Raskat: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:500 katten op internationale tentoonstelling-514037.ogv| |
{{Zie artikel|Zie ook [[Lijst van kattenrassen]]}}[[Bestand:500 katten op internationale tentoonstelling-514037.ogv|miniatuur|Diverse raskatten op tentoonstelling ([[Polygoonjournaal]], 1974)]] |
||
Een '''raskat''' is een [[kat (dier)|kat]] die qua uiterlijk en gedrag, tezamen de ''eigenschappen'', aan een welbepaalde omschrijving ([[rasstandaard]]) van een welbepaald ''[[Dierenras|ras]]'' voldoet en als zodanig erkend door [[Kattenstamboekvereniging|kattenstamboekverenigingen]] voor raskatten |
Een '''raskat''' is een [[kat (dier)|kat]] die qua [[Fenotype|uiterlijk]] en gedrag, tezamen de ''eigenschappen'', aan een welbepaalde omschrijving ([[rasstandaard]]) van een welbepaald ''[[Dierenras|ras]]'' voldoet en als zodanig erkend door [[Kattenstamboekvereniging|kattenstamboekverenigingen]] voor raskatten. Wat een raskat onderscheidt van een “gewone” huiskat, ook bekend als ''Huis-, Tuin- en Keukenkat'' (HTK), is een geregistreerd stamboek bij een van deze verenigingen. De meeste katten wereldwijd zijn stamboekloze HTK’s; de raskatten vormen ongeveer 1-2% van de kattenpopulatie wereldwijd. |
||
== |
== Geschiedenis == |
||
[[Bestand:Richmond Cat Show - Ring Class.jpg|miniatuur|Een van de eerste raskattententoonstellingen in [[Richmond upon Thames|Richmond, Londen]] (eind 19de-eeuw)]] |
|||
Niet elke kat die overeenkomsten vertoont met een bepaald ras is daardoor gelijk een raskat, en niet bij iedere stamboekvereniging gelden gelijke maatsstaven of standaarden. De enige voorwaarde die internationaal geldt voor een raskat is het bezitten van een officieel [[stamboek]], gevoerd door één van de [[Kattenstamboekvereniging|stamboekverenigingen]]. De kortharige en langharige huiskat, in de volksmond ook wel huis, tuin en keukenkat of foutief [[Europees korthaar|Europese Korthaar]] genoemd, heeft geen stamboek en is dan ook geen raskat. |
|||
[[Bestand: |
[[Bestand:1890 , kattententoonstelling te Amsterdam, objectnr PA 977.tif|miniatuur|Penning van een kattententoonstelling te Amsterdam (1890)]] |
||
De kat werd zo'n 9000 jaar geleden [[Domesticatie van dieren|gedomesticeerd]] van de [[Afrikaanse wilde kat]], aangetrokken door [[Synantropie|synantrope]] dieren als [[Mus (geslacht)|muizen]] die op graan afkwamen.<ref>{{aut|Carlos Driscoll|Driscoll, C.A.}}; {{aut|Marilyn Menotti-Raymond|Menotti-Raymond, M.}}; {{aut|Alfred Roca|Roca, A.L.}}; {{aut|Karsten Hupe|Hupe, K.}}; {{aut|Warren E. Johnson|Johnson, W.E.}}; {{aut|Eli Geffen|Geffen, E.}}; {{aut|Eric Harley|Harley, E.}}; {{aut|Miguel Delibes de Castro|Delibes, M.}}; {{aut|Dominique Pontier|Pontier, D.}}; {{aut|Andrew Kitchener|Kitchener, A.C.}}; {{aut|Nobuyuki Yamaguchi|Yamaguchi, N.}}; {{aut|Stephen J. O'Brien|O'Brien, S.J.}}; {{aut|David Macdonald|Macdonald, D.}} (2007): [http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf 'The Near Eastern Origin of Cat Domestication'] in ''Science'', Volume 317, Issue 5837, p. 519-523 {{DOI|10.1126/science.1139518}}. [https://web.archive.org/web/20230326023854/http://www.mobot.org/plantscience/resbot/repr/add/domesticcat_driscoll2007.pdf Gearchiveerd] op 26 maart 2023.</ref> Domesticatie vond vanaf zo'n 9000 jaar geleden zowel in het [[oude Nabije Oosten]] als in het [[oude Egypte]] plaats.