Brontekst bekijken van Coniferen

{{Taxobox
| type= plant
| naam= Coniferen
| afbeelding= ScotsPine_shoot.jpg
| afbeeldingtekst= [[Grove den]] (''Pinus sylvestris'')
| rijk= [[Planten|''Plantae'']] (Planten)
| stam= ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
| klasse= ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
| clade1= [[Naaktzadigen]]
| taxon= [[orde (biologie)|orde]]
| w-naam= ''Coniferales''
| auteur= 
| datum=
| species= Coniferales
}}
De '''coniferen''' (wetenschappelijke naam ''[[Coniferae]]'', of bijvoorbeeld in de 23e druk van de ''[[Heukels' Flora van Nederland|Heukels]]'', ''[[Coniferales]]'') vormen een groep in het [[planten]]rijk met ruim zeshonderd soorten. Ze horen tot de [[naaktzadigen]] (''Gymnospermae'') en zijn daarvan de meest soortenrijke groep. Er zijn ook andere naaktzadigen, die dus géén coniferen zijn, ook al dragen ze de zaden in kegels.
[[Bestand:Esneux AR1aJPG.jpg|thumb|left|[[Mammoetboom]] (''[[Sequoiadendron giganteum]]'')]]
De naam "coniferen" betekent "kegeldragers". Ze heten zo omdat de zaaddragende structuren in een [[kegelvrucht]] (of ''strobilus'') georganiseerd zijn. Er zijn nooit echte vruchten, al kunnen er wel structuren zijn die fruitachtig overkomen, zoals bij de [[jeneverbes]] en bij ''[[Taxus]]''. De bestuiving vindt altijd door de wind plaats.

In de volksmond wordt met conifeer veelal aangeduid een boom uit de geslachten ''[[Chamaecyparis]]'', ''[[Cupressus]]'' (zie ook: [[cipres]]), ''Thuja'' ([[levensboom (geslacht)|levensboom]]) en ''Juniperus'' ([[jeneverbes]]), maar niet de leden van de familie ''Pinaceae'' zoals ''Pinus'' ([[den (geslacht)|den]]) en ''Picea'' ([[spar]]).

De coniferen zijn houtige planten, meestal bomen, zogeheten "naaldbomen" vanwege de meestal naaldvormige bladeren. Naaldbomen groeien voornamelijk in de gematigde streken; voor zover ze voorkomen in meer tropische gebieden is dat in de bergen. Er bestaan "naaldboomsoorten" waarvan het loof meer op bladeren lijkt dan op naalden. De meeste coniferen zijn altijd groen, maar er zijn ook enkele soorten die 's winters de naalden verliezen, zoals de [[lariks]], de [[watercipres]] en de [[moerascipres]]. De laatste twee verliezen zelfs de korte loten waarop de naalden staan.

Een [[pinetum]] (naaldbomen- of coniferentuin) is een gespecialiseerd [[arboretum]] (bomentuin).

==Economisch belang==
Coniferen zijn de belangrijkste [[hout]]<nowiki/>leveranciers ter wereld, het zogenaamde [[naaldhout]]. Daarnaast worden ook wel [[hars]]en gewonnen, en in verleden ook [[terpentijn]].

==Naamgeving==
Er zijn ruim zeshonderd recente soorten coniferen. Deze zijn ooit wel alle tezamen opgevat als één familie, of als twee families. Meestal worden de coniferen beschouwd als een orde. De 23e druk van de ''[[Heukels' Flora van Nederland|Heukels]]'' noemt deze orde ''Coniferales'' ("kegeldraagachtigen"). Net als ''[[Coniferae]]'' ("kegeldragenden") is dit een [[beschrijvende plantennaam]].

Daarnaast is het toegestaan een naam te gebruiken die gevormd wordt uit de naam van een familie met de toepasselijke uitgang. Uitgaande van de familienaam ''Pinaceae'' geldt dat, wanneer de coniferen opgevat worden als:
* een [[stam (biologie)|stam]] dan is de naam ''Pinophyta'' beschikbaar
* een [[klasse (biologie)|klasse]] dan is de naam ''Pinopsida'' beschikbaar
* een [[orde (biologie)|orde]] dan is de naam ''[[Pinales]]'' beschikbaar

== Een taxonomische indeling ==
Volgens de 23e druk van de ''[[Heukels' Flora van Nederland|Heukels]]'' worden de coniferen gerekend tot de [[Naaktzadigen]] (zonder rang of wetenschappelijke naam) die op hun beurt gerekend worden tot de klasse ''[[Spermatopsida]]'' (de zaadplanten).

