Het geslacht Smits (ook: Smits van Waesberghe)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Familiewapen Smits (van Waesberghe)

Smits (ook: Smits van Waesberghe) is een Noord-Brabants, katholiek geslacht dat sinds de eerste helft van de achttiende eeuw onder andere bierbrouwers, magistraten, geestelijken, geleerden en industriëlen heeft voortgebracht.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het geslacht Smits vestigt zich als een familie van bierbrouwers te Eindhoven, wanneer Johannes Arnoldus Smits in 1710 een bier- en azijnbrouwerij begint. Diens zoon Antonius Johannes Smits komt in 1741 in het bezit van brouwerij De Oranjeboom aan de Demer in de Eindhovense wijk Stratum. In 1747 is hij burgemeester van Eindhoven en in 1781 en 1782 Schepen. Tevens is hij kapitein van het Sint-Barbara Schuttersgilde.

Antonius' zoon Johan Nicolaes Smits volgt zijn vader na diens dood op als brouwer in De Oranjeboom en wordt eveneens burgemeester en schepen van Eindhoven. Daarnaast is hij luitenant van de Patriottistische Burgerwacht. Johan Nicolaas Smits breidt de brouwerij uit met een wijnhandel en trouwt met Allegonda van de Ven, dochter van burgemeester Willibrordus van de Ven.

Huize Trianon

Op 5 maart 1807 koopt Johan Nicolaas Smits voor zijn zoon Antonius Joannes Smits de Bredase brouwerij De Drie Hoefijzers in de Boschstraat van J.J Havermans voor fl. 9250,- gulden. Antonius Joannes Smits is de stamvader van de Bredase tak van het geslacht. Hij trouwt met de gefortuneerde apothekersdochter Cornelia maria Jespers, zus van de politicus Franciscus Johannes Jespers. Antonius Johannes Smits bekleedt verschillende maatschappelijke en religieuze functies en heeft- als eerste van vier opeenvolgende generaties- zitting in het stadsbestuur. Na zijn dood blijft de brouwerij zes opeenvolgende generaties binnen de familie.

Franciscus Henricus Maria Smits
Frans, Charles en Jan Smits

Aan het begin van de negentiende eeuw bestaat het geslacht uit drie vertakkingen: Eindhoven (Brouwerij Oranjeboom), Oosterhout (Brouwerij De Gekroonde Bel) en Breda (Brouwerij De Drie Hoefijzers). Gezien de hoge notering op de jaarlijkse lijst van hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting, is het geslacht bemiddeld.

Franciscus Henricus Maria Smits

Na Antonius Johannes Smits dood in 1838 neemt zijn zoon Johannes Nicolaas de brouwerij van zijn vader over. Hij is getrouwd met Cornelie van Dam, dochter van de maire van Oudenbosch. Hij is lid van de gemeenteraad en mag als één van de notabelen Koning Willem II bij diens intrede in Breda te paard begeleiden. Zijn zoon, Franciscus Henricus Maria Smits neemt de brouwerij De Drie Hoefijzers over in 1862 en deze brouwerij is tussen 1870 en 1968 een van de drie grootste brouwerijen in Nederland. Hij huwt Philomena van Waesberghe.

Na Franciscus Henricus Maria Smits’ dood in 1890, neemt zijn vrouw Philomena van Waesberghe samen met haar oudste zoon J.M.A.C.J Smits de honneurs waar. Nadat ook zij in 1901 overlijdt, nemen haar drie zoons de leiding over en zetten het succes voort. Met name de nakomelingen van de middelste zoon Frans Smits van Waesberghe en de oudste zoon Jan Smits spelen een belangrijke rol in het familiebedrijf, tot deze ten slotte in 1968 verkocht werd aan Allied Breweries.

Familiewapen[bewerken | brontekst bewerken]

De familie voert sinds het begin van de achttiende eeuw een wapen met een oranjeboom; verwijzend naar de brouwerij die de familie destijds in bezit had. Omschrijving: een op zilveren schild geïllustreerde, groene oranjeboom, gepland in een groen gekleurde en goud gebeugelde ton, rustend op een groen ondergrond. Helm: halfaanziend; helmteken: een zwarte, stappende rood gelelde en gekamde haan; dekkleden: groen, gevoerd van zilver.

