Brontekst bekijken van Wereldgezondheidsorganisatie

{{Infobox internationale organisatie
| naaminregionaletaal = Wereldgezondheidsorganisatie <br>''World Health Organization''
| vlag                = [[Bestand:Flag of WHO.svg|200px|Vlag van de WHO.]]
| vlagartikel         = Vlag van de Wereldgezondheidsorganisatie
| embleem             = [[Bestand:Who logo.svg|150px|alt=Logo WHO]]
| embleemartikel      = 
| afbeelding          = World Health Organization Executive Board Room.JPG
| bestuurscentrum     = [[Genève (stad)|Genève]]
| oprichting          = 7 april 1948
| talen               = [[Arabisch]], [[Mandarijn (taal)|Mandarijn]], [[Engels]], [[Frans]], [[Russisch]], [[Spaans]]
| lidmaatschap        = 193 leden
| km2                 = 
| inwoners            = 
| dichtheid           = 
| bnp                 = 
| tijdzone            = 
| munteenheid         = 
| feestdag            = 
| leiderstype1        = [[Directeur-generaal]]
| leider1             = [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]]<ref name="NUWHO" /> (2017-)
| leiderstype2        = 
| leider2             = 
| website             = [http://www.who.int/ www.who.int]
| portaal             = 
}}

De '''Wereldgezondheidsorganisatie''' ([[Engels]]: ''World Health Organization'', '''WHO''') is de [[gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties]] die een sturende en coördinerende rol heeft op het gebied van [[gezondheid]] en [[welzijn]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.who.int/about/who-we-are/our-values|titel=Our values|bezochtdatum=2020-07-31|werk=www.who.int|taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200802112634/https://www.who.int/about/who-we-are/our-values|archiefdatum=2020-08-02|dodeurl=nee}}</ref> De WHO wil wereldwijde aspecten van de [[gezondheidszorg]] in kaart brengen, activiteiten op het gebied van de gezondheidszorg coördineren en de gezondheid van de wereldbevolking bevorderen. Tot de activiteiten behoort de classificatie van [[aandoening]]en ([[ICD-10]]) en [[geneesmiddel]]en ([[ATC/DDD-classificatie|ATC-codering]]).

De WHO werd op 7 april 1948 opgericht door de [[Verenigde Naties]]<ref name=":2">BMJ Publishing Group, ''[http://www.bmj.com/content/2/4570/302 World Health Organization]'', [[BMJ]], 1948; 2, gepubliceerd op 7 augustus 1948</ref> en is sindsdien gevestigd in [[Genève (stad)|Genève]]. Jaarlijks wordt deze dag als [[Wereldgezondheidsdag]] met een thema in het nieuws gebracht.

Het logo van de WHO is gevormd uit het logo van de Verenigde Naties met daarin een [[esculaap]] verwerkt.

== Geschiedenis ==
===Voorgeschiedenis===
Na de tweede [[cholerapandemie (1826–1837)]] organiseerde de [[Regering van Frankrijk|Franse regering]] een reeks [[Internationale Sanitaire Conferenties]] om de [[quarantaine]]voorschriften, die nog van land tot land verschilden, te [[Norm (standaard)|standaardiseren]]. De 14 conferenties (1851–1938) leidden tot internationale sanitaire afspraken, die de basis vormden voor de latere WHO.

===Oprichting===
Tijdens de [[Verenigde Naties#Oprichting|oprichtingsconferentie van de Verenigde Naties]] in 1945 in [[San Francisco]] werd onder impuls van Szeming Sze, een afgevaardigde uit de [[Taiwan|Republiek China]], en met de steun van Alger Hiss, de Amerikaanse secretaris-generaal van de conferentie, een verklaring aangenomen waarin werd opgeroepen tot een internationale conferentie over de gezondheidszorg.<ref name="Pitt ULS">{{Citeer web|taal=en|url= http://digital.library.pitt.edu/cgi-bin/f/findaid/findaid-idx?c=ascead;cc=ascead;q1=Szeming%20Sze;rgn=main;view=text;didno=US-PPiU-ua90f141|archiefurl = https://web.archive.org/web/20170101222750/http://digital.library.pitt.edu/cgi-bin/f/findaid/findaid-idx?c=ascead;cc=ascead;q1=Szeming%20Sze;rgn=main;view=text;didno=US-PPiU-ua90f141 | archiefdatum = 1 januari 2017|titel= Sze Szeming Papers, 1945–2014, UA.90.F14.1|auteur= |uitgever= University Archives, Archives Service Center, University of Pittsburgh.|datum= |bezochtdatum=}}</ref> Het gebruik van het woord "wereld" ("World"), in plaats van "internationaal", benadrukte het werkelijk mondiale karakter van wat de organisatie wilde bereiken.

Het [[Statuut van de Wereldgezondheidsorganisatie]] werd op 22 juli 1946 ondertekend door alle 51 toenmalige lidstaten van de Verenigde Naties en door 10 andere landen. De WHO was daarmee het eerste gespecialiseerde agentschap van de Verenigde Naties waar elk lid zich bij heeft aangesloten. Het handvest werd formeel van kracht op de eerste Wereldgezondheidsdag op 7 april 1948, toen het werd geratificeerd door de 26e lidstaat.<ref name="chronicle_1947">{{Citeer tijdschrift|titel=The Move towards a New Health Organization: International Health Conference |tijdschrift=Chronicle of the World Health Organization |volume=1 |issue=1–2 |pagina's=6–11 |url=http://whqlibdoc.who.int/hist/chronicles/chronicle_1947.pdf |datum=1947 |bezochtdatum=18 July 2007 |dodeurl=ja |archiefdatum=9 August 2007 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20070809031008/http://whqlibdoc.who.int/hist/chronicles/chronicle_1947.pdf |voornaam=World Health|achternaam=Organization}}</ref><ref name="shimkin">{{Citeer tijdschrift|titel=The World Health Organization |url=https://archive.org/details/sim_science_1946-09-27_104_2700/page/281 |voornaam=Michael B. |achternaam=Shimkin|tijdschrift=[[Science (journal)|Science]] |volume=104 |number=2700 |datum=27 September 1946 |pagina's=281–283 |jstor=1674843 |doi=10.1126/science.104.2700.281|pmid=17810349 |citeseerx=10.1.1.1016.3166 |bibcode=1946Sci...104..281S| issn=0036-8075}}</ref> Het statuut bestaat uit een overeenkomst, een protocol en een statuut in engere zin. Deze zijn door de oprichtende leden ondertekend op 22 juli 1946, 20 oktober 1947 en 7 april 1948.<ref name=":0">{{Citeer web|url=https://zoek.officielebekendmakingen.nl/trb-1952-7.pdf|titel=Statuut van de Wereldgezondheidsorganisatie|bezochtdatum=2020-07-31|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=1952|uitgever=[[Ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederland)|Ministerie van Buitenlandse Zaken]], [[Tractatenblad]]|pagina's=p. 1 – 9|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210505130041/https://zoek.officielebekendmakingen.nl/trb-1952-7.pdf|archiefdatum=2021-05-05|dodeurl=nee}}</ref> Met dit laatste bindt de lidstaat zich aan het statuut.

