Brontekst bekijken van Lijst van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog: 1939

[[Bestand:Danzig Police at Polish Border (1939-09-01).jpg|thumb|Duitsers vernielen de slagboom aan de grens met Polen]]
Dit is een '''lijst van gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog''' tijdens het jaar '''1939'''.
De [[Tweede Wereldoorlog]] begon in de opvatting van veel historici op [[1 september]] [[1939]], hoewel het op die dag nog alleen ging om oorlog in Europa, namelijk de [[nazi-Duitsland|Duitse]] aanval op [[tweede Poolse Republiek|Polen]]. Al in de dagen daarna verklaarden [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] en [[derde Franse Republiek|Frankrijk]] Duitsland de oorlog - de [[Verenigde Staten]] bleven afzijdig, evenals [[Japans Keizerrijk|keizerrijk Japan]]. Maar pas met de [[Aanval op Pearl Harbor|Japanse aanval op Pearl Harbor]] op 7 december 1941 was er sprake van oorlog op andere continenten met twee grote blokken: [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]] (Groot-Brittannië, VS, Frankrijk, Benelux, Denemarken, Noorwegen e.a.) en [[asmogendheden]] (Duitsland, [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Italië]], Japan e.a.) en daardoor een echte wereldoorlog.

De maanden voorafgaand aan deze dag zijn ook opgenomen in dit artikel.

''Opmerking: Bij het opzoeken van gebeurtenissen naar datum gebeurt het soms dat verschillende officiële bronnen elkaar qua datum tegenspreken. Vrijwel altijd zijn deze verschillen zeer klein, meestal één dag verschil. De oorzaak hiervan is te vinden in het feit dat bepaalde militaire acties tijdens de nacht starten en nog doorlopen in de vroege uren van de volgende dag. Ook gebeurt het dat een auteur de situatie beschrijft wanneer de actie volledig afgelopen is, met andere woorden de dag na de overgave, de dag na de vredesonderhandeling, enz. Ook zij opgemerkt dat het einde van een militair offensief of campagne niet steeds eenduidig te bepalen is. De bepaling van de datum is afhankelijk van de referentie die door de auteur werd gebruikt. Er is getracht in deze lijst zo veel mogelijk de exacte referentie van de datum aan te duiden via een omschrijving van wat er gebeurd is of bedoeld werd.''

== Januari ==
'''24 januari'''
:* Opdracht van [[Hermann Göring|Göring]] aan [[Reinhard Heydrich|Heydrich]], chef van de [[Sicherheitspolizei und SD|Sipo]], voor de "''Lösung der Judenfrage durch Auswanderung oder Evakuierung''".
:* Oprichting van de ''Reichszentrale für jüdische Auswanderung'' o.l.v. R. Heydrich in Duitsland

'''27 januari'''
:* In de [[Spaanse Burgeroorlog]] wordt [[Barcelona (Spanje)|Barcelona]] door de troepen van [[Francisco Franco]] veroverd.

'''30 januari'''
:* Rede van [[Adolf Hitler]] voor de [[Rijksdag (Duitsland)|Reichstag]]. Hij verklaart dat de Joden in Europa in een komende oorlog vernietigd zullen worden.

== Februari ==
'''10 februari '''
:* Het eiland [[Hainan]] wordt door de Japanners bezet.

'''13 februari '''
:* Uitbreiding van de dienstplicht in Duitsland: zij kan voor onbepaalde tijd worden opgelegd.

'''15 februari '''
:* Medio februari besluit de Nederlandse ministerraad tot oprichting van een kamp voor joodse vluchtelingen in [[Kamp Westerbork|Westerbork]].
:* Duitse verordening over de inzet van de vrouwelijke arbeidskrachten in het landbouwbedrijf en de huishouding.

'''24 februari '''
:* [[Hongarije]] sluit zich aan bij het [[Anti-Kominternpact]].

'''27 februari '''
:* Frankrijk en Groot-Brittannië erkennen [[Francisco Franco|Franco]]'s regering.

== Maart ==
'''14 maart'''
:* Met de hulp van [[Adolf Hitler|Hitler]] roepen Slowaakse separatisten de onafhankelijkheid uit van [[Eerste Slowaakse Republiek|Slowakije]], dat een [[vazalstaat]] van Duitsland wordt.

'''15 maart'''
:* In de nacht van 14 op 15 maart wordt de [[Tsjechië|Tsjechische]] president [[Emil Hácha]] middels intimidatie gedwongen de controle over zijn land over te dragen aan de Duitsers.
:* Duitse troepen bezetten [[Praag]].

'''16 maart'''
:* Het overblijvende [[Tsjechië|Tsjechische]] binnenland wordt ingenomen door [[Duitsland]] en hernoemd tot [[Protectoraat Bohemen en Moravië]], dat eerst zou worden bestuurd door de Rijksprotector [[Konstantin von Neurath]].
:* Duitse [[divisie (landmacht)|divisie]]s trekken [[Slowakije]] binnen: het land krijgt een [[Klerikaal fascisme|klerikaal fascistisch]] zelfbestuur.

'''18 maart'''
:* Generaal [[Francisco Franco|Franco]] van Spanje en President [[António de Oliveira Salazar|Salazar]] van Portugal sluiten een vriendschaps- en niet-aanvalsverdrag af; ook wel bekend als het "Iberische pact".

'''22 maart'''
:* [[Litouwen]] staat het [[Memelland]] af aan Duitsland.

'''23 maart'''
:* Duitsland neemt het Memelland in. Hitler geeft voor de laatste keer een toespraak naar aanleiding van een gebiedsuitbreiding zonder dat er een schot voor gelost hoefde te worden.
:* Polen verwerpt de Duitse eisen over [[Gdańsk|Danzig]].

'''26 maart'''
:* Spanje sluit zich aan bij het [[Anti-Kominternpact]].

'''28 maart'''
:* De troepen van [[Francisco Franco|Franco]] bezetten [[Madrid (stad)|Madrid]].

'''30 maart'''
:* Het Verenigd Koninkrijk garandeert de Poolse onafhankelijkheid, Frankrijk zal dit voorbeeld later volgen.

'''31 maart'''
:* De Spaanse nationalisten bezetten [[Murcia (stad)|Murcia]], [[Almería (stad)|Almeria]] en [[Cartagena (Spanje)|Cartagena]].
:* [[Neville Chamberlain|Chamberlain]] maakt het Brits-Franse garantieverdrag met betrekking tot Polen bekend.

== April ==
'''1 april'''
:* Einde van de [[Spaanse Burgeroorlog]], die met hulp van [[Adolf Hitler|Hitler]] en [[Benito Mussolini|Mussolini]] gewonnen wordt door de nationalisten onder leiding van generaal [[Francisco Franco|Franco]]. Zie ook [[Legioen Condor|Condorlegioen]].
:* De Verenigde Staten erkennen het bewind van Franco in Spanje.

'''7 april'''
:* [[Italië]] valt [[Balkan (schiereiland)|Balkanstaat]] [[Albanië]] binnen.
:* De [[Italië|Italiaanse]] koning [[Victor Emanuel III van Italië|Victor Emanuel]] wordt tot koning van [[Albanië]] geproclameerd.

'''14 april'''
:* President [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] (Verenigde Staten) verzoekt Hitler en Mussolini om te stoppen met de agressie in Europa.

'''17 april'''
:* Begin van de diplomatieke gesprekken tussen [[Duitsland]] en de [[Sovjet-Unie]].

'''19 april'''
:* De [[Nationaal-Socialistische Beweging|NSB]] behaalt slechts 3,89% van de stemmen tijdens de [[Provinciale Staten (Nederland)|verkiezingen voor de Provinciale Staten]] in Nederland.

