Stichting Het Hervormd Weeshuis Zwolle

Stichting Het Hervormd Weeshuis Zwolle
	Weeshuispoortje (Praubstraat)
Doel	Financiële ondersteuning voor Zwolse jongerenprojecten
Opgericht	Sinds 2000 in huidige vorm
Zetel	Zwolle
Personen
Voorzitter	Mevrouw drs M.C. Westerhof
Overig
Lid van	ANBI, FIN
	Website

Stichting Het Hervormd Weeshuis Zwolle biedt financiële ondersteuning voor jongerenprojecten in Zwolle.

Fysieke weeshuizen behoren al tientallen jaren tot het verleden in Nederland. Tot 1953 had Zwolle nog één weeshuis dat onderdak bood aan ouderloze kinderen en kinderen uit gebroken gezinnen. De stichting is tegenwoordig een vermogensfonds, maar heeft een rijke geschiedenis.

Geschiedenis'[bewerken | brontekst bewerken]

In de 15e en 16e eeuw lag de levensverwachting veel lager. Weeskinderen werden indien mogelijk opgenomen bij familie, maar dat lukte niet altijd. Zeker niet wanneer de sociale omstandigheden slecht waren of wanneer er grote politieke onrust was of oorlog dreigde. Stadsbesturen wilden niet dat wezen zouden gaan bedelen: dat zou de openbare orde en veiligheid bedreigen. Wanneer wezen niet in eigen kring opgevangen konden worden gebeurde dat door instellingen voor liefdadigheid: gasthuizen, kloosters, broederschappen die veelal een religieuze (dus in die tijd rooms-katholieke) achtergrond hadden.

Het Zwols stadsbestuur ging rond 1550 financieel toezicht houden op die instellingen. In diezelfde tijd namen Zwolse burgers het initiatief voor een weeshuis voor kinderen van ‘burgers’. Beide ontwikkelingen werden beïnvloed door ideeën van Humanistische denkers. Die wilden dat stadsbesturen de (nogal ongeregelde) armenzorg zouden coördineren. Daarnaast was volgens hen armoede het best te bestrijden door een combinatie van onderwijs en werk. In het Burgerweeshuis kregen de kinderen onderwijs en een beroepsopleiding; de jongens bij een ambacht en de meisjes een huishoudelijke opleiding in het huis zelf. Veel burgers bevoordeelden dit huis met legaten en andere giften.

Toen Zwolle tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1580 de kant van de Opstand koos verloren alle rooms-katholieke instellingen hun bestaansrecht. Liefdadigheid (dus armenzorg) moest geheel anders worden georganiseerd. Het stadsbestuur en de gereformeerde diaconie speelden daarin een belangrijke rol en werkten veel samen. Het stadsbestuur benoemde voortaan ook de regenten van het Burgerweeshuis en controleerde jaarlijks de financiële huishouding.

Begin 17e eeuw groeide Zwolle dankzij migratie vanuit het platteland. Deze nieuwkomers waren niet de meest welvarenden met als gevolg dat weeskinderen van zulke ingezetenen afhankelijk werden van armenzorg. Onder invloed daarvan regelde het stadsbestuur rond 1650 dat zulke kinderen beter opgevangen werden in gezinnen. In 1670 kwam voor hen zelfs een nieuw weeshuis, het Holdehuis. Financieel werd dit in grote mate mogelijk dankzij geld uit de stadskas en dankzij veelvuldige stadscollectes.

In beide weeshuizen, het Burgerweeshuis en het Holdehuis, werden weeskinderen opgenomen ongeacht het geloof van hun ouders. Maar ze werden wel gereformeerd opgevoed. In 1795 werden alle wezen in één gebouw geplaatst, dat van het Holdehuis op de hoek van de Broerenstraat en de Bitterstraat. Het werd Huis der Weezen genoemd. De regels van het Burgerweeshuis werden de standaard voor alle wezen. Vanaf waarschijnlijk 1812 werden alleen nog maar hervormde wezen toegelaten. Voortaan heette het huis in de volksmond Hervormd Weeshuis. Het bleef zoals in de voorgaande eeuwen onder toezicht staan van het gemeentebestuur. Dat benoemde de regenten en controleerde de jaarrekeningen. In 1882 werd de school in het weeshuis gesloten en gingen de kinderen voortaan naar scholen in de stad. De hele organisatie veranderde nu: anders dan daarvoor kreeg nu een vrouw de leiding over het huis. Het pedagogische klimaat werd steeds meer kindgericht.

In de jaren ’30 van de 20e eeuw werden ook kinderen uit gebroken gezinnen opgenomen. Na de Tweede Wereldoorlog nam de betekenis van sociale wetgeving toe. En met de invoering van de Algemene Bijstandswet in 1965 kwam er een einde aan de weeshuizen in Nederland. In 1953 verlieten de laatste kinderen het Hervormd Weeshuis en werden zij ondergebracht bij pleeggezinnen. Het gebouw aan de Broerenstraat verloor zijn functie. In 1960 werd het grotendeels verwoest door brand. Hiervan is alleen nog de zandstenen poort uit de 17e eeuw overgebleven. De poort is in 1991 op de huidige locatie in de Praubstraat (Zwolle) gekomen, zie foto (boven de Kroonlijst zijn een weesjongen en -meisje te zien en het wapen van Zwolle).^[1]

De door het weeshuis verworven bezittingen zijn overgegaan in stichting Het Hervormd Weeshuis. Sinds 2000 opereert de stichting zelfstandig (bestuursleden worden niet langer benoemd en gecontroleerd door de Gemeenteraad van de stad Zwolle). Tegenwoordig zet het bestuur van de stichting de jaarlijkse netto-opbrengsten van deze bezittingen in om initiatieven in Zwols jeugd- en jongerenwerk een financieel steuntje in de rug te bieden. Elke stichting, vereniging of particulier kan (ongeacht geloofsovertuiging) een aanvraag indienen voor een op de Zwolse jeugd gericht project.

Stichting Het Hervormd Weeshuis is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) en is lid van de Nederlandse Vereniging van Fondsen in Nederland.^[2]