Brontekst bekijken van Madagaskar

{{Infobox land plus
| naaminlandstaal = République de Madagascar<br />Repoblikan'i Madagasikara
| vlag            = {{MG-VLAG|125}}
| vlagartikel     = Vlag van Madagaskar
| wapen           = [[Bestand:Coat of arms of Madagascar.svg|125px|Zegel van Madagaskar]]
| wapenartikel    = Zegel van Madagaskar
| locatiekaart    = LocationMadagascar.svg
| talen           = [[Frans]], [[Merina (dialect)|Merina]] ([[Malagasitalen|Malagassisch]])
| hoofdstad       = [[Antananarivo (stad)|Antananarivo]]
| regeringsvorm   = Republiek
| staatsvorm      = 
| staatshoofd     = [[Lijst van presidenten van Madagaskar|President]] [[Andry Rajoelina]]
| regeringsleider = [[Lijst van premiers van Madagaskar|Premier]] [[Christian Ntsay]]
| religie         = Volksgeloof, [[christendom]]
| pctwater        = 0,9
| bijv.naamwoord  = Malagassisch/Madagassisch/ Madagaskisch
| inw.aanduiding  = Malagassiër (m./v.)<br />Malagassische (v.)
| motto           = 
| volkslied       = [[Ry Tanindraza nay malala ô]]
| munteenheid     = [[Malagassische ariary|Ariary]]
| valutacode      = MGA
| tijdzone        = [[UTC+3|+3]]
| feestdag        =
| tld             = mg
| landcode        = MDG
| tel             = 261
| Ontstaan        = '''1992'''
| Voor1           = Democratische Republiek Madagaskar
| Vlag_Voor1      = Flag of Madagascar.svg
| a-z             = Madagaskar
| portaal         = Madagaskar
}}

'''Madagaskar''' (uitspraak: [[Internationaal Fonetisch Alfabet|[madaˈɣɑskɑr]]]), ook wel '''Malagasië''' genoemd, officieel de '''Republiek Madagaskar''', is een [[eiland]] en een [[Staat (politiek)|land]] dat ten oosten van het vasteland van het [[continent]] [[Afrika]] ligt, ervan gescheiden door [[Straat van Mozambique]]. Het is het [[Lijst van eilanden naar grootte|op drie na grootste eiland ter wereld]],<ref>De definitie van wat een eiland is of een continent is arbitrair. Zo zouden Antarctica en Australië ook als eilanden beschouwd kunnen worden.</ref> na [[Groenland]], [[Nieuw-Guinea]] en [[Borneo]].

== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Madagaskar}}
Vermoed wordt dat de eerste mensen zich ongeveer rond het begin van de [[christelijke jaartelling]] vestigden, komend vanuit de [[Indonesië|Indonesische]] archipel.

=== [[Koninkrijk Imerina]] ===
In [[1817]] werd door het inheemse [[Merina (volk)|Merina-volk]] het [[Koninkrijk Imerina]] gevestigd in het [[Centraal Hoogland (Madagaskar)|Centraal Hoogland]]. In de loop der tijd wist dit koninkrijk grote delen van het eiland te veroveren.

=== [[Frans-Madagaskar]] ===
In 1897 werd het [[Monarchie|koninkrijk]] Madagaskar, na reeds vanaf [[1882]]+ deels onderdeel geweest te zijn van het [[Frankrijk|Franse]] [[Protectoraat Madagaskar]], door Franse troepen veroverd en ingelijfd bij Frankrijk als de [[kolonie (staatkundig)|kolonie]] [[Frans-Madagaskar]]. In het [[interbellum]] en in het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]] werd het [[Madagaskarplan]] op haalbaarheid onderzocht. Het plan beoogde alle [[joden]] uit [[West-Europa]] te verschepen naar Madagaskar. Van 5 mei 1942 tot 6 november 1942 vond de [[slag om Madagaskar]] (''Operatie Ironclad'') plaats waarbij de geallieerden het door Vichy-Frankrijk bezette Madagaskar in handen kregen. In 1947 werd de [[Malagassische Opstand]] uitgevochten tussen de [[Frankrijk|Fransen]] en de [[Malagassiërs]], waarbij de laatsten de opstand verloren.

=== Republiek Madagaskar ===
In [[1960]] kreeg het land zijn onafhankelijkheid van [[Frankrijk]] als de [[Malagassische Republiek]]. Eerste president werd [[Philibert Tsiranana]]. Begin [[1970-1979|jaren zeventig]] namen militairen de macht over, met als doel om in Madagaskar een [[socialisme|socialistisch]] systeem in te richten. De grote leider van de ''Malagassische Revolutie'' was de "Rode Admiraal" [[Didier Ratsiraka]] die in 1975 de [[Democratische Republiek Madagaskar]] stichtte. De socialistische doelen werden echter niet verwezenlijkt.<ref>{{Citeer web |url=https://www.lechodusud.com/post/%C3%A9lection-pr%C3%A9sidentielle-%C3%A0-madagascar-les-ratsiraka-une-famille-divis%C3%A9e |titel=Élection présidentielle à Madagascar: les Ratsiraka, une famille divisée |achternaam=Fleuria |voornaam=REMBERT Nelly |datum=2023-08-20 |bezochtdatum=2023-08-26 |werk=L'Écho du Sud |taal=fr|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230826125907/https://www.lechodusud.com/post/%C3%A9lection-pr%C3%A9sidentielle-%C3%A0-madagascar-les-ratsiraka-une-famille-divis%C3%A9e|archiefdatum=2023-08-26}}</ref> De [[economie]] raakte daarna in het slop.