'''26 april'''
:* Groot-Brittannië voert de dienstplicht in.

'''28 april'''
:* [[Adolf Hitler]] zegt het [[Duits-Brits vlootverdrag]] uit [[1935]] op en verbreekt het [[Duits-Pools vriendschapsverdrag]] uit [[1934]].

== Mei ==
'''3 mei'''
:*De Joodse Sovjet-Russische volkscommissaris van Buitenlandse zaken [[Maksim Litvinov]] wordt ontslagen omdat hij geen aanvaardbare gesprekspartner is voor Duitsland.

'''4 mei'''
:* De ontslagen Sovjet-Russische volkscommissaris van Buitenlandse zaken Litvinov wordt vervangen door [[Vjatsjeslav Molotov]]. Hiermee wordt een totale wending ingeluid van Moskous buitenlandse politiek.

'''4 mei'''
:* [[Spanje]] verlaat de [[Volkenbond]].

'''22 mei'''
:* De Duitse minister van Buitenlandse Zaken [[Joachim von Ribbentrop]] en zijn [[Italië|Italiaanse]] ambtgenoot [[Galeazzo Ciano]] ondertekenen het [[staalpact]]. Het pact heeft een duur van tien jaar en omvat een alliantie tussen Italië en Duitsland bij internationale bedreigingen aan een van de leden; onmiddellijke hulp en ondersteuning aan de andere tijdens oorlog; er mag geen wapenstilstand ondertekend worden zonder de toestemming van de andere ondertekenaar en een samenwerking op economisch en militair vlak. [[Japan]] wordt uitgenodigd tot het pact toe te treden.

'''23 mei'''
:* Hitler geeft de militaire leiding opdracht zich voor te bereiden op een oorlog met Polen.

'''31 mei'''
:* Duitsland en Denemarken sluiten een niet-aanvalsverdrag.

== Juni ==
'''3 juni'''
:* De [[Vrije stad Danzig (1920-1939)|vrije stad Danzig]], een stad onder het gezag van de [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij|NSDAP]], beklaagt zich over het teveel aan Poolse werknemers in zijn douanedienst. [[Polen]] reageert scherp en lokt een vloedgolf van [[nazipropaganda]] uit.

'''20 juni'''
:* Het eerste raketvliegtuig ter wereld, de [[Heinkel He 176]], maakt in Duitsland zijn eerste proefvlucht.

== Juli ==
'''20 juli'''
:* [[Jozef Tiso]] wordt de nieuwe president van de [[Eerste Slowaakse Republiek]].

'''24 juli'''
:* [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]], [[Frankrijk]] en de [[Sovjet-Unie]] beloven elkaar wederzijdse steun in het geval een van de drie wordt aangevallen. De overeenkomst zal pas van kracht zijn als een gelijkaardige militaire overeenstemming is bereikt.
:* Een geheime vergadering tussen de Poolse, Britse en Franse [[cryptografie|cryptografen]] wordt georganiseerd te [[Pyry]], nabij [[Warschau]], [[Polen]]. De vergadering duurt tot 25 juli en de Fransen en Britten krijgen een replica van de [[Enigma (codeermachine)|Enigma codeermachine]] mee. De Polen verklaarden dat ze reeds vanaf december [[1932]] in staat waren de Duitse Enigma-berichten te ontcijferen maar dat sinds de recente Duitse aanpassingen aan dat Enigma-systeem ([[15 september]] [[1938]], [[15 december]] 1938 en [[1 januari]] [[1939]]) ze dit niet meer konden. Daarna gaf de Poolse Generale Staf in januari 1939 [[Maksymilian Ciężki]] en [[Gwido Langer]] toestemming om hun Enigma-geheimen door te geven aan de Franse en Britse collega's. De Fransen, die de Polen de Enigma-documenten hadden overhandigd wisten tot op de vergadering helemaal niets van het kraken van Enigma.

'''26 juli'''
:* De [[Verenigde Staten]] zeggen het in 1911 met [[Japan]] gesloten handelsverdrag op.

== Augustus ==
'''2 augustus'''
:* [[Leó Szilárd]] en [[Albert Einstein]] schrijven een brief aan president [[Franklin D. Roosevelt]] over de mogelijkheid van een [[atoombom]] (deze zal echter pas in oktober aan hem bezorgd worden).

'''11 augustus'''
:* [[Adolf Hitler]] ontmoet [[Benito Mussolini]] te [[Salzburg (stad)|Salzburg]]. De bijeenkomst duurt tot [[13 augustus]].

'''15 augustus'''
:* Troepen uit [[Brits Indië]] komen de Britse troepen in het [[Egypte onder Britse overheersing]] versterken.

'''19 augustus'''
:* Duitsland stuurt veertien [[U-boot|U-Boten]] de Noord-Atlantische Oceaan in.

'''21 augustus'''
:* Slagschip ''[[Admiral Graf Spee]]'' vertrekt samen met haar bevoorradingsschip ''Altmark'' uit de Duitse haven [[Wilhelmshaven]] op een missie naar de [[Atlantische Oceaan]]. De missie van de ''Admiral Graf Spee'' was om raids uit te voeren op Britse handelsschepen in het zuidelijk deel van de Atlantische Oceaan om zo de aanvoerlijnen naar Groot-Brittannië te ondermijnen.
:* Stalin laat weten dat hij een niet-aanvalsverdrag met Duitsland wil sluiten.

'''23 augustus'''
:* De [[Sovjet-Unie]] en [[nazi-Duitsland]] ondertekenen het [[Molotov-Ribbentroppact]], een niet-aanvalsverdrag tussen beide landen. Het verdrag bevat eveneens een geheime clausule die de verdeling regelt van [[Polen]], de [[Baltische staten]] ([[Estland]], [[Litouwen]], [[Letland]]) en de annexatie van delen van [[Roemenië]] ([[Bessarabië]] en [[Boekovina|Noord-Boekovina]]) en [[Finland]] ([[Karelië]]).
:* De Britse regering adviseert haar koopvaardijvloot geen Duitse havens meer aan te lopen.

'''24 augustus'''
:* [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] doet een beroep op [[Adolf Hitler|Hitler]] om de vrede te bewaren. Ook paus [[Paus Pius XII|Pius XII]] roept op tot vrede.
:* Het Duitse pantserschip ''[[Deutschland (pantserschip)|Deutschland]]'' vertrekt van [[Wilhelmshaven]] om ten zuiden van [[Groenland]] een afwachtingspositie in te nemen.

'''25 augustus'''
:* [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] en [[Polen]] ondertekenen een wederzijds bijstandsverdrag. Hiermee verklaart Groot-Brittannië openlijk zijn steun aan Polen in het geval Duitsland Polen zou binnenvallen. Dit is een tegenvaller voor de strategie van Hitler.
:* Hitler stelt de aanval op Polen voor de volgende dag vast maar herroept het bevel als [[Benito Mussolini]] hem laat weten dat [[Italië]] niet bereid is oorlog te voeren en hij hoort over het Brits-Poolse verdrag.
:* Het Duitse slagschip ''[[SMS Schleswig-Holstein]]'' komt in [[Gdańsk|Danzig]] aan.
:* Een Duitse speciale-operaties eenheid die niet heeft gehoord van het uitstel van de aanval probeert een spoortunnel in de [[Jablunkapas]] (aan de Pools-Slowaakse grens) in te nemen, doch faalt na een vuurgevecht met Poolse troepen.

'''26 augustus'''
:* [[Adolf Hitler]] garandeert de neutraliteit van [[België]], [[Nederland]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Denemarken]] en de [[neutraliteit van Zwitserland]].
:* [[Frankrijk]] en [[Engeland]] onderhandelen met Hitler over de kwestie Danzig en de [[Poolse Corridor]].

