Brontekst bekijken van Arabisch Schiereiland

{{Infobox schiereiland
| plaatskop = Schiereiland in het [[Midden-Oosten]]
| naam = Arabisch Schiereiland
| kaart = Arabian Peninsula dust SeaWiFS.jpg
| legenda = Satellietfoto van het Arabisch schiereiland
| locatie =
| land = {{SA}}<br>{{YE}}<br>{{OM}}<br>{{QA}}<br>{{KW}}<br>{{AE}}<br>{{JO}}<br>{{IQ}}<br>{{BH}}
| vlag = 
| vlagartikel = 
| wapen = 
| wapenartikel = 
| provincie = 
| regio = <!-- administratief -->
| hoofdplaats = 
| km2 = 3.237.500
| omtrek = 
| lengte =
| breedte = 1.265 km
| hoogste punt = Jabal an Nabi Shu'ayb (Jemen) (3666m)
| inwoners = 
| census = 
| postcode = 
| netnummer = 
| gebruik = 
| detailkaart = <!-- naam.jpg -->
| detailkaartbijschrift =
| image = 
| caption = 
| image1 = 
| caption1 = 
| www = 
| mapname = <!---positiekaartnaam in combinatie met onderstaande coördinaten geeft kaart-->
| lat_deg = 
| lat_min = 
| lat_sec = 
| lat_dir = 
| lon_deg = 
| lon_min = 
| lon_sec = 
| lon_dir = 
}}
Het '''Arabisch Schiereiland''' of '''Arabië''' ([[Arabisch]]: شبه الجزيرة العربية ''shibh al-jazīrah al-ʻarabīyah'' of جزيرة العرب ''jazīrat al-ʻArab'';"eiland van de [[Arabieren]]" of ook wel "''Arabistan''") is een gebied in [[Azië]], direct ten oosten van [[Afrika (hoofdbetekenis)|Afrika]]. Het wordt begrensd door de [[Rode Zee]], de [[Golf van Aden]], de [[Indische Oceaan]], de [[Arabische Zee]], de [[Golf van Oman]] en de [[Perzische Golf]].

Het schiereiland omvat de volgende landen: [[Saoedi-Arabië]], [[Jemen]], [[Oman]], [[Qatar]], [[Koeweit]] en de [[Verenigde Arabische Emiraten]]. Aan de noordrand liggen [[Jordanië]] en [[Irak]] die ook nog een deel van het schiereiland bezitten. [[Bahrein]] ligt op een eiland vlak voor de kust van het schiereiland.

De regio speelt een belangrijke [[geopolitiek]]e rol in het [[Midden-Oosten]] en de [[Arabische wereld]] door zijn grote [[aardolie|olie]]- en [[aardgas|gas]]voorraden.

Voor de [[Moderne Tijd]], werd het Arabisch Schiereiland ingedeeld in vier verschillende regio's: [[Hidjaz]], [[Nadjd]], Zuid-Arabië en Oost-Arabië. Hijaz en Nadjd maken het grootste deel uit van hedendaags Saoedi-Arabië. Zuid-Arabië bestaat uit Jemen en het westelijke deel van Oman ([[Dhofar]]). Oost-Arabië bestaat uit de hele kuststrook van de Arabische zijde van de [[Perzische Golf]] (''de Khaleej'').

== Geografie ==
[[Bestand:Two-point-equidistant-asia.jpg|thumb|Afrika, het Arabisch subcontinent (Azië) en Eurazië]]

Het Arabisch Schiereiland is deel van het Aziatisch continent en wordt begrensd door de [[Perzische Golf]] in het noordoosten, de [[Straat van Hormuz]] en de Golf van Oman in het oosten, de [[Arabische Zee]] in het zuidoosten en zuiden, de Golf van Aden in het zuiden, de straat van [[Bab el Mandeb]] in het zuidwesten en de [[Rode Zee]] ten zuidwesten en westen.<ref name="Encyclopædia Britannica Arabia">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31551/Arabia Arabia] in de ''Encyclopædia Britannica''. [https://web.archive.org/web/20150503192028/http://www.britannica.com:80/EBchecked/topic/31551/Arabia Gearchiveerd] op 3 mei 2015.</ref> Het noordelijke deel van het schiereiland loopt over in de [[Syrische Woestijn]] zonder duidelijke grens. In het algemeen worden de noordelijke grenzen van Saoedi-Arabië en Koeweit als grens beschouwd.<ref name="Encyclopædia Britannica Arabia" />

Het opvallendste kenmerk van het schiereiland is de woestijn, maar in het zuidwesten zijn er gebergten die wat meer neerslag ontvangen dan de rest van het Arabisch schiereiland. De [[Harrat Ash Shamah]] is een grote [[vulkanische vlakte]] die zich uitstrekt van het noordwesten van het schiereiland tot in Jordanië en zuidelijk [[Syrië]].<ref>{{Citeer journal|last=Weinstein|first=Y. |title=A transition from strombolian to phreatomagmatic activity induced by a lava flow damming water in a valley|journal= Journal of Volcanology and Geothermal Research |date=1 January 2007|volume= 159|issue=1–3|pages=Pages 267–284 |doi=10.1016/j.jvolgeores.2006.06.015|issn=0377-0273 }}</ref>