In 1982 kreeg de overheid door het [[Internationaal Monetair Fonds]] een structureel financieel/economisch hervormingsprogramma opgelegd, in ruil voor financiële steun. In 1991 werd de [[democratie]] hersteld. Bij de verkiezingen van 1993 kwam [[Albert Zafy]] aan de macht. In 1997 keerde Didier Ratsiraka terug als staatshoofd van Madagaskar - ditmaal als democratisch gekozen president. Zijn aanvankelijke populariteit daalde echter aan het begin van het nieuwe millennium omdat de economische situatie slecht bleef. Nadat [[Marc Ravalomanana]] de verkiezingen had gewonnen brak tussen zijn aanhangers en die van Ratsiraka een [[burgeroorlog]] uit. Ratsiraka beschuldigde Ravalomanana van verkiezingsfraude. In de zomer van 2002 kwam de burgeroorlog tot een einde en kon Ravalomanana definitief aan zijn ambtsperiode beginnen.

Begin [[2009]] werd Ravalomanana's presidentschap uitgedaagd door [[Andry Rajoelina]], de 34-jarige burgemeester van [[Antananarivo (stad)|Antananarivo]]. Dit gebeurde te midden van grootschalige oppositionele protesten en onlusten in de stad. Rajoelina kwam in opstand vanwege de volgens hem autocratische en corrupte regeerstijl van de president. Hij verklaarde op 31 januari zelfs de macht over het land in handen te hebben. De week daarop werd hij door de regering 'ontslagen' en werd in zijn plaats een vertrouweling van de president naar voren geschoven. Na deze beslissing droeg president Ravalomanana de macht over aan de admiraal [[Hippolyte Ramaroson]] om een militaire regering te vormen. Ramaroson schaarde zich echter alsnog achter Rajoelina en droeg de macht meteen aan hem over. Een dag later erkende het ''Hooggerechtshof van Madagaskar'' de legaliteit van de machtsoverdracht.<ref>Trouw: [https://www.trouw.nl/nieuws/wereld/article2057924.ece/Hof_Madagaskar_erkent_Rajoelina_.html "Hof Madagaskar erkent Rajoelina"] (19 maart 2009)</ref>

Madagaskar heeft een grondwet die voor het laatst aangepast is in 2010.<ref>De Engelstalige versie van deze laatste editie van de grondwet staat op [https://www.constituteproject.org/constitution/Madagascar_2010?lang=en deze website]. [https://web.archive.org/web/20240325213018/https://www.constituteproject.org/constitution/Madagascar_2010?lang=en Gearchiveerd] op 25 maart 2024.</ref>

Onder grote internationale druk en sancties zijn in 2013 verkiezingen gehouden, waarbij zowel de ex-president als de toenmalige president werden uitgesloten van deelname.

{{Zie ook|Zie ook de [[lijst van presidenten en premiers van Madagaskar]]}}

== Geografie ==
[[Bestand:Noord-Madagascar.jpg|miniatuur|Satellietfoto Noord-Madagaskar]]
De afstand van noord naar zuid is zo'n 1.580&nbsp;[[kilometer|km]] en van oost naar west zo'n 579&nbsp;km. Het hoogste punt is de [[Maromokotro]] met een hoogte van 2.876&nbsp;meter.

Het eiland kan in de volgende geografische gebieden worden verdeeld:
* centraal: Het [[Centraal Hoogland (Madagaskar)|Centrale Hoogland]]: 800–1500 m hoog, steppegebied, hoogvlaktes: roodachtig<!--(door de roesting)-->, rotsformaties. Madagaskar wordt ook wel "Het Rode Eiland" genoemd.
* oost: opeenvolging: steile kusten met bomen, ontboste delen, klein struikgewas, moerassige delen die uiteenlopen in lagunes en uiteindelijk uitlopen in een smalle kuststrook van 50&nbsp;km breed
* west: grote [[alluviaal|alluviale vlaktes]], en veel [[sediment|sedimentaire vlaktes]], kalkplateau
* zuid: droge vlaktes (behalve de oostkust, die regen krijgt)
{{Zie ook|Zie ook de [[Lijst van vulkanen in Madagaskar]] en [[Lijst van rivieren in Madagaskar]]}}

=== Paleogeografie ===
Tot ca. 110 miljoen jaar geleden maakte Madagaskar deel uit van [[Gondwanaland]]. De westkant zat vast aan Afrika ter hoogte van de huidige [[Somalië|Somalische]] kust. De oostkust grensde aan [[India]]. Het brokstuk Madagaskar-Seychellen-India maakte zich daarna los van Afrika en dreef een eind naar het oosten. Daar bleef Madagaskar liggen, maar de [[Seychellen]] en India begonnen rond 90 miljoen jaar geleden aan een lange tocht naar het noordoosten, waar India sinds het [[mioceen]] aan [[Azië]] vast is komen te zitten.

=== Bestuurlijke indeling ===
[[Bestand:Madagascar map.png|miniatuur|De grote steden van Madagaskar]]
Madagaskar is sinds 4 oktober 2009 verdeeld in [[Regio's van Madagaskar|22 regio's]] (Malagassisch: ''faritra'') die weer verder onderverdeeld zijn in [[Lijst van districten van Madagaskar|111 districten]]. De regio's zijn weer verder onderverdeeld in districten en gemeenten.<ref>{{en}} Geohive.com: [http://www.geohive.com/cntry/madagascar.aspx Madagascar Administrative units]. [https://web.archive.org/web/20221230125120/http://www.geohive.com/cntry/madagascar.aspx Gearchiveerd] op 30 december 2022.</ref> Voorheen was het eiland verdeeld in zes autonome [[Historische provincies van Madagaskar|provincies]] (Malagassisch: ''faritany mizakatena'').<ref>{{fr}} Institut National de la Statistique: [https://web.archive.org/web/20070208003941/http://www.cite.mg/instat/Prod/Result/pop.htm Madagascar]</ref>

Madagaskar kent 6 steden waar, naar schatting, meer dan 100.000 inwoners wonen. De hoofdstad [[Antananarivo (stad)|Antananarivo]] is veruit de grootste stad wat aantal inwoners betreft. In onderstaand overzicht worden de 10 grootste steden weergegeven, met daarbij cijfers van de laatste officiële volkstelling in 1993 en daarnaast geschatte tellingen uit 2005:

