Overleg:Toonschaal

Ik begrijp toch niet wat een "geordende verdeling" tonen is.Madyno 21 sep 2007 00:25 (CEST)

or·de·nen (ov.ww.) 1 plaatsen volgens een bepaalde ordening => rangschikken, schikken, structureren 2 naar een bepaalde schikking regelen 3 [rel.] in een orde opnemen

ver·de·ling (de ~ (v.), ~en) 1 het verdelen => distributie, uitdeling

Dat klopt toch? Je berekent bepaalde fretafstanden (het ordenen) en die berekende getallen plaats je vervolgens in een reeks/verdeling. Reeks is misschien een beter woord, bedenk ik nu ter plekke.Houtlijm 21 sep 2007 09:18 (CEST)

Verschil Toonschaal en toonladder

Als je voor de uitleg moet teruggrijpen op de woordenboekbetekenissen, die overigend niet van toepassing zijn, begrijp je er zelf kennelijk maar weinig van. Ik heb het idee dat (toon)schaal ingeslopen is als verkeerde vertaling van het Engelse scale, dat overigens hier ladder betekent. Daarbij kwam de associatie met "schaal" van schaalverdeling, zoals in "de temperatuurschaal van Celsius" ed. Er blijven de vragen: wat verstaat men onder een toonscghaal, en wat is het verschil met en toonladder? En de term "toonsysteem" is dat ook min of meer hetzelfde? Want daar gaat het eigenlijk steeds over: een systeem van tonen waarmee een bepaalde muzieksoort gemaakt wordt.Madyno 21 sep 2007 22:17 (CEST)

Ik zal uitleggen zoals ik denk dat het is:

• De westerse toonschaal bevat 12 noten.
  • De twee meest gangbare toonladders (min en maj) zijn 7 noten uit die toonschaal.
  • De Bluesladder heeft geloof ik een extra 8e noot.
  • De heletoonstoonladder bevat 6 noten.
  • De Pentatonische ladder heeft er 5.
  • De dodecafonie gebruikt een ladder van 12 noten, evenals de chromatische ladder, Die 2 ladders zijn dus identiek aan de toonschaal die we de gelijkzwevende stemming noemen.

• De kerkktoonladder Doremi is een 7-limiet toonladder, maar tevens een 7-delige toonschaal. Daar zijn de termen gelijk aan elkaar.

• Harry Partch ontwikkelde de 43-tonige toonschaal voor een 11-limiet. (11 noten per ladder)
  • De toonladder is die 11-limiet.

Die 43 tonen die hij gebruikte waren nodig om de 11-limiet toonladder rein te kunnen transponeren, niet om alle 43 zomaar in te zetten voor een willekeurige ladder (wat ik dan onder een ladder versta, een selectie). Het woord limiet heeft nog geen artikel op de NL-wiki, wel op de EN-versie.[1]

Juist die limiet is het verschil tussen ladder en schaal.

De toonschaal is in de Europese muziek geen gangbare term, omdat men eigenlijk altijd toonladder zegt (wat dus fout is als je het over de 12 noten van de 12 TET hebt, de uitzonderingen hierboven benoemd daargelaten). De term toonschaal is wel algemeen in bijvoorbeeld de Gamelan. Ik begreep de term aanvankelijk niet, omdat ik dacht dat ze het hadden over metalen klankschaaltjes.

Daarnaast spreekt je bij halssnaarinstrumentenbouw niet van een toonladder op de hals befretten, maar je maakt een toonschaal aan met de fretjes. Vervolgens speel je een laddertje op het instrument. Toonladder is het muziekspel, toonschaal is de berekening. (denk ik). Voor westerse muziek is het begrip toonschaal niet zo belangrijk, bij microtonale muziek echter kom je niet goed uit de voeten met de te krappe term ladder. De Moodswinger heeft een toonschaal op zijn hals. Dat is geen toonladder.

Ga ik ergens verkeerd in mijn verhaal? Houtlijm 22 sep 2007 10:37 (CEST)

Het probleem is dat je niet zeker weet of het juist is wat je schrijft, maar toch doet of alles duidelijk is. Voor zover ik weet en kan nagaan is toonschaal gewoon synoniem met toonladder. Daarnaast bestaat nog de term "toonstelsel" (-systeem) en "stemming". Ik ga me er verder in verdiepen.Madyno 22 sep 2007 20:03 (CEST)

Ik ben wel benieuwd naar wat de NL-definitie is. Misschien is toonstelsel een beter woord voor toonschaal. Ik weet het idd niet zeker, maar heb wel door dat er gaten zitten. Er moet ergens onderscheidt komen tussen de 12-verdeling (wat ik schaal noem) en de 7-limiet (wat ik ladder noem). Tussen die 2 zit het verschil. Mogelijk het ontbrekende limiet (muziek) artikel, wat op wiki-EN staat. Houtlijm 22 sep 2007 20:30 (CEST)

Schaal volgens Van Dale

Het woord schaal blijft een lastig begrip. Musici keuren het woord toonschaal af, omdat dit een engels woord is. (scale) De Vandale echter meldt wel dat een toonladder een schaal is en dat schaal een verdelingsreeks is.

schaal (de ~, schalen) 1 verhoudingsmaatstaf, gevormd door een reeks van op bepaalde afstanden van elkaar geplaatste evenwijdige streepjes of een zo verdeelde lijn => maatcijfer 2 reeks van getallen of verhoudingen als grondslag voor het vaststellen van lonen, prijzen enz. 3 [wisk.] reeks van gelijkmatig opklimmende getallen die de grondslag van een talstelsel vormen 4 toonladder 5 ondiep en wijd vat, o.a. om voedsel in op te dienen 6 weegschaal 7 harde, buitenste bekleding van sommige organische producten

Naar mijn inzicht is het woord toonschaal dus geen fout woord, alleen wordt het in het vakgebied muziek vanuit de Westerse muziekstemmingen niet gebruikt. In artikelen over Gamelan lees je wel vaak de term toonschaal. Houtlijm 9 dec 2007 16:08 (CET)