'''Arabische staten'''
{| class="wikitable sortable"
! class="unsortable" |Vlag
! Land
! Hoofdstad
! Staatsvorm
! Oppervlakte
! Munteenheid
! class="unsortable" |Opmerking
|-
| [[Bestand:Flag of Bahrain.svg|40px|rand]]
| [[Bahrein]]
| [[Manama (stad)|Manama]]
| [[Koninkrijk]]
| 767 km²
| [[Bahreinse dinar]]
| Voorheen was Bahrein een emiraat.
|-
| [[Bestand:Flag of Yemen.svg|40px|rand]]
| [[Jemen]]
| [[Sanaa]]
| [[Republiek]]
| 527.968 km²
| [[Jemenitische rial]]
| Tot 1990 bestond Jemen uit [[Jemenitische Arabische Republiek|Noord-Jemen]] en [[Democratische Volksrepubliek Jemen|Zuid-Jemen]].
|-
| [[Bestand:Flag of Oman.svg|40px|rand]]
| [[Oman]]
| [[Muscat]]
| [[Sultanaat]]
| 309.500 km²
| [[Omaanse rial]]
| 
|-
| [[Bestand:Flag of Qatar.svg|40px|rand]]
| [[Qatar]]
| [[Doha]]
| [[Emiraat]]
| 11.607 km²
| [[Qatarese rial]]
| 
|-
| [[Bestand:Flag of Saudi Arabia.svg|40px|rand]]
| [[Saoedi-Arabië]]
| [[Riyad (stad)|Riyad]]
| [[Koninkrijk]]
| 2.206.714 km²
| [[Saoedi-Arabische riyal]]
| Voorheen was het land ook een sultanaat en emiraat.
|-
| [[Bestand:Flag of the United Arab Emirates.svg|40px|rand]]
| [[Verenigde Arabische Emiraten]] (VAE)
| [[Abu Dhabi (stad)|Abu Dhabi]]
| [[Federatie]] van [[emiraten]]
| 83.600 km²
| [[VAE-dirham]]
| Het land bestaat uit [[Emiraten van de Verenigde Arabische Emiraten|7 emiraten]].
|}

===Politieke grenzen===
[[Bestand:Arabian peninsula definition.PNG|thumb|De politieke en geografische definitie van het Arabisch Schiereiland]]
Het schiereiland bestaat uit de volgende landen: Koeweit, [[Bahrein]], Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) in het oosten, Oman in het zuidoosten, Jemen in het zuiden en Saoedi-Arabië in het midden.<ref name="Encyclopædia Britannica Arabia" /> [[Bahrein]] ligt op een eiland vlak voor de kust van het schiereiland.

Zes landen (Saoedi-Arabië, Koeweit, Bahrein, Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten en Oman) vormen de ''[[Gulf Cooperation Council]]'' (GCC). Dit is een betwiste term. Iran beweert dat het historisch en internationaal aanvaard is dat de Golf Perzische Golf wordt genoemd, terwijl de Arabische staten, en vooral de zes GCC-leden, claimen dat de Golf Arabisch is omdat de ondiepe zee een geologisch continuüm vormt van de laagliggende kusten van het Arabische Schiereiland.<ref>A.S. Alsharhan, Z. A. Rizk, A. E. M. Nairn [et al.], 2001, Hydrogeology of an Arid Region, Elsevier.</ref>

Het Koninkrijk Saoedi-Arabië bestrijkt het grootste deel van het schiereiland. Het grootste deel van de bevolking van het schiereiland woont in Saoedi-Arabië en Oman. Het schiereiland beschikt over de grootste aardoliereserves van de hele wereld. Saoedi-Arabië en de VAE zijn economisch gezien het rijkste in de regio. Qatar, een klein schiereiland in de Perzische Golf, vormt de thuisbasis van de [[Arabisch]]e televisiezender [[Al Jazeera]]. Koeweit, dicht bij de grens met Irak, is een strategisch belangrijk land, wat tot uiting in 2003 kwam toen de [[Verenigde Staten]] en hun bondgenoten het land gebruikten als basis voor hun [[Irakoorlog|invasie van Irak]].

===Bevolking===
In 2014 zijn er ongeveer 80 miljoen mensen op het Arabische schiereiland. De bevolking van Jemen bedraagt 27 miljoen. De Saoedi-Arabische bevolking bedraagt 30 miljoen. Oman telt 4 miljoen, net zoals in Koeweit.<ref name="cia">{{Citeer web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html#ku |titel=Kuwait |work=CIA Factbook |bezochtdatum=3 juli 2014 |archiefdatum=25 december 2018 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20181225195601/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html%20#ku |dodeurl=ja}}</ref> Bahreins bevolking bedraagt 1,3 miljoen terwijl de bevolking van de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar 9,2 en 2,2 miljoen bedraagt.

In 2000 bedroeg de geschatte bevolking van het Arabische Schiereiland nog maar 77 983 936.<ref name="yam">{{Citeer web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html|titel=The World Fact book|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|accessdate=2008-08-12|date=2007-08-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080812233855/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html|archivedate=12 augustus 2008|deadurl=no}}</ref>

===Landschap===
[[Bestand:A journey.jpg|thumb|Een karavaan in de [[ad-Dahna Desert]] in centraal SaudiArabië]]
[[Bestand:Ras al jinz flickr01.jpg|thumb|Ras Aljinz, zuidoostelijk Arabië (Oman)]]
[[Bestand:Arabian Plate map-uni.png|thumb|De Arabische Plaat (AR), met snelheden tegenover Afrika in millimeters per jaar]]
[[Bestand:Salalah Oman.jpg|thumb|[[Salalah]] is een bekende toeristische bestemming in Arabië, bekend om zijn jaarlijks [[Moesson (regentijd)|''khareef'']] seizoen.]]
Geologisch gezien wordt deze regio beter het ''Arabische subcontinent'' genoemd omdat het op een eigen [[tektonische plaat]] ligt, de [[Arabische Plaat]], die geleidelijk afdrijft van Afrika (waardoor de Rode Zee gevormd wordt) naar het noorden, tegen het Euraziatische continent aan (waardoor het [[Zagrosgebergte]] wordt gevormd). De best bewaarde [[ofioliet]] op Aarde, de [[Semail ofioliet]], komt aan de oppervlakte in de bergen van de VAE en noordelijk Oman.