===Lidstaten===
In Nederland kreeg het statuut op 8 maart 1947 kracht van wet voor [[Europees Nederland]] en op 8 november 1949 voor de [[Nederlandse koloniën]], waaronder [[Nederlands-Indië]], dat toen de facto al onafhankelijk was. Als [[Indonesië]] werd dit land op 23 mei 1950 lid. 

Op 12 februari 1949 zegde de [[Sovjet-Unie]] het lidmaatschap op, twee dagen later gevolgd door twee [[Vazalstaat|vazalstaten]]: [[Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek|Oekraïne]] en [[Wit-Russische Socialistische Sovjetrepubliek|Wit-Rusland]]. Op 29 november stapte [[Volksrepubliek Bulgarije|Bulgarije]] op. In 1950 traden nog vijf andere [[Marxistisch-leninistische staat|marxistisch-leninistische staten]] uit: [[Volksrepubliek Roemenië|Roemenië]], [[Volksrepubliek Albanië|Albanië]],[[Tsjecho-Slowakije]], [[Volksrepubliek Hongarije|Hongarije]] en [[Volksrepubliek Polen|Polen]].<ref name=":0" /> De WHO drong bij de inactieve leden aan om het te heroverwegen. Er bestond geen protocol voor uittreding. In 1955, enkele jaren na het overlijden van [[Jozef Stalin|Stalin]], trad de Sovjet-Unie weer toe met in zijn kielzog de andere socialistische landen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.files.ethz.ch/isn/100212/FNI-R0802.pdf |titel=Leadership Change in the World Health Organization: Potential for Increased Effectiveness? |achternaam=Andresen |voornaam=Steinar |datum=2002-08 |bezochtdatum=2024-04-24 |uitgever=Fridtjof Nansens Institut |taal=en}}</ref> 

==== Taiwan ====
Eveneens in 1950, op 5 mei, wilde ook de [[Republiek China (1912-1949)|Republiek China]] zijn lidmaatschap opzeggen, de republiek bestond toen alleen nog maar uit het eiland Formosa (het latere [[Taiwan]]).<ref name=":0" /> De [[Volksrepubliek China]] - het vaste land - wilde juist lid worden. Voor toetreding van de Volksrepubliek China stond [[Joegoslavië]] in, de VS was voor behoud van het lidmaatschap van de Republiek als vertegenwoordiger van heel China. Na stemming bleef de Republiek lid.<ref>{{Citeer boek |titel=Third World Health Assembly, Geneva, 8 to 27 May 1950: resolutions and decisions: plenary meetings verbatim records: committees minutes and reports: annexes |achternaam=World Health Assembly |voornaam=3 |url=https://iris.who.int/handle/10665/85607 |taal=en |uitgever=World Health Organization |datum=1950 |isbn=978-92-4-160028-6}}</ref> In 1971 werd middels [[VN resolutie 2758]] de Volksrepubliek China alsnog aangemerkt als enige vertegenwoordiger van China. De Republiek werd uit de [[Verenigde Naties|VN]] gegooid en het daaropvolgende jaar ook uit de WHO.<ref>{{Citeer web |url=https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/85850/Official_record201_eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y |titel=TWENTYFIFTH WORLD HEALTH ASSEMBLY GENEVA, 9 -26 MAY 1972 PART I RESOLUTIONS AND DECISIONS ANNEXES |datum=1972 |bezochtdatum=2024-04-25 |uitgever=WHO |taal=en}}</ref> In 1997, 2002 en 2004 deed Taiwan een tevergeefse poging om via stemmen weer lid te worden van de WHO. De [[Severe Acute Respiratory Syndrome|SARS]] uitbraak in 2003, waarbij Taiwan ook hard geraakt werd, zorgde voor enige verschuiving. Pas na zeven weken van de uitbraak gaf China toestemming voor een WHO delegatie om Taiwan te bezoeken. In 2005 ondertekende China en de WHO een geheim [[Memorandum van overeenstemming|memorandum]] waarin werd vastgelegd dat elk contact van de WHO met Taiwan via China moest verlopen. In 2008, nadat de toenaderingsgezindte [[Ma Ying-jeou]] werd gekozen, volgde er onderhandelingen tussen Taiwan en China en werd Taiwan - onder de naam Chinees Taipei - door de WHO uitgenodigd om deel te nemen aan de [[Internationale Gezondheidsregeling|IHR]] en kreeg het ook de status van waarnemer waardoor men aanwezig kon bij de ledenvergaderingen (WHA) vanaf 2009. Taiwanese oppositie was kritisch over het bereikte akkoord. Zij hekelde dat in officiële WHO documenten Taiwan werd voorgesteld als "Chinese provincie Taiwan", Taiwanese deskundigen konden nog steeds niet bij alle technische briefings aanwezig zijn en er bleek sinds 2010 een nieuw memorandum binnen de WHO rond te gaan omtrent de IHR waarin expliciet wordt aangegeven dat Taiwan als provincie van China moet worden aangemerkt. Uit dit document bleek ook dat het memorandum uit 2005 nog steeds leidend was.<ref>{{Citeer web |url=https://www.brookings.edu/articles/taiwans-un-dilemma-to-be-or-not-to-be/ |titel=Taiwan's UN Dilemma: To Be or Not To Be |achternaam=Winkler |voornaam=Sigrid |datum=2012-06-20 |bezochtdatum=2024-05-01 |werk=Brookings |taal=en-US}}</ref> In 2016 werd in Taiwan de meer onafhankelijkheidsgezindte premier [[Tsai Ing-wen]] gekozen en blokkeerde China vervolgens elke toegang tot de WHA's. Onder invloed van de [[coronacrisis]] tussen 2020 en 2023 hebben vooral westerse landen gepleidooid voor hernieuwde toegang van Taiwan tot de WHA als waarnemer.<ref name=":2" />

==== Verenigde Staten  ====
In juli 2020 kondigde VS-president Donald Trump formeel het vertrek aan van de Verenigde Staten uit de organisatie, met ingang van 6 juli 2021.<ref>{{Citeer web |url=https://www.hln.be/nieuws/buitenland/vs-stappen-officieel-uit-wereldgezondheidsorganisatie~afdf968f/ |titel=VS stappen officieel uit Wereldgezondheidsorganisatie |auteur= |uitgever=[[Het Laatste Nieuws]] |datum=7 juli 2020 |bezochtdatum=20 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200811152448/https://www.hln.be/nieuws/buitenland/vs-stappen-officieel-uit-wereldgezondheidsorganisatie~afdf968f/|archiefdatum=2020-08-11|dodeurl=nee}}</ref> De VS droegen in 2018–2019 zo’n 16% van het totale budget van de WHO bij.<ref name="convers">{{Citeer web|taal=en|url=https://theconversation.com/world-health-organization-what-does-it-spend-its-money-on-136544 |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200709005526/https://theconversation.com/world-health-organization-what-does-it-spend-its-money-on-136544 | archiefdatum =9 juli 2020 |titel=
World Health Organization: what does it spend its money on? |auteur= |uitgever= |datum=23 april 2020 |bezochtdatum=20 juli 2020}}</ref> Biden draaide dit besluit nog voor ingangsdatum weer terug.<ref>{{Citeer web |url=https://www.theverge.com/2021/1/20/22240386/biden-who-us-withdrawal-world-health-organization |titel=Joe Biden halts US withdrawal from World Health Organization |achternaam=Wetsman |voornaam=Nicole |datum=2021-01-21 |bezochtdatum=2024-04-24 |werk=The Verge |taal=en}}</ref>