<ref>{{aut|Claudio Ottoni|Ottoni, C.}}; {{aut|Wim Van Neer|Neer, W. van}}; {{aut|Bea De Cupere|Cupere, B. De}}; {{aut|Julien Daligault|Daligault, J.}}; {{aut|Silvia Guimaraes|Guimaraes, S.}}; {{aut|Joris Peters|Peters, J.}}; {{aut|Nikolai Spassov|Spassov, N.}}; {{aut|Mary Prendergast|Prendergast, M.E.}}; {{aut|Nicole Boivin|Boivin, N.}}; {{aut|Arturo Morales-Muñiz|Morales-Muñiz, A.}}; {{aut|Adrian Bălăşescu|Bălăşescu, A.}}; {{aut|Cornelia Becker|Becker, C.}}; {{aut|Norbert Benecke|Benecke, N.}}; {{aut|Adina Boroneant|Boroneant, A.}}; {{aut|Hijlke Buitenhuis|Buitenhuis, H.}}; {{aut|Jwana Chahoud|Chahoud, J.}}; {{aut|Alison Crowther|Crowther, A.}}; {{aut|Laura Llorente|Llorente, L.}}; {{aut|Nina Manaseryan|Manaseryan, N.}}; {{aut|Hervé Monchot|Monchot, H.}}; {{aut|Vedat Onar|Onar, V.}}; {{aut|Marta Osypińska|Osypińska, M.}}; {{aut|Olivier Putelat|Putelat, O.}}; {{aut|Eréndira Quintana Morales|Quintana Morales, E.M.}}; {{aut|Jacqueline Studer|Studer, J.}}; {{aut|Ursula Wierer|Wierer, U.}}; {{aut|Ronny Decorte|Decorte, R.}}; {{aut|Thierry Grange|Grange, T.}}; {{aut|Eva-Maria Geigl|Geigl, E.M.}} (2017): [https://www.nature.com/articles/s41559-017-0139.epdf?referrer_access_token=yLPsBAQKPv3-EL-9aVy9c9RgN0jAjWel9jnR3ZoTv0P1-hlCK4xw03Oq1bTQkuMRxu0CVri32-8BYKho-FYR13zfxre5GLJcd4_0LmLN4VEXjB6NSx3DrZ2P--bES4XzdX8f6vgAk7S5GxG11GPRIW5F1R-kzl0blu7b5vt-r5E8LT5XqevLT8cNPbI27vDU_qRHp5kxYBwMHimBTHLO_A%3D%3D 'The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world'] in ''Nature Ecology & Evolution'', Volume 1 {{DOI|10.1038/s41559-017-0139}}</ref> Vanuit Klein-Azië werd de kat al heel vroeg meegenomen door reizigers en emigranten naar Europa en dieper Azië in. |
|||
Waar honden al eeuwenlang zijn gefokt op specifieke functies (bv. jacht, waken) met als resultaat een breed scala aan unieke hondenrassen, zijn kattenrassen relatief jong en louter gefokt voor [[Esthetica|esthetische]] doeleinden. Pas rond 1870 begonnen kattenliefhebbers met het selectief fokken en registreren van raskatten, wat de relatief kleine verschillen binnen de huiskat verklaart. |
|||
== Definitie == |
|||
[[Bestand:Sonny Bunny.jpg|miniatuur|Lila Himalayan (colourpoint [[Pers (kattenras)|Pers]]) met kampioen-status]] |
|||
Naast de stamboomloze huiskatten — in de volksmond ook wel ''Huis, Tuin en Keukenkat'' (HTK) of foutief [[Europees korthaar]] genoemd — bestaan er ook een honderdtal selectief gefokte [[lijst van kattenrassen|kattenrassen]] binnen de diersoort gedomesticeerde huiskat (''Felis silvestris catus'').<ref>{{Citeer boek |titel=The cat encyclopedia |achternaam=Baggaley |voornaam=Ann |medeauteurs=Jolyon Goddard, Katie John |url=https://www.worldcat.org/title/879716720 |taal=en |uitgever=[[Dorling Kindersley]] |plaats=Londen |datum=2014 |isbn=9781409347903 |editie=1}}</ref> Niet elke kat die overeenkomsten vertoont met een bepaald ras is daardoor gelijk een raskat. Daarnaast gelden niet bij alle stamboekvereniging gelijke maatsstaven of standaarden. De enige voorwaarde die internationaal geldt voor een raskat is het bezitten van een officieel geregistreerd [[stamboek]], gevoerd door één van de [[Kattenstamboekvereniging|stamboekverenigingen]] onder de catterynaam van de fokker. In de [[westerse wereld]] is ongeveer 3-4% van de kattenpopulatie een raskat.