Een plateau op meer dan 760 meter hoogte strekt zich uit over het Arabische Schiereiland. Het plateau begint in het westen bij de indrukwekkende kliffen aan de kust van de Rode Zee en daalt in oostelijke richting tot aan de ondiepe waters van de Perzische Golf. Het binnenland wordt gekenmerkt door ''[[cuesta]]'s'' en valleien, die gedraineerd worden door een systeem van wadi's. Een boog van zandige en stenige woestijnen ligt in het oosten.

Het schiereiland bestaat uit:
# een centraal plateau, [[Nadjd]], met vruchtbare valleien en weiden die gebruikt worden voor het grazen van schapen en ander vee.
# een aantal woestijnen: de stenige [[Nefud]] in het noorden;<ref name="Prothero15">{{Citeer boek|last=Prothero|first=G.W.|titel=Arabia|year=1920|publisher=H.M. Stationery Office|location=London|page=15|url=https://www.wdl.org/en/item/11767/view/1/15/|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211031163556/https://www.wdl.org/en/item/11767/view/1/15/|archiefdatum=2021-10-31|dodeurl=nee}}</ref> de zandige [[Rub al Khali]] of Grote Arabische Woestijn in het zuiden met een geschatte zanddiepte van 180 meter en de [[Dahna]]-woestijn ertussenin.
# Verschillende gebergtes, waaronder belangrijke in de [[Hidjaz]], waar deze parallel liggen aan de kust van de [[Rode Zee]] in het westen, maar ook in het zuidoosten van het schiereiland in Oman. De hoogte van de bergen stijgt geleidelijk naarmate men naar het westen gaat en dichter bij Jemen komt. De hoogste pieken liggen allemaal in Jemen, met de 3666m hoge [[Jabal an Nabi Shu'ayb]] als hoogste berg van het schiereiland.
# Stroken van droge of moerassige kusten met koraalriffen aan de Rode Zee ([[Tihamah]]).
# Oases en moerassige kuststreken in Oost-Arabië aan de Perzische Golf.

Arabië heeft weinig meren en permanente rivieren. De meeste gebieden worden gedraineerd door [[Wadi (rivierdal)|wadi's]], rivieren die het hele jaar droog zijn behalve wanneer er regen is gevallen. Wel bestaan er veel oude [[aquifer]]s onder het grootste deel van het schiereiland en waar dit water de oppervlakte bereikt ontstaan er oases. Twee voorbeelden zijn de [[Al-Hasa]] en [[Qatif]] oases, twee van de grootste oases van de wereld. Hier is landbouw mogelijk, voornamelijk [[Palmenfamilie|palmbomen]] die ervoor zorgden dat het schiereiland meer [[dadel]]s kon produceren dan eender welke regio in de wereld. In het algemeen is het klimaat zeer warm en [[woestijn|droog]], al zijn er uitzonderingen. Hogere gebieden worden gekenmerkt door koudere temperaturen en de kust van de Arabische Zee ontvangt soms verrassend koele en vochtige winden in de zomer, veroorzaakt door het opwellen van koud water voor de kust. Er bestaan geen dichte wouden op het schiereiland.

===Landgebruik===
[[Bestand:Al hafa corniche.jpg|thumb|[[Kokospalm]]en in Oman (Al Hafa)]]
[[Bestand:Coral Reef in the Red Sea.JPG|thumb|Koraalriffen in de Rode Zee]]

Het grootste deel van het Arabisch Schiereiland is ongeschikt voor landbouw, wat irrigatie essentieel maakt. De smalle kustvlakte en de geïsoleerde oases, die voor minder dan één procent van de landoppervlakte staan, worden gebruikt voor het verbouwen van [[graan]], [[Koffie (Coffea)|koffie]] en [[tropisch fruit]]. Op de rest van het schiereiland is de veeteelt van geiten, schapen en kamelen wijdverbreid.

Sommige gebieden, zoals [[Dhofar]] en [[Al Mahrah]] in Oman en Jemen kennen een [[Moessonklimaat|tropisch moessonklimaat]]. Hier vindt men grootschalige [[kokospalm]][[plantage]]s. Het grootste deel van Jemen heeft een [[Hooggebergteklimaat|bergklimaat]] dat voor een deel beïnvloed wordt door de tropische [[Moesson (regentijd)|moesson]]regens. De vlaktes hebben meestal een tropisch of subtropisch droog [[woestijnklimaat]] of een droog [[steppeklimaat]].
[[Bestand:Yemen landscape 05.jpg|thumb|Terraced fields in Yemen]]
Dankzij de vruchtbare bodems in Jemen ontstonden nederzettingen in bijna heel het land, van zeeniveau tot in de bergen tot hoogtes van 3000 meter hoogte. In de hogere zones zijn grote terrassen gebouwd om de verbouwing van graan, fruit, koffie, gember en [[Qat (plant)|khat]] mogelijk te maken.