===Activiteiten===
====De jaren 1945-1949====
De eerste bijeenkomst van de Wereldgezondheidsvergadering eindigde op 24 juli 1948, toen een budget van 5 miljoen VS-dollar voor het jaar 1949 was verzekerd. De [[Kroatië|Kroatische]] medicus Andrija Štampar werd de eerste president van de Vergadering, en [[Brock Chisholm]], die in de planningsfase uitvoerend secretaris was, werd benoemd tot directeur-generaal. De eerste prioriteiten waren het indijken van de verspreiding van [[malaria]], [[tuberculose]] en [[seksueel overdraagbare aandoening]]en, en het verbeteren van de gezondheid van [[Kraamzorg|moeder en kind]], [[Voedingsleer|voeding]] en [[hygiëne]]. Voorts stelde de WHO de eerste richtlijnen op voor het opstellen van nauwkeurige statistieken over de verspreiding en de [[Morbiditeitsgraad|morbiditeit]] van ziekten. Ook werd een [[Epidemiologie|epidemiologische]] informatiedienst opgezet via [[Telex (communicatie)|telex]].

====De jaren 1950-1959====
Vanaf 1950 kwam een massale [[inenting]]scampagne op gang tegen [[tuberculose]], met gebruik van het [[BCG-vaccin]]. In 1955 werd een programma gelanceerd voor de uitroeiing van [[malaria]], en een eerste rapport gepubliceerd over [[diabetes mellitus]]. Op verzoek van de [[Sovjet-Unie]] werd met Resolutie WHA11.54 een grootscheepse, en naar later bleek succesvolle, campagne opgestart om de [[pokken]] uit te roeien.<ref>{{Citeer web|taal=en|url=https://apps.who.int/iris/handle/10665/39485 |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200526044554/https://apps.who.int/iris/handle/10665/39485 | archiefdatum =26 mei 2020 |titel=Smallpox and its eradication. |auteur= |uitgever=Wereldgezondheidsorganisatie |datum=1988 |bezochtdatum= 13 juli 2020}}</ref> De eerste [[Antibioticum|antibiotica]] verschenen op de markt en de WHO adviseerde landen in het gebruik ervan.<ref name="who70">{{Citeer web|taal=en|url=https://www.euro.who.int/en/about-us/organization/who-at-70/milestones-for-health-over-70-years |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200531155606/https://www.euro.who.int/en/about-us/organization/who-at-70/milestones-for-health-over-70-years | archiefdatum =31 mei 2020 |titel=Milestones for health over 70 years |auteur= |uitgever=WHO |datum=2018 |bezochtdatum=14 juli 2020}}</ref>

====De jaren 1960-1969====
[[Bestand:World Health Organisation building south face 2.jpg|thumb|De zuidgevel van het hoofdgebouw van de WHO in Genève, 2008]]
In de schoot van de WHO werd in 1965 het [[Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek]] opgericht. De organisatie verplaatste in 1966 zijn hoofdkwartier van het Geneefse [[Palais des Nations]] naar een enkele honderden meters verder gelegen nieuw gebouwd hoofdkwartier aan de Avenue Appia nr. 20.

In 1967 intensiveerde de organisatie de pokkencampagne met een jaarlijks budget van 2,4 miljoen dollar. Ook werd een nieuwe methode voor het vaststellen van [[incidentie|ziekte-incidentie]] gehanteerd. Belangrijke problemen daarbij waren het niet adequaat melden van pokken en het tekort aan kwalitatieve vaccins. De WHO zette een netwerk van consultants op die landen hielpen bij het opzetten van monitoring en campagnes.<ref>{{Citeer boek|titel=Vaccines|auteurlink=|auteur=|medeauteurs=Plotkin, Stanley A.|voornaam=Walter A.|achternaam=Orenstein|taal=|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?highlight=smallpox&rid=vacc.section.45#47|uitgever=W.B. Saunders Co|plaats=Philadelphia|datum=1999|pagina's=|isbn=978-0-7216-7443-8|bezochtdatum=18 september 2017|archiefurl=https://web.archive.org/web/20090212062827/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?highlight=smallpox&rid=vacc.section.45#47|dodeurl=nee|archiefdatum=12 februari 2009}}</ref>

In 1967 aanvaardde de Algemene Vergadering een resolutie over de preventie van [[Handicap (medisch)|handicaps]] en [[revalidatie]] en de opname van gehandicapten in de gemeenschap.{{Wanneer?|Ik heb de indruk dat dit gebaseerd is op een verschrijving in het Engelstalige artikel: ik vermoed dat het niet 1967 maar 1976 moet zijn, zie https://apps.who.int/iris/handle/10665/153108 Ik kan zo'n resolutie ook makkelijker in de tijdgeest van de jaren zeventig plaatsen.|2020|08|07}}{{Bron?|Ik heb de indruk dat dit gebaseerd is op een verschrijving in het Engelstalige artikel: ik vermoed dat het niet 1967 maar 1976 moet zijn, zie https://apps.who.int/iris/handle/10665/153108
Ik kan zo'n resolutie ook makkelijker in de tijdgeest van de jaren zeventig plaatsen.|2020|08|07}}

In de Algemene Vergadering werd de eerste versie van de [[Internationale Gezondheidsvoorschriften]] aangenomen, aanvankelijk een overeenkomst van samenwerking tussen de WHO-lidstaten om 6 ernstige infectieziekten in te dijken: [[cholera]], [[Pest (ziekte)|pest]], gele koorts, pokken, [[Koorts#Relapsing fever|terugkerende koorts]] en tyfus.<ref name="who70" />

====De jaren 1970-1979====
De pokkencampagne werd voortgezet: de WHO hielp bij de [[pokkenepidemie van 1972 in Joegoslavië]], en in 1979 verklaarde de WHO dat de ziekte na ruim twintig jaar bestrijding eindelijk was uitgeroeid – de eerste ziekte in de geschiedenis die door menselijke inspanningen werd geëlimineerd.<ref>{{Citeer web |url= http://www.who.int/mediacentre/multimedia/podcasts/2010/smallpox_20100618/en/ |titel= Anniversary of smallpox eradication |website= WHO Media Centre |datum= 18 juni 2010 |bezochtdatum= 11 februari 2012 |archiefurl= https://web.archive.org/web/20120617073353/http://www.who.int/mediacentre/multimedia/podcasts/2010/smallpox_20100618/en/ |archiefdatum= 17 juni 2012 |dodeurl=nee}}</ref> 1974 was het startjaar van een uitgebreid programma voor kindervaccinatie,<ref>Expanded Program on Immunization (EPI)</ref> en de beheersing van rivierblindheid ([[onchocerciase]]), in samenwerking met de [[Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties|Voedsel- en Landbouworganisatie]] (FAO), het [[VN-Ontwikkelingsprogramma]] (UNDP) en de [[Wereldbank]].