<ref>{{Citeer web |url=https://www.aspca.org/helping-people-pets/shelter-intake-and-surrender/pet-statistics |titel=Pet Statistics |bezochtdatum=2023-10-01 |werk=ASPCA |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://humanepro.org/page/pets-by-the-numbers |titel=Pets by the numbers {{!}} HumanePro by The Humane Society of the United States |bezochtdatum=2023-10-01 |werk=humanepro.org |taal=en}}</ref>{{refn|Alle raskatten geboren in Frankrijk na 1999 moeten geregistreerd zijn bij [[Livre Officiel des Origines Félines|LOOF]]. LOOF-registratiegegevens van 2003-2022 zijn openbaar beschikbaar en laten zien dat er in die periode 646774 katten zijn geregistreerd.<ref>{{Citeer web |titel=LOOF - Races/annee |url=https://loof.asso.fr/ stats/recap.php?complet&ordre=ped2022#table |bezochtdatum=2023-09-16 |website=loof.asso.fr}}</ref> In 2022 telde Frankrijk een kattenpopulatie van 14,9 miljoen volgens [[Statista]].<ref>{{Citeer web |titel=Kattenpopulatie in Frankrijk 2010-2022 |url=https://www.statista.com/statistics/515981/cat-population-europe-france/ |bezochtdatum =2023-09-16 |website=Statista |taal=nl}}</ref> Als we de import en export van Franse raskatten en katten geboren vóór 2003 buiten beschouwing laten (wegens gebrek aan gegevens), betekent dit 646774 van de 14,9 miljoen oftewel 4,3% van de Franse katten is geregistreerd met stamboom. Omdat de meeste kattenregisters hun gegevens niet openbaar maken, een internationaal register zijn of niet door nationale wetten worden gedwongen tot registratie, is dit een van de weinige bronnen die een betrouwbare indicatie geeft over kattenregistratienummers. De meeste zelfgerapporteerde gegevens over kattenrassen worden beïnvloed door het feit dat kattenasielen/eigenaren bijvoorbeeld alle effen blauwe katten bestempelen als Russisch-blauwe katten.<ref>{{Citeer web |datum=2023-06-10 |titel=Kattenliefhebbers: Welke rassen maken golven in de kattenwereld? - Pet Age |url=https://www.petage.com/cat-fanciers-what-breeds-are-making-waves-in-the-cat-world/ |bezochtdatum=2023-09-16 |archief-url=https://web.archive.org/web/20230610220357/https://www.petage.com/cat-fanciers-what-breeds-are-making-waves-in-the-cat-world/ | archief-datum=2023-06-10 }}</ref>|group="kleine-letter"}} Wereldwijd wordt dit nummer geschat op 1-2%. Alle katten zonder stamboom behoren tot de kortharige of langharige huiskat, afhankelijk van de vachtlengte. |
|||
=== DNA-testen === |
|||
Elk ras heeft een specifiek uiterlijk en een eigen karakter, maar desondanks verschillen (ras)katten, in tegenstelling tot (ras)honden, relatief weinig van elkaar doordat men pas rond 1870 is begonnen met het selectief fokken van raskatten. Waar het verschil tussen een [[teckel]] en [[Duitse herder]] makkelijk te achterhalen is op DNA-niveau, is het verschil tussen (ras)katten nauwelijks aantoonbaar (tenzij er sprake is van een ras-specifieke mutatie). Dit is dan ook de reden dat [[DNA-test|DNA-testen]] voor katten onmogelijk een achtergrond van specifieke rassen kunnen bepalen, hierdoor wordt er in plaats daarvan gebruik gemaakt van de gelijkenissen in DNA-componenten tussen een geteste kat en bekende kattenrassen. De uitslag geeft dus geen [[bloedverwantschap]] tussen de geteste kat en de kattenrassen aan, maar gelijkenissen in genen.<ref>{{Citeer web |url=https://downloads.ctfassets.net/6oxbxlbed365/Rn1cjZCJcAwOHWYaSOiEm/0ae83a4786f71e15fc32c4b04058d0dd/Feline_Breed_Analysis.pdf |titel=Feline Breed Analysis |auteur=Basepaws |bezochtdatum=2023-10-02 |taal=en}}</ref> Een DNA-uitslag kan dan ook niet worden gebruikt als bewijs voor een raskat. |
