Gebruiker:Eefie2000/Kladblok
| Joods Monument (Nijmegen) | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Kunstenaar | Paul de Swaaf | |||
| Jaar | 1995 | |||
| Materiaal | Brons | |||
| Locatie | Nijmegen | |||
| ||||
Het 'Joods monument' in de Benedenstad van Nijmegen is een bronzen beeld van een treurig voorovergebogen mens. Het beeld is gemaakt door beeldhouwer Paul de Swaaf. Op 4 mei 1995 werd het monument, gemaakt ter nagedachtenis aan de meer dan 400 joodse Nijmegenaren de tijdens de Tweede Wereldoorlog in de vernietigingskampen zijn omgebracht, onthuld.[1] Ter nagedachtenis aan de onthulling van het monument werd de kruising waarop het beeld zich bevindt vernoemd naar een van de jongste joodse Nijmeegse slachtoffers: Kitty (Kaatje) de Wijze.[2] Deze jonge vrouw is het symbool geworden van de joodse Nijmegenaren die gedeporteerd werden en nooit meer terugkwamen.[3]
Ontstaansgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
In de nacht van 17 op 18 november 1942 vond in Gelderland een grote razzia plaats. De familie De Wijze, woonachtig aan de Johannes Vijghstraat 60 in Nijmegen, werd opgepakt.[4] Samen met bijna 200 andere Joden werd de familie gedeporteerd. Kitty de Wijze werd geboren in 1920. In 1942 werd zij gedeporteerd naar kamp Westerbork en daarna naar het concentratiekamp in Monowitz (Auschwitz III) waar zij op 15 december 1942 om het leven kwam.[5] Ter nagedachtenis aan alle omgebrachte Joodse Nijmegenaren hebben particulieren de opdracht gegeven tot het maken van het monument, ook hebben zij het monument gefinancierd.[6] Bij de onthulling op 4 mei 1995 vond een plechtigheid plaats. Jaarlijks op 4 mei leest de Joodse gemeente de namen van de honderden Nijmeegse slachtoffers voor op de Kitty de Wijze plaats.[7]
Vormgeving en locatie[bewerken | brontekst bewerken]
Het monument staat op de kruising van de Priemstraat, Nonnenstraat, Smidstraat en Ganzenheuvel. In het midden van de kruising ligt een rond perkje waar het 2 meter hoge beeld op staat.[8] Het perkje is omheind met een hek waar twee Davidssterren op staan. Binnen het hek, achter het beeld, staat een boom. Ook ligt achter het beeld van de treurende vrouw een gedenksteen. Op de gedenksteen staan de laatste regels uit het gedicht Vrede van Leo Vroman:
‘Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.’
In de buurt van de Kitty de Wijze plaats, in de Nonnenstraat, ligt de oudste Nijmeegse synagoge.
In het ouderlijk huis van Paul de Swaaf zaten joden ondergedoken. Met het ontworpen monument wil de kunstenaar niet alleen naar het verleden kijken, maar ook naar de toekomst; het beeld moet volgens De Swaaf een waarschuwing zijn voor het gevaar van discriminatie.[9]
Bijzonderheden[bewerken | brontekst bewerken]
In 2015 werd op een muur aan de Kitty de Wijze plaats zeven bronzen plaquettes onthuld met daarop de namen van alle 449 joodse slachtoffers uit Nijmegen. De namenwand werd in 2008 al aangevraagd door Albert Isja de Jong uit Nijmegen. Door middel van donaties hulp het Platform Benedenstad is het namenmonument gerealiseerd.[10] In 2014 werd de Kitty de Wijze Stichting opgericht. De stichting stelde als doel het Joodse erfgoed in Nijmegen te cultiveren.[11]
referenties[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Nationaal comité 4 en 5 mei, https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/monumenten_zoeken/oorlogsmonument/2359/nijmegen%2C-%27joods-monument%27 (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ Kunst op straat in Nijmegen, https://www.nijmegen.nl/kos/kunstwerk.aspx?id=534 (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ Oorlogsdoden Nijmegen 1940-1945, https://www.oorlogsdodennijmegen.nl/persoon/wijze/4585e8a8-920a-4fd9-9e9f-37777d35702f (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ Huis van de Nijmeegse geschiedenis, https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Joods_monument_Kitty_de_Wijzeplaats (geraadpleegd 25 april 2019)
- ↑ Joods Monument, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/129818/kaatje-de-wijze (geraadpleegd 25 april 2019)
- ↑ Rotonde kunst, http://rotondekunst.eu/index.php?page=rotonde&rotonde_id=90 (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ YouTube: Portret Oorlogsdoden Nijmegen, https://www.youtube.com/watch?v=tskm8v8UnH0 (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ Collectie Gelderland, https://www.collectiegelderland.nl/organisaties/beeldenvangelderland/voorwerp-BGLD1581 (geraadpleegd 25 april 2019)
- ↑ Kunst op straat in Nijmegen, https://www.nijmegen.nl/kos/kunstwerk.aspx?id=534 (geraadpleegd 7 mei 2019)
- ↑ De Gelderlander, https://www.gelderlander.nl/nijmegen/onthulling-joods- namenmonument-in-nijmegen-zij-zijn-nu-onsterfelijk~a0a3af48/ (geraadpleegd 25 april 2019)
- ↑ Nieuws uit Nijmegen, https://www.nieuwsuitnijmegen.nl/Nieuws/1766/Stichting-Kitty-de- Wijze-in-het-Natuurmuseum.html (geraadpleegd 25 april 2019)