== Etymologie ==
Tijdens de [[Hellenisme|Hellenistische]] periode was dit gebied gekend als ''Arabia'' of ''Aravia''. De [[Oude Rome|Romeinen]] benoemden drie regio's met een prefix "Arabia", waarmee een groter gebied werd aangeduid dan de huidige term "Arabisch Schiereiland":
* [[Arabia Petraea]]: het gebied dat vandaag gelegen is de staten Syrië, Jordanië, de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]] en noordwest Saoedi-Arabië. Dit is de enige regio die een [[Romeinse provincie]] werd, met [[Petra (historische stad)|Petra]] als hoofdstad.
* [[Arabia Deserta]]: hiermee werd het droge binnenland van het Arabische Schiereiland mee bedoeld. De naam voor deze regio bleef lange tijd in zwang, tot in de 19e en 20e eeuw, tot wanneer het hedendaagse verenigde koninkrijk Saoedi-Arabië.
* [[Arabia Felix]] ("Gelukkig Arabië"): deze term werd gebruikt door geografen om Jemen aan te duiden, waar meer regen viel en dat groener was dan de rest van het schiereiland. Hierdoor was de landbouw er lange tijd veel vruchtbaarder.

De Arabische inwoners gebruikten een noord-zuid verdeling van Arabië: Al Sham-Al Yaman, of Arabia Deserta en Arabia Felix. Arabia Felix stond aanvankelijk soms voor het hele schiereiland en soms enkel voor het zuidelijke deel ervan. Wanneer het gebruik van deze term effectief enkel voor het zuidelijke 'groenere' deel gebruikt werd, ging men naar het hele schiereiland verwijzen met het toponiem Arabië. Arabia Deserta was dan de gehele woestijnregio die zich vanaf Arabia Felix naar het noorden uitstrekt tot aan Palmyra en de Eufraat. Ook gebieden ten westen van het schiereiland (ten oosten van Pelusium aan de Nijl) en ten noorden van het schiereiland (tot aan Babylon) werden tot dit grote 'Arabia' gerekend. Het onderscheid tussen 'Groot-Arabië' en het schiereiland was niet zo scherp gedefinieerd.<ref>See [http://books.google.com/books?id=3yENB_dXAtwC&pg=PA163&dq=&ei=pup-SZXjOYvuMsnxmPcO&client=#PPA163,M1 Pilgrimage and Holy Space in Late Antique Egypt], David Frankfurter, BRILL, 1998, {{ISBN|90-04-11127-1}}, page 163. [https://web.archive.org/web/20211213225451/https://books.google.com/books?id=3yENB_dXAtwC Gearchiveerd] op 13 december 2021.</ref>

De Arabieren en het Ottomaanse Rijk beschouwden de grotere regio van het Arabische Schiereiland als 'het land van de Arabieren' (''bilad al-Arab'' of ''Arabistan''). Dit Arabistan was ruimer dan het schiereiland en bestreek een zone die in het noorden begrensd werd door de Eufraat, waarbij ook Cilicië tot Arabistan gerekend werd.<ref>Zie bijvoorbeeld ''Palestine: The Reality, Joseph Mary Nagle Jeffries'', uitgegeven door Longmans, Green and co., 1939, Page 4]</ref> De belangrijkste onderverdelingen waren ''bilad al-Sham'' (Syrië, Libanon, Jordanië en Palestina), ''bilad al-Yaman'' (het gebied in het zuidelijke deel van het schiereiland) en ''Bilad al-Iraq'' of ''het Land van de Rivieroevers'' (Irak inclusief het hedendaagse Koeweit.<ref>[http://books.google.com/books?id=4vOJ15vTZV4C&lpg=PA60&ots=hkDuOYZzif&pg=PA60 A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered], By Kamal Suleiman Salibi, Published by University of California Press, 1988, {{ISBN|0-520-07196-4}}, pages 60–61. [https://web.archive.org/web/20211120131607/https://books.google.com/books?id=4vOJ15vTZV4C Gearchiveerd] op 20 november 2021 (gearchiveerd)</ref>

''De provincies van Arabië waren:'' [[Al Tih]], de [[Sinaï (schiereiland)|Sinai]], [[Hidjaz]], [[Asir]], Jemen, [[Hadramaut]], [[Mahra]] en [[Shilu (regio)|Shilu]], Oman, [[Hasa]], [[Bahrein]], [[Dahna]], [[Nufud]] en de [[Hammad]], inclusief de woestijnen van Syrië, [[Mesopotamië]] en [[Babylonië]].<ref>see Review of Reviews and World's Work: An International Magazine, Albert Shaw ed., The Review of Reviews Corporation, 1919, page 408]</ref><ref name="nie">[http://books.google.com/books?id=GRUoAAAAYAAJ&lpg=PA795&ots=TNgFeHWN3A&pg=PA795 New International Encyclopedia, 2nd Edition, Dodd, Mead, Co., 1914 page 795]</ref>

