]] en rituelen wordt er in de ''Rigveda'' ook verhaald over de lotgevallen van zo'n zes generaties van 50 stammen (''jana'') die behoorden tot vijf volken (mogelijk ''[[pancha-janah]]''), de [[Yadu]], [[Turvasha]], [[Anu (Vedische stam)|Anu]], [[Druhyu]] en [[Puru (Vedische stam)|Puru]]. De eerste vier worden echter nauwelijks genoemd en de hoofdrol is weggelegd voor de aan de Puru gerelateerde [[Bharata]] die kort daarvoor in de Punjab waren gearriveerd.

Een belangrijke rol speelt de [[Slag van de Tien Koningen]] aan de Parushni, de [[Ravi (rivier)|Ravi]]. Aan de ene kant stond [[Sudas|Sudās]] die zowel een [[Tritsu]] als een Bharata werd genoemd. Mogelijk waren deze dezelfde, maar een andere mogelijkheid is dat de Tritsu een koninklijke familie waren van de stam Bharata. Dit was een kleine stam, maar met de komst van priester (''purohita'') [[Vasishtha]] zouden deze aan kracht hebben gewonnen.

De Tritsu kwamen tegen een alliantie te staan van tien stammen, zowel ''arya'' als inheemse stammen (''[[Dasa (Sanskriet)|dasà]]''), aangevoerd door de Puru en bijgestaan door [[Vishvamitra]] die eerder purohita van Sudas was geweest. De Tritsu wisten de overwinning te behalen, wat te danken zou zijn aan het aanroepen van de goden [[Indra (mythologie)|Indra]] en [[Varuna (god)|Varuna]] en de offers (''[[yajna]]'') die aan hen gebracht werden, al werden de goden ook wel aangeroepen door ''dasà'', wat wijst op enige vorm van acculturatie.

De Bharata domineerden daarna de andere stammen, maar de opvolgers van Sudas deden daarbij waarschijnlijk wel pogingen om op vriendschappelijker voet te komen, wat er mogelijk toe heeft geleid dat er in latere versies van de ''Rigveda'' niet alleen hymnen van de Bharata staan. Dat zou het geval kunnen zijn bij de composities van de [[Kanva]] die afwijken van het oudere werk.

De Bharata zouden daarna oostelijker richting de [[Yamuna]] zijn getrokken. Aan het einde van de ''Rigveda'' komen de Kuru's uit Kurukshetra in beeld. Zij zouden de 50 stammen verenigen tot een enkele superstam en de laatste hymne van de ''Rigveda'', RV 10.191, roept dan ook op tot eenheid. De Kuru's zouden de ''Rigveda'' ook redigeren tot een versie die dicht bij de overgeleverde versies ligt.

De Kuru's woonden in het heilige land Kurukshetra en worden veel genoemd in de ''[[Paippalada-Samhita]]'', onderdeel van hun ''shakha'' van de ''[[Atharvaveda]]'', en in de overgeleverde ''samhita's'' van de ''Yajoerveda''. Ze komen ook voor in de ''Saunakiya-Samhita'', onderdeel van de ''shakha'' van de ''Atharvaveda'' van de [[Pancala]]. De Pancala woonden oostelijk van de Kuru's, met wie zij een verbond aangingen. Het middenland Madhyadesha werd met Kurukshetra het belangrijkste gebied en de Kuru's gaven ''shrauta''-rituelen met mantra's kregen een belangrijke rol, waarmee ook het belang van de brahmanen toenam, terwijl hun macht die van de goden in toom hield. De [[sociale stratificatie]] nam sterk toe waarbij sociale klassen strikte ''[[Varna (kaste)|varna's]]'' werden. Die veranderingen bleken van groot belang en een deel daarvan zijn tot in moderne tijden van belang gebleven.<ref name="Witzel1997" />

== Henotheïsme of monotheïsme? ==
Vooral de latere ''Veda's'' zijn [[Monisme (filosofie)|monistisch]]. De invloedrijke westerse [[Indiakundige]] [[Max Müller]] noemde ze [[henotheïsme|henotheïstisch]]. Daarmee bedoelde hij het geloof in meerdere goden, waarvan een enkele aanbeden wordt en als superieur gezien wordt. Hij twijfelde of hij het niet toch als monotheïstisch moest benoemen, aangezien sommige verzen op monotheïsme leken te wijzen.