Naast de levende coniferen (samen één orde) zijn er uitgestorven orden:
{|class="vatop" style="background-color:lightcyan;text-align:left;font-size:90%;line-height:100%;border:dotted thin teal;border-radius:8px;" cellspacing="0" <!--align="right"-->
|-style="text-align:center;"
|+ {{TekstAchtergrondRand|teal|solid|medium|transparent|8|white}}'''Zaadvarens en naaktzadigen'''<ref>{{aut|Holt, J. & C. Iudica}} (2016) ''Diversity of Life.'' [http://comenius.susqu.edu/biol/202/archaeplastida/viridiplantae/gymnosperms/default.htm ''DESCRIPTION OF THE GYMNOSPERMS'']. [https://web.archive.org/web/20220407073607/http://comenius.susqu.edu/biol/202/archaeplastida/viridiplantae/gymnosperms/default.htm Gearchiveerd] op 7 april 2022.</ref><ref>{{aut|Holt, J. & C. Iudica}} (2016) ''Diversity of Life.'' [http://comenius.susqu.edu/biol/202/archaeplastida/viridiplantae/gymnosperms/coniferophyta/default.htm ''DESCRIPTION OF THE PHYLUM CONIFEROPHYTA (COULTER 1912)'']. [https://web.archive.org/web/20220811045503/http://comenius.susqu.edu/biol/202/archaeplastida/viridiplantae/gymnosperms/coniferophyta/default.htm Gearchiveerd] op 11 augustus 2022.</ref>{{einde}}
|-
|{{Stamboom2}} 
{{Stamboom2/einde aftakking}} 
* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}} [[Zaadplanten|Spermatophyta, zaadplanten]]
** {{TekstAchtergrondRand|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine}}{{†}} Klasse [[Lyginopteridopsida]]{{einde}}
** {{Stamboom2/einde aftakking}}
*** {{TekstAchtergrondRand|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine}}{{†}} Klasse [[Medullosopsida]]{{einde}}
*** {{Stamboom2/einde aftakking}}
**** {{TekstAchtergrondRand|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine}}{{†}} Klasse [[Callistophytopsida]]{{einde}}
**** {{Stamboom2/einde aftakking}}
***** {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}Klasse [[Cycadopsida]]{{einde}}
***** {{Stamboom2/einde aftakking}}
****** {{TekstAchtergrondRand|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine}}{{†}} Klasse [[Peltaspermopsida]]{{einde}}
****** {{Stamboom2/einde aftakking}}
******* {{Stamboom2/einde aftakking}}
******** {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}Stam [[Ginkgophyta]]
********* {{Stamboom2/einde tak}}Orde [[Ginkgoales]]
******** {{Stamboom2/einde aftakking}}
********* {{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}Stam [[Gnetophyta]]
********** Orde [[Gnetales]]
********** Orde [[Ephedrales]]
********** {{Stamboom2/einde tak}} Orde [[Welwitschiales]]
********* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}Stam [[Coniferophyta]], [[Coniferae]], '''Coniferales'''
********** {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}{{†}} Klasse [[Cordaitopsida]]
*********** {{Stamboom2/einde tak}}{{†}} Orde [[Cordaitales]]
********** {{Stamboom2/einde aftakking}}
*********** {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}{{†}} Klasse [[Voltziopsida]]{{einde}}
*********** {{Stamboom2/einde tak}} {{TekstAchtergrondRand|floralwhite|solid|medium|paleturquoise}}Klasse [[Pinopsida]]
************ {{Stamboom2/einde tak}}Orde [[Pinales]]
******* {{Stamboom2/einde aftakking}}
******** {{Stamboom2/aftakking}}
********* {{TekstAchtergrondRand|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine}}{{†}} Klasse [[Caytoniopsida]]{{einde}}
********* {{Stamboom2/einde tak}}{{TekstAchtergrondRand|lightcyan|solid|medium|paleturquoise}}Stam {{†}} [[Cycadeoidophyta]]{{einde}}
******** {{Stamboom2/einde tak}} {{TekstAchtergrondRand|gainsboro|solid|medium|silver}}Stam [[Bedektzadigen|Angiospermophyta, bedektzadigen]]<{{einde}}
{{Stamboom2/einde}}
|-
|Verklaring kleuren:
: {{WoordKleur|aquamarine|solid|medium|mediumaquamarine|8}}zaadvarens</span>, {{WoordKleur|lightcyan|solid|medium|paleturquoise|8}}naaktzadigen</span> + {{WoordKleur|floralwhite|solid|medium|paleturquoise|8}}naaktzadigen</span>, {{WoordKleur|gainsboro|solid|medium|silver|8}}bedektzadigen</span> 
|}

{{Appendix|2=
{{References}}
'''Externe links'''
* [http://www.biologie.uni-hamburg.de/b-online/earle/ "Gymnosperm database"].
* [https://www.conifers.org/ "The Gymnosperm Database"].
}}

[[Categorie:Coniferen| *]]
[[Categorie:Hars]]