Brontekst bekijken van Peer (geslacht)

{{Taxobox
| type               = plant
| naam               = Peer
| afbeelding         = Pyrus communis (Perenboomgaard).jpg
| afbeeldingtekst    = Moderne perenboomgaard
| rijk               = ''[[Planten|Plantae]]'' (Planten)
| stam               = ''[[Embryophyta]]'' (Landplanten)
| klasse             = ''[[Spermatopsida]]'' (Zaadplanten)
| clade1             = [[Bedektzadigen]]
| clade2             = [['Nieuwe' tweezaadlobbigen]]
| clade4             = [[Fabiden]]
| orde               = ''[[Rosales (orde)|Rosales]]''
| familie            = ''[[Rosaceae]]'' (Rozenfamilie)
| taxon              = [[Geslacht (biologie)|Geslacht]]
| w-naam             = ''Pyrus''
| auteur             = [[Carl Linnaeus|L.]]
| datum              = 1753
| afbeeldingII       = Conference pear1.jpg
| afbeeldingIItekst  = Conferenceperen aan de boom
| afbeeldingIII      = Hedrick (1921) - Doyenne du Comice.jpg
| afbeeldingIIItekst = 
}}
'''Peer''' (''Pyrus'') is een plantengeslacht uit de [[rozenfamilie]] (''Rosaceae'') dat de algemeen bekende [[Fruit|vruchten]] produceert. Het geslacht komt voor in veel landen, vooral op het [[noordelijk halfrond]].

== Soorten ==
Het geslacht kent circa veertig [[soort]]en, die voorkomen in Noord-Afrika, Azië en Europa, waaronder:
* [[Chinapeer]] (''Pyrus bretschneideri'')
* gewone peer (''Pyrus communis'')
* [[nashipeer]] (''Pyrus pyrifolia'')
* [[wilde peer]] (''Pyrus pyraster''), die in West-Europa in het wild voorkomt
* [[wilgpeer]] (''Pyrus salicifolia''), boom uit Zuid-Europa en Azië

== Gewone peer ==
De bloeiwijze van het plantengeslacht peer is een [[Boom (plant)|boom]], die op oudere leeftijd elk jaar bloeit en, meestal ook elk jaar, vrucht draagt. [[Hoogstamboom|Hoogstambomen]] bloeien op latere leeftijd dan zogenaamde [[Spil (fruitteelt)|spillen]]. De boom bloeit afhankelijk van het ras gemiddeld van half april tot begin mei. Er komen echter ook [[Beurtjaar|beurtjaren]] voor. Door de vroege bloei kan er tijdens de bloei [[Vorst aan de grond|nachtvorstschade]] optreden, doordat de bloemen bevriezen en dus niet kunnen uitgroeien tot vruchten.

Voor een goede bestuiving is het meestal nodig meerdere rassen bij elkaar te planten. Er zijn ook rassen, zoals [[Conference (peer)|Conference]], die [[parthenocarp]]e vruchten kunnen vormen. Een peer groeit uit een bevruchte [[Bloem (plant)|bloem]], meestal eerst met de dikke kant naar boven, maar door het toenemende gewicht van de vrucht 'kantelt' deze geleidelijk, tot de overblijfselen van het bloemetje aan de onderkant zijn beland. De zogenaamde herfstrassen, die alleen kort bewaard kunnen worden, kunnen afhankelijk van het ras geplukt worden vanaf eind augustus tot eind september. De bewaarrassen kunnen afhankelijk van het ras geplukt worden vanaf begin september tot half oktober. Conference is het langst houdbaar en kan tot eind april bewaard worden.

Perenbomen groeien uitzonderlijk langzaam en worden vaak op [[Enten (plant)|onderstammen]] geënt.

<gallery>
Pear blossoms.jpg|Niet bevroren bloesem
Pyrus communis flowers frost damage (1).jpg|Bruinzwarte [[Stijl (plant)|stijlen]] en [[Stamper (plant)|stamper]]s door [[nachtvorst]]
Peren - rechtop 6.jpg|Vruchten staan eerst rechtop en gaan pas later hangen
Insect Rex 5.jpg|Rottende vrucht
Perenroest P9150652.JPG|Perenroest ''(Gymnosporangium clavariiforme)''
Päronträd - 2013-Ystad.jpg|Honderd jaar oude perenboom in bloei (2013) 
Päronträd (Pyrus communis) Ystad-2017.jpg|Dezelfde perenboom vier jaar later
</gallery>

=== Rassen ===
{{Zie hoofdartikel|Perenrassen}}

Peren zijn grofweg te onderscheiden in handperen en stoofperen. De handpeer heeft over het algemeen een [[Groen (kleur)|groene]] kleur met soms een rode blos aan de zonzijde, een zachte schil die eenvoudig te verwijderen is, en sappig en zacht [[vruchtvlees]]. De stoofpeer is ook groen maar is droog en hard met zogenaamde "[[steencel]]len", en wordt alleen na lang koken eetbaar, net als sommige appels en de [[kweepeer]].

