Goði
Een goði of gothi (meervoud goðar) is de Oudnoordse naam voor een priester en stamhoofd. Een priesteres wordt aangeduid met Gyðja.
De naam verschijnt voor het eerst in Wulfila's gotische Bijbelvertaling als gudja voor "priester", maar in Oudnoords komt alleen de vrouwelijke vorm gyðja overeen met de Gotische vorm.[1] De overeenkomstige mannelijke Oudnoordse vorm zou een onbevestigd *gyði[1] zijn.
In Scandinavië hebben vroege verklaringen in de Oernoordse vorm gudija overleefd door de Noorse Nordhuglo runensteen (Rundata N KJ65 U),[2] en in de latere Oudnoordse vorm goði van twee Deense runenstenen, de Glavendrup steen (DR 209) en de Helnæs Runensteen (DR 190).[1] Er is ook een aantal plaatsnamen, zoals Gudby in Södermanland, Zweden, die wellicht naar de naam verwijzen.[3]
Verder zijn er geen andere verklaringen die de tand des tijds overleefd hebben, behalve in IJsland waar de goðar van historisch belang zouden zijn geweest. De goðar worden in saga's beschreven als de religieuze, maatschappelijke en politieke leiders van hun goðorð, een domein of gebied dat onder hun invloed stond. Voor de kerstening waren religieuze heidense tempels in IJsland particulier bezit en zij werden beheerd door een hofgoði of tempelpriester. Ook geruime tijd na de komst van het christendom bleven zij nog een belangrijk onderdeel van het IJslandse politieke systeem uitmaken.
De term goði wordt nog vaak gebruikt als priesterlijke titel door de moderne aanhangers van verschillende stromingen van paganisme, met name in Ásatrú.
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- Byock, Jesse L. (1993). Goði. Entry in Medieval Scandinavia, an Encyclopedia (Phillip Pulsiano, ed.), 230-231. Garland: NY and London, ISBN 0-8240-4787-7.
- Hellquist, Elof. (1966). Svensk etymologisk ordbok. C.W.K. Gleerups förlag, Lund.
- Jón Hnefill Aðalsteinsson (1998). Blót and Þing: The Function of the Tenth-Century Goði, in A Piece of Horse Liver: Myth, Ritual and Folklore in Old Icelandic Sources, 35-56. Reykjavik, ISBN 9979-54-264-0.
- ↑ a b c An Icelandic-English dictionary by Richard Cleasby and Gudbrand Vigfusson (1874) p. 208. Gearchiveerd op 24 april 2023.
- ↑ The article gotiska in Nationalencyklopedin (1992)
- ↑ Hellquist 1966:308