'''27 augustus'''
:* Hitler stelt de datum voor de invasie van Polen vast op 1 september 1939.

'''28 augustus'''
:* De Nederlandse regering kondigt een algemene [[mobilisatie]] af. Generaal [[Izaäk Reijnders|Reijnders]] wordt tot [[opperbevelhebber]] van Land- en Zeemacht benoemd. Duizenden jonge mannen worden onder de wapenen geroepen en beginnen met het leggen van [[mijn (explosief)|mijn]]en, bouwen van [[schuilkelder]]s en het opwerpen van [[verdedigingswerk|verdedigingslinie]]s langs de [[Oude Hollandse Waterlinie]].
:* De eerste testvlucht van het straalvliegtuig ''[[Heinkel He 178]]''.
:* Een bomaanslag op het spoorstation in [[Tarnów]] eist 20 slachtoffers.

'''29 augustus'''
:* [[Wilhelmina der Nederlanden|Koningin Wilhelmina]] en [[Leopold III van België|Koning Leopold III]] bieden hun goede diensten aan ter bemiddeling in het Duits-Poolse conflict.

'''31 augustus'''
:* Een algehele [[mobilisatie]] van het Poolse leger wordt van kracht.
:* Hitler beveelt de inval in Polen die de volgende dag van start zal gaan.
:* [[Operatie Himmler]], een geheime militaire overval op een Duitse radiozender bij het [[Silezië|Silezische]] grensplaatsje [[Gliwice|Gleiwitz]] wordt uitgevoerd door een ''[[Sicherheitsdienst|SD]]''-''[[Sonderkommando (veldfunctie)|Sonderkommando]]'', waarna de [[nazi]]propagandamachine de internationale opinie wil overtuigen dat Polen de agressor is en het [[Adolf Hitler]] toelaat met zijn [[Divisie (landmacht)|divisie]]s Polen binnen te vallen.
:* [[Operatie Weisung 1]] wordt uitgevoerd. De Duitse oorlogsmarine voert met 23 [[U-boot|U-Boten]] een handelsoorlog uit, die zich voornamelijk tegen Engeland richt.
:* De Russen en Mongolen onder [[Georgi Zjoekov (generaal)|Georgi Zjoekov]] verslaan de Japanners in de [[Slag bij Halhin Gol]] in de [[Sovjet-Japanse Grensoorlog]].
:* In het [[Verenigd Koninkrijk]] wordt voor de volgende dag een evacuatie aangekondigd van vrouwen en kinderen uit de gebieden die de meest waarschijnlijke doelwitten van Duitse bomaanvallen zijn.
:* De Britten breken alle telefoonverkeer tussen de [[Verenigde Staten]] en Europa af, met uitzondering van gesprekken naar de [[Bank of England]].

== September ==
[[Bestand:Ww2 allied axis 1939 sep.PNG|thumb|De geallieerden en de asmogendheden, september 1939]]
'''1 september'''
:* '''Het begin van de Tweede Wereldoorlog'''. De Duitse [[Poolse Veldtocht|invasie in Polen]] onder leiding van generaal [[Walther von Brauchitsch]] gaat van start op vrijdagochtend 4.45 uur onder codenaam [[Fall Weiss]]. Deze militaire inval zal escaleren tot wat later bekend zal worden als de [[Tweede Wereldoorlog]]. De Duitse legermacht van 63 divisies (waaronder 6 pantserdivisies en 10 gemechaniseerde divisies), ondersteund door 1300 vliegtuigen, valt via de Duitse en [[Slowakije|Slowaakse]] grens [[Polen]] binnen en heeft tot doel de 24 Poolse divisies uit te schakelen door een snelle omcirkeling en het doorsnijden van aanvoer- en communicatielijnen.
:* Bij [[Gdańsk|Gdansk]] wordt het Poolse garnizoen te [[Westerplatte]] door het Duitse slagschip ''[[SMS Schleswig-Holstein|Schleswig-Holstein]]'' beschoten.
:* [[Adolf Hitler]] maakt een verklaring over 21 grensincidenten in zijn rede voor de [[Rijksdag (Duitsland)|Rijksdag]] en verantwoordt de invasie die 's ochtends is begonnen als een defensieve actie. [[Joachim von Ribbentrop]] en andere leden van het Ministerie van Buitenlandse Zaken lichten de internationale pers in over de vermeende Poolse agressie op het [[Operatie Himmler|radiostation te Gleiwitz]].
:* Hitler maakt bekend dat hij, indien hij mocht uitvallen, zal worden opgevolgd door [[Hermann Göring]] en dat de daarop volgende in de lijn van opvolging [[Rudolf Hess]] zal zijn.
:* In Duitsland wordt een verbod van kracht op het luisteren naar buitenlandse radiozenders.
:* [[Italië]] legt verklaringen af dat het niet betrokken wil geraken in het conflict.
:* Hitler voert het [[Euthanasie]]bevel in. Geesteszieken moeten in vijf speciale instellingen om het leven worden gebracht.
:* De [[avondklok]] voor Duitse Joden wordt ingevoerd (straatverbod tijdens de wintermaanden na 20u en tijdens de zomer na 21u).
:* De Duitsers voeren luchtbombardementen uit op Poolse luchtbases, verkeersknooppunten en steden.
:* Het [[Verenigd Koninkrijk]] begint evacuatie van kinderen en andere kwetsbare groepen van [[Londen]] naar het platteland.

'''2 september'''
:* Polen vraagt om hulp aan [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] en [[Frankrijk]].
:* Er wordt druk diplomatiek overleg gepleegd tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, maar er komt geen overeenkomst.
:* Duitse troepen behalen gemakkelijke overwinningen in [[Silezië]], [[Pommeren (woiwodschap)|Pommeren]], [[Oost-Pruisen]] en bij [[Częstochowa (stad)|Częstochowa]].
:* De Duitse ''[[Heeresgruppe Süd]]'' onder leiding van generaal [[Wilhelm List]] bedreigt [[Krakau]].
:* De eerste brandstoffenbeschikking wordt van kracht in Nederland.
:* De Italiaanse dictator [[Benito Mussolini]] stelt een internationale conferentie voor om het Pools-Duitse conflict op te lossen, Groot-Brittannië en Frankrijk eisen een onmiddellijke terugtrekking van de Duitse troepen. Hierop trekt Mussolini zich terug als bemiddelaar.
:* [[Nazi-Duitsland]] verklaart de Noorse neutraliteit te zullen eerbiedigen.
:* [[Neville Chamberlain]] (Engelse politicus) stuurt Hitler een [[ultimatum]]: als Duitsland zijn troepen niet onmiddellijk uit Polen terugtrekt, betekent dit oorlog met Groot-Brittannië.
:* De Duitse zuidelijke aanvalsgroep steekt de [[Warta (rivier)|Warta]] over.