{| class="wikitable"
! Plaats
! 1993<ref>{{en}} [https://archive.today/20130625185756/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1364587963&men=gcis&lng=en&des=gamelan&geo=-137&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=1npan World-gazetteer]</ref>
! 2005<ref>{{en}} [https://www.mongabay.com/igapo/2005_world_city_populations/Madagascar.html City Population Madagascar] Mongabay.com. Geraadpleegd op 2 april 2014.</ref>
|-
| [[Antananarivo (stad)|Antananarivo]] || align=right | 710.236 || align=right | 1.613.375
|-
| [[Toamasina (stad)|Toamasina]] || align=right | 137.782 || align=right | 200.568
|-
| [[Antsirabe (Vakinankaratra)|Antsirabe]] || align=right | 126.062 || align=right | 176.933
|-
| [[Fianarantsoa (stad)|Fianarantsoa]] || align=right | 109.248 || align=right | 160.550
|-
| [[Mahajanga (stad)|Mahajanga]] || align=right | 106.780 || align=right | 149.863
|-
| [[Toliara]] || align=right | 80.826 || align=right | 113.014
|-
| [[Antsiranana (stad)|Antsiranana]] || align=right | -|| align="right" | 80.001
|-
| [[Antanifotsy (stad)|Antanifotsy]] || align=right | -|| align="right" | 65.444
|-
| [[Ambovombe (stad)|Ambovombe]] || align=right | -|| align="right" | 63.032
|-
| [[Amparafaravola (stad)|Amparafaravola]] || align=right | -|| align="right" | 48.284
|}

{{Zie ook|Zie ook [[lijst van steden in Madagaskar]] voor een compleet overzicht van alle steden}}

== [[Flora en fauna]] ==
[[Bestand:Eulemur collaris 001 edit.jpg|miniatuur|[[Lemuren]] komen alleen op Madagaskar voor.]]
{{Zie hoofdartikel|Flora van Madagaskar|Fauna van Madagaskar}}
Madagaskar heeft een unieke [[Flora (plantkunde)|flora]] en [[Fauna (biologie)|fauna]] die zich grotendeels onafhankelijk hebben ontwikkeld van het vasteland van Afrika, als gevolg van de gedurende tientallen miljoenen jaren geïsoleerde ligging als eiland. De bekendste dierengroep is die van de [[lemuren]], een gevarieerde groep [[halfapen]] die alleen op het eiland voorkomt.

Andere bekende dieren die alleen op Madagaskar leven zijn de [[madagaskardaggekko's]], een geslacht van felgekleurde [[hagedissen]], de [[komeetstaartvlinder]], de [[steltrallen]], de [[tenreks]] en de [[fretkat|fossa]] of fretkat, het grootste inheemse roof-zoogdier (zie ook de [[lijst van zoogdieren in Madagaskar]]). Ook komt een groot aantal unieke soorten [[kameleons]] voor op het eiland. Soorten uit het geslacht ''[[Furcifer]]'' worden ook wel madagaskarkameleons genoemd. De nationale bomen van Madagaskar zijn de [[baobab]] en de [[reizigersboom]]. Een bekende boom uit Madagaskar die wereldwijd in de tropen wordt aangeplant, is de [[flamboyant (plant)|flamboyant]]. Ook de bekende kamerplant ''[[Dracaena marginata]]'' komt oorspronkelijk uit Madagaskar. In 2008 werd de op Madagaskar [[Endemie (biogeografie)|endemische]] palm ''[[Tahina spectabilis]]'' voor het eerst beschreven.

Op Madagaskar leven ook een aantal unieke insectensoorten. Niet uniek, maar wel massaal aanwezig is de [[rode treksprinkhaan]] die voor enorme [[Sprinkhanenplaag|sprinkhanenplagen]] zorgt (zie lager onder "[[#Economie|Economie]]").
{{Zie ook|Zie ook de [[Lijst van nationale parken in Madagaskar]]}}

== Bevolking ==
[[Bestand:VillageChilds.jpg|miniatuur|[[Betsileo (volk)|Betsileo]]-kinderen]]
[[Bestand:Madagascar popdens 2004.png|miniatuur|Bevolkingsdichtheid Madagaskar in 2004]]
{{Zie hoofdartikel|Malagassiërs}}
De belangrijkste bevolkingsgroep zijn de [[Malagassiërs]], komende vanuit [[Zuidoost-Azië]]. De belangrijkste etnische groepen of stammen hierbinnen zijn de [[Merina (volk)|Merina]] rond de hoofdstad, de [[Betsileo (volk)|Betsileo]] ten zuiden hiervan, de [[Betsimisaraka (volk)|Betsimisaraka]] in het noordoosten en de [[Sakalava (volk)|Sakalava]] in het westen. In totaal zijn er ruim twintig etnische groepen, subgroepen en clans. Deze verdeling is echter vooral gebaseerd op de in het verleden gestichte koninkrijken en interne conflicten en wordt derhalve niet door alle wetenschappers erkend.

De geschatte levensverwachting voor 2015 is 64 jaar voor mannen en 67 jaar voor vrouwen.<ref name="fact" />
Vanuit etnologisch oogpunt kan de bevolking worden beschouwd als een mengsel van Maleise en Afrikaanse elementen. Later kwamen de [[Arabieren|Arabische]] handelaren die de [[islam]], vooral in het noorden, invoerden. Op [[fysionomie|fysionomisch]] gebied is het overwicht van het Maleise element minder groot dan op taalkundig gebied.

