Tōryanse

'Tōryanse' (Japans: 通りゃんせ) is de naam van een Japans kinderlied. Het is onduidelijk wat de origine van het lied is maar er is een vermoeden dat het is ontstaan in de Edoperiode en dat het gaat over een burger en een bewaker. Anderen denken dan weer dat het gelinkt kan worden aan het Shichi-Go-San ritueel, wat hoogstwaarschijnlijk ontstond in de Heianperiode.

Tekst

Japanese:	Romaji:	Translation:
通りゃんせ　通りゃんせ	Tōryanse, tōryanse	Je mag binnenkomen, je mag binnengaan
ここはどこの　細道じゃ	Koko wa doko no hosomichi ja?	Welke weg is dit smalle pad?
天神さまの　細道じゃ	Tenjin-sama no hosomichi ja	Dit is het smalle pad van het Tenjin schrijn
ちっと通して　下しゃんせ	Chitto tōshite kudashanse	Laat me door gaan alsjeblieft
御用のないもの　通しゃせぬ	Goyō no nai mono tōshasenu	Diegene zonder goede redenen zullen niet doorgaan
この子の七つの　御祝いに	Kono ko no nanatsu no oiwai ni	Om de 7e verjaardag van dit kind te vieren
御札を納めに　参ります	Ofuda wo osame ni mairimasu	We zijn gekomen om onze ofuda hier te offeren
行きはよいよい　帰りはこわい	Iki wa yoi yoi, kaeri wa kowai	Binnengaan is makkelijk, maar teruggaan is eng
こわいながらも	Kowai nagara mo	Het is eng maar
通りゃんせ　通りゃんせ	Tōryanse, tōryanse	Je mag binnenkomen, je mag binnengaan

Spel

Er bestaat een spel dat gepaard gaat met dit volksliedje. De spelers, in de meeste gevallen kinderen, nemen elkaars handen vast om een boog te maken, waar de anderen onder moeten lopen. Wanneer het liedje stopt, laten ze hun handen zakken. De persoon die dan ‘gevangen’ wordt, moet de nieuwe tikker zijn.

In feite heeft het gebeuren veel gemeenschappelijk met talrijke andere spelletjes die gepaard gaan met volksliedjes, waaronder ook sommigen die veel bekender zijn in onze regio zoals ‘Witte Zwanen, Zwarte Zwanen’ en ‘London’s Bridge’. Dit spel, in combinatie met de tekst, is verantwoordelijk voor de speculatie dat het liedje zou gaan over een persoon die probeert een poortwachter te overtuigen hem binnen te laten.

Betekenis

Tenjin

Zoals eerder vermeld, heeft het lied dus een vrij ambigue betekenis.

In de derde lijn van het lied wordt er gezongen over de weg naar ‘Tenjin-sama’. Tenjin was oorspronkelijk een dichter genaamd Sugawara no Michizane, die later vergoddelijkt en omgedoopt werd tot Tenman-Tenjin, een Shinto god. In het begin was hij een god van natuurrampen. Mensen zouden hem aanbidden om hem goedgezind te stellen en zo te voorkomen dat hij hen zou vervloeken.

Maar aangezien hij een zeer geliefd dichter en geleerde was tijdens de Heian periode, begon men in de Edo periode hem te zien als een godheid van het studeren. Tegenwoordig wordt hij bijna nooit meer als een god van natuurlijke calamiteiten beschouwd. Mensen gaan nog vaak naar zijn schrijn om bijvoorbeeld bijstand te vragen tijdens de examens.

‘Tenjin-sama’ verwijst naar de Miyoshino schrijn, gelegen in Kawagoe, waar hij onder die naam bekend is bij de plaatselijke bevolking. Hierdoor ontstond de meest populaire theorie over het liedje, namelijk dat het gaat over een gezin dat probeert een poortwachter te overtuigen hen binnen te laten in het Kawagoe-kasteel.

Shichi-Go-San

Later in het lied wordt vermeld dat diegene zonder goede reden niet binnen mogen. Het gebeurde uiterst zelden dat mensen binnengelaten werden in een kasteel, tenzij er een speciale reden voor was. Wat de motivatie van de familie was, wordt in de volgende regel verteld. Daar spreekt men over het vieren van het zevende levensjaar van een kind. De kans is redelijk groot dat het lied gaat over een familie die het kasteel wil betreden om de ouderdom van hun kind te vieren. Vroeger was het niet ongebruikelijk dat kinderen vroegtijdig kwamen te overlijden. Daarom werd het gevierd wanneer kinderen bepaalde leeftijden haalden. Dit gold niet enkel voor zevenjarigen, maar ook voor kinderen van drie en vijf. Tot op de dag van vandaag wordt dit fenomeen nog altijd gevierd onder de naam ‘Shichi-Go-San’ (七五三, zeven-vijf-drie), een ritueel dat in de Heian periode tot stand kwam. Oneven getallen komen wel vaker voor in Oost-Aziatische numerologie omdat men geloofde dat ze geluk brachten. Met deze leeftijden gaan soms zelfs een heleboel gebruiken gepaard. Zo mochten kinderen van de samoerai klasse bijvoorbeeld vanaf de leeftijd van drie hun haren laten groeien. Jongens van vijf mochten voor het eerst een hakama aantrekken en meisjes van zeven mochten hun kimono dichtmaken met een obi, in plaats van een gewoon koord.