'''3 september'''
:* Hitler ontvangt het ultimatum van Groot-Brittannië waarin het gesommeerd wordt om voor 11.00 uur bekend te maken dat het zijn troepen uit Polen zal terugtrekken, zo niet dan zal Groot-Brittannië zich vanaf 11.00 uur in staat van oorlog beschouwen met Duitsland. Hitler negeert dit ultimatum.
:* [[Neville Chamberlain]] verklaart om 11.15 uur op de ''[[British Broadcasting Corporation|BBC]]''-radio dat [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] in staat van oorlog is met Duitsland.
:* [[Frankrijk]] verklaart Duitsland de oorlog om 17.00 uur.
:* Er wordt een oorlogskabinet opgericht te [[Londen]] en de Britten voeren een [[zeeblokkade]] in tegen Duitsland. [[Winston Churchill]] en [[Anthony Eden]], twee felle tegenstanders van de voormalige appeasementpolitiek, treden toe tot het kabinet.
:* [[Brits-Indië]] verklaart de oorlog aan Duitsland.
:* [[Australië (land)|Australië]] verklaart de oorlog aan Duitsland.
:* [[Nieuw-Zeeland]] verklaart de oorlog aan Duitsland.
:* De Britse premier [[Neville Chamberlain]] vormt een oorlogskabinet. Hierin bevinden zich ook [[Winston Churchill]] en [[Anthony Eden]], belangrijke tegenstanders van de [[appeasement]]-politiek.
:* Het Britse passagiersschip ''[[Athenia|RMS Athenia]]'' wordt [[torpedo (wapen)|getorpedeerd]] door [[U-boot]] [[U 30 (Kriegsmarine)|U-30]] onder bevel van de luitenant-ter-zee [[Fritz-Julius Lemp|Lemp]]. Er vallen 112 doden, waaronder 28 Amerikanen. De ''Athenia'' is het eerste Britse slachtoffer van het Duitse optreden op zee.
:* Generaal [[John Vereker|Lord Gort]] wordt benoemd tot bevelhebber van de ''[[British Expeditionary Force]]''.
:* Generaal [[William Edmund Ironside|Ironside]] wordt, in opvolging van Lord Gort, benoemd tot [[stafchef]] van het Britse leger.
:* Het grootste deel van de Poolse luchtmacht is vernietigd. De Poolse communicatielijnen zijn door de Duitse aanvallen aangetast.
:* In de nacht van 3 op 4 september wordt de eerste [[waarheidsaanval]] uitgevoerd door de ''[[Royal Air Force|RAF]]''. Start van de ''confetti-oorlog''.
:* Duitsland vraagt de [[Sovjet-Unie]] om bijstand volgens het [[Molotov-Ribbentroppact]].

'''4 september'''
:* De belastingen in Duitsland stijgen met 50%.
:* [[Japan]] verklaart zich neutraal in Pools-Duitse conflict en meldt dat zijn oorlog tegen [[Kwomintang-China|China]] sinds [[1937]] een intern probleem is.
:* Het [[3e Leger (Duitsland)|Duitse 3e Leger]] onder [[Georg von Küchler]] en het Duitse [[4e Leger (Wehrmacht)|4e Leger]] onder [[Günther von Kluge]] veroveren het deel van Polen tussen [[Oost-Pruisen]] en de rest van Duitsland, waardoor het Duitse grondgebied weer één geheel vormt.
:* [[Royal Air Force|RAF]]-bommenwerpers voeren hun eerste aanvallen uit op Duitse oorlogsschepen in de [[Duitse Bocht|Bocht van Helgoland]]. De Britse regering staat nog geen aanvallen toe op doelen in Duitsland.
:* De Nederlandse minister-president [[Dirk Jan de Geer|De Geer]] legt voor de [[Tweede Kamer]] een regeringsverklaring af over de Nederlandse neutraliteit.
:* De eerste Britse troepen landen in [[Frankrijk]].

'''5 september'''
:* De [[Verenigde Staten]] verklaren neutraal te zijn in het Europese conflict.
:* Duitse troepen steken in Polen de rivier de [[Wisła (rivier)|Weichsel]] over.

'''6 september'''
:* [[Egypte (land)|Egypte]] verbreekt de relaties met [[Duitsland]].
:* De Duitse ''[[Heeresgruppe Süd]]'' en ''[[Heeresgruppe Nord]]'' rukken op naar [[Warschau]].
:* De Poolse regering verlaat [[Warschau]]. De Poolse codebrekers die erin slaagden de Duitse Enigma te ontcijferen verlaten eveneens de stad om uit de handen van de [[Gestapo]] te blijven.
:* De Duitsers nemen [[Krakau]] in.
:* Het Duitse leger breekt in minimaal twee gevallen de [[Conventie van Genève]] door Poolse soldaten te doden nadat deze zich reeds hebben overgegeven.
:* [[Zuid-Afrika]] verklaart [[Nazi-Duitsland|Duitsland]] de oorlog.
:* Het Poolse leger krijgt opdracht zich terug te trekken tot de [[Wistula]].

'''7 september'''
:* Franse legertroepen (patrouilles) trekken in de nacht van 7 op 8 september de Frans-Duitse grens over nabij [[Saarbrücken]], waarmee het [[Saaroffensief]] gestart wordt. De Fransen ondervinden weinig weerstand, maar hun voortgang wordt opgehouden door de [[Westwall]] en een slechte interne organisatie.
:* De Poolse linie bij de rivier de [[Warta (rivier)|Warta]] wordt door de Duitsers doorbroken. Het [[10e Leger (Duitsland)|Duitse 10e Leger]] rukt op vanuit het zuiden en staat op 55 km van de hoofdstad [[Warschau]]. Het [[3e Leger (Duitsland)|3e Leger]] uit het noorden arriveert aan de rivier de [[Narew (rivier)|Narew]], op 40 km van de Poolse hoofdstad. De Duitsers denken dat alle [[Poolse strijdkrachten]] omsingeld zijn en wijzigen hun plannen. Doch veel Polen kunnen de rivier de [[Wisła (rivier)|Wistula]] oversteken en stellen zich op ter verdediging van Warschau. De Duitsers maken een grotere omcirkeling vanaf de rivier de [[Westelijke Boeg|Bug]].

'''8 september'''
:* De Britten introduceren opnieuw het [[konvooi]]systeem, dat in [[1918]] voor het laatst werd gebruikt. Britse koopvaardijschepen in de [[Noordzee]] en de [[Atlantische Oceaan]] varen vanaf nu in konvooien met militaire bescherming.
:* De [[4e Pantserdivisie (Duitsland)|Duitse 4e Pantserdivisie]] bereikt [[Warschau]], voert een eerste aanval uit maar wordt teruggeslagen.

'''9 september'''
:* [[Canada]] verklaart de oorlog aan Duitsland.
:* De eerste eenheden van het Britse Expeditionair Leger (''[[British Expeditionary Force]]'', ''BEF'') onder leiding van generaal [[John Vereker|Gort]] wordt naar Frankrijk verscheept.
:* De Nederlandse regering geeft instructies aan generaal [[Izaäk Reijnders|Reijnders]] voor de verdediging van de [[Vesting Holland]] en de [[Grebbeberg]].
:* De Poolse strijdkrachten gaan in het tegenoffensief aan de rivier de [[Bzura]] tegen de noordelijke flank van het [[8e Leger (Duitsland)|Duits Achtste Leger]]. Dit offensief duurt tot [[15 september]].

'''10 september'''
:* Duitsland vraagt de [[Sovjet-Unie]] voor de tweede maal om bijstand volgens het [[Molotov-Ribbentroppact]].
:* De eerste grotere groep van Britse soldaten komt aan in [[Frankrijk]].

'''11 september'''
:* Het Britse en het Franse opperbevel vergaderen voor de eerste maal.
:* [[Irak]] verbreekt de relaties met [[Duitsland]].
:* De relaties tussen [[Saoedi-Arabië]] en Duitsland zijn bekoeld.
:* Duitse troepen trekken over de rivier [[San (rivier)|San]] en hebben heel [[Opper-Silezië]] veroverd.

'''12 september'''
:* De opmars van de Franse strijdkrachten die deelnemen aan het [[Saaroffensief]] tussen de [[Maginotlinie]] en de ''[[Westwall]]'' wordt door [[Maurice Gamelin]] stilgelegd en de troepen moeten hun posities in stand houden tot nader order. Het [[Saaroffensief]] lijkt nutteloos nu de situatie in Polen uitzichtloos is.
:* Het [[Tsjechië|Tsjechische]] leger wordt in Frankrijk opgericht.
:* Duitse troepen hebben [[Warschau]] omsingeld.