Een klein deel van de bevolking wordt gevormd door nakomelingen van immigranten, zoals [[Europeanen in Madagaskar|Europeanen]],<ref>{{en}} Countrystudies: [https://countrystudies.us/madagascar/15.htm Minorities of Madagascar]. [https://web.archive.org/web/20230506133206/https://countrystudies.us/madagascar/15.htm Gearchiveerd] op 6 mei 2023.</ref> [[Indiërs in Madagaskar|Indiërs]],<ref>{{en}} {{aut|L. M. Singhvi}}, [https://web.archive.org/web/20140408040029/http://indiandiaspora.nic.in/diasporapdf/chapter8.pdf ''Report of the High Level Committee on the Indian Diaspora''] (Ministry of External Affairs, 2000)</ref> [[Creool (persoon)|Creolen]], [[Comorezen]],<ref name="fact">{{en}}CIA World Factbook: [https://web.archive.org/web/20110817024007/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ma.html#People Madagascar, people]</ref> en [[Chinese Malagasiërs|Chinezen]].<ref>{{en}}{{aut|A. Kathirasen}}, New Straits Times (Singapore): [https://web.archive.org/web/20121022025533/http://www.highbeam.com/doc/1P1-82613088.html A vibrant minority]</ref>

Madagaskar zit in fase 2 van het [[Demografische transitie|demografisch transitiemodel]].<ref>{{Citeer web |url=https://worldpopulationreview.com/country-rankings/stage-1-dtm-countries |titel=Stage 1 DTM Countries 2024 |bezochtdatum=2024-02-24 |werk=worldpopulationreview.com |archiefurl=https://web.archive.org/web/20240224220632/https://worldpopulationreview.com/country-rankings/stage-1-dtm-countries |archiefdatum=2024-02-24}}</ref>

=== Talen ===
In Madagaskar worden in feite verschillende dialecten gesproken van eenzelfde taal, het [[Malagasi]]. De officiële vorm van het Malagasi is het [[Merina (dialect)|Merina]], een dialect van het [[Plateaumalagasi]]. De taal heeft een overduidelijke verwantschap met de [[Malayo-Polynesische talen|Malayo-Polynesische tak]] van de [[Austronesische talen]]; vooral met de taal van de [[Ma'anjan]] en de [[Dajaks]] aan de midden- en bovenloop van de rivier [[Barito]] op [[Borneo]], en behoort daar dan ook toe.{{Bron?||2010|11|22}} Wel zijn er ook duidelijke invloeden van de [[Bantoe-talen]].

Naast de tien [[Malagasitalen]] worden in Madagaskar nog de [[Madagaskar-Gebarentaal]], het [[Comorees]] en het Frans als belangrijke talen gerekend. Hoewel het Frans een officiële taal is en tijdens de [[Frans-Madagaskar|Franse kolonisatie]] een grote rol speelde, wordt deze Indo-Europese taal door slechts 1 à 2 procent van de bevolking gesproken, voornamelijk door de maatschappelijke bovenlaag. Aan de kust wordt het Frans het meest onderwezen, omdat de mensen daar het liefst de dominantie van de [[Merina (volk)|Merinacultuur]] ontwijken.
{{Zie ook|Zie ook de [[Lijst van talen in Madagaskar]]}}

=== Gezondheid ===
Het land kent veel ziektes, zoals [[malaria]], [[Murine typhus]],<ref>[https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/21/2/14-0850 wwwnc.cdc.gov], [http://www.jstor.org/stable/20327526?seq=1#page_scan_tab_contents www.jstor.org], [https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3366521/ www.ncbi.nlm.nih.gov] [https://books.google.nl/books?id=tzRwRmb09rgC&pg=PA245&lpg=PA245&dq=Madagascar+typhus&source=bl&ots=hQ4V6nX7vV&sig=F58gCXN7F_uKD6NNQjCSgupz_KU&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjpw57D2rHLAhXIwA4KHQ13DPAQ6AEIMjAD#v=onepage&q=Madagascar%20typhus&f=false books.google.nl]. [https://web.archive.org/web/20230907181704/https://wwwnc.cdc.gov/eid/article/21/2/14-0850_article Gearchiveerd] op 7 september 2023.</ref> [[hepatitis A]], [[hondsdolheid]] en de [[Pest (ziekte)|pest]].<ref>{{en}} Centers for Disease Control and Prevention: [https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/traveler/none/madagascar Health Information for Travelers to Madagascar]. [https://web.archive.org/web/20230604005112/https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/traveler/none/madagascar Gearchiveerd] op 4 juni 2023.</ref> De kindersterfte is een op de tien en in de zuidelijke regio vier op de tien.<ref>{{en}} African Projects: [https://web.archive.org/web/20150604131813/http://www.africanprojects.nl/madagaskar/ africanprojects.nl]</ref> De gezondheidssector heeft zeer beperkte middelen en is door de politieke crisis en sancties nog op achteruitgegaan. De rijken en toeristen kunnen in particuliere ziekenhuizen verzorgd worden.<ref>{{en}}Irinnews.org: [http://www.irinnews.org/report/95533/madagascar-a-decaying-health-sector Madagascar a decaying health sector]</ref>

In de zomer van 2017 brak een zeer besmettelijke pestepidemie uit die zich in de luchtwegen verspreidt ([[longpest]]). De epidemie is verspreid vanuit een individu met de weinig besmettelijke [[builenpest]] waarvan de ziektevorm veranderde in de veel besmettelijkere longpest, die zich gemakkelijk via de lucht van mens tot mens kan verspreiden. Doordat de ongewone ziekteverspreiding pas laat herkend werd kon de ziekte zich wijd verspreiden. Elk jaar zijn er wel seizoensgebonden kleinere epidemieën, waardoor dit minder opviel.<ref>[https://nos.nl/artikel/2198844-bijna-honderd-doden-door-de-pest-op-madagaskar.html Bijna honderd doden door de pest op madagaskar, NOS website]. [https://web.archive.org/web/20221201061416/https://nos.nl/artikel/2198844-bijna-honderd-doden-door-de-pest-op-madagaskar.html Gearchiveerd] op 1 december 2022.</ref><ref>[https://www.express.co.uk/news/world/875250/the-plague-madagascar-black-death-2017-how-did-plague-start-origin-doctors-without-borders how did plague start, www.express.co.uk]. [https://web.archive.org/web/20210423123456/https://www.express.co.uk/news/world/875250/the-plague-madagascar-black-death-2017-how-did-plague-start-origin-doctors-without-borders Gearchiveerd] op 23 april 2021.</ref> Van augustus tot laat oktober 2017 zijn er 127 doden gemeld en waren er ongeveer 1800 vermoedelijke besmettingen volgens de World Health Organization.<ref>[https://www.who.int/features/2017/madagascar-plague-risk/en/ WHO website]</ref>