|||
Bij interesse in de aanschaf van een raskat is het belangrijk de gegevens van de kat en ouderkatten te controleren op [[stamboek]]-[[Stamboeknummer|registratienummer]] en gezondheidsverklaringen, om de potentiële aanschaf bij [[Broodfokker|broodfokkers]] (puur op winstoogmerk) te vermijden.<ref name=":1" /> Ook fokkers die alleen op basis van DNA-testen een raskat aanbieden worden liever vermeden. |
|||
== Soorten rassen == |
|||
| ⚫ | |||
Er valt bij kattenrassen een indeling te maken naar herkomst. Sommige kattenrassen zijn selectief gefokt uit een selectie katten van een [[landras]] met originele [[Fenotype|fenotypen]] (een eigen uiterlijk, waarmee ze al eeuwen in een bepaald gebied voorkomen), anderen zijn door de mens ontwikkeld door kruisingen met bestaande rassen of katten met [[Mutatie (biologie)|mutaties]]. Er zijn ook kattenrassen, die officieel niet onder de soort van de gedomesticeerde kat vallen. Dit zijn [[Hybride (biologie)|hybride]] kruisingen van de huiskat (''Felis silvestris catus'') met [[Katachtigen|wilde katachtigen]]. De verschillende eisen voor de uiterlijke en innerlijke kenmerken van ieder ras is vastgesteld door de stamboekverenigingen in zogeheten fok- of [[Rasstandaard|rasstandaarden]]. Aan de hand van deze standaarden worden de raskatten gejureerd op kattententoonstellingen. |
|||
== Rasstandaard == |
== Rasstandaard == |
||
| ⚫ | {{Zie hoofdartikel|Rasstandaard}}[[Bestand:Siamese cat 1960.jpg|miniatuur|Seal point Siamese kat naast zijn showprijzen (1960)]]Hoe de (ideale) kat van een bepaald ras er uit hoort te zien wordt omschreven in een [[rasstandaard]] opgesteld door een kattenstamboekvereniging. In deze standaard wordt het uiterlijk en innerlijk uitvoerig omschreven. Van de stand en de grootte van de [[oor|oren]], tot en met de lengte en [[Haar (zoogdier)|beharing]] van de [[staart]]. Om te beoordelen in welke mate een kat aan de rasstandaard voldoet, worden door raskattenverenigingen [[Dierenshow|shows]] of tentoonstellingen georganiseerd waar men de katten kan laten keuren. Een keurmeester stelt aan de hand daarvan een keur[[rapport (verslag)|rapport]] op waarin de plus- en minpunten van de individuele kat omschreven worden. |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | Hoe de (ideale) kat van een bepaald ras er uit hoort te zien wordt omschreven in een [[rasstandaard]]. In deze standaard wordt het uiterlijk uitvoerig omschreven. Van de stand en de grootte van de [[oor|oren]], tot en met de lengte en [[Haar (zoogdier)|beharing]] van de [[staart]]. Om te beoordelen in welke mate een kat aan de rasstandaard voldoet, worden door raskattenverenigingen [[Dierenshow|shows]] of tentoonstellingen georganiseerd waar men de katten kan laten keuren. Een keurmeester |
||
== Begrippen == |
|||
Begrippen als ras en raszuiverheid bestaan niet van nature, maar worden bepaald door menselijke selectie. |
|||
Uitleg van enkele veelgebruikte begrippen omtrent raskatten, welke vaak worden verward met elkaar zijn: |