'''13 september'''
:* Het Franse oorlogskabinet wordt gevormd onder premier [[Édouard Daladier]].
:* [[Adolf Hitler|Hitler]] wordt met groot enthousiasme in [[Gdańsk|Danzig]] ontvangen.
:* Een kleine Duitse legereenheid steekt de [[Wistula]] over ten zuiden van [[Warschau]].

'''14 september'''
:* Ten noorden van de [[Waddeneilanden]] wordt een Nederlands militair vliegtuig neergeschoten door een Duits vliegtuig.
:* De Duitsers veroveren [[Gdynia]] en [[Przemysl]].
:* Het Duitse leger bereikt [[Brest-Litowsk]].

'''15 september'''
:* [[Japan]] en de [[Sovjet-Unie]] sluiten een wapenstilstand.

'''16 september'''
:* De stad [[Warschau]] weigert het Duitse bevel tot overgave.

'''17 september'''
:* De [[Sovjet-aanval op Polen]]: Sovjettroepen vallen met dertig [[Divisie (landmacht)|divisie]]s Polen binnen en rukken op naar de [[Curzonlijn]] en bezetten het onverdedigde [[Oost-Polen]].
:* Warschau is omsingeld door de Duitsers en krijgt elke dag hevige bombardementen te verduren.
:* Vliegdekschip ''[[HMS Courageous (50)]]'' wordt getorpedeerd en ten zuiden van Ierland tot zinken gebracht door [[U-boot]] ''[[U 29 (Kriegsmarine)|U-29]]''. De ''HMS Courageous (50)'' was het eerste schip van de ''Royal Navy'' dat in de Tweede Wereldoorlog verloren ging. Hierna besluiten de Britten hun vliegdekschepen niet meer in te zetten in de duikbootoorlog.
:* De Poolse regering wijkt uit naar [[Roemenië]].
:* Premier [[Vjatsjeslav Molotov]] van de [[Sovjet-Unie]] verklaart dat de Poolse regering niet meer bestaat.
:* In de nacht van 17 september bereikt de eerste groep Poolse cryptografen de grens tussen Polen en [[Roemenië]]. De meesten van hen zullen tegen begin oktober geïnstalleerd zijn in [[Château de Vignolles]], nabij [[Gretz-Armainvilliers]], Frankrijk.
:*[[Frankrijk]] ziet af van zijn voor deze dag geplande offensief.

'''18 september'''
:* Er ontstaan felle gevechten bij de rivier de [[Bzura]] waarbij 19 Poolse divisies worden omsingeld en uitgeschakeld.
:* De [[Polen|Poolse]] president [[Ignacy Mościcki]] vlucht naar [[Roemenië]]. Onder Duitse druk legt [[Roemenië]] een huisarrest op aan de [[Poolse regering in ballingschap]].
:* Eerste [[propaganda (communicatie)|propaganda]]-uitzendingen van [[William Joyce]] ('Lord Haw-Haw')
:* De bemanning van de Poolse onderzeeboot [[ORP Orzeł (1939)|ORP Orzeł]], die gedemilitariseerd vastligt in de haven van [[Tallinn]], weet met hun schip te ontsnappen en vaart naar [[Schotland]]. De [[Sovjet-Unie]] gebruikt dit incident later als aanleiding om [[Estland]] binnen te trekken.

'''19 september'''
:* Duitse en Sovjettroepen ontmoeten elkaar bij [[Brest (Wit-Rusland)|Brest-Litovsk]], Polen.
:* De eerste Britse troepen van de ''British Expeditionary Force'' arriveren in Frankrijk.
:* [[Winston Churchill]] stuurt een memorandum uit over de belemmering van de Duitse ertsaanvoer door de Noorse territoriale wateren.
:* Conferentie van de Oslo-staten in [[Kopenhagen]].
:* Russische troepen bereiken de [[Polen|Pools]]-[[Hongarije|Hongaarse]] grens.

'''20 september'''
:* Hitler houdt een triomfantelijke intocht in de stad [[Gdańsk|Danzig]] (Gdansk).
:* Er wordt melding gemaakt van luchtgevechten tussen Duitse en Franse jachtvliegtuigen.
:* Duits-Russisch overleg over de afbakening van de grens in [[Polen]].

'''21 september'''
:* [[Reinhard Heydrich]] geeft instructies aan de ''[[Einsatzgruppen van de Sicherheitspolizei en de SD|SS-Einsatzgruppen]]'' om de [[Joden]] samen te drijven in [[getto]]'s in enkele grote steden, als voorbereiding tot een ''finale oplossing''.
:* Duits-Russisch akkoord over de afbakening van de grens in Polen.
:* De ''IJzeren Garde'', een [[Fascisme|fascist]]ische Roemeense groep, vermoordt de Roemeense eerste minister [[Armand Calinescu]].
:* De Franse troepenmacht die zijn posities moest standhouden in het [[Saaroffensief]] krijgt het bevel terug te trekken, mochten de Duitsers tot de tegenaanval overgaan.

'''22 september'''
:* In de stad [[Lviv|Lvov]] lossen Sovjettroepen de Duitsers af.
:* In [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] wordt een rantsoenering ingevoerd voor [[benzine]].

'''23 september'''
:* Het Duitse opperbevel ([[Oberkommando der Wehrmacht]]) verklaart de Poolse Veldtocht voor beëindigd.
:* Kleine schermutselingen worden gemeld aan de Frans-Duitse grens, in Saarland. De Franse tankbataljons worden teruggetrokken.

'''24 september'''
:* 1&nbsp;150 Duitse vliegtuigen bombarderen Warschau.

'''25 september'''
:* Duitsland voert verdere rantsoeneringen in voor voedingsproducten; vlees: 600 gram per persoon per week, brood en meel: 2500 gram per persoon per week.
:* Zwarte Maandag: 1200 Duitse vliegtuigen voeren een aanval uit op [[Warschau]] en veroorzaken grootschalige branden in de stad.

'''26 september'''
:* De ''[[Luftwaffe (Wehrmacht)|Luftwaffe]]'' valt de Britse vloot aan, die gelegen is te [[Scapa Flow]].
:* Bij [[Helgoland]] wordt [[Beschieting van de Mees|KLM-toestel Mees]] (PH-ASM) door een Duits jachtvliegtuig beschoten waarbij een dode viel.
:* De [[Sovjet-Unie]] voert hervormingen door in Oost-Polen naar het [[communisme|communistische]] Sovjetmodel.

'''27 september'''
:* [[Warschau]] geeft zich over na zware bombardementen op de stad, die gestart waren op 17 september.
:* Tien Poolse divisies zijn omsingeld in de vesting Modlin bij [[Kutno]] en geven zich over.
:* Een Duits militair bestuur wordt gevormd voor West-Polen.
:* De [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] president [[Franklin Delano Roosevelt]] stuurt een vredesoproep naar [[Adolf Hitler]].
:* Adolf Hitler informeert de bevelhebbers van de [[Wehrmacht|Heer]], [[Luftwaffe (Wehrmacht)|Luftwaffe]] en [[Kriegsmarine]] dat hij van plan is Duitsland binnenkort het Westen te laten aanvallen.

'''28 september'''
:* De Poolse stad [[Modlin]] valt.
:* [[Estland]] wordt gedwongen een verdrag met de [[Sovjet-Unie]] te tekenen waarin het de legering van 25.000 man Sovjettroepen in Estland toestaat.