=== Religie ===
De voornaamste religies zijn voor 52% [[Animisme (religie)|animistische religies]] (waaronder [[voorouderverering|voorouder-]] en amuletaanbidding), voor 41% het [[christendom]] en voor 7% de [[islam]].<ref name="fact" /> Veel christenen vereren ook de voorouders, hoewel deze verering door de eerste missionarissen fel werd bestreden. Er zijn veel ''[[fady]]'', regels en gebruiken die per streek sterk verschillen. Het is bijvoorbeeld strikt verboden om graven te fotograferen, onwetende toeristen kunnen daardoor in de problemen komen. Nakomelingen van immigranten hangen vaak hun oorspronkelijke religies aan. Door sommige [[Chinese Malagasiërs]] wordt bijvoorbeeld nog de [[Chinese volksreligie]] beleden en in de hoofdstad is een tempel van de Chinese generaal [[Guan Yu]] te vinden.

=== Behuizing ===
De woningen op het platteland zijn onverwarmd en gebouwd met lokale materialen. Wel is er een vuurhaard om te koken met hout, waarbij de rook langs een open venster ontsnapt. Er wordt altijd gekookt met een houtvuur, zelfs in de restaurants. Bij overnachtingsplaatsen voor toeristen en sommige andere gebouwen is er warm water afkomstig van [[zonnecollector]]s waar water wordt opgewarmd gedurende de (zonnige) dag. De meeste overnachtingsplaatsen zijn van [[klamboe]]s voorzien.

== Staatsinrichting ==
* Staatsvorm: [[semipresidentieel systeem|Semipresidentiële republiek]]
* Staatshoofd: President [[Andry Rajoelina]], sinds 16 december 2023
* Regeringsleider: Premier [[Christian Ntsay]], sinds 6 juni 2018
* Volksvertegenwoordiging: [[Parlement van Madagaskar]]
**[[Nationale Vergadering (Madagaskar)|Nationale Vergadering]] - [[lagerhuis (politiek)|lagerhuis]], 151 leden;
**[[Senaat (Madagaskar)|Senaat]] - [[hogerhuis (politiek)|hogerhuis]], 18 leden
* Verkiezingen: Presidentiële verkiezingen (recent: 2018) en parlementsverkiezingen om de vijf jaar (lagerhuis, recent: 2019; hogerhuis, recent: 2020)

== Economie ==
Madagaskar is een van de armste landen ter wereld. Ongeveer 93% van de bevolking moet met minder dan twee [[Amerikaanse dollar|dollar]] per dag rondkomen.<ref name="IMFMAD">{{en}} IMF [https://www.imf.org/external/pubs/cat/longres.aspx?sk=42675.0 Republic of Madagascar: Staff Report for the 2014 Article IV Consultation, 30 januari 2015], geraadpleegd op 23 maart 2017</ref> De economische groei ligt al decennia onder de bevolkingsaanwas waardoor de bevolking alleen maar armer is geworden. In de periode 1960 - 2013 nam de bevolking met 2,9% per jaar toe terwijl de [[economie]] met slechts 1,8% groeide. De bevolking vervijfvoudigde van 5 miljoen in 1960 naar 23 miljoen in 2013 en de helft is jonger dan 20 jaar.<ref name="IMFMAD" />

Het eiland kampt met moeilijke klimatologische omstandigheden, zoals cyclonen en droogte, en sprinkhanenplagen, maar ook met een overheid die niet goed functioneert.<ref name="IMFMAD" /> Politieke instabiliteit, [[corruptie]] en de sterke focus op de korte termijn maken het land minder aantrekkelijk voor binnen- en buitenlandse investeerders. Het land staat onderaan op de 163e plaats, van 189 landen in totaal, op de lijst van meest concurrende landen.<ref name="IMFMAD" /> Naast de landbouw is de mijnbouw een belangrijke economische activiteit.

=== Landbouw, industrie en handel ===
[[Bestand:Madagascar - rice terraces (2).jpg|miniatuur|Het landschap van het [[Centraal Hoogland (Madagaskar)|Centraal Hoogland]] wordt gekenmerkt door [[rijstterras]]sen.]]
[[Koffie (plant)|Koffiebonen]] zijn de grootste inkomstenbron van Malagassische landbouwers, gevolgd door [[cassave]], [[Vanille (aroma)|vanille]] en [[rijst]]. De voornaamste exportproducten zijn koffie, vanille, [[schaaldieren]], [[tafelsuiker|suiker]], [[katoen]]stoffen, [[chromiet]] en [[aardolie]]producten. Het [[bruto binnenlands product]] per inwoner ([[Koopkrachtpariteit|PPP]]) bedraagt $&nbsp;1000 (schatting 2008).<ref>{{en}}[https://web.archive.org/web/20110817024007/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ma.html#Econ CIA World Factbook: Madagascar, economy]</ref>

==== Vanilleoogst ====
In het noordoosten van Madagaskar wordt ongeveer 80% van de wereldoogst in vanille geproduceerd. Door de zeer hoge prijs van vanille (meer waard dan zilver), de armoede, de corrupte en slechte ordehandhaving maakt de oogst zeer aantrekkelijk voor dieven. Na de handmatige bevruchting worden de vanilleplanten streng bewaakt door de boeren en milities. Regelmatig wordt het recht in eigen hand genomen en worden gepakte vanilledieven door lokale milities vermoord.<ref>The New York Times, Precious crop with a high cost, blad 1 en 4, september 1/2 2018</ref>