|||
[[Bestand:Мейн Кун.jpg|miniatuur|Rood klassieke cyperkater tussen zijn gewonnen showprijzen]] |
|||
:'''Raskat''' |
|||
Een kat met officieel geregistreerd [[stamboek]] bij een [[kattenstamboekvereniging]]. Het ras is selectief gefokt door de mens aan de hand van een bepaalde uniforme standaard. De stamboom (afstamming) is eveneens vastgelegd in dit stamboek. |
|||
:'''Huiskat of HTK''' |
|||
Een kat zonder stamboek. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de kortharige en langharige huiskat. |
|||
:'''Raszuiver''' |
|||
Een kat geboren uit lijnen van één bepaald ras, oftewel een pure [[afstamming]] van dat ras. Raszuivere katten hoeven in principe niet een stamboek te hebben. Bijvoorbeeld wanneer een witte ''[[Doofheid|dove]]'' raszuivere kat uit twee ouders met stamboek wordt geboren is de kat wel raszuiver, maar zal het geen stamboek krijgen door het medische mankement. Zonder stamboek is het geen raskat, ondanks dat de kat wel raszuiver is. |
|||
:'''[[Landras]]''' |
|||
[[Bestand:EUR cat transparent.png|miniatuur|Blauwe cyper Europees korthaar. Dit ras heeft veel weg van de HTK’s in Europa, maar is selectief gefokt tot een kattenras met stamboek.]] |
|||
Een natuurlijke en dynamische kattenpopulatie in een bepaald gebied, welke zich door de jaren heen heeft aangepast aan de groei- of leefomgeving. Een landras wordt wel door menselijk ingrijpen in standgehouden, maar wordt niet selectief gefokt door de mens tot een uniform ras met standaardeigenschappen. Een voorbeeld hiervan is de populatie van HTK’s in Europa. Deze kattenpopulatie worden met menselijk ingrijpen in standgehouden, maar niet selectief tot een bepaald uniform ras met standaarden gefokt. Toch is er wel degelijk een vergelijkbaar uiterlijk tussen de katten aanwezig. Met een selectie van katten uit dit Europese landras, gebaseerd op specifieke uiterlijke voorkeuren, is uiteindelijk na jarenlang selectief fokken het [[Europees korthaar]]-ras ontstaan. De Europees korthaar en de HTK’s in Europa delen dus wel dezelfde voorvaderen, maar de HTK’s in Europa vallen niet onder het Europees korthaar-ras. |
|||
:'''Kruising''' |
|||
Een kruising tussen twee (ras)katten binnen de diersoort “gedomesticeerde huiskat” (''Felis silvestris catus''). Deze kruising kan zijn tussen twee verschillende raskatten of een raskat en een HTK. In de stamboeken staat vermeld of en met welke rassen een bepaalde raskat mag worden gekruist om de kittens te mogen registreren binnen dat ras. Een voorbeeld hiervan is de [[Burmilla]], een kruising tussen de [[Burmees (kattenras)|'''Burm'''ees]] en [[Pers (kattenras)|chinch'''illa''' Pers]]. Kittens die worden geboren uit de kruising raskat met HTK komen niet meer in aanmerking voor een stamboek registratie. De kittens zijn dus HTK’s. De vaak gebruikte terminologie “halve [naam raskat]” is dan ook per definitie foutief. |
|||
:[[Hybride (biologie)|'''Hybride''']] |
|||
Een kruising tussen twee [[Soort|soorten]] binnen de katachtigen (''[[Katachtigen|Felidae]]''); in het geval van katten is dit tussen de gedomesticeerde huiskat (''Felis silvestris catus'') en een wilde kattensoort. De uiteindelijke hybride is een kruising van twee diersoorten en valt dan ook biologisch gezien niet onder de gedomesticeerde huiskat. Echter beschouwen kattenliefhebbers deze dieren wel als raskat. Voorbeelden hiervan zijn de [[Bengaal]] en [[Savannah (kattenras)|Savannah]]. |