Een onderzoeksprogramma inzake [[gezinsplanning]] en [[Zelfbeschikkingsrecht|zelfbeschikking]] en gezondheid bij de voortplanting<ref>Special Programme on Human Reproduction</ref> dateert uit 1972.<ref name="who70" /> In 1975 ging een speciaal programma voor onderzoek en opleiding in [[Tropengeneeskunde|tropische ziekten]] (TDR) van start.<ref name="who70" /> Een eerste lijst van onmisbare geneesmiddelen werd in 1977 opgesteld.

Op de Internationale Conferentie over de primaire gezondheidszorg in [[Alma-Ata]], [[Kazachstan]] (6-12 september 1978) werd het principe vastgelegd van de "universele gezondheidszorg", waar de WHO aandacht voor blijft vragen.<ref name="who70" />

====De jaren 1980-1989====
Het eerste decennium van [[Hiv|HIV]]/[[Aids|AIDS]]: WHO startte een wereldwijd programma in 1986, twee jaar later gevolgd door een anti-discriminatiecampagne. In 1988 kwam het ''Global Polio Eradication Initiative'' tot stand, een samenwerking met [[Rotary International]], het [[Centers for Disease Control and Prevention]], [[UNICEF]] en de [[Bill & Melinda Gates Foundation|Gates Foundation]] voor het uitroeien van kinderverlamming ([[poliomyelitis|polio]]) in de wereld.

In 1986 werd het Ottawa Charter for health promotion geïntroduceerd. Dit legde de basis voor de gezondheidsbevordering.

====De jaren 1990-1999====
Voor de behandeling van [[tuberculose]] wordt een nieuwe "DOTS-strategie" ingezet (DOTS=directly observed treatment). Het [[Aids|AIDS]]-programma van de jaren tachtig leidde in 1996 tot de oprichting van [[UNAIDS]]. Naar aanleiding van de 50e verjaardag van de WHO in 1998 verwees directeur-generaal [[Gro Harlem Brundtland|Brundtland]] naar de geboekte successen op het gebied van [[kindersterfte]], de hogere [[levensverwachting]] en het terugdringen van [[Epidemie|plagen]] zoals pokken en polio, maar gaf zij toe dat op andere terreinen meer moest worden gedaan, bijvoorbeeld voor de [[Perinatale sterfte|gezondheid van moeders]].<ref>{{Citeer web |url=http://whqlibdoc.who.int/hq/1998/WHD_98.1-13.pdf |titel=World Health Day: Safe Motherhood |datum=7 April 1998 |uitgever=WHO |pagina's=1 |bezochtdatum=31 maart 2012 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20120617063313/http://whqlibdoc.who.int/hq/1998/WHD_98.1-13.pdf |archiefdatum=17 juni 2012 |dodeurl=nee}}</ref>

====De jaren 2000-2009====
Eind de jaren ‘90 was een breed internationaal overleg op gang gekomen om tuberculose uit de wereld te helpen. De inspanning werd opgenomen in de [[Millenniumdoelstellingen#Tuberculose|millenniumdoelstellingen]], en na ondersteuning door de Wereldgezondheidsorganisatie werd het ''Stop TB Partnership''<ref>{{Citeer web|url=http://www.stoptb.org/|titel=Stop TB Partnership {{!}} Home Page|bezochtdatum=|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|werk=www.stoptb.org|uitgever=|taal=en}}</ref> opgezet, dat sedert 2015 wordt beheerd door [[Kantoor voor Projectdiensten van de Verenigde Naties|UNOPS]].

Een programma tegen de [[mazelen]] werd in 2001 opgesteld, met als doel de ziekte met 68% terug te dringen tegen 2007.

In 2002 werd een fonds tegen AIDS, tuberculose en malaria ([[The Global Fund|The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria]]) opgericht om meer middelen vrij te maken in de strijd tegen deze aandoeningen. Met de hulp van de WHO werd een eerste officiële HIV/AIDS Toolkit opgemaakt voor Zimbabwe, een primeur in de preventie, behandeling en ondersteuning van de strijd tegen AIDS.<ref>{{Citeer web|url=http://news.xinhuanet.com/english/2006-10/04/content_5167991.htm|titel=Zimbabwe launches world's 1st AIDS training package|bezochtdatum=16 januari 2012|auteur=|achternaam=Xuequan|voornaam=Mu|datum=4 oktober 2006|website=chinaview.cn|uitgever=Xinhua News Agency|taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20091005041107/http://news.xinhuanet.com/english/2006-10/04/content_5167991.htm|archiefdatum=5 oktober 2009|dodeurl=nee}}</ref>

Het [[WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging]] werd in 2003 aangenomen, het eerste mondiale verdrag op het gebied van de volksgezondheid. De Internationale Gezondheidsvoorschriften uit 1967 werden herzien in 2005.<ref name="who70" />

Naar aanleiding van de uitbraak van het [[H1N1]]-griepvirus in 2009 werkt de WHO samen met partners in de ontwikkeling van [[griepvaccin]]s.<ref name="who70" />

====De jaren 2010-2019====
In 2012 stelden de lidstaten van de WHO voor het eerst mondiale doelstellingen op om [[hartziekten]], [[Diabetes mellitus|diabetes]], [[kanker]] en andere niet-besmettelijke ziekten te voorkomen en te genezen. Bij de [[Ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014]] stuurde de WHO duizenden technische experts, ondersteunend personeel en medische apparatuur.<ref name="who70" />

Na een uitbraak van [[gele koorts]] in 2016 in [[Congo-Kinshasa|Congo (DRC)]], met uitlopers in andere landen waaronder China, ontwikkelde de WHO in 2017 de EYE-strategie voor preventieve [[vaccinatieprogramma]]’s, in samenwerking met UNICEF. Door de ingreep werd de gele koorts effectief ingedijkt.<ref name="succes5">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.leadersleague.com/en/news/who-investigation-top-5-world-health-organization-success-stories |titel= WHO Investigation: Top 5 World Health Organization Success Stories|auteur= |uitgever= |datum= |bezochtdatum= 29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210708143259/https://www.leadersleague.com/en/news/who-investigation-top-5-world-health-organization-success-stories|archiefdatum=2021-07-08|dodeurl=nee}}</ref>

In 2018 kon de WHO aankondigen dat Ebola in West-Afrika onder controle is, maar rond het [[zikavirus]] blijft een internationaal zorgwekkende noodsituatie bestaan.<ref name="who70" />

==Organisatie==
===Wereldgezondheidsvergadering===
Het hoogste orgaan in de WHO is de Algemene Vergadering (''World Health Assembly''). Alle [[Verenigde Naties#Lidstaten|VN-lidstaten]] maken er deel van uit. De Vergadering bespreekt de agenda, opgesteld door de [[Raad van bestuur|Raad van Bestuur]], verkiest de directeur-generaal, en stemt over de begroting. De Vergadering komt jaarlijks bijeen in [[Genève (stad)|Genève]], [[Zwitserland]], doorgaans in de maand mei.<ref name="WHOmeet">{{en}}{{Citeer web |url= https://apps.who.int/gb/index.html|archiefurl =https://web.archive.org/web/20230525150544/https://apps.who.int/gb/index.html | archiefdatum =25 mei 2023 |titel=Previous meetings. Documentation of WHO for Executive Board sessions and Health Assemblies|auteur= |uitgever=WHO |datum= |bezochtdatum= 8 januari 2024}}</ref>

===Raad van Bestuur===
De Raad van Bestuur is samengesteld uit 34 technisch gekwalificeerde leden, verkozen voor drie jaar. De Raad stelt jaarlijks de agenda en resoluties op voor de komende Algemene Vergadering, en vergadert nadien over de uitvoering van de besluiten van de Vergadering.