Enkele telgen[bewerken | brontekst bewerken]

Joannes Henricus Smits
  • Antonius Johannes Smits (1712-1782), bierbrouwer in De Oranjeboom, burgemeester van Eindhoven, schepen van Eindhoven, kapitein van het St.Barbara schuttersgilde
    • Joannes Nicolaus Smits (1744-1813), bierbrouwer in De Oranjeboom, wijnhandelaar, burgemeester van Eindhoven, schepen van Eindhoven, luitenant van de Patriottistische burgerwacht.Koopt op 5 maart 1807 de Bredase brouwerij De Drie Hoefijzers ten behoeve van zijn zoon Antonius Johannes Smits
      • Antonius Johannes Smits (1774-1838), bierfabrikant, gemeenteraadslid, koopman, kerkraadslid, rentenier
        • Johannes Nicolaas Smits (1812-1843), bierfabrikant, koopman, lid van de gemeenteraad Breda, luitenant van de Bredasche Burgerwacht
          • Antonius Cornelius Josephus Smits (1836-1892), bierbrouwer, industrieel en vennoot Smits & Co, lid van de gemeenteraad van Den Bosch, wethouder en gemeenteraadslid van Breda, regent, Ridder in de Orde van de Eiken Kroon
          • Maximilianus Petrus Wilhelmus Smits (1837-1905), stichter en rector Sint-Joseph Kerk te Bergen op Zoom, oprichter van de Sint-Joseph Gezellen, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
          • Maria Francisca Jacoba Smits (1840-1906), medeoprichtster en presidente Sint-Elisabeth Vereeniging, ontvangster Erekruis Pro Ecclesia Et Pontifice. Trouwde met haar achterneef Nobile Mr W.P.A Mutsaers, burgemeester van Tilburg, lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commandeur in de Piusorde en Geheim Kamerheer met kap en degen van Z.H. de Paus
          • Franciscus Henricus Maria Smits, (1842-1890), trouwt met Philomena van Waesberghe, waardoor de geslachtsnaam Smits van Waesberghe ontstond. Bierbrouwer en industrieel, eigenaar De Drie Hoefijzers Brouwerij, vennoot mouterij Ceres, lid van Provinciale Staten, president Kamer van koophandel Breda, regent, mede-oprichter Koninklijk Bredaasch Mannenkoor. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van herenhuis Boschstraat 5 in Breda
            • Johannes
              Portret van Johannes Maria Augustinus Cornelis Josephus Smits van de Mortel
              Maria Augustinus Cornelis Josephus Smits (1867-1944), industrieel, medeoprichter en vennoot Firma F Smits van Waesberghe, vennoot mouterij Ceres, mededirecteur, president commissaris Drie Hoefijzers (vanaf 1921), regent. Ridder in de orde van Oranje- Nassau, Ridder in de Orde van Sint Gregorius de Grote. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Trouwde een telg uit het patriciërsgeslacht Van de Mortel. Bewoner van het patriciërshuis Boschstraat 57.
              • Franciscus Antonius Josephus Maria Smits (1896-1967), advocaat, procureur, directeur en vennoot NV De Drie Hoefijzers, provinciaal vertegenwoordiger van de Kon. Nederlandse Automobiel Club, Officier in de Orde van Oranje-Nassau, ereburger van Breda. Trouwde met een kleindochter van de grootgrondbezitter, industrieel en filantroop Caspar Houben
                • Johannes Maria Smits (1923-2004) Procuratiehouder en directeur limonadedivisie NV De Drie Hoefijzers; later president Di Giorgio International
            • dr Antonius Henricus Maria Josephus Smits (1873-1931), priester, stichter Sint-Annakerk Breda; erekruis Pro ecclesia et pontifice, medaille van Z.M Albert I van België
            • Franciscus Augustinus Maria Josephus Smits van Waesberghe (1875-1942), industrieel, vennoot firma F. Smits van Waesberghe, vennoot mouterij Ceres, directeur en medeoprichter NV Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers, gedelegeerd commissaris, lid van de gemeenteraad Breda. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, Commandeur in de Orde van Sint Silvester; begiftigd met het kruis van ZM Albert I van België. Voegde in 1928 bij Koninklijk besluit de geslachtsnaam ¨Van Waesberghe¨ toe aan zijn achternaam. Trouwde met een telg uit het patriciersgeslacht ¨Mutsaerts¨