'''29 september'''
:* Het pact voor wederzijdse hulp wordt ondertekend door de [[Sovjet-Unie]] en [[Estland]]. De Sovjet-Unie krijgt toegang tot de lucht- en zeehavens van Estland.
:* Ministers van Buitenlandse zaken [[Joachim von Ribbentrop]] (Duitsland) en [[Vjatsjeslav Molotov]] (Sovjet-Unie) komen een nieuwe verdeling van Polen overeen.
:* De [[Verenigde Staten]] voeren het wapenembargo tegen de oorlogvoerende landen op.

'''30 september'''
:* De [[Polen|Poolse]] regering in ballingschap wordt gevormd in [[Parijs]]. Generaal [[Władysław Sikorski]] wordt benoemd tot premier.
:* Het Duitse [[vestzakslagschip]] [[Admiral Graf Spee]] brengt de ''[[SS Clement]]'' tot zinken voor de kust van [[Brazilië]].
:* De infanterie-eenheden die deelnamen in het [[Saaroffensief]] worden in het diepste geheim teruggetrokken om de publieke opinie niet te verontrusten.

== Oktober ==
'''1 oktober'''
:* Na zware gevechten geeft de Poolse marinecommandant zich over en komt er een einde aan de verdediging van de Poolse kust. De marinebasis [[Hel (Polen)|Hel]] wordt ingenomen door de Duitsers. Drie Poolse [[torpedobootjager]]s en drie onderzeeboten kunnen nog uit de [[Oostzee]] vluchten en zullen in Britse havens aankomen.

'''2 oktober'''
:* Op de [[Tweede Panamerikaanse conferentie]] wordt een 'veiligheidszone' van 300 mijl uit de kust van de deelnemende landen (vrijwel alle onafhankelijke staten in [[Amerika (continent)|Amerika]]) ingesteld. Elke oorlogsdaad tegen welke partij dan ook zal als een oorlogsdaad tegen het gehele continent worden beschouwd.
;* De [[Sovjetunie]] dreigt [[Letland]] met een militaire bezetting als het land geen Russische [[militaire basis|bases]] op zijn gebied wil toestaan.

'''3 oktober'''
:* Het Brits Expeditionair leger (1ste Legerkorps) neemt een sector over van het Franse leger.

'''4 oktober'''
:* De Franse terugtocht uit [[Saarland]] is voltooid en hiermee sluit het [[Saaroffensief]]; slechts een veiligheidsscherm van lichte infanterie blijft achter.
:* [[Adolf Hitler]] verklaart een algemene [[amnestie]] voor Duitse soldaten die burgers of krijgsgevangenen gedood hebben in de Poolse campagne.

'''5 oktober'''
:* Onder Russische druk tekent [[Letland]] een gezamenlijk bijstandspact met de [[Sovjet-Unie]]. De Sovjet-Unie krijgt het recht 25.000 man op Lets grondgebied te legeren.

'''6 oktober'''
:* [[Adolf Hitler]] kondigt in de [[Rijksdag (Duitsland)|Rijksdag]] een vredesplan aan voor Frankrijk en Groot-Brittannië.
:* De evacuatie van ''[[Rijksduitser]]s'' - dus staatsburgers van het Duitse Rijk - uit [[Litouwen]] gaat van start.
:* De laatste georganiseerde Poolse tegenstand eindigt bij [[Kock (stad)|Kock]] als 17.000 Polen zich overgeven. De totale Poolse verliezen bedragen: 66.000 gesneuvelden, ten minste 200.000 gewonden en 694.000 krijgsgevangenen. Ongeveer 100.000 Polen vluchten via buurlanden [[Litouwen]], [[Hongarije]] en [[Roemenië]]. Velen geraken tot in Frankrijk en Groot-Brittannië om aldaar een Pools leger in ballingschap op te richten. De Duitse verliezen bedragen 13.981 gesneuvelden.
:* Begin van de [[Schemeroorlog]], die eindigde op 8 april 1940 met de Duitse aanval op het neutrale Noorwegen.
:* De [[China|Chinezen]] zijn succesvol in de [[Slag bij Changsha]]. [[Japan]] slaagt er niet in [[Changsha]] in te nemen.

'''7 oktober'''
:* De overbrenging van het Britse expeditieleger naar [[Frankrijk]] wordt voltooid.

'''9 oktober'''
:* De eerste 22 [[joden|Joodse]] vluchtelingen komen aan in [[kamp Westerbork]].
:* [[Adolf Hitler]] vaardigt [[Führerdirectief Nº 6]] uit, waarin hij het Westers offensief beschrijft. Bij het directief zit ook een memorandum waarin Hitler Groot-Brittannië en Frankrijk ervan beschuldigt dat ze Duitsland bewust zwak en verdeeld houden sinds de [[Vrede van Westfalen]] in [[1648]] en hij zegt dat de ''vernietiging van de Westerse overheersing nodig was om de uitbreiding van het Duitse volk mogelijk te maken''. Hitler vraagt het ''[[Oberkommando des Heeres|OKH]]'' ''[[Fall Gelb]]'' uit te werken en zo snel mogelijk van start te laten gaan.

'''10 oktober'''
:* Het gezamenlijk bijstandspact tussen de [[Sovjet-Unie]] en [[Litouwen]] wordt ondertekend. Het verdrag kent een duur van 10 jaar en staat de Sovjet-Unie toe 20.000 man te legeren in bases in Litouwen.

'''11 oktober'''
:* Groot-Brittannië kondigt een opleidingsschema voor piloten aan.
:* Frankrijk verwerpt het vredesplan van Hitler via een radiotoespraak van premier [[Édouard Daladier]].
:* [[Franklin Delano Roosevelt]] ontvangt een brief van diverse wetenschappers betreffende de mogelijkheid van een [[atoombom]]. 

'''12 oktober'''
:* Groot-Brittannië verwerpt het vredesplan van Hitler.
:* De Sovjet-Unie eist van [[Finland]] dat het zijn zeehavens ter beschikking stelt en een grondgebied in de [[Karelische Landengte]] overdraagt. De Finnen weigeren.
:* Begin van de deportatie van [[Joden]] uit [[Oostenrijk]] en [[Tsjecho-Slowakije]] naar [[Polen]].

'''13 oktober'''
:* De ''[[U 47 (Kriegsmarine)|U-47]]'' onder commandant [[Günther Prien]] slaagt erin ongezien de Britse marinebasis [[Scapa Flow]] binnen te varen.

'''14 oktober'''
:* In de nacht van 13 op 14 oktober wordt het Britse slagschip ''[[HMS Royal Oak (08)|HMS Royal Oak]]'' getorpedeerd door [[U-boot]] ''[[U 47 (Kriegsmarine)|U-47]]'' van commandant [[Günther Prien]] in [[Scapa Flow]], de thuishaven van de ''[[Royal Navy]]''. De ''Royal Oak'' zinkt in dertien minuten en 833 Britse marinemensen komen om het leven. De ''U-47'' ontsnapt en Günther Prien zal later als een held aankomen in [[Wilhelmshaven]].

'''16 oktober'''
:* De eerste Duitse luchtaanvallen op Brits grondgebied vinden plaats. Schepen gelegen in [[Firth of Forth]] worden beschadigd.
:* De Duitsers rukken op in [[Saarland]], waar nog een veiligheidsscherm van lichte Franse infanterie-eenheden is achtergebleven sinds [[4 oktober]]. De laatste Franse eenheden trekken zich terug.

'''17 oktober'''
:* Vrijwel het hele [[Saarland]] is opnieuw bevrijd door de Duitsers. Aan Franse en Duitse zijden zijn de verliezen gering; bij de Duitsers sneuvelen in de eerste twee maanden van de oorlog 198 man aan het westfront. De Fransen trekken zich terug tot achter de [[Moezel (rivier)|Moezel]].