In de [[Moderne Tijd]] zou de term ''bilad al-Yaman'' specifiek gaan verwijzen naar het zuidwestelijke deel van het schiereiland. Arabische geografen gingen naar het gehele schiereiland verwijzen met 'jazirat al-Arab', of het schiereiland van de Arabieren.<ref>[http://books.google.com/books?id=4vOJ15vTZV4C&pg=PA60&lpg=PA60&dq=&source=web&ots=hkDuOYZzif&sig=5bdCF8ngI2-pMblXVAiS1B57zyI&hl=en&sa=X&oi=book_result&resnum=1&ct=result#PPA60,M1 A House of Many Mansions: The History of Lebanon Reconsidered], By Kamal Suleiman Salibi, Published by University of California Press, 1988, {{ISBN|0-520-07196-4}}, pages 60–61]. [https://web.archive.org/web/20211120131607/https://books.google.com/books?id=4vOJ15vTZV4C Gearchiveerd] op 20 november 2021 (gearchiveerd)</ref>

== Geschiedenis ==
De geschiedenis van de menselijke bewoning van het Arabische Schiereiland gaat terug tot 20000 jaar geleden. Er zijn twee momenten geweest waarop de regio een globale impact had op de wereldgeschiedenis. De eerste was in de zevende eeuw wanneer de [[islam]] ontstond. De tweede keer was vanaf het midden van de 20e eeuw toen er enorme olievoorraden ontdekt werden die een belangrijke economische en geopolitieke rol gingen spelen.

===Pre-islamitisch Arabië===
[[Bestand:Panel Almaqah Louvre DAO18.jpg|thumb|[[Koninkrijk Saba|Sabeese]] inscriptie gewijd aan de god Almaqah, waarin vijf oude Jemenitische goden, twee heersende vorsten en twee gouverneurs worden genoemd, 7e eeuw v.Chr.]]


Er zijn bewijzen dat de menselijke bewoning van het Arabisch Schiereiland dateert van ongeveer tien- tot twintigduizend jaar geleden.<ref name="Saudi Embassy US Website">[https://web.archive.org/web/20160304062348/http://www.saudiembassy.net/about/country-information/history/ Saudi Embassy (US) Website] retrieved 20 January 2011 (gearchiveerd)</ref> Het klimaat verhinderde echter de vorming van veel nederzettingen. In pre-islamitisch Saudi-Arabië was het grootste deel van het latere land bewoond door nomadische [[Stam (antropologie)|stammen]] of was het gewoon onbewoond (de onbewoonbare woestijnen). De uitzonderingen hierop waren een beperkt aantal handelsstadjes, zoals [[Mekka]] en [[Medina (Arabië)|Medina]] in de [[Hidjaz]] in het westen van het schiereiland.<ref>{{Citeer boek |titel=The Rise of Islam |url=https://archive.org/details/riseofislam0000gord |last=Gordon |first=Matthew |year=2005 |isbn=0-313-32522-7 |page=[https://archive.org/details/riseofislam0000gord/page/4 4]|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210308053640/https://archive.org/details/riseofislam0000gord|archiefdatum=2021-03-08|dodeurl=nee}}</ref>

Archeologische opgravingen hebben echter verschillende beschavingen onthuld: de [[Dilmun]]beschaving in Oost-Arabië aan de kust van de Perzische Golf en de [[Thamud]] ten noorden van de [[Hidjaz]]. Waarschijnlijk waren er vele samenlevingen op het Arabisch Schiereiland voor de komst van de islam. Het [[Seba|oude Zuid-Arabische koninkrijk van Saba]] bevond zich in Jemen. Het koninkrijk Kinda bevond zich in centraal Arabië gedurende de vierde, vijfde en vroege zesde eeuw na Christus. Het land [[Dilmun]] zou daar ook gelegen kunnen hebben. Het [[Nabateeërs|Nabatese koninkrijk]] bevond zich tussen de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]] en het Arabisch Schiereiland. De vroegst gekende historische gebeurtenissen in de Arabische geschiedschrijving zijn migraties vanuit het schiereiland naar de omliggende gebieden.<ref>Philip Khuri Hitti (2002), History of the Arabs, Revised: 10th Edition</ref>

Het Arabisch Schiereiland wordt algemeen gezien als de originele ''[[Heimat|Urheimat]]'' van de [[Semitische talen]].<ref>Gray, Louis Herbert (2006) ''Introduction to Semitic Comparative Linguistics''</ref><ref>Courtenay, James John (2009) ''The Language of Palestine and Adjacent Regions''</ref><ref>Kienast, Burkhart. (2001). ''Historische semitische Sprachwissenschaft''.</ref><ref>Bromiley, Geoffrey W. (1995) ''The International Standard Bible Encyclopedia''</ref> Het historische belang van de [[Perzen|Perzische]] ([[Sassaniden|Sassanidische]]) haven [[Siraf]] voor de handel in de oudheid is nog maar recent ontdekt. Hier ontdekte men bij archeologische opgravingen ivoren objecten uit Oost-Afrika, stenen voorwerpen uit India en [[lapis lazuli]] uit [[Afghanistan]]. De nederzetting Siraf dateert van de [[Parthische Rijk|Parthische periode]].<ref>{{Citeer web
| url=https://www.chnpress.com/news/?Section=2&id=5935
| titel=Foreign Experts Talk of Siraf History
| publisher=Cultural Heritage News Agency
| accessdate=2006-12-11
| archiefurl=https://web.archive.org/web/20070930013036/https://www.chnpress.com/news/?Section=2&id=5935|archiefdatum=2007-09-30|dodeurl=nee}}</ref>

===Opkomst van de islam===
{{Zie hoofdartikel|Islamitische veroveringen|Islamitische gouden tijdperk}}
[[Bestand:Map of expansion of Caliphate.svg|350px|thumb|Veroveringen door de [[kalief]]en {{Legenda|#a1584e|Uitbreiding onder [[Mohammed]], 622–632/A.H. 1–11}} {{Legenda|#ef9070|Uitbreiding tijdens het |[[Rashidun kalifaat]], 632–661/A.H. 11–40}} {{Legenda|#fad07d|Uitbreiding tijdens het [[Omajjaden]] [[kalifaat]], 661–750/A.H. 40–129}}.]]