==== Sprinkhanenplagen ====
{{Zie hoofdartikel|Sprinkhanenplaag}}

Reeds lang wordt Madagaskar bij regelmaat geteisterd door enorme sprinkhanenplagen. Het betreft plagen van de [[rode treksprinkhaan]],<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2013/05/08/plaag-in-madagaskar-ziet-het-zwart-van-de-rode-sprinkhanen-12654474-a200749 Plaag: In Madagaskar ziet het zwart van de rode sprinkhanen] nrc.nl, 8 mei 2013. [https://web.archive.org/web/20221207110247/https://www.nrc.nl/nieuws/2013/05/08/plaag-in-madagaskar-ziet-het-zwart-van-de-rode-sprinkhanen-12654474-a200749 Gearchiveerd] op 7 december 2022.</ref> die tot 100&nbsp;km per dag kunnen afleggen. Een plaag omvat miljarden dieren, die zich om de twee maanden voortplanten en kan zich over meerdere jaren doorzetten.<ref>[https://issuu.com/mondiaalnieuws/docs/mo108 'Zij zullen het gezicht van het land bedekken']. ''[[MO*]]'', oktober 2013, 17. [https://web.archive.org/web/20230228132946/https://issuu.com/mondiaalnieuws/docs/mo108 Gearchiveerd] op 28 februari 2023.</ref> Ieder insect kan dagelijks tot twee gram voedsel eten, waardoor de schade per dag 100.000 ton planten kan bedragen. Hierdoor kan 40 tot 100% van de oogst vernietigd worden. Een plaag vanaf de jaren 1950 duurde niet minder dan 17 jaar. In 1997 begon een vijf jaar durende plaag. De recentste plaag ontstond in 2010 en kende een hoogtepunt in 2013. Een kwart van het voedsel - 630.000 ton rijst - werd toen vernietigd. Deze plaag zette zich nog verder tot 2016. Onder meer door geldproblemen worden te weinig [[insecticide]]n gebruikt, waardoor de bestrijding van de plaag onvoldoende is.<ref>[https://www.knack.be/nieuws/planet-earth/in-beeld-apocalyptische-sprinkhanenplaag-in-madagaskar/diaporama-normal-146623.html In beeld: apocalyptische sprinkhanenplaag in Madagaskar]. ''[[Knack (tijdschrift)|Knack]]'', 1 juni 2014. [https://web.archive.org/web/20211207213637/https://www.knack.be/nieuws/planet-earth/in-beeld-apocalyptische-sprinkhanenplaag-in-madagaskar/diaporama-normal-146623.html Gearchiveerd] op 7 december 2021.</ref>

==== Drank ====
[[Bestand:Rhum distillery Madagascan style I.jpg|miniatuur|Illegale [[rumstokerij]]]]
Een van de bijzondere bedrijven in Madagaskar is 'Brasseries Star'. Deze drankenproducent heeft in bijna elk dorp een kantoor en verkoopt allerlei dranken, waaronder mineraalwater onder de merknaam 'Eau Vive'.<ref>{{fr}} [https://web.archive.org/web/20150706033636/http://www.brasseries-star.com/ Les Brasseries STAR Madagascar]</ref> Het water wordt uit het [[Lohavohitramassief]] gewonnen.<ref>{{fr}} Madatana.com: [https://madatana.com/vtt-mahitsy-boisson-source-eau-vive-lohavohitra.php Andranovelona : le massif Lohavohitra source de la boisson Eau Vive]</ref> Gezien het onbetrouwbare waterleidingwater, als dat er al is, wordt dit water door veel toeristen en de wat rijkere bevolking gedronken. De leeggedronken plastic flessen worden door de bevolking hergebruikt om honing en allerlei vloeistoffen op te bergen of voor creatieve doeleinden. Deze flessen hebben een marktwaarde en vaak benaderen Malagassiërs toeristen om lege flessen te vragen. Er zijn in het land veel illegale stokerijen waar onder primitieve omstandigheden [[Rum (drank)|rum]] gedistilleerd wordt. Ondanks het verbod staan dergelijke stokerijen vaak langs de openbare weg en worden ze bezocht door veel toeristen.

=== Edelstenen ===
[[Bestand:1szafir Madagaskar.jpg|miniatuur|Een in Madagaskar gewonnen [[saffier]]]]
De edelstenen van Madagaskar zijn een belangrijk exportproduct en worden op diverse plekken gewonnen, waaronder de voormalige toeristische trekpleister [[Andranondambo]].<ref>{{en}} [http://www.gggems.com/Madagascar_gem_safari_en.htm Madagascar_gem_safari]</ref><ref>Stoneworld.nl: [https://stoneworld.nl/stone-world/madagaskar/ Madagaskar]{{Dode link|datum=mei 2021 |bot=InternetArchiveBot}}</ref> Door de armoede, de vele illegale mijnen, de vele tussenpersonen heeft deze mijnindustrie in de loop der jaren een onveilige reputatie gekregen. De sfeer rond de belangrijke mijnsteden wordt vaak geassocieerd met de Amerikaanse ''[[Goudkoorts|Gold rush]]''.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20160518045953/http://www.uvm.edu/rsenr/gemecology/madagascar.html Gems and the environment]</ref> Conflicten over grondbezit zorgen vaak voor hevige conflicten tussen rivaliserende dorpen. In 2014 werd Andranondambo verwoest en uitgemoord door de bewoners van een naburig dorp.<ref>{{en}} {{aut|Lova Rakotomalala}} in Global Voices: [https://globalvoicesonline.org/2014/05/24/apocalyptic-scenes-in-andranondambo-madagascar-as-villages-fight-for-land-properties/ Apocalyptic Scenes in Andranondambo, Madagascar as Villages Fight Over Land] (24 mei 2014)</ref>