'''18 oktober'''
:* De [[Spaanse Staat|Franco-regering]] installeert zich als nieuwe leider van [[Spanje]] in [[Madrid (stad)|Madrid]].

'''19 oktober'''
:* Adolf Hitler proclameert de [[Generaal-gouvernement]] tussen Oost-Pruisen en de grens waar de Sovjets de macht nu hebben en creëert een eerste Joods [[Getto van Lublin]].
:* [[Franz Halder]], chef van de Generale staf ''[[Heer (Wehrmacht)|Heer]]'' (GenStH) presenteert de militaire plannen voor ''[[Fall Gelb]]''. Het plan stelt voor om het Belgisch grondgebied in te winnen zodat er vliegvelden en zeehavens ter beschikking zijn tegen een eventuele inval in [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]]. Volgens het plan zou een offensief in Frankrijk pas in [[1942]] van start gaan. Hitler is diep teleurgesteld in het plan wegens het ontbreken van enig offensief karakter maar krijgt geen steun van zijn generaals om het plan af te wijzen.
:* In [[Lublin]] wordt het eerst Joodse [[getto]] in Polen ingericht.

'''22 oktober'''
:* Hitler informeert zijn Generale Staf dat ''[[Fall Gelb]]'' op [[12 november]] 1939 moet van start gaan.

'''23 oktober'''
:*Het [[Romeinse Curie|Vaticaan]] protesteert tegen de behandeling van de [[Rooms-katholieke Kerk|Katholieke Kerk]] in Polen.
:*[[U 47 (Kriegsmarine)|U-47]] keert terug in zijn marinebasis te [[Kiel (Duitsland)|Kiel]] nadat hij op [[14 oktober]] de ''HMS Royal Oak'' tot zinken had gebracht in [[Scapa Flow]].

'''24 oktober'''
:* Poolse patriotten smokkelen 70 [[ton (massa)|ton]] [[goud]] uit Warschau naar Parijs.
:* Generaal [[Maurice Gamelin]], de opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten, besluit dat de Franse troepen België binnentrekken en posities innemen aan de rivier [[Schelde (rivier)|Schelde]], in het geval de Duitsers België binnenvallen.

'''25 oktober'''
:* Hitler confronteert de Chef van het ''[[Oberkommando des Heeres|OKH]]'' [[Walther von Brauchitsch]] dat de ''[[Wehrmacht]]'' [[Frankrijk]] moet binnenvallen in plaats van Noord-[[België]].

'''26 oktober'''
:* Hitler benoemt [[Hans Frank (jurist)|Hans Frank]], een hooggeplaatste [[nazi]] en voormalig minister van Justitie, tot Gouverneur-generaal van Polen met als hoofdtaak om alle Poolse intellectuelen en Joden wreed te behandelen en te onderdrukken via georganiseerde terreurcampagnes.
:* Bij het Groningse [[Usquert]] maakt een Duits [[Dornier]]-17 verkenningsvliegtuig met motorpech een noodlanding. De drie inzittenden worden in een cel van de [[Koninklijke Marechaussee|marechaussee]] in [[Uithuizen]] opgesloten, omdat ze de Nederlandse neutraliteit zouden hebben geschonden. Het zwaar beschadigde vliegtuig wordt gedemonteerd en opgeslagen in een loods in [[Soesterberg]], waar het na de inval van mei [[1940]] door de Duitse bezetters wordt teruggevonden.

'''27 oktober'''
:* [[België]] verklaart opnieuw een neutraal land te zijn.

'''28 oktober'''
:* De viering van de [[Tsjechië|Tsjechische]] onafhankelijkheid wordt onderdrukt door de [[Gestapo]].

'''30 oktober'''
:* Hitler stelt aan Chef Operaties van het ''[[Oberkommando der Wehrmacht|OKW]]'' [[Alfred Jodl]] voor dat de [[Heer (Wehrmacht)#Pantserdivisie|pantserdivisie]]s van de [[Wehrmacht]] [[Frankrijk]] moeten binnenvallen via de Belgische [[Ardennen]], een toegangsweg via welke de Fransen de Duitsers het minst verwachten. Doch de Generale Staf houdt vol dat de herfst geen periode is om aan te vallen, zeker niet door de modderige Ardennen. De bevelhebber van ''[[Heeresgruppe A]]'', [[Gerd von Rundstedt]], en zijn stafchef [[Erich von Manstein]] vinden dat het plan van Halder niet goed is doordacht.

'''31 oktober'''
:* [[Vjatsjeslav Molotov]] verklaart voor de tweede maal dat de Sovjet-Unie neutraal is.
:* [[Erich von Manstein]] dient zijn eerste van 6 memoranda in bij het ''[[Oberkommando des Heeres|OKH]]'', waarbij hij de ene kritische opmerking na de andere op het plan-Halder voorlegt. Het ironische is dat Manstein niets weet van Hitlers bezwaren tegen het plan Halder en hij hiermee Hitler onbewust helpt.

== November ==
'''3 november'''
:* De [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] regering start een procedure om, ondanks zijn neutraliteit, de Westerse geallieerden te helpen. Dit zal later uitgroeien tot de ''[[Leen- en Pachtwet|Lend-Lease Act]]''.
:* Chef van het ''[[Oberkommando des Heeres|OKH]]'' [[Walther von Brauchitsch]] legt de opmerkingen gegeven door [[Erich von Manstein]] naast zich neer. Hij voegt wel extra pantserdivisies toe aan ''Heeresgruppe A''.

'''7 november'''
:* [[Leopold III van België|Koning Leopold III]] en [[Wilhelmina der Nederlanden|koningin Wilhelmina]] bieden hun diensten aan als bemiddelaars tussen de oorlogvoerenden.

'''8 november'''
:* Een bom ontploft in het bierhuis [[Bürgerbräukeller]] te [[München]], net nadat [[Adolf Hitler]] vertrokken is.

'''9 november'''
:* Twee Britse agenten, Majoor [[Richard Stevens]] en Kapitein [[Sigismund Payne-Best]] worden bij café Backus nabij [[Venlo (stad)|Venlo]] aan de Nederlands-Duitse grens ontvoerd. Bij deze overval, uitgevoerd onder leiding van het [[Venlo-commando]] bestaande uit [[Walter Schellenberg]] en [[Alfred Helmut Naujocks]], werd de Nederlandse officier [[Dirk Klop]] zwaar gewond en hij overleed enkele uren later. De overval werd bekend onder de naam [[Venlo-incident]]. De aanwezigheid van deze Nederlandse 1e Luitenant was een van de "redenen" dat Duitsland later Nederland aanviel.

'''12 november'''
:* [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] en [[Frankrijk]] leggen het verzoek tot overleg van de Belgische en Nederlandse vorsten naast zich neer.

'''15 november'''
:* De Duitse minister van Buitenlandse Zaken [[Joachim von Ribbentrop]] verwerpt de onderhandelingspoging van België en Nederland.
:* Generaal [[Maurice Gamelin]], de opperbevelhebber van de Franse strijdkrachten, herroept zijn besluit van [[24 oktober]] 1939 en beveelt via directief Nº 8 dat, in het geval de Duitsers België binnenvallen, de Franse troepen België binnentrekken en posities innemen aan de rivier de [[Dijle]] in plaats van de [[Schelde (rivier)|Schelde]]. De Dijle heeft een korter front, is gemakkelijker te verdedigen met de beperkte troepenmacht en verbindt de [[Schelde (rivier)|Schelde]] en de [[Maas]]. Mobiele troepen moeten het gebied tussen de Maas en de [[Maginotlinie]] verdedigen.