|||
== Verboden rassen == |
|||
Onder Nederlandse, Belgische en Europese wetgeving is het verboden om sommige raskatten en hybriden te houden, fokken en/of verhandelen. Dit uit het oogpunt voor dierenwelzijn, veiligheid of om de wilde kattensoorten te beschermen. Voorbeelden hiervan zijn de hybride [[bengaal]] of designerrassen met gezondheidsproblemen als gevolg van de [[Mutatie (biologie)|mutatie]], zoals de [[Schotse vouwoorkat]].<ref name=":2">{{Citeer web |url=https://www.nvwa.nl/nieuws-en-media/nieuws/2022/10/31/fokken-met-katten-met-schadelijke-kenmerken-of-erfelijke-ziektes |titel=Fokken met katten met schadelijke kenmerken of erfelijke ziektes |achternaam= |voornaam= |auteur=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit |auteurlink=Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit |datum=2022-10-31 |bezochtdatum=2023-10-02 |werk=www.nvwa.nl |taal=nl-NL}}</ref><ref name=":3">{{Citeer web |url=https://www.vlaanderen.be/verbod-op-de-kweek-en-het-verhandelen-van-fold-katten |titel=Verbod op de kweek en het verhandelen van fold katten |auteur=Vlaamse overheid |auteurlink=Vlaamse overheid |bezochtdatum=2023-10-02 |werk=www.vlaanderen.be |taal=nl}}</ref> Raadpleeg daarom altijd de laatste informatie van de desbetreffende overheidsinstanties alvorens de aanschaf van een raskat.<ref name=":1">{{Citeer web |url=https://www.licg.nl/katten/de-aanschaf-van-een-raskat/ |titel=De aanschaf van een raskat |auteur=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren |auteurlink=Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren |bezochtdatum=2023-10-01 |werk=www.licg.nl |taal=nl}}</ref><ref name=":2" /><ref name=":3" /> |
|||
== Zie ook == |
== Zie ook == |
||
* [[Lijst van kattenrassen]] |
* [[Lijst van kattenrassen]] |
||
{{Appendix}} |
|||
[[Categorie:Kattenras| ]] |
[[Categorie:Kattenras| ]] |
||
Versie van 2 okt 2023 22:45
Zie ook Lijst van kattenrassen
Een raskat is een kat die qua uiterlijk en gedrag, tezamen de eigenschappen, aan een welbepaalde omschrijving (rasstandaard) van een welbepaald ras voldoet en als zodanig erkend door kattenstamboekverenigingen voor raskatten. Wat een raskat onderscheidt van een “gewone” huiskat, ook bekend als Huis-, Tuin- en Keukenkat (HTK), is een geregistreerd stamboek bij een van deze verenigingen. De meeste katten wereldwijd zijn stamboekloze HTK’s; de raskatten vormen ongeveer 1-2% van de kattenpopulatie wereldwijd.
Geschiedenis
De kat werd zo'n 9000 jaar geleden gedomesticeerd van de Afrikaanse wilde kat, aangetrokken door synantrope dieren als muizen die op graan afkwamen.[1] Domesticatie vond vanaf zo'n 9000 jaar geleden zowel in het oude Nabije Oosten als in het oude Egypte plaats.[2] Vanuit Klein-Azië werd de kat al heel vroeg meegenomen door reizigers en emigranten naar Europa en dieper Azië in.
Waar honden al eeuwenlang zijn gefokt op specifieke functies (bv. jacht, waken) met als resultaat een breed scala aan unieke hondenrassen, zijn kattenrassen relatief jong en louter gefokt voor esthetische doeleinden. Pas rond 1870 begonnen kattenliefhebbers met het selectief fokken en registreren van raskatten, wat de relatief kleine verschillen binnen de huiskat verklaart.