              • dr.ir.Antonius Maria Josephus Johannes Smits van Waesberghe (1899-1964,) civiel ingenieur, directeur en vennoot De Drie Hoefijzers, Officier in de Orde van Oranje-Nassau, Commandeur in de Orde van de H. Gregorius de Grote
              • Prof.dr. Josephus Maria Antonius Franciscus Smits van Waesberghe (1901-1986), musicoloog, hoogleraar middeleeuwse muziek, lid Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, doctor honoris causa van het Pontificio Instituto di musica de sacra Roma, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Officier in de Orde van Oranje-Nassau
              • dr.ir. Franciscus Augustinus Marie Josephus Smits van Waesberghe (1911-2001), scheikundig ingenieur, directeur en vennoot NV De Drie Hoefijzers, directeur Verenigde Nederlandse Brouwerijen Breda-Rotterdam NV, commissaris Schiphol, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Officier in de Orde van Oranje Nassau, ereburger van Breda. Trouwde met een telg uit het patriciërsgeslacht Van Spaendonck
            • Charles Marie Jean Joseph Smits (1879-1956), industrieel, vennoot firma F. Smits van Waesberghe, mede-oprichter, vennoot en commissaris NV Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers, consul van België, voorzitter van het Oranjecomité. Officier in de Kroonorde van België; ontvanger van het Erekruis Pro Ecclesia et Pontifice; ereburger van Breda. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van het herenhuis Trianon
      • Dr.Willibrordus Smits (1776-1817), medicinae doctor
      • Joannes Henricus Smits (1780-1854), hoogleraar in de wijsbegeerte, priester, regent, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
        • Dr Antonius Willibrordus Smits (1789-1872), bierbrouwer, derde hoogstaangeslagene in de Rijksbelasting van de gemeente Oosterhout. Bewoner van herenhuis Heuvelstraat 10 te Oosterhout
          • Hendrikus Martinus Smits (1833-1890), bierbrouwer, industrieel, lid Provinciale Staten, lid Eerste Kamer der Staten-Generaal. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant
            • Mr Antonius Johannes Ignatius Maria Smits, (1862-1928), suikerfabrikant, industrieel, advocaat en procureur, lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, trouwde met een telg uit het patriciërsgeslacht Van Mierlo. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van kasteel Pulhof (Berchem)

Publicaties over Smits[bewerken | brontekst bewerken]

  • Henk Muntjewerff: De kunst van het bierbrouwen door zes generaties Smits te Breda (1807-1968),een industrieel erfgoed,2004
  • WTF Juten: Genealogische kwartierstaten van Nederlandsche katholieken uit vroeger en later tijd,1910
  • F.N Smits: Stamlijst en mijn herinneringen van de familie Smits uit het huis den Oranjeboom, 1891
  • M.E.J Mijnssen: De bierbrouwerij "De Drie Hoefijzers" te Breda,1934
  • Joop Visser: Nederlandse Ondernemers 1850-1950 (1) Noord-Brabant, Limburg en Zeeland, 2009
  • Huygens ING: Naslagwerk persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld, 1938

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

  1. Jaarboek de Oranjeboom, 2004
  2. Wapenbeschrijving op Heraldischedatabank.nl
  3. Stadsarchief Breda, Archief Firma F. Smits van Waesberghe / Brouwerij De Drie Hoefijzers, inv. no. 797-804
  4. Fabrikofiel.com
  5. Genealogische kwartierstaten van Nederlandsche katholieken uit vroeger en later tijd, 1910 W.J.F Juten.