=== Zijde, papier en ambachtswerk ===
In [[Ambalavao (stad)|Ambalavao]] en omgeving worden de cocons van de [[Zijdevlinder]]rups verwerkt in [[Zijde (textiel)|zijde]]vezels.<ref>[http://inserco.org/en/?q=statistics statistieken silk productie]. [https://web.archive.org/web/20230616042051/http://inserco.org/en/?q=statistics Gearchiveerd] op 16 juni 2023.</ref><ref>[[:Bestand:Ambalavao silk production 4.JPG]]</ref> Madagaskar kent een lange traditie van zijdeproductie en heeft endemische zijdewormen, waaronder ''[[Borocera madagascariensis]]'' en ''[[Borocera cajani]]''.<ref>[http://popups.ulg.ac.be/1780-4507/index.php?id=10044 Silk moths in Madagascar]</ref><ref>[https://www.fao.org/docrep/013/am036f/am036f09.pdf La soie sauvage naturelle – Valoriser la biodiversité à Madagascar]</ref> Daarnaast wordt in Ambalavao artisanaal papier<ref>[http://www.alamy.com/stock-photo-madagascar-ambalavao-antaimoro-avoha-hand-made-paper-gift-tags-with-53239882.html www.alamy.com]</ref><ref>[https://www.google.nl/search?q=hand-made+paper+manufacturing+madagascar&biw=1711&bih=922&site=webhp&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ved=0ahUKEwiD_v6wi4HKAhWE9g4KHd-_AScQsAQIUg&dpr=1#tbm=isch&q=handmade+paper+manufacturing+madagascar hand-made+paper+manufacturing+madagascar]. [https://web.archive.org/web/20230907182009/https://www.google.nl/search?q=hand-made+paper+manufacturing+madagascar&biw=1711&bih=922&site=webhp&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ved=0ahUKEwiD_v6wi4HKAhWE9g4KHd-_AScQsAQIUg&dpr=1#tbm=isch&q=handmade+paper+manufacturing+madagascar Gearchiveerd] op 7 september 2023.</ref> en diverse producten van [[zeboe]]hoorns,<ref>[[:Bestand:Produits en corne de zébu.jpg]]</ref> handgeweven [[Raffia (materiaal)|raffiavezels]]<ref>[[:Bestand:Rafia Animals (With Shopkeeper), Madagascar (3953369659).jpg]]</ref> en metaal gemaakt.<ref>[[:Bestand:Antsirabe miniature bicycle maker.jpg]]</ref>

=== Munt ===
[[Bestand:10 Ariary 1999 mint side.jpg|miniatuur|[[Ariary]]-munten waren in 2013 al bijna verdwenen.]]
De monetaire eenheid van Madagaskar is sinds 1 januari 2005 de [[Ariary]] (MGA), daarvoor was het de [[Malagassische frank]] (MGF). Door de grote inflatie hebben de bankbiljetten grote nominale waarden en zijn de munten nagenoeg verdwenen. De bankbiljetten worden meestal in bundels van tien gevouwen in het betalingsverkeer om het grote aantal biljetten hanteerbaar te houden. De munteenheid is niet verhandelbaar in het buitenland en het is verboden geld van Madagaskar te exporteren. Er zijn maar een beperkt aantal plaatsen waar geld omgewisseld kan worden. Bankautomaten waarbij met buitenlandse bankkaarten geld opgenomen kan worden, zijn zeer beperkt; sowieso zijn gewone bankautomaten al beperkt aanwezig in de grote steden.

=== Armoede ===
[[Bestand:Roadside souvenir shop on N7 II.jpg|miniatuur|Voorbeeld van creativiteit met het verkoop van in elkaar geknutselde houten modellen]]
Volgens het [[Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties]] leefde in Madagaskar 76,96% van de bevolking in [[armoede]] en 81,29% onder de [[armoedegrens]] van 1,25 dollar per dag (2008/09).<ref>{{en}} ''[https://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MDG Madagascar]''. Human Development Reports, [[United Nations Development Programme|UNDP]]. (downloadbare gegevens met uitleg en meetjaren te vinden onder knop 'Download Country Explanatory Note'). [https://web.archive.org/web/20220517145621/https://hdr.undp.org/en/countries/profiles/MDG Gearchiveerd] op 17 mei 2022.</ref> De armoede dwingt de mensen tot een grote creativiteit, hergebruiken en recycleren van allerlei voorwerpen/materialen en veel plantrekkerij.

=== Media ===
Madagaskar heeft [[televisie|staatstelevisie]], die voor een groot deel in handen is van de regering. Dat geldt ook voor een aantal lokale (privé)stations. Er komen echter regelmatig nieuwe, onafhankelijke stations bij, zowel voor radio als televisie.

De wetten betreffende de vrije meningsuiting en media staan in de grondwet, artikel 10 en 11.[https://www.constituteproject.org/constitution/Madagascar_2010?lang=en]

Madagaskar herbergde tot 2013 ook een [[kortegolf]]-radiostation van de Nederlandse [[Radio Nederland Wereldomroep|Wereldomroep]], waarmee de internationale omroepuitzendingen vanuit Nederland opnieuw werden uitgezonden, bestemd voor ontvangst in Afrika, het Midden-Oosten en Zuid-Oost Azië.

== Transport ==
=== Wegennet ===
[[Bestand:Borne routière Madagascar.jpg|miniatuur|kilometerpaal op de RN7 in de Franse stijl]]
Madagaskar kent één doorgaande weg over het eiland met enkele aftakkingen. Deze weg, opeenvolgend de N6, N4 en N7,<ref>{{de}} Wegenkaart 2013, Reise Know How Verlag, Bielefeld.</ref> loopt van de noordpunt van het eiland ([[Antsiranana (stad)|Antsiranana]]) via [[Ambondromamy]], de hoofdstad [[Antananarivo (stad)|Antananarivo]], [[Fianarantsoa (stad)|Fianarantsoa]], [[Ihosy (stad)|Ihosy]] en Ambovome naar [[Tôlanaro (stad)|Tôlanaro]] nabij de zuidoostpunt. De belangrijkste aftakkingen zijn van Ambondromamy naar [[Mahajanga (stad)|Mahajanga]] aan de westkust, van de hoofdstad naar [[Toamasina (stad)|Toamasina]] (Tamatave) aan de oostkust en van Ihosy naar [[Toliara (stad)|Toliara]] aan de westkust. Alleen de hoofdweg en enkele belangrijke aftakkingen zijn geasfalteerd en in redelijke staat (met hier en daar wat gaten in het wegdek). De andere wegen zijn in slechte staat en alleen berijdbaar door 4×4-auto's en [[broussetaxi]]'s. Particuliere auto's rijden er bijna niet en het meeste personenvervoer vindt plaats met volgepropte minibussen. Lokaal vervoer is hoofdzakelijk te voet, fiets, ossenkarren, lokale buslijnen, handgeduwde karren en [[riksja]]'s.
{{Zie ook|Zie ook de [[Lijst van wegen in Madagaskar]]}}

