Brontekst bekijken van Mattathias

'''Mattathias''' ([[Oudgrieks]] Ματταθιας; (verondersteld) [[Hebreeuws]] מתתיהו ''Matityahu''; † [[165 v.Chr.]]) was degene die in [[167 v.Chr.]] het initiatief nam voor de Makkabese opstand tegen de [[Seleuciden|Seleucidische]] koning [[Antiochus IV Epiphanes]].

== Familie ==
Volgens [[Flavius Josephus]] heette Mattathias' vader Johannes, zijn grootvader Simon en zijn overgrootvader Ἀσαμωναῖος (Asamônaios of Asmoneüs),<ref>Zie [[Flavius Josephus]], ''Joodse Oudheden'': [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=J.+AJ+12.265 XII 265]. [https://web.archive.org/web/20230913143529/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=J.+AJ+12.265 Gearchiveerd] op 13 september 2023.</ref> wat kan worden terugherleid tot een (verondersteld) חשמון (Hebreeuws/Aramees).<ref>Vgl. de aanduiding "de zonen van חשמונאי [''Chasjmôn'aj'']" (''m.Middot'' I 6) voor de Hasmoneeën in de [[Misjna]] en in latere Rabbijnse literatuur.</ref> Afhankelijk van de gebruikte [[transliteratie]] kan dit in Nederlandse schrijfwijze met 'Chasjmon' of 'Hasmon' weergegeven worden. Naar deze overgrootvader is de familie van de [[Hasmoneeën]] genoemd, die na het slagen van de door Mattathias geïnitieerde opstand een koningsdynastie zou vormen. Mattathias' zonen worden aangeduid als 'Makkabeeën', een bijnaam die aanvankelijk alleen op [[Judas Makkabeüs]] betrekking had.

Mattathias' familie was een Joodse priesterfamilie, die deel uitmaakte van de orde van Jojarib, een van de 24 priestergroepen die bij toerbeurt dienstdeden in de [[Joodse tempel]] in [[Jeruzalem]]. Zelf woonde Matthathias met zijn vijf zonen in het plaatsje Modeïn in [[Judea]] (het was niet ongebruikelijk dat een priester buiten Jeruzalem woonde).

== Begin van de Makkabese opstand ==
[[Bestand:Judea Judas Makk.PNG|right|thumb|300px|Judea aan het begin van de Makkabese opstand]]
Nadat [[Antiochus IV Epiphanes]] had bevolen dat Joden moesten offeren aan ''Baäl Hasjamaïm'' (het Seleucidische equivalent van [[Zeus]]), zond hij volgens het boek [[I Makkabeeën]] (2:1-28) beambten door Judea om de naleving van dit bevel af te dwingen. In Modeïn vroegen de beambten de priester Mattathias als eerste te offeren. Het bevel was echter strijdig met de [[Jodendom|Joodse godsdienst]], waarin het [[monotheïsme]] centraal staat. Mattathias weigerde daarom het bevolen offer te brengen. Toen een andere inwoner uit Modeïn zich wel bereid toonde te offeren, doodde Mattathias de man en de twee beambten van Antiochus. Vervolgens trok hij zich met zijn zonen terug in de woestijn en riep hij Joden die de [[Thora]] eerbiedigden op hem te volgen. Dit vormde het begin van de Makkabese opstand.

== Dood en nakomelingen ==
Twee jaar na het begin van de opstand overleed Mattathias. Hij werd begraven in zijn woonplaats Modeïn. De leiding van de opstand werd overgenomen door zijn zoon [[Judas Makkabeüs]]. Later gaven ook twee andere zonen van Mattathias, [[Jonathan Makkabeüs|Jonathan]] en [[Simon Makkabeüs|Simon]], leiding aan de opstand. Mattathias' twee andere zonen, [[Johannes Makkabeüs|Johannes]] en [[Eleazar Makkabeüs|Eleazar]], sneuvelden tijdens de opstand.

== Stamboom ==
{{Stamboom Hasmoneeën}}

== Noten ==
{{References|85%}}

[[Categorie:Hasmoneeën]]
[[Categorie:Koning van Judea]]
[[Categorie:Persoon in de 2e eeuw v.Chr.]]