Tijdens de zevende eeuw ontstond de [[islam]] op het Arabisch Schiereiland. De [[Islamitische profeten|islamitische profeet]] [[Mohammed]] werd geboren in Mekka rond 570 en begon te prediken in deze stad rond 610. In 622 [[Hidjra|migreerde]] hij naar [[Medina (Arabië)|Medina]]. Van daaruit verenigden hij en zijn gezellen de [[Arabische stammen]] onder de vlag van de islam. Mohammed stichtte een nieuwe verenigde staat op het Arabische schiereiland, die tijdens de op elkaar volgende [[Rashidun]] en [[Omajjaden]] [[kalifaat|kalifaten]] een eeuw van snelle groei van Arabische macht betekende, ver buiten de grenzen van het Arabische schiereiland. In enkele decennia slaagden de moslims erin het [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse leger]] te verslaan en het [[Sassaniden|Perzische Rijk]] te vernietigen. De islamitische staat groeide uit tot een groot islamitisch Arabisch Rijk met een invloedssfeer van Noordwest-India via [[Centraal-Azië]], het Midden-Oosten, Noord-Afrika, Zuid-Italië en het [[Iberisch Schiereiland|Iberië]] tot aan de [[Pyreneeën]]. De politieke focus van de moslimwereld verschoof naar de veroverde gebieden,<ref>See: Holt (1977a), p.57, Hourani (2003), p.22, Lapidus (2002), p.32, Madelung (1996), p.43, Tabatabaei (1979), p.30–50</ref><ref name="L. Gardet">Encyclopaedia of Islam Online</ref> maar [[Mekka]] en [[Medina (Arabië)|Medina]] bleven wel de belangrijkste religieuze plaatsen in de moslimwereld. De Koran schrijft voor dat elke moslim die hiertoe de mogelijkheid heeft, eenmaal in zijn leven een pelgrimstocht of [[Hadj]] naar Mekka dient te maken tijdens de 12de [[Islamitische kalender|islamitische maand]] [[Dhu al-Hijjah]].<ref>Farah, Caesar (1994). Islam: Beliefs and Observances (5th ed.), pp.145–147 {{ISBN|978-0-8120-1853-0}}</ref> Bij de [[al-Masjid al-Haram]] (de Grote Moskee) in [[Mekka]] bevindt zich de [[Kaäba]], de meest [[heilig]]e voor de islam, en de [[Moskee van de Profeet|Masjid al-Nabawi]] (de Moskee van de Profeet) in [[Medina (Arabië)|Medina]] is de plaats waar [[Mohammed]] begraven werd. Zo werden Mekka en Medina vanaf de zevende eeuw bedevaartsoorden voor grote aantallen moslims van over de hele islamitische wereld.<ref>Goldschmidt, Jr., Arthur; Lawrence Davidson (2005). A Concise History of the Middle East (8th ed.), p.48 {{ISBN|978-0-8133-4275-7}}</ref>

===Middeleeuwen===
Ondanks het spirituele belang, werd Arabië al gauw een perifere regio binnen de islamitische wereld, waarin de [[kalifaat|middeleeuwse islamitische staten]] bestuurd werden vanuit verre steden als [[Damascus]], [[Bagdad]] en [[Caïro (stad)|Caïro]]. Vanaf de tiende eeuw tot de twintigste eeuw bestuurden de [[Hasjemieten|Hasjemietische]] [[Sjarief van Mekka]] wel een staat in het meest ontwikkelde deel van het schiereiland, de [[Hidjaz]]. Oorspronkelijk bestuurden zij enkel de heilige steden [[Mekka]] en [[Medina (Arabië)|Medina]], maar in de dertiende eeuw werd dit uitgebreid met de rest van de [[Hidjaz]]. Ze konden deze regio autonoom besturen, maar waren zelf nog steeds vazal van een van de grote islamitische rijken. Gedurende de Middeleeuwen betrof het de [[Kalifaat van de Abbasiden|Abbasiden]] in Bagdad en de [[Kalifaat van de Fatimiden|Fatimiden]], [[Ajjoebiden]] en [[Mammelukken]] in [[Caïro (stad)|Caïro]].<ref name="Encyclopædia Britannica Online: History of Arabia">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/31568/history-of-Arabia Encyclopædia Britannica Online: History of Arabia] retrieved 18 January 2011. [https://web.archive.org/web/20150503091224/http://www.britannica.com:80/EBchecked/topic/31568/history-of-Arabia Gearchiveerd] op 3 mei 2015 (gearchiveerd)</ref>

===Moderne geschiedenis===
[[Bestand:Arabia 1914.png|thumb|Het Arabische schiereiland in 1914]]
De afdeling van het Ottomaanse leger voor de provincie Arabië (''Arabistan Ordusu'' had zijn hoofdkwartier in Syrië, bestaande uit het hedendaagse Syrië, [[Libanon]], Jordanië, Palestina en Israël. Dit leger was verantwoordelijk voor Syrië, Cilicië, Irak en de rest van het Arabisch schiereiland.<ref>see History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Stanford J. Shaw, Ezel Kural Shaw, Cambridge University Press, 1977, {{ISBN|0-521-29166-6}}, page 85</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=Uxkz9D4Ff_sC&pg=PA417&dq=&lr=&ei=BoDxSP2rFZbMzQTO3MXtBg&client= The Politics of Interventionism in Ottoman Lebanon, 1830–1861, by Caesar E. Farah], explains that Mount Lebanon was in the jurisdiction of the Arabistan Army, and that its headquarters was briefly moved to Beirut.</ref> De Ottomanen hadden nooit enige controle over centraal Arabië (de [[Nadjd]]).