=== Spoorlijnen ===
[[Bestand:Andasibe rail 01.JPG|miniatuur|Locomotief bij Station [[Andasibe (Moramanga)|Andasibe]] (vroeger Périnet)]]
Madagaskar telt twee [[meterspoor|metersporige]] [[spoorweg]]netten. Een net van drie spoorlijnen verbindt Antananarivo met Toamasina, de belangrijkste haven van het land, en met Antsirabe en [[Ambatosoratra]]. Deze noordelijke lijnen worden beheerd door [[Madarail]], een dochteronderneming van het Frans-Zuid-Afrikaans-Belgische bedrijf [[Comazar]]. Er is een reizigersdienst om slecht bereikbare streken in het oosten te ontsluiten: Ambatondrazaka - Moramanga - Toamasina.<ref>{{fr}} [http://www.madarail.mg/voyages_train_voyageur.php Website Madarail]. [https://web.archive.org/web/20230418134944/http://www.madarail.mg/voyages_train_voyageur.php Gearchiveerd] op 18 april 2023.</ref>

In het zuiden is er een aparte spoorlijn van [[Manakara (stad)|Manakara]] aan de oostkust naar [[Fianarantsoa (stad)|Fianarantsoa]]; de [[spoorlijn Fianarantsoa-Côte Est]] (FCE). Alleen deze spoorlijn heeft dagelijks reizigersvervoer, daar er geen parallelle wegen zijn op deze route. De bouw van deze spoorlijn startte in 1926 en de spoorlijn werd in dienst genomen in 1936. De voorziene verbindingsspoorlijn met het spoornet in het noorden, [[Antsirabe (Vakinankaratra)|Antsirabe]] - [[Fianarantsoa (stad)|Fianarantsoa]], is nooit gebouwd.<ref>{{en}} Folder: The FCE, A Traveller's Guide</ref>

In het Noordelijke spoornet rijden alleen goederentreinen, vooral tussen de hoofdstad Antsiranana en de haven aan de oostkust. Wel is er af en toe een excursie met een gerestaureerde [[Micheline]], een vroegere [[railbus]] die op rubberen wielen reed, voor toeristen.<ref>{{mg}} uithangfolder in het station van Antsiranana, 2013<br />([http://www.madarail.mg/voyages_trains_touristiques_micheline.php website]). [https://web.archive.org/web/20230603230511/http://www.madarail.mg/voyages_trains_touristiques_micheline.php Gearchiveerd] op 3 juni 2023.</ref> Een andere niet-gerestaureerde Micheline is eveneens te huur voor toeristen vanuit Fianantsoroa.

=== Watertransport ===
[[Bestand:Nosy Varika - bridge (2).jpg|miniatuur|Brug over het [[Canal des Pangalanes]] nabij [[Nosy Varika (stad)|Nosy Varika]]]]
Tussen 1896 en 1904 is aan de oostkust het [[Canal des Pangalanes]] gecreëerd door de vele [[lagune]]s met elkaar te verbinden.<ref>{{en}} Travel Madagascar: [https://web.archive.org/web/20120711172036/http://www.travelmadagascar.org/CITIES/Pangalanes-Canal.html Pangalanes Canal]</ref> Hiermee ontstond een beschermde vaarroute voor het transport van goederen van en naar de [[haven van Toamasina]]. Tegen 2011 is het kanaal alleen lokaal in gebruik, ondanks de renovaties in de jaren 80 van de vorige eeuw. Om gevolgen van de gebrekkige wegen langs de kust op te vangen heeft de [[wereldbank]] als een ontwikkelingsproject veel veerdiensten langs te kust opgezet.<ref>{{en}} [http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/0,,contentMDK:22724580~menuPK:258659~pagePK:2865106~piPK:2865128~theSitePK:258644,00.html Wereldbank website]. [https://web.archive.org/web/20141102193855/http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/AFRICAEXT/0,,contentMDK:22724580~menuPK:258659~pagePK:2865106~piPK:2865128~theSitePK:258644,00.html Gearchiveerd] op 2 november 2014.</ref>

{{Appendix||2=
== Noten en verwijzingen ==
{{References||30em}}
== Overige bronnen ==
* {{en}} History of Nations: [https://web.archive.org/web/20140419012023/http://www.historyofnations.net/africa/madagascar.html History of Madagascar]
* {{en}} EveryCulture.com: [http://www.everyculture.com/Ja-Ma/Madagascar.html Countries and their Cultures - Madagascar]
* {{en}} Encyclopædia Britannica: [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/355562/Madagascar Madagascar]
* {{en}}{{aut|Sandra Evers}}, {{aut|Gwyn Campbell}}, {{aut|Michael Lambek}}, [http://books.google.nl/books?id=UfyZAAAAQBAJ&lpg=PA29&dq=ethnic+madagascar&hl=nl&pg=PA29#v=onepage&q=ethnic+madagascar&f=false ''Contest for Land in Madagascar: Environment, Ancestors and Development''] (BRILL, 2013)
* {{en}}{{aut|Hilary Bradt}}, [http://books.google.nl/books?id=vyNVb2q0RisC&pg=PA23&dq=madagascar+ethnic+group&hl=en&ei=giDzTKbNKYLQsAOO15HLCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=onepage&q=ethnic+madagascar&f=false ''Madagascar: The Bradt Travel Guide''] (Bradt Travel Guides, 2007)
}}
{{Navigatie volkeren Madagaskar}}
{{Navigatie Afrikaanse Unie}}
{{Navigatie landen Afrika}}
{{Commonscat|Madagascar}}
{{Woordenboek|Madagaskar}}
{{Coor title dms|18|45|0|S|46|50|0|E|type:country_region:MG}}

[[Categorie:Madagaskar| ]]