Laatste vers

Over het laatste vers bestaat redelijk wat controverse. Sommige mensen vertalen het als: ‘Naar binnen gaan is gemakkelijk, maar teruggaan is moeilijk’, terwijl anderen de ‘こわい’ niet interpreteren als ‘moeilijk’, maar als ‘eng’. Daar bovenop is het niet duidelijk op welk fenomeen die zinnen slaan. Sommige bronnen beweren dat het lied niet over een ouder van een kind gaat, maar om iemand met verkeerde bedoelingen. Vaak maakten mensen misbruik van de festiviteiten om op die manier het kasteel infiltreerden en zo te kunnen stelen of te spioneren. Daarom was de bewaking in het kasteel erg versterkt. Mensen die het kasteel op een verdacht moment of een vreemde manier wouden verlaten werden tegengehouden en ondervraagd. Een tweede theorie stelt dat kinderen door de goden beschermd worden tot hun zevende levensjaar, daarna zijn ze op zichzelf aangewezen. Daarom dat het terugkeren hen veel zwaarder zal vallen dan het binnengaan.

Infanticide

Natuurlijk gaan er ook, meer macabere theorieën de ronde. Deels omdat mensen nu eenmaal snel naar zulke theorieën grijpen, maar ook omdat het niet ongebruikelijk is dat dergelijke thema’s in volksliedjes aan bod komen. Sommige bronnen denken dat het lied gaat over ouders die hun kind willen offeren aan de schrijn. Binnengaan is makkelijk, maar als ze het kasteel willen verlaten zonder kind, wekken ze argwaan bij de bewakers. De reden waarom ze hun kind dan weer willen offeren verschilt van theorie tot theorie. Een populaire uitleg is dat het gaat over een slachtoffer van ‘kamikakushi’, beter bekend onder de Engelse term ‘Spirited Away’, een Japanse animatiefilm door Studio Ghibli. Het is een term die men gebruikt om betekenis te geven aan een plotseling mysterieus verdwijnen van een persoon. Dit werd veroorzaakt door een boze god die op die manier een persoon wegnam. De term betekent dan ook letterlijk ‘verborgen door god’. Er werd gezegd dat zulke mensen later terug zouden opduiken aan een schrijn.

De term werd echter niet enkel voor mysterieuze verdwijningen gebruikt, maar mensen gebruikten het ook als een excuus om weg te komen met de moord van een van hun kinderen. Kindermoord was geen ongebruikelijk fenomeen in het verleden en het gebeurde zowat in alle culturen. In Japan ging het onder de naam mabiki, dit betekent het uitroeien van scheutjes. Een kind achterlaten of offeren in een schrijn was dus een ideale manier om een ‘kamikakushi’ in scène te zetten.

Een laatste interpretatie stelt dat het werkwoord voor gaan (行く), moet gezien worden als een homoniem voor sterven of heengaan en dat het lied gewoon gaat over de onherroepelijke dood.

Hedendaags gebruik van Tōryanse

Oversteekplaatsen

In sommige steden kan je Tōryanse horen wanneer je de weg oversteekt. Het liedje begint te spelen wanneer een stoplicht op groen springt zodat voetgangers weten dat ze mogen oversteken. Het heeft als het ware hetzelfde principe als het spelletje. Zo lang het liedje te horen is, ben je veilig en mag je passeren. Maar zodra het deuntje stopt word je 'gevangen'.

(Hiernaast is de partituur weergeven, en een file die het liedje weergeeft.)

Populaire cultuur

Aangezien we hier van een volksliedje spreken, keert Tōryanse in een heleboel vormen van media terug. Vergeleken met andere populaire kinderspelletjes, zoals het befaamde 'Kagome, Kagome'(かごめかごめ, of 籠目籠目), zijn er wel opmerkelijk weinig publicaties die gebaseerd zijn op Tōryanse. Vaak is het te horen op de achtergrond in films zoals bij "Memoirs of a Geisha". In andere gevallen wordt het liedje gequoteerd zoals in Kantai Collection, waar het 'binnenkomen is makkelijk, maar terugkeren is eng' refereert aan een Zeeslag bij het eiland Savo in 1942.

Bibliografie

Online

• Funny Japanese Crossingmusic [1]
• Mama Lisa’s World, Shichi-go-san, The 7 – 5 – 3 Festival in Japan and a Japanese Song called Tooryanse [2]
• Toryanse sheet music [3]
• Toryanse [通りゃんせ] Japanese, Romanji and Eng Translation [4]

Artikels

• Tansman, A. (2008, 07 24). Japanese Bridges. The Journal of Japanese Studies, pp. 262–294.
• Willamson, S. &. (1996). Traditional Songs of Singing Cultures: A World Sampler. In P. S. Campbell, Traditional Songs of Singing (p. 68). Alfred Music Publishing.

Boeken

• 竜神由美. (2003). 瓦版川越今昔ものかたり: その一からその十二. In Y. Ryujin, Long-long-ago in Kawagoe (p. 109). Saitama: Mikishobou Lt. Co.
• Drixler, F. (2013). Mabiki: Infanticide and Population Growth in Eastern Japan, 1660-1950. In D. Fabian, Mabiki: Infanticide and Population Growth in Eastern Japan, 1660-1950 (p. 439). USA: University of California Press.