De meeste hindoes beroepen zich voor hun monotheïstische visie o.a. op het vers: ''Aan wat een is, geven de wijzen vele namen. Ze noemen het Agni, Yama, Matarisvan'' (''Rigveda'', 1.164.46). Ze geloven dat dit aangeeft dat met de verschillende goden verschillende aspecten van één God bedoeld worden.

== Interpretatie ==
De ''Veda's'' zijn geschreven in een zeer oude vorm van [[Sanskriet]]. Woorden kunnen hierin een groot aantal betekenissen hebben. Hierdoor zijn er veel verschillende interpretaties van één tekst mogelijk. Soms lijkt dat ook de bedoeling, maar vaak ook niet. Zo lazen voorstanders van de Arische invasietheorie in een bepaald vers dat een Arische god-koning een [[irrigatie]]systeem vernielt van de donkergekleurde ''[[dasa's]]''. In dezelfde tekst kan ook een uitleg van de [[waterkringloop]] gezien worden.

Zo is er een traditie ontstaan van [[Commentaar (beschouwing)|commentaren]]. De ''Brahmana's'', letterlijk commentaren, zijn hier de vroegste vorm van. Middeleeuwse commentaren op de ''Veda's'' zijn geschreven door onder andere [[Sayana (filosoof)|Sayana]] en [[Mahidhara]]. Recentere commentaren zijn opgesteld door Sanskrietdeskundige [[Swami Dayanand]], die de [[Arya Samaj]] oprichtte. Er zijn ook Engelse vertalingen door westerse indologen zoals [[Max Müller]], [[Horace Hayman Wilson|Horace Wilson]] en [[Ralph T. H. Griffith|Ralph Griffith]] die zich soms baseren op de middeleeuwse commentaren. Veel hindoes hebben kritiek op deze vertalingen en wijzen erop dat zij in de koloniale periode werkten en betaald werden door christelijke missionarissen.

== Literatuur ==
* {{aut|Stephanie W. Jamison|Jamison, S.W.}}; {{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (1992): [http://www.people.fas.harvard.edu/~witzel/vedica.pdf ''Vedic Hinduism'']
* {{aut|Upinder Singh|Singh, U.}} (2008): ''A History of Ancient and Early Medieval India. From the Stone Age to the 12th Century'', Pearson Education India, p. 184-185
* {{aut|Frits Staal|Staal, J.F.}} (2008): ''Discovering the Vedas. Origins, Mantras, Rituals, Insights'', Penguin Books India
* {{aut|Romila Thapar|Thapar, R.}} (2004): ''Early India. From the Origins to AD 1300'', University of California Press
* {{aut|Michael Witzel|Witzel, M.}} (1999): 'Substrate Languages in Old Indo-Aryan (Ṛgvedic, Middle and Late Vedic)' in ''Electronic Journal of Vedic Studies'', Volume 5, Issue 1, p. 1-67

==Bronnen & voetnoten==
{{References}}

==Externe links==
* [http://www.vedah.com Sri Aurobindo Kapali Sastry Institute of Vedic Culture Trust - Interpretatie volgens de methode van Sri Aurobindo]
* [http://www.sacred-texts.com/hin/ Sacred-Texts.com - Vertalingen door indologen]
* [http://www.katinkahesselink.net/india/oude-teksten.html informatie over de Veda's en citaten]

{{Navigatie hindoeïsme}}
{{Navigatie hindoeïstische mythologie}}

{{Commonscat|Vedas}}

[[Categorie:Veda's| ]]
[[Categorie:Hindoeïsme]]
[[Categorie:Geschrift in het hindoeïsme]]
[[Categorie:Hindoeïstische filosofie]]
[[Categorie:Oosterse filosofie]]
[[Categorie:Immaterieel cultureel werelderfgoed]]