===Directie & secretariaat===
De WHO wordt geleid door een directeur-generaal, verkozen door de Algemene Vergadering. Daarnaast telt de WHO een zestal regionale directeuren, voor [[Afrika]], [[Amerika (continent)|Amerika]], [[Zuidoost-Azië]], [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Midden-Oosten]] (''Eastern Mediterranean'') en de [[Grote Oceaan]] (''Western Pacific''). Het secretariaat is gevestigd in [[Genève (stad)|Genève]], Zwitserland.

De WHO telt ruim 7.000<ref name="j2020">In 2020</ref> medewerkers, waarvan ruim de helft in de 6 regionale kantoren en 149<ref name="j2020" /> agentschappen.

==== Directeuren-generaal ====
{| class="wikitable"
!Naam
!Jaren actief
|-
|{{CA-VLAG}} [[Brock Chisholm]]
|1948-1953
|-
|{{BR-VLAG}} [[Marcolino Gomes Candau]]
|1953-1973
|-
|{{DK-VLAG}} [[Halfdan Mahler]]
|1973-1988
|-
|{{JP-VLAG}} [[Hiroshi Nakajima]]
|1988-1998
|-
|{{NO-VLAG}} [[Gro Harlem Brundtland]]
|1998-2003
|-
|{{KR-VLAG}} [[Lee Jong-wook]]
|2003-2006
|-
|{{SE-VLAG}} [[Anders Nordström]]*
|2006
|-
|{{HK-VLAG}} [[Margaret Chan]]
|2006-2017
|-
| {{ET-VLAG}} [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]]
|2017-
|-
|colspan="2"|<small>*Ad interim na het plotselinge overlijden van Lee Jong-wook.</small>
|}

In mei 2006 overleed de Koreaanse directeur-generaal van de WHO, Jong-wook, en werd enkele maanden door de Zweedse waarnemer Nordström vervangen. Van november 2006 tot mei 2017 was Chan uit Hongkong directeur-generaal van de organisatie. In mei 2017 werd de Ethiopiër Ghebreyesus haar opvolger. Hij was minister van Gezondheidszorg en Buitenlandse Zaken van het Oost-Afrikaanse land.<ref name="NUWHO">{{Citeer web|url=https://www.nu.nl/algemeen/4716858/ethiopier-gekozen-nieuwe-algemeen-directeur-who.html|titel=Ethiopiër gekozen tot nieuwe algemeen directeur WHO|bezochtdatum=25 mei 2017|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2017-05-23|werk=NU|uitgever=|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20170810151424/http://www.nu.nl/algemeen/4716858/ethiopier-gekozen-nieuwe-algemeen-directeur-who.html|archiefdatum=2017-08-10|dodeurl=nee}}</ref> Tegen zijn benoeming werd geprotesteerd, omdat hij verdacht werd van corruptie en behoorde tot de kring vertrouwelingen van een repressief regime.<ref name="NUWHO" />

===Budget en bijdragen===
De WHO wordt gefinancierd door vastgestelde en vrijwillige bijdragen van lidstaten, en door donaties van onder meer [[Niet-gouvernementele organisatie|NGO’s]]. De vrijwillige bijdragen van lidstaten zijn echter dubbel zo groot als hun vastgestelde bijdragen, die berekend worden volgens het inkomen en de bevolking van elke lidstaat. De totale directe bijdrage vanuit landen aan de WHO bedroeg in 2020-2021 ongeveer 55%.<ref name=":1">{{Citeer web |url=https://open.who.int/2020-21/budget-and-financing/flow |titel=WHO - Financial Flow 2020-2021 |bezochtdatum=2024-04-22 |uitgever=WHO |taal=en}}</ref> Vrijwillige bijdragen en donaties kunnen door de schenker specifiek toegewezen worden aan bepaalde projecten,<ref>{{Citeer web|taal=en|url=https://www.who.int/about/finances-accountability/budget/en/ |titel=About WHO – Budget |auteur= |uitgever=WHO |datum= |bezochtdatum=20 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200809144929/https://www.who.int/about/finances-accountability/budget/en/|archiefdatum=2020-08-09|dodeurl=nee}}</ref> en dat was in 2019 het geval voor bijna 70% van de financiële middelen.<ref name="convers" /> Wat betreft de NGO's is de Bill & Melinda Gates Foundation de grootste donateur, zij is goed voor ±8% van het budget, waarvan 6,4% naar de bestrijding van polio gaat.<ref name=":1" />

Het jaarbudget van de WHO past binnen het actieprogramma (vijfjarenplan), en bedroeg in 2020 zo’n 2,5 miljard dollar, plus 1 miljard dollar voor noodhulp. De fondsen worden verdeeld over de zes regiokantoren en de hoofdzetel, en ingedeeld in een zestal categorieën. WHO-budgetten worden zelden rechtstreeks besteed aan gezondheidszorg of -programma's, maar eerder aan wetenschappelijk en technisch advies voor lokale besturen. Bijna een derde van het budget gaat naar het hoofdkantoor, voor wetenschappelijk onderzoek, coördinatie en compilatie gegevens. Van de regiokantoren ontvangt Afrika het grootste deel, gevolgd door het Midden-Oosten en Zuidoost-Azië.<ref name="convers" />

===Bevoegdheden en sancties===
In tegenstelling tot de [[Wereldhandelsorganisatie]] (WTO) kan de Wereldgezondheidsorganisatie lidstaten geen sancties opleggen, of optreden als gezondheidspolitie. De enige bindende afspraken zijn vervat in de [[Internationale Gezondheidsvoorschriften]] (IHR).

==Actieprogramma’s==
De WHO stroomlijnt haar activiteiten in [[vijfjarenplan]]nen. Deze worden opgesteld door de Raad van Bestuur, en daarna voorlgelegd aan de Algemene Vergadering.

===Actieplan 2019-2023===
Het actieplan 2019-2023 (GPW13), opgesteld in overleg met de lidstaten, de regionale afdelingen, en een aantal internationale organisaties, werd in mei 2018 goedgekeurd, met volgende krachtlijnen:<ref name="GPW13">{{Citeer web|taal=en|url=https://www.who.int/about/what-we-do/thirteenth-general-programme-of-work-2019-2023 |titel=Thirteenth general programme of work 2019−2023 |auteur= |uitgever=Wereldgezondheidsorganisatie |datum=25 mei 2018 |bezochtdatum= 5 augustus 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190828222616/https://www.who.int/about/what-we-do/thirteenth-general-programme-of-work-2019-2023|archiefdatum=2019-08-28|dodeurl=nee}}</ref>

* uitgangspunt: de [[Duurzameontwikkelingsdoelstellingen]] 2030
* impact van het plan wordt voortaan gemeten
* drie prioriteiten: universele [[Ziektekostenverzekering|zorgverzekering]], het behandelen van internationale noodtoestanden en het bevorderen van de [[volksgezondheid]] in het algemeen
* het overheidsbeleid sturen in de richting van een verantwoord gezondheidsprogramma, op basis van [[Evidence-based medicine|evidence-based]] ervaringen (inclusief de bijdrage van [[Volksgeneeskunde|traditionele en aanvullende geneeswijzen]])<ref>GPW13 p. 17</ref>
* het opvoeren van activiteiten in de diverse lidstaten, in overleg met nationale partners
* het uitbreiden van het normatieve werk: standaarden, conventies en overeenkomsten, en het verzamelen en verspreiden van kennis ter zake
* het zoeken naar flexibele ad hoc financiering, naast de gewone bijdragen van lidstaten.