Het [[Damascus Protocol]] (1914) is demonstratief voor de regionale verhoudingen tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]]. De Arabieren uit Hijaz vroegen de Britten om hun recht op onafhankelijkheid te steunen. Het voorstel bevatte het hele Arabische gebied ten zuiden van een lijn die vandaag ongeveer samenvalt met de noordgrenzen van Syrië en Irak, inclusief [[Cilicië]]. Ze hadden een nieuwe Arabische staat voor ogen, of een confederatie van Arabische staten, die naast ten noorden van het schiereiland zou liggen. Zij zou bestaan uit Cilicië, [[İskenderun (stad)|İskenderun]] en [[Mersin (stad)|Mersin]], Irak (inclusief Koeweit), Syrië, Libanon, Jordanië en [[Palestina (staat)|Palestina]].<ref>As cited by R, John and S. Hadawi's, Palestine Diary, pp. 30–31, the 'Damascus Protocol' stated: "The recognition by Great Britain of the independence of the Arab countries lying within the following frontiers: North: The Line Mersin_Adana to parallel 37N. and thence along the line Birejek-Urga-Mardin-Kidiat-Jazirat (Ibn 'Unear)-Amadia to the Persian frontier; East: The Persian frontier down to the Persian Gulf; South: The Indian Ocean (with the exclusion of Aden, whose status was to be maintained). West: The Red Sea and the Mediterranean Sea back to Mersin. The abolition of all exceptional privileges granted to foreigners under the capitulations. The conclusion of a defensive alliance between Great Britain ''and the future independent Arab State''. The grant of economic preference to Great Britain." see [http://books.google.com/books?id=n706ShSYt-sC&printsec=toc&dq=&source=gbs_summary_s&cad=0#PPA65,M1 King Husain and the Kingdom of Hejaz], By Randall Baker, Oleander Press, 1979, {{ISBN|0-900891-48-3}}, pages 64–65</ref>

====Hijaz-spoorweg====
Begin twintigste eeuw begonnen de Ottomanen aan een ambitieus project: de bouw van een spoorweg die de hoofdstad [[Istanboel]] zou verbinden met de zetel van het islamitische kalifaat en de Hijaz, de bestemming van de jaarlijkse [[Hadj]] pelgrimstocht. Een andere belangrijk doel was de economische en politieke integratie van de perifere Arabische provincies in de Ottomaanse staat te verbeteren en het transport van militaire troepen te vergemakkelijken.

====Arabische revolutie en de unificatie van Saudi-Arabië====
[[Bestand:Saudi Unification Map.png|thumb|220px|Kaart van de eenwording van Saoedi-Arabië, van 1901 tot 1932 in fasen.]]
De belangrijkste ontwikkelingen in de vroege twintigste eeuw waren de [[Arabische Revolutie]] tijdens de Eerste Wereldoorlog en het einde en [[Ottomaanse Rijk|opdeling van het Ottomaanse Rijk]]. De Arabische Revolutie (1916-1918) werd geïnitieerd door sjarief [[Hoessein ibn Ali]] met als doel het verkrijgen van onafhankelijkheid van het Ottomaanse Rijk en de creatie van een gemaakte Arabische staat van [[Aleppo (stad)|Aleppo]] in Syrië tot [[Aden (stad)|Aden]] in Jemen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in juni 1916, ging Sharif Hussein een alliantie aan met het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

In dezelfde tijd was er echter een heel andere dynamiek op het schiereiland ontstaan. In 1902 had [[Abdoel Aziz al Saoed]] de stad [[Riyad (stad)|Riyad]] veroverd. Abdoel Aziz zette de veroveringstocht verder in 1913 en onderwierp [[Al-Hasa]] en de rest van de [[Nadjd]], maar ook de [[Hidjaz]] tussen 1913 en 1926. Hierbij versloeg hij Sharif Hoessein ibn Ali en stichtte hij de hedendaagse staat Saoedi-Arabië. Al Saoed was niet de eerste die zo'n groot deel van het Arabische Schiereiland onder zijn controle had. Het [[Huis van Saoed]] bestuurde al sinds de zeventiende eeuw delen van Arabië. In die tijd ontstond al twee maal een Saoedische staat. De [[Emiraat Diriyah|Eerste Saoedische Staat]] (1744-1818) besloeg op zijn hoogtepunt bijna exact hetzelfde grondgebied als de huidige staat met de Golfstaten. De Ottomanen stuurden echter de Egyptische generaal [[Ibrahim Pasja]] om de macht van het Saoedische Rijk in te perken. Deze versloeg de Saudi's in de [[Ottomaans-Saoedische Oorlog]] (1811-1818) en verwoestte hierbij de hoofdstad [[Diriyah]]. Salafisten en de overblijvende leden van de ''Saud''-familie stichtten echter de [[Emiraat Nadjd|Tweede Saoedische Staat]] (1824-1891) nadat ze de Egyptische troepen uit [[Riyad (stad)|Riyad]] verjaagd hadden. Deze staat was een stuk kleiner in omvang en ging ten onder aan interne conflicten. Het lot van deze tweede staat werd bezegeld bij de [[Slag bij Mulayda]] in 1891. Zodoende stichtte Ibn Saud in 1932 de derde Saoedische staat, het huidige Saudi-Arabië.