Het areaal handperen in Nederland bedroeg in 2006 6914 ha. De belangrijkste teeltgebieden zijn de [[Betuwe]] en de [[Zeeuwse eilanden]]. De in Nederland meest geteelde handpeer is de [[Conference (peer)|Conference]] (5073 ha), daarna de [[Doyenné du Comice]] (1030 ha). De meest geteelde stoofpeer is de [[Gieser Wildeman]].

{| class="wikitable"
! colspan="2" |De elf landen die de meeste peren produceren
|-
! Land
! Oogst ([[ton (massa)|ton]]/jaar)
|-
| {{CN}} || align=right |12.625.000
|-
| {{IT}} || align=right |840.516
|-
| {{US}} || align=right |799.180
|-
| {{ES}} || align=right |537.400
|-
| {{AR}} || align=right |520.000
|-
| {{KR}} || align=right |425.000
|-
| {{TR}} || align=right |349.420
|-
| {{BE}} || align=right |347.000
|-
| {{JP}} || align=right |325.000
|-
| {{ZA}} || align=right |325.000
|-
| {{NL}} || align=right |224.000
|-
! Wereld
! style="text-align:right;"| 20.105.683
|}

=== Inhoudsstoffen ===
{| class="wikitable"
! colspan="16" align="center" | 100 g peren bevat:
|-
| [[Calorie|kcal]] || [[kilojoule]] || [[Koolhydraat|koolhydraten]] || [[proteïne|eiwit]] || [[water]] || [[vet]] || [[kalium]] || [[calcium]] || [[magnesium]] || [[IJzer (voeding)|ijzer]] || [[vitamine C]] || [[caroteen]] || [[vitamine B1]] || [[vitamine B2]]
|- align="center"
| 52-55 || 219-233 || 12,8 g || 0,47 || 83 g || 0,29 g || 126&nbsp;mg || 10&nbsp;mg || 8&nbsp;mg || 0,26&nbsp;mg || 4,6&nbsp;mg ||0,032&nbsp;mg || 0,033&nbsp;mg||0,038&nbsp;mg
|}
<ref>{{en}} {{Citeer web |url=http://ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/2427 |titel=Basic Report: 09278, Plantains, cooked |auteur=[[United States Department of Agriculture|USDA]]}}</ref>

<gallery>
Perenboom_bloei.jpg|Bloeiende [[Gieser Wildeman]]
Pyrus communis Gieser Wildeman.jpg|Gieser Wildeman
Doyenné du Comice0830.JPG|[[Doyenné du Comice]]
Peer 'Bonne Louise d'Avranches' (Pyrus communis).jpg|[[Bonne Louise d'Avranches]]
Lukas pear.jpg|[[Beurré Alexander Lucas]]
Pyrus communis 'Conference'.jpg|[[Conference (peer)|Conference]]
Pyrus a1.jpg|Bera
</gallery>

== Trivia ==
Het bekende gezegde "Met de gebakken peren blijven zitten" duidt op een situatie waarin men gebukt gaat onder de negatieve gevolgen van een eerdere gebeurtenis. Volgens [[Van Dale Uitgevers|Van Dale]] woordenboek uit 1999 voert deze zegswijze terug op de situatie dat er heerlijk is gekookt (gebakken peren waren in vroeger eeuwen een delicatesse), maar dat de gasten verstek laten gaan.

== Zie ook ==
* [[Perenpluk]]
* [[Perenwijn]]

<gallery>
Poire au vin.JPG|Een stoofpeer als [[dessert]]
Birno Birnenhonig.jpg|[[Birnenhonig]]
DriedPears.JPG|Gedroogde peren
Poiré de Normandie bottle.jpg|[[Perenwijn]] ''Poiré de Normandie''
</gallery>

== Externe link ==
* [http://library.wur.nl/speccol/fruithof/fruit/Pee/IndAlf/Pealf.htm Perenrassen op de website van Wageningen University & Research]

{{Appendix}}
{{Navigatie Rosaceae}}
{{Woordenboek|Peer}}

[[Categorie:Rozenfamilie|peer]]
[[Categorie:Peer (vrucht)| *]]