Jacques Benveniste

Jacques Benveniste (12 maart 1935 — Parijs, 3 oktober 2004) was een prominent Frans immunolooog. Hij werd in 1988 wereldwijd bekend toen hij zei het wetenschappelijk bewijs te hebben gevonden voor de werking van homeopathie. In het bijzonder stelde hij dat hij door middel van een homeopatische oplossing van antistoffen witte bloedcellen kon activeren via een mechanisme dat hij het "geheugen van water" noemde.

Na uitgebreide discussie onder peer reviewers werden zijn beweringen met een redactionele toevoeging gepubliceerd in het belangrijke wetenschappelijk blad Nature - er werd gepubliceerd op voorwaarde dat in het bijzijn van een team van Nature het onderzoek herhaald zou worden. Het artikel veroorzaakte een onmiddellijke ophef in de media.

Zijn bewering doorstond echter geen herhalingsonderzoeken. Onafhankelijke wetenschappelijke teams over de wereld konden Benvenistes resultaten niet herhalen. Maar ook Bevenistes onderzoeksteam zelf kon het resultaat niet herhalen onder toezicht van de onafhankelijke waarnemers John Maddox, redacteur van Nature, en James Randi, ontkrachter van pseudo-wetenschap. Opvallend aan het onderzoek van Benveniste was dat de positieve resultaten zelfs niet door Benveniste zelf gehaald werden, maar slechts door twee van zijn assistenten. In eerste instantie was dit Elisabeth Davenas, later een mannelijke assistent genaamd Jamal. Benveniste heeft nog gepoogd een artikel gepubliceerd te krijgen over wat hij noemde het 'Jamal-effect', dat er voor verantwoordelijk zou zijn dat andere wetenschappers zijn onderzoeksresultaten niet konden herhalen.

Hoewel het oorspronkelijke artikel nooit is herroepen, was Benvenistes reputatie vernield. Ondanks dat hield hij vast aan zijn geloof in de kracht van homeopathie en richtte in 1997 DigiBio op om onderzoek naar verwante verschijnselen te bevorderen.

Benveniste kreeg de Ig Nobel prijs tweemaal uitgereikt. In 1991 voor zijn artikel over de geheugenwerking van water en in 1998 voor zijn bevinding dat de geheugenwerking van water ook via telefoonlijnen of internet digitaal kon worden verstuurd.

Benveniste was iemand wiens theorieën verworpen werden door veel andere onderzoekers. Toch kreeg hij door zijn charme, charisma en retorische gave een grote aanhang in Frankrijk en hij bleef er oprecht van overtuigd dat hij iets belangrijks had ontdekt.

Benveniste overleed op 69-jarige leeftijd na een hartoperatie. Hij liet 5 kinderen na.