==Publicaties==
=== Essentiële medicijnen ===
De WHO heeft een [[Lijst van essentiële geneesmiddelen|lijst]] samengesteld met medicijnen die een dusdanige werking hebben dat ze voor iedereen beschikbaar zouden moeten zijn, terwijl de stoffen een dusdanige prijs hebben dat dat ook mogelijk is.

===Luchtverontreiniging===
Vanuit de vaststelling van het verband tussen [[luchtverontreiniging]] en volksgezondheid stelt de Wereldgezondheidsorganisatie richtlijnen op, de ''Global Air Quality Guidelines'' (AQGs). Na een vorige editie uit 2005 werden de normen in 2021 aanzienlijk strenger.<ref name="AQG2021">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.who.int/news/item/22-09-2021-new-who-global-air-quality-guidelines-aim-to-save-millions-of-lives-from-air-pollution |archiefurl =https://web.archive.org/web/20210923021545/https://www.who.int/news/item/22-09-2021-new-who-global-air-quality-guidelines-aim-to-save-millions-of-lives-from-air-pollution | archiefdatum = 23 september 2021|titel=New WHO Global Air Quality Guidelines aim to save millions of lives from air pollution |auteur= |uitgever=WHO |datum=22 september 2021 |bezochtdatum=}}</ref><ref>[https://www.who.int/news-room/q-a-detail/who-global-air-quality-guidelines WHO Global Air Quality Guidelines (2021)]</ref> De richtlijnen hebben betrekking op [[fijnstof]], [[Ozon (stof)|ozon]], [[stikstofdioxide]], [[zwaveldioxide]] en [[koolmonoxide]], en gaan verder dan de [[Luchtvervuiling#Europese normen|Europese normen]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.knack.be/nieuws/planet-earth/who-verlaagt-alarmdrempels-voor-luchtvervuiling/article-news-1781571.html|titel=WHO verlaagt alarmdrempels voor luchtvervuiling |auteur= |uitgever=[[Knack (tijdschrift)|knack.be]] |datum=22 september 2021 |bezochtdatum= |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210925102213/https://www.knack.be/nieuws/planet-earth/who-verlaagt-alarmdrempels-voor-luchtvervuiling/article-news-1781571.html|archiefdatum=2021-09-25|dodeurl=nee}}</ref>

===Gezondheidsstatistieken===
De WHO publiceert jaarlijks statistieken over de gezondheidssituatie in de wereld.<ref>[https://www.who.int/data/gho/publications/world-health-statistics The Global Health Observatory – World Health Statistics]</ref> De cijfers worden door andere bronnen gebruikt voor het opstellen van ranglijsten, zo bijvoorbeeld ''Bloomberg’s Global Health Index''<ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://www.worldhealth.net/news/bloombergs-global-health-index-2020/ |titel= Bloomberg’s Global Health Index for 2020|auteur= |uitgever= |datum=18 juni 2020 |bezochtdatum=19 november 2021}}</ref>

==Medische noodsituatie==
{{Zie hoofdartikel|Internationale Gezondheidsvoorschriften}}
Bij ernstige epidemieën kan de WHO een '''internationale medische noodsituatie''' uitroepen, in het jargon een ''Public Health Emergency of International Concern'' of PHEIC. Dat gebeurde reeds verschillende malen:
* 2009 verklaring van de varkensgriep
* 2014 polioverklaring
* 2014 Ebola-verklaring
* 2016 Zika-virusverklaring
* 2018–20 Ebola-verklaring (Kivu)
* 2019–20 COVID-19-verklaring

==Controverses==
===Algemene gezondheidszorg of bestrijding infectieziekten===
Een permanente controverse binnen de WHO gaat over beleidskeuzes in de gezondheidszorg. De vraag is waar de prioriteiten moeten liggen:
* toegang tot universele gezondheidszorg voor iedereen, zoals gesteld in de Verklaring van Alma-Ata uit 1978, en herhaald op de wereldgezondheidsdagen van 2018 en 2019,
* of de bestrijding van infectieziekten met vaccins en specifieke campagnes zoals gezinsplanning?<ref name="dm11jul20">{{Citeer web |url=https://www.demorgen.be/nieuws/hoe-terecht-is-de-kritiek-van-trump-op-de-who~b2b025a1/ |titel= Hoe terecht is de kritiek van Trump op de WHO? |auteur= JANNEKE JUFFERMANS en JOP DE VRIEZE |uitgever=[[De Morgen]] |datum=11 juli 2020 |bezochtdatum=26 augustus 2020 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200808035240/https://www.demorgen.be/nieuws/hoe-terecht-is-de-kritiek-van-trump-op-de-who~b2b025a1/|archiefdatum=2020-08-08|dodeurl=nee}}</ref>

Die controverse wordt nog versterkt door de financiële structuur van de WHO: driekwart van de begroting wordt bepaald door rijke subsidieverleners en rijke landen. De meeste van die bijdragen zijn bestemd voor specifieke doeleinden, zoals de bestrijding van hiv, malaria, tuberculose of polio. Anderzijds is universele gezondheidszorg ook een politiek beladen kwestie.<ref name="dm11jul20" /><ref>{{Citeer web |url=https://www.knack.be/nieuws/gezondheid/de-schotse-zero-covidstrategie-we-willen-het-aantal-gevallen-niet-beperken-maar-reduceren-tot-nul/article-longread-1623897.html |titel=De Schotse zero-covidstrategie: 'We willen het aantal gevallen niet beperken, maar reduceren tot nul' |auteur=Devi Sridhar |uitgever=[[Knack (tijdschrift)|Knack]] |datum=29 juli 2020 |bezochtdatum=26 augustus 2020 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20200806162410/https://www.knack.be/nieuws/gezondheid/de-schotse-zero-covidstrategie-we-willen-het-aantal-gevallen-niet-beperken-maar-reduceren-tot-nul/article-longread-1623897.html|archiefdatum=2020-08-06|dodeurl=nee}}</ref>