Definitie
Naast de stamboomloze huiskatten — in de volksmond ook wel Huis, Tuin en Keukenkat (HTK) of foutief Europees korthaar genoemd — bestaan er ook een honderdtal selectief gefokte kattenrassen binnen de diersoort gedomesticeerde huiskat (Felis silvestris catus).[3] Niet elke kat die overeenkomsten vertoont met een bepaald ras is daardoor gelijk een raskat. Daarnaast gelden niet bij alle stamboekvereniging gelijke maatsstaven of standaarden. De enige voorwaarde die internationaal geldt voor een raskat is het bezitten van een officieel geregistreerd stamboek, gevoerd door één van de stamboekverenigingen onder de catterynaam van de fokker. In de westerse wereld is ongeveer 3-4% van de kattenpopulatie een raskat.[4][5][a] Wereldwijd wordt dit nummer geschat op 1-2%. Alle katten zonder stamboom behoren tot de kortharige of langharige huiskat, afhankelijk van de vachtlengte.
DNA-testen
Elk ras heeft een specifiek uiterlijk en een eigen karakter, maar desondanks verschillen (ras)katten, in tegenstelling tot (ras)honden, relatief weinig van elkaar doordat men pas rond 1870 is begonnen met het selectief fokken van raskatten. Waar het verschil tussen een teckel en Duitse herder makkelijk te achterhalen is op DNA-niveau, is het verschil tussen (ras)katten nauwelijks aantoonbaar (tenzij er sprake is van een ras-specifieke mutatie). Dit is dan ook de reden dat DNA-testen voor katten onmogelijk een achtergrond van specifieke rassen kunnen bepalen, hierdoor wordt er in plaats daarvan gebruik gemaakt van de gelijkenissen in DNA-componenten tussen een geteste kat en bekende kattenrassen. De uitslag geeft dus geen bloedverwantschap tussen de geteste kat en de kattenrassen aan, maar gelijkenissen in genen.[9] Een DNA-uitslag kan dan ook niet worden gebruikt als bewijs voor een raskat.
Bij interesse in de aanschaf van een raskat is het belangrijk de gegevens van de kat en ouderkatten te controleren op stamboek-registratienummer en gezondheidsverklaringen, om de potentiële aanschaf bij broodfokkers (puur op winstoogmerk) te vermijden.[10] Ook fokkers die alleen op basis van DNA-testen een raskat aanbieden worden liever vermeden.
Soorten rassen
Zie Lijst van kattenrassen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Er valt bij kattenrassen een indeling te maken naar herkomst. Sommige kattenrassen zijn selectief gefokt uit een selectie katten van een landras met originele fenotypen (een eigen uiterlijk, waarmee ze al eeuwen in een bepaald gebied voorkomen), anderen zijn door de mens ontwikkeld door kruisingen met bestaande rassen of katten met mutaties. Er zijn ook kattenrassen, die officieel niet onder de soort van de gedomesticeerde kat vallen. Dit zijn hybride kruisingen van de huiskat (Felis silvestris catus) met wilde katachtigen. De verschillende eisen voor de uiterlijke en innerlijke kenmerken van ieder ras is vastgesteld door de stamboekverenigingen in zogeheten fok- of rasstandaarden. Aan de hand van deze standaarden worden de raskatten gejureerd op kattententoonstellingen.
Rasstandaard
Zie Rasstandaard voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Hoe de (ideale) kat van een bepaald ras er uit hoort te zien wordt omschreven in een rasstandaard opgesteld door een kattenstamboekvereniging. In deze standaard wordt het uiterlijk en innerlijk uitvoerig omschreven. Van de stand en de grootte van de oren, tot en met de lengte en beharing van de staart. Om te beoordelen in welke mate een kat aan de rasstandaard voldoet, worden door raskattenverenigingen shows of tentoonstellingen georganiseerd waar men de katten kan laten keuren. Een keurmeester stelt aan de hand daarvan een keurrapport op waarin de plus- en minpunten van de individuele kat omschreven worden.