====Olievoorraden====
In de jaren dertig van de twintigste eeuw werden grote olievoorraden ontdekt in het oosten. De olieproductie bracht grote rijkdom voor de staten van het schiereiland, met uitzondering van Jemen.

====Burgeroorlog in Jemen====
Tussen 1962 en 1970 werd in [[Jemenitische Arabische Republiek|Noord-Jemen]] de [[Noord-Jemenitische Burgeroorlog]] uitgevochten tussen royalisten van het [[Mutawakkilitisch Koninkrijk Jemen]] en facties van de [[Jemenitische Arabische Republiek]]. Er leefde in die tijd sympathie voor het [[panarabisme]] en de [[Verenigde Arabische Republiek]] van [[Gamal Abdel Nasser]]. De oorlog begon met een [[staatsgreep]] door de republikeinse leider, [[Abdullah as-Sallal]], die de nieuwe koning [[Muhammad al-Badr]] afzette en de republiek afkondigde onder zijn presidentschap. De koningsgetrouwen ontvingen steun van Saudi-Arabië, terwijl de republikeinen ondersteund werden door [[Egypte (land)|Egypte]] en de Sovjet-Unie. Rond 1967 verzwakte de steun vanuit Egypte vanwege de [[Zesdaagse Oorlog]] met de staat [[Israël]]. In 1970 erkende de koning van Saudi-Arabië, [[Faisal bin Abdoel Aziz al-Saoed]], de republiek en werd er een wapenstilstand ondertekend.

====Koeweit en de Golfoorlog====
[[Bestand:Greater Iraq.jpg|thumb|220px|Kaart van Irak sinds de annexatie van Koeweit.]]
In 1913 hadden de Britten een verdrag voorgesteld aan het Ottomaanse Rijk waarin Koeweit, waar de Britten sterk vertegenwoordigd waren, autonoom zou worden. In die tijd was Koeweit slechts een district van de [[vilajet]] (provincie) [[Basra]]. De Eerste Wereldoorlog brak echter uit en het voorstel werd vergeten. Na de wereldoorlog werd Koeweit een Brits protectoraat, los van Irak. In 1937 werd er olie ontdekt door de [[Kuwait Oil Company]], een [[joint venture]] van het Britse Anglo-Persian, het latere [[BP (oliemaatschappij)|BP]], en het Amerikaanse [[Gulf Oil]]. In 1961 verkreeg Koeweit de onafhankelijkheid. Irak claimde dat Koeweit eigenlijk deel was van het Iraakse territorium, maar erkende formeel de Koeweiti onafhankelijkheid en zijn grenzen in 1963. Tijdens de jaren zestig en zeventig werden grote olievelden ontdekt, onder andere in de gebieden tegen de grens met Irak. In 1990 hernieuwde Irak de claims op delen van het Koeweiti grondgebied en hield vol dat de Britten in 1951 de grenzen foutief hadden afgebakend.<ref>see Richard Schofield, Kuwait and Iraq: Historical Claims and Territorial. Disputes, London: Royal Institute of International Affairs 1991, {{ISBN|0-905031-35-0}} and The Kuwait Crisis: Basic Documents, By E. Lauterpacht, C. J. Greenwood, Marc Weller, Published by Cambridge University Press, 1991, {{ISBN|0-521-46308-4}}</ref> Daarnaast beweerde Irak dat de Koeweiti via de Iraakse olie in grensoverschrijdende olievelden oppompte.

De Iraakse krijgsmacht viel Koeweit binnen tijdens de [[Golfoorlog]] (1990-91). [[Egypte (land)|Egypte]], Qatar, Syrië en Saoedi-Arabië gingen een multinationale coalitie aan onder leiding van de Verenigde Staten om Koeweit te steunen.

== Transport en industrie ==
De extractie en [[Aardolieraffinage|raffinage]] van olie en gas zijn de belangrijkste industriële activiteiten op het Arabische Schiereiland. De regio heeft ook een dynamische bouwsector. Veel steden pakken uit met de rijkdom die gegenereerd wordt door de olie-industrie. De dienstensector wordt gedomineerd door financiële en technische (zoals de bouwsector) die de olie-industrie ondersteunen. Traditionele ambachten zoals de tapijtweverij zijn nog aanwezig op het platteland.

== Zie ook ==
* [[Ubar]], 'stad van de duizend pilaren'
* [[Arabische wereld]]
* [[Arabische Liga]]
* [[Lege Kwartier]] (Rub al-Khali)
* [[Grote Arabische Woestijn]]
* [[Mashreq]]
* [[Koninkrijk Aksum]]

{{Appendix}}
{{Commonscat}}
{{Navigatie streken Azië}}

[[Categorie:Arabisch schiereiland| ]]
[[Categorie:Geografie van het Midden-Oosten]]
[[Categorie:Arabische wereld| ]]
[[Categorie:Schiereiland]]