=== Tsjernobyl en Fukushima ===
De Wereldgezondheidsorganisatie zou zich om politieke redenen aanvankelijk terughoudend hebben opgesteld na de [[kernramp van Tsjernobyl]]. Volgens critici zou dit terug te voeren zijn op een omstreden<ref>{{en}}{{Citeer web|url=http://www.activistmagazine.com/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=703|titel=World Health Organization Accomodates Atomic Agency|auteur=|uitgever=|datum=3 juni 2007|bezochtdatum=29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20070928232353/http://www.activistmagazine.com/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=703|archiefdatum=28 september 2007|dodeurl=unfit}}</ref> akkoord met het [[Internationaal Atoomenergieagentschap]] (IAEA),<ref>Agreement WHA 12–40, gesloten in 1959</ref> waarin beide organisaties afspraken te overleggen wanneer ze in elkaars vaarwater dreigden te verzeilen. De WHO stelt echter onafhankelijk te staan tegenover de IAEA.<ref name="Chernobyl" /> Volgens de Zweedse chemicus Foreman is deze kritiek onterecht, en zou ze berusten op een te selectieve lezing van de overeenkomst.<ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://doi.org/10.1080/23312009.2018.1450944 |titel=Reactor accident chemistry an update |auteur=Mark R. St J. Foreman |uitgever= |datum=13 maart 2018 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Hoe dan ook werd de WHO pas in 1991 voor het eerst om assistentie verzocht.<ref name="Chernobyl">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-chernobyl-accident |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200715223004/https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-chernobyl-accident | archiefdatum =15 juli 2020 |titel=Chernobyl accident
| auteur= |uitgever=WHO |datum= |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> In 2006 publiceerde de WHO [[Kernramp van Tsjernobyl#Schatting van het aantal slachtoffers door de WHO|een uitgebreid rapport]].

Verontruste burgers bleven echter meermaals betogen voor het hoofdkwartier van de WHO. Zij zagen eenzelfde terughoudendheid na [[Kernramp van Fukushima|Fukushima]].<ref>{{en}}{{Citeer web |url=http://independentwho.org/en/ |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200517223831/http://independentwho.org/en/ | archiefdatum =17 mei 2020 |titel=IndependentWHO |auteur= |uitgever= |datum= |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

=== Rooms-Katholieke Kerk en hiv/aids (2003) ===
In 2003 veroordeelde de WHO uitspraken van het [[Heilige Stoel|Vaticaan]] als zouden [[condoom]]s niet veilig zijn in de strijd tegen [[hiv]]/[[aids]].<ref>{{en}}{{Citeer web |url= https://www.theguardian.com/world/2003/oct/09/aids |archiefurl = https://web.archive.org/web/20161121222120/https://www.theguardian.com/world/2003/oct/09/aids | archiefdatum = 21 november 2016 |titel= Vatican: condoms don't stop Aids|auteur= |uitgever=[[The Guardian (krant)|The Guardian]] |datum= 9 oktober 2003|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Aanslepende meningsverschillen met Rome over het gebruik van condooms in de strijd tegen hiv/aids leidden in mei 2009 tot scherpe kritiek van [[#Algemene Vergadering|WHO-voorzitter]] Leslie Ramsammy op het standpunt van de toenmalige [[paus Benedictus XVI]]: ''De uitspraak van de paus is inconsistent met de wetenschap, inconsistent met onze ervaringen en niet in overeenstemming met wat katholieken hebben ervaren en geloven.''<ref>{{en}}{{Citeer web|url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hsk4RI5cPLSsvXTY9ZEyWSMrVElg|titel=World Health Assembly: Pope Benedict "wrong"|auteur=|uitgever=|datum=21 maart 2009|bezochtdatum=29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210308075941/https://web.archive.org/web/20120524053152/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hsk4RI5cPLSsvXTY9ZEyWSMrVElg|archiefdatum=8 maart 2021|dodeurl=unfit}}</ref>

===WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (2003)===
Het [[WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging]] (FCTC) is een van de weinige mechanismen waarmee de WHO de naleving van gemaakte afspraken inzake de beteugeling van tabaksgebruik kan afdwingen. Toch werden talrijke tekortkomingen vastgesteld in de database met nationale uitvoeringsverslagen, hetgeen de geloofwaardigheid van het programma ondermijnt.<ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://doi.org/10.1016%2FS0140-6736%2812%2961402-0 |archiefurl =https://web.archive.org/web/20190619235854/https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(12)61402-0/fulltext | archiefdatum =19 juni 2019 |titel= WHO's undermining tobacco control|auteur= |uitgever= [[The Lancet]]|datum= 25 augustus 2012|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

=== Mexicaanse griep (2009) ===
In 2007 organiseerde de WHO [[klinisch onderzoek]] bij de ontwikkeling van een [[Griepprik|griepvaccin]], in samenwerking met een groep experten en gezondheidsfunctionarissen. Toen in april 2009 de [[Mexicaanse griep#Wereldgezondheidsorganisatie|Mexicaanse griep]] om zich heen greep, riep de WHO die uit tot een [[pandemie]] (niveau 6). Critici verweten de WHO paniek te hebben gezaaid, omdat het Mexicaanse griepvirus uiteindelijk milder bleek dan gevreesd. Regeringen hadden nodeloos massaal vaccins ingeslagen, en alleen bedrijven als [[GlaxoSmithKline]] en [[Sanofi|Sanofi-Aventis]] waren daar beter van geworden.<ref>{{en}}{{Citeer web |url= https://www.irishtimes.com/news/who-admits-to-faults-in-handling-of-swine-flu-pandemic-1.651377 |archiefurl = https://web.archive.org/web/20200618115005/https://www.irishtimes.com/news/who-admits-to-faults-in-handling-of-swine-flu-pandemic-1.651377 | archiefdatum = 18 juni 2020|titel= WHO admits to faults in handling of swine flu pandemic|auteur= |uitgever=[[The Irish Times]] |datum= 13 april 2010|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Deskundigen uit de farmaceutische industrie waren echter enthousiast: de pandemie van 2009 had geleid tot een "nooit geziene samenwerking tussen gezondheidsautoriteiten, wetenschappers en fabrikanten wereldwijd, wat resulteerde in de meest uitgebreide pandemierespons ooit. Vaccins werden na amper drie maanden voor gebruik goedgekeurd. Een dergelijke reactie was alleen mogelijk dankzij de uitgebreide voorbereidingen van de afgelopen tien jaar.”<ref>{{en}}{{Citeer web |url= https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2010.11.042 |archiefurl =https://web.archive.org/web/20111009120413/http://www.evm-vaccines.org/IMG/pdf/Lessons_from_pandemic_influenza.pdf | archiefdatum = 9 oktober 2011|titel= Lessons from pandemic influenza A(H1N1): The research-based vaccine industry's perspective|auteur= Atika Abelina e.a.|uitgever= |datum=27 november 2010 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

===Ebola-epidemie (2013-2016) ===
Na de [[ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014]] werd de organisatie bekritiseerd voor haar late reactie: [[Guinee]] meldde op 22 maart 2014 de epidemie, [[Artsen zonder Grenzen]] waarschuwde op 31 maart, maar het duurde tot augustus voor de WHO een mondiale noodsituatie afkondigde.<ref name="defence">{{en}}{{Citeer web |url= https://www.leadersleague.com/en/news/in-defence-of-the-world-health-organization|titel=WHO Investigation: In Defence of the World Health Organization |auteur= |uitgever= |datum=9 juni 2018 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