Begrippen
Uitleg van enkele veelgebruikte begrippen omtrent raskatten, welke vaak worden verward met elkaar zijn:
- Raskat
Een kat met officieel geregistreerd stamboek bij een kattenstamboekvereniging. Het ras is selectief gefokt door de mens aan de hand van een bepaalde uniforme standaard. De stamboom (afstamming) is eveneens vastgelegd in dit stamboek.
- Huiskat of HTK
Een kat zonder stamboek. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de kortharige en langharige huiskat.
- Raszuiver
Een kat geboren uit lijnen van één bepaald ras, oftewel een pure afstamming van dat ras. Raszuivere katten hoeven in principe niet een stamboek te hebben. Bijvoorbeeld wanneer een witte dove raszuivere kat uit twee ouders met stamboek wordt geboren is de kat wel raszuiver, maar zal het geen stamboek krijgen door het medische mankement. Zonder stamboek is het geen raskat, ondanks dat de kat wel raszuiver is.
Een natuurlijke en dynamische kattenpopulatie in een bepaald gebied, welke zich door de jaren heen heeft aangepast aan de groei- of leefomgeving. Een landras wordt wel door menselijk ingrijpen in standgehouden, maar wordt niet selectief gefokt door de mens tot een uniform ras met standaardeigenschappen. Een voorbeeld hiervan is de populatie van HTK’s in Europa. Deze kattenpopulatie worden met menselijk ingrijpen in standgehouden, maar niet selectief tot een bepaald uniform ras met standaarden gefokt. Toch is er wel degelijk een vergelijkbaar uiterlijk tussen de katten aanwezig. Met een selectie van katten uit dit Europese landras, gebaseerd op specifieke uiterlijke voorkeuren, is uiteindelijk na jarenlang selectief fokken het Europees korthaar-ras ontstaan. De Europees korthaar en de HTK’s in Europa delen dus wel dezelfde voorvaderen, maar de HTK’s in Europa vallen niet onder het Europees korthaar-ras.
- Kruising
Een kruising tussen twee (ras)katten binnen de diersoort “gedomesticeerde huiskat” (Felis silvestris catus). Deze kruising kan zijn tussen twee verschillende raskatten of een raskat en een HTK. In de stamboeken staat vermeld of en met welke rassen een bepaalde raskat mag worden gekruist om de kittens te mogen registreren binnen dat ras. Een voorbeeld hiervan is de Burmilla, een kruising tussen de Burmees en chinchilla Pers. Kittens die worden geboren uit de kruising raskat met HTK komen niet meer in aanmerking voor een stamboek registratie. De kittens zijn dus HTK’s. De vaak gebruikte terminologie “halve [naam raskat]” is dan ook per definitie foutief.
Een kruising tussen twee soorten binnen de katachtigen (Felidae); in het geval van katten is dit tussen de gedomesticeerde huiskat (Felis silvestris catus) en een wilde kattensoort. De uiteindelijke hybride is een kruising van twee diersoorten en valt dan ook biologisch gezien niet onder de gedomesticeerde huiskat. Echter beschouwen kattenliefhebbers deze dieren wel als raskat. Voorbeelden hiervan zijn de Bengaal en Savannah.
Verboden rassen
Onder Nederlandse, Belgische en Europese wetgeving is het verboden om sommige raskatten en hybriden te houden, fokken en/of verhandelen. Dit uit het oogpunt voor dierenwelzijn, veiligheid of om de wilde kattensoorten te beschermen. Voorbeelden hiervan zijn de hybride bengaal of designerrassen met gezondheidsproblemen als gevolg van de mutatie, zoals de Schotse vouwoorkat.[11][12] Raadpleeg daarom altijd de laatste informatie van de desbetreffende overheidsinstanties alvorens de aanschaf van een raskat.[10][11][12]
Zie ook
Citefout: Er bestaat een label <ref> voor de groep "kleine-letter", maar er is geen bijbehorend label <references group="kleine-letter"/> aangetroffen