Brontekst bekijken van Gemachtigden van den Leider

'''Gemachtigden van den Leider''' waren personen die gedurende het bestaan van de [[Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland|Nationaal-Socialistische Beweging]] (NSB) door haar leider, [[Anton Mussert]] gemachtigd waren om op bepaalde terreinen namens hem op te treden.

Hoewel de 'Gemachtigden' door Mussert waren gemachtigd namens hem op te treden, betekent dat niet dat het hen vrij stond naar eigen goeddunken te handelen. Hun mandaat was beperkt, en de oorzaak daarvan was gelegen in de machtsstructuur van de NSB. Zij was namelijk geen politieke partij, maar een [[stichting]]. Op [[14 december]] [[1931]] was de NSB voor de eerste keer naar buiten getreden met een zogeheten oprichtingsvergadering in [[Utrecht (stad)|Utrecht]], maar daaraan lag geen officiële handeling ten grondslag. Die vond pas plaats op [[4 november]] [[1932]], toen Mussert bij notariële akte de stichting 'Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland' in het leven riep. De statuten van de stichting bepaalden dat het bestuur ervan werd gevormd door één persoon: Mussert zelf, onder de titel 'Algemeen Leider'. Deze bestuurder was weliswaar statutair verplicht een 'Algemene Raad' van minstens vijf personen te benoemen, maar deze raad had geen bevoegdheid. Diezelfde statuten bepaalden namelijk: ''alle besluiten neemt de Algemeen Leider, al of niet de Raad gehoord hebbende''. Ook kon de Algemeen Leider de leden van de Raad naar believen ontslaan en benoemen. Hieruit volgt dat de gemachtigden slechts het beleid van Mussert konden uitvoeren.

Er zijn twee soorten gemachtigden geweest. De eerste categorie werd sinds omstreeks het midden van de jaren dertig benoemd door Mussert. Zij waren belast met bepaalde beleids- en activiteitenterreinen van de NSB. De tweede categorie wordt gevormd door hen die Mussert benoemde toen hij in januari [[1943]] door de Duitse bezetter in de gelegenheid werd gesteld een '[[Secretarie van Staat]]' in te richten. Dit was een soort van schaduw-kabinet zonder bevoegdheden. Mussert benoemde hen als een soort van 'ministers' die pas echt in functie zouden treden als de NSB aan de macht was gekomen. Hun functiebenamingen gelijken op ministeriële functiebenamingen, maar zij werden ook 'gemachtigde' genoemd.

De eerste categorie Gemachtigden van den Leider bestond uit:
* jonkheer mr. [[E.J.B.M. von Bönninghausen]] - gemachtigde in Bijzonderen Dienst
* [[A.W.J. Borggreven]] - gemachtigde in Bijzonderen Dienst
* [[Constant Charles Adolphe Croin|C.C.A. Croin]] - gemachtigde voor de [[Artsenkamer]]
* [[Jan A. Dekker|J.A. Dekker]] - gemachtigde voor de provincie [[Zeeland (provincie)|Zeeland]]
* dr. [[Tobie Goedewaagen]] - gemachtigde in Bijzonderen Dienst
* [[J.W. baron Van Haersolte van Haerst]] - gemachtigde voor de provincie [[Zuid-Holland]]
* [[Anton Johan Wouter Harloff|A.J.W. Harloff]] - gemachtigde voor Indische Zaken
* [[Hendrik Jan Leeuwenberg|H.J. Leeuwenberg]] - gemachtigde voor de provincie [[Noord-Brabant]]. Hij was districtsleider van de NSB in Noord-Brabant en Limburg.
* [[Jacob Maarsingh|Jb. Maarsingh]] - gemachtigde voor de provincies [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Drenthe]]
* [[Max de Marchant et d'Ansembourg|M.V.E.H.J.M. graaf de Marchant et d'Ansembourg]] - gemachtigde voor de provincie [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]]
* [[Maarten Meuldijk]] - gemachtigde voor de [[Nederlandse Arbeidsdienst]]
* ir. [[Frederik Ernst Müller|F.E. Müller]] - gemachtigde voor de provincie [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]
* [[H.W. Müller-Lehning]] - gemachtigde in Bijzonderen Dienst
* [[S.L.A. Plekker]] - gemachtigde in Algemeenen Dienst
* [[J.W. de Ruiter]] - gemachtigde voor de provincie [[Noord-Holland]]
* [[H.A. Seyffardt]] - gemachtigde voor het [[Nederlandsch Legioen]]
* mr. [[A.J. van Vessem]] - gemachtigde voor Rechtskundige Aangelegenheden
* [[Henk Woudenberg|H.J. Woudenberg]] - gemachtigde in Bijzonderen Dienst

De tweede categorie Gemachtigden van den Leider bestond uit:
* jonkheer [[Daniël de Blocq van Scheltinga (1903-1962)|D. de Blocq van Scheltinga]] - Chef van het Kabinet
* dr. [[J.H. Carp]] - Hoofd der Secretarie van Staat
* [[Cornelis van Geelkerken]] - gemachtigde voor Binnenlandse Zaken en Nationale Veiligheid
* prof. mr. dr. [[Robert van Genechten]] - gemachtigde voor Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
* dr. [[Dirk Hannema]] - gemachtigde voor het Museumwezen
* dr. ing. [[Willem Herweijer]] - gemachtigde voor de [[Nederlandsche Omroep]]
* dr. [[Koenraad Keyer]] - gemachtigde voor Volksgezondheid
* [[F.H.M. Ouwerling]] - gemachtigde voor het Bibliotheekwezen
* [[Folkert Posthuma|F.E. Posthuma]] - gemachtigde voor Landbouw en Visserij, tot zijn liquidatie op 3 juni 1943
* [[Cornelis van Ravenswaay]] - gemachtigde voor Sociale Zaken
* mr. [[H. Reydon]] - gemachtigde voor Volksvoorlichting
* [[E.J. Roskam]] - gemachtigde voor de [[Landstand]] en bedrijfschappen op Landbouwgebied
* [[Petrus Fokkes Tammens]] - gemachtigde voor Landbouw en Visserij, als opvolger van F.E. Posthuma<ref>{{Citeer web |url=https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010414172:mpeg21:a0017 |titel=De heer Tammens Gemachtigde voor Landbouw en Visscherij |auteur= |uitgever=Nieuwsblad van het Noorden |datum=6 augustus 1943 |bezochtdatum=10 mei 2020}}</ref>
* mr. [[Meinoud Rost van Tonningen|M.M. Rost van Tonningen]] - gemachtigde voor Financiën, Bankwezen, Bijzondere Economische Zaken en de [[Nederlandsche Oost-Compagnie]]
* ing. [[W.L.Z. van der Vegte]] - gemachtigde voor Waterstaat en Verkeer
* [[F.W. van Vloten]] - gemachtigde voor de [[Nederlandsche Volksdienst]]
* [[Henk Woudenberg|H.J. Woudenberg]] - gemachtigde voor het [[Nederlandsch Arbeidsfront]]

{{Appendix|2=
----
'''Referenties'''
{{References}}
}}
{{Navigatie fascisme en nationaalsocialisme in Nederland}}

[[Categorie:NSB]]