Een ander verwijt betrof de bureaucratie, de ontoereikende financiering, de regionale structuur en het personeelsprofiel tijdens die crisis. De oplossing zou bestaan in een splitsing van de organisatie in een operationele vleugel en een politiek platform.<ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://doi.org/10.1016/j.puhe.2013.08.021 |archiefurl =https://web.archive.org/web/20180612121631/https://doi.org/10.1016/j.puhe.2013.08.021 | archiefdatum =12 juni 2018 |titel= Split WHO in two: strengthening political decision-making and securing independent scientific advice|auteur= Steven J.Hoffman e.a.|uitgever= |datum= februari 2014|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Een intern WHO-rapport over de ebola-reactie noemde als zwakheden de onderfinanciering, en anderzijds het gebrek aan basiscapaciteit in de gezondheidszorgsystemen in ontwikkelingslanden. Op de Algemene Vergadering in 2015 kondigde directeur-generaal [[Margaret Chan]] een noodfonds aan van 100 miljoen dollar voor een snelle respons op toekomstige noodsituaties. Daarvan was in april 2016 26,9 miljoen dollar volgestort. Voor 2016-2017 werd nog eens 494 miljoen dollar uitgetrokken.<ref name="defence" /><ref>{{en}}{{Citeer web|url=http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA69/A69_30-en.pdf|titel=Reform of WHO’s work in healthemergency management|auteur=|uitgever=WHO|datum=5 mei 2016|bezochtdatum=29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201122162201/https://web.archive.org/web/20160519011901/http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/WHA69/A69_30-en.pdf|archiefdatum=22 november 2020|dodeurl=unfit}}</ref>

Het programma was bedoeld om binnen de WHO ruimte te scheppen voor directe actie, die volgens critici was verloren gegaan als gevolg van bezuinigingen in het voorgaande decennium. Daardoor was de organisatie herleid tot een adviesorgaan, dat voor activiteiten ter plaatse volledig afhankelijk was van de lidstaten en telkens van nul moest beginnen. En terwijl de ontwikkelde landen miljarden dollars spendeerden aan de ebola-epidemie van 2013–2016, en de [[Zikavirus]]-epidemie van 2015–2016, vreesden gezondheidsexperts dat de WHO zelfs met de hervormingen niet klaar was voor een pandemie.<ref>{{en}}{{Citeer web |url= https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2016/05/25/479228380/who-aims-to-reform-itself-but-health-experts-arent-yet-impressed |archiefurl = https://web.archive.org/web/20171201131951/https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2016/05/25/479228380/who-aims-to-reform-itself-but-health-experts-arent-yet-impressed | archiefdatum =1 december 2017 |titel=WHO Aims To Reform Itself But Health Experts Aren't Yet Impressed |auteur= |uitgever= |datum=25 mei 2016 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

===Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (2015)===
{{Zie hoofdartikel|Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek}}
Het reeds in 1965 opgerichte Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), een deelorganisatie van de WHO, kreeg in 2015 [[Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek#Kritiek|kritiek voor zijn analyse en indeling van kankerverwekkende stoffen]]. Die zou in bepaalde gevallen politiek gemotiveerd geweest zijn of het publiek misleiden.

===Lidmaatschap en deelname van Taiwan===
Tussen 2009 en 2016 mocht Taiwan als waarnemer de bijeenkomsten van de WHO bijwonen, maar na het aantreden van de naar onafhankelijkheid neigende president [[Tsai Ing-wen]] werd het land als gevolg van de hernieuwde druk van China de toegang ontzegd, ondanks pleidooien van meerdere landen. Zelfs Taiwanese media die verslag wilden uitbrengen over de Algemene Vergadering van de WHO, werd de deur gewezen.<ref>{{en}}{{Citeer web |url= https://international.thenewslens.com/article/95982|archiefurl = https://web.archive.org/web/20190205012258/https://international.thenewslens.com/article/95982 | archiefdatum =5 februari 2019 |titel= WHO Bows to China Pressure, Contravenes Human Rights in Refusing Taiwan Media|auteur= |uitgever= |datum= 18 mei 2018|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Het negeren van Taiwan kwam de WHO op heel wat kritiek te staan tijdens de [[coronapandemie]] van 2020, vooral omdat de Taiwanese aanpak [[Coronacrisis in Taiwan|in de praktijk succesvol bleek]], en dus een beter voorbeeld was geweest voor de wereld.<ref name="vrt4juni20">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/31/is-de-wereldgezondheidsorganisatie-het-schoothondje-van-china/ |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200624030133/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/31/is-de-wereldgezondheidsorganisatie-het-schoothondje-van-china/ | archiefdatum =24 juni 2020 |titel= Is de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het schoothondje van China?|auteur= |uitgever=[[vrtnws.be]] |datum= 4 juni 2020|bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>

===Reiskosten===
De reiskosten voor de bijna 7.000 medewerkers van de WHO lagen in 2016 op 201 miljoen dollar – op eenzelfde niveau als het totaal van de programma’s voor AIDS, hepatitis, malaria, tuberculose, [[mentale gezondheid]] en drugsverslavingen samen – 213,5 miljoen dollar.<ref>{{Citeer web|url= https://nl.express.live/131744who-reiskosten/|titel= WHO spendeert bijna meer aan reizen dan aan hulpprogramma’s|auteur= |uitgever= |datum= 22 januari 2017|bezochtdatum= 29 juli 2020|dodeurl= ja}}</ref><ref>[https://www.openkamer.org/kamervraag/2017Z06950/ kamervraag 2017Z06950]</ref>

===Robert Mugabe als goodwill-ambassadeur (2017)===
Op 21 oktober 2017 benoemde directeur-generaal [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]] de voormalige Zimbabwaanse president [[Robert Mugabe]] tot goodwill-ambassadeur van de WHO in de strijd tegen niet-overdraagbare ziekten. De aanstelling prees Mugabe voor zijn toewijding aan de volksgezondheid in Zimbabwe. Na heftige kritiek werd de benoeming ‘s anderendaags ongedaan gemaakt.<ref>{{Citeer web |url= https://www.nu.nl/buitenland/4974227/who-komt-terug-benoeming-robert-mugabe-ambassadeur.html |titel= WHO komt terug op benoeming Robert Mugabe tot ambassadeur|auteur= |uitgever=[[NU.nl]] |datum=22 oktober 2017 |bezochtdatum= 29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210505125735/https://www.nu.nl/buitenland/4974227/who-komt-terug-benoeming-robert-mugabe-ambassadeur.html|archiefdatum=2021-05-05|dodeurl=nee}}</ref>

===Traditionele geneeskunde===
De WHO is enigszins geëvolueerd in de richting van acceptatie en integratie van [[volksgeneeskunde]] en [[traditionele Chinese geneeskunde]] (TCM). In de [[International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems|ICD-11]] classificatie van 2022 zal gepoogd worden classificaties van traditionele geneeskunde te integreren met classificaties van [[Evidence-based medicine|op bewijsmateriaal gebaseerde geneeskunde]]. Hoewel de Chinese autoriteiten hebben aangedrongen op meer begrip voor traditionele geneeskunde, kwam binnen de WHO kritiek uit de medische en wetenschappelijke gemeenschap, vanwege het gebrek aan bewijsmateriaal, en het risico voor [[bedreigde soort]]en, die bejaagd worden om traditionele middelen te gebruiken.<ref>{{Citeer web |url=https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/moet-traditionele-geneeskunde-erkend-worden-door-de-who |titel=Moet traditionele geneeskunde erkend worden door de WHO? |auteur=[[Patrik Vankrunkelsven]] |uitgever= |datum=5 oktober