'''16 november'''
:* De krijgswet wordt ingevoerd in [[Praag]]. Studenten worden doodgeschoten of gedeporteerd.

'''18 november'''
:* Het passagiersschip ''[[SS Simon Bolivar]]'' op weg van Amsterdam naar [[Curaçao]] zinkt door een Duitse magnetische [[zeemijn]] bij de oostkust van Engeland en verliest 102 mensen. Dit zijn de eerste Nederlandse burgerdoden door Duits oorlogsgeweld.

'''22 november'''
:* De Britten weten een Duitse [[magnetische mijn]] onbeschadigd in handen te krijgen, wat ze de kans geeft het te bestuderen om tegenmaatregelen te kunnen treffen.

'''23 november'''
:* Het Britse bewapende koopvaardijschip ''[[Rawalpindi]]'' zinkt na beschoten te zijn door de Duitse slagschepen ''[[Scharnhorst]]'' en ''[[Gneisenau (slagschip)|Gneisenau]]''.
:* Alle [[Joden (volk)|Joden]] in bezet [[Polen]] worden verplicht een [[jodenster]] te dragen.
:* De [[Japan]]ners veroveren [[Nanning]]. Hierdoor worden de bevoorradingslijnen van China naar [[Frans Indochina]] doorsneden.

'''26 november'''
:* De Russen ensceneren een incident nabij de [[Finland|Finse]] grens.

'''30 november'''
:* De Sovjetluchtmacht voert een verrassingsaanval uit op [[Helsinki]] en [[Vyborg|Viipuri]]. Dit is de start van de [[Winteroorlog]].
:* Winteroorlog: de Russische landmacht valt [[Finland]] binnen via de [[Karelische Landengte]] en de Finse oostgrens met vier legergroepen, bestaande uit een totaal van dertig [[Divisie (landmacht)|divisie]]s.

== December ==
'''1 december'''
:* [[China]] begint een serie tegenaanvallen tegen de [[Japan]]se aanval.

'''4 december'''
:* ''[[HMS Nelson]]'' wordt beschadigd door een magnetische zeemijn, het laatste slachtoffer van een magnetische zeemijn, omdat de Britse wetenschappers een oplossing vonden tegen deze dreiging.

'''6 december'''
:* Het [[vestzakslagschip]] ''[[Admiral Graf Spee]]'' ontmoet zijn bevoorradingsschip ''[[Altmark (tanker)|Altmark]]''. Er wordt brandstof en voedsel ingenomen en 299 gevangen zeelui overgedragen.

'''7 december'''
:* [[Denemarken]], [[Zweden]] en [[Noorwegen]] verklaren strikt neutraal te zijn in de Finse-Russische [[winteroorlog]].
:* Winteroorlog: De [[Slag bij Suomussalmi|Slag om Suomussalmi]] start en zal duren tot [[11 december]]. De Russische 163e divisie trekt in twee colonnes naar het Finse dorp [[Suomussalmi]].

'''10 december'''
:* De Chinezen gaan in de tegenaanval tegen de Japanners bij [[Jiangxian]].

'''11 december'''
:* Winteroorlog: de Finse 9e divisie voert een tegenaanval op de Russen in Suomussalmi.

'''12 december'''
:* De Finnen boeken een grote overwinning op een Russische overmacht in de [[Slag bij Taolvajärvi]].

'''13 december'''
:* Treffen tussen het Duitse vestzakslagschip ''[[Admiral Graf Spee]]'' en een Brits eskader. De Duitser zoekt zwaar beschadigd dekking in de neutrale haven van [[Montevideo (stad)|Montevideo]].

'''14 december'''
:* De Sovjets worden uit de [[Volkenbond]] gezet na hun agressie tegen [[Finland]] en hun weigering bemiddeling door de Volkenbond te accepteren.
:* Een Russische poging [[Taipale]] in te nemen mondt uit in een gevoelige nederlaag.
:* De Chinezen heroveren [[Kaifeng]].

'''17 december'''
:* Het Duitse slagschip ''[[Admiral Graf Spee]]'' wordt door haar commandant, de kapitein-ter-zee [[Hans Langsdorff]], tot zinken gebracht in de baai van [[Montevideo (stad)|Montevideo]].
:* De eerste [[Canada|Canadese]] troepen komen in [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] aan.
:* Het Britse rijk ondertekent in [[Ottawa (stad)|Ottawa]] een verdrag over de opleiding van piloten.
:* De [[Sovjet-Unie|Russen]] beginnen een grote aanval tegen de [[Finland|Finnen]] op de [[Karelische Landengte]]. Herhaalde pogingen om naar [[Summa]] en [[Lähde]] op te rukken, mislukken met grote Russische verliezen.

'''18 december'''
:* [[Slag bij Helgoland (1939)|Slag bij Helgoland]]: 22 Britse vliegtuigen, uitgestuurd om de Duitse scheepvaart in de [[Bocht van Helgoland]] te hinderen, worden in het eerste serieuze luchtgevecht van de oorlog verslagen door 44 Duitse jachtvliegtuigen.

'''20 december'''
:* [[Hans Langsdorff]], commandant van het op [[17 december]] tot zinken gebrachte Duitse vestzakslagschip ''[[Admiral Graf Spee]]'', pleegt zelfmoord.

'''21 december'''
:* In [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] wordt de rantsoenering voor benzine, ingevoerd op [[22 september]] 1939, weer opgeheven maar de prijs stijgt tot 30 [[ct]] per liter.

'''25 december'''
:* [[Winteroorlog]] in [[Finland]]: de Russische 44e gemotoriseerde divisie probeert door te breken naar de 163e divisie.

'''27 december'''
:* Het eerste militaire contingent uit [[Brits Indië]] komt in [[Frankrijk]] aan.
:* Winteroorlog: de artillerie van de [[9e Infanteriedivisie (Finland)|Finse 9e divisie]] arriveert aan de frontlinie en werpt een versperring op tegen de gehele [[163e Infanteriedivisie (Sovjet-Unie)|Sovjet 163e divisie]], die tot [[30 december]] 1939 duurt.

'''23 december'''
:* Het Duitse vrachtschip ''[[Colombus]]'' wordt tot zinken gebracht.

'''28 december'''
:* In [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] wordt een rantsoenering ingevoerd voor vleesproducten.

'''30 december'''
:* [[Wang Jingwei]] sluit een geheime overeenkomst met de [[Japan]]ners, inhoudende dat hij in [[Nanjing]] een Japanse marionettenregering voor Zuid-China zal vormen. [[Gao Zongwu]] brengt echter de, zeer eenzijdig pro-Japanse, voorwaarden van het verdrag naar buiten, en [[Chiang Kai-shek]] gebruikt dit als propagandamateriaal.

== Zie ook ==
* [[Aanvang van de Tweede Wereldoorlog]]

== Referenties ==
* ''Grootboek van de Tweede Wereldoorlog deel I: Van München tot Pearl Harbor'', The Reader Diggest, {{ISBN|9064070113}}
* ''Enigma, the battle for the code'', Hugh Sebag-Montefiore, {{ISBN|0-75381-130-8}}
* ''The Chronological Atlas of World War II'', Barrie and Frances Pitt, {{ISBN|0-333-44881-2}}
* ''The Second World War'', [[John Keegan]], {{ISBN|0-7126-7348-2}}
* ''De Tweede Wereldoorlog'', Lekturama-Rotterdam
* ''World War Two'', YouTube-kanaal, https://www.youtube.com/channel/UCP1AejCL4DA7jYkZAELRhHQ

{{Navigatie lijsten van gebeurtenissen Tweede Wereldoorlog}}

[[Categorie:Lijsten over de Tweede Wereldoorlog|Gebeurtenissen 1939]]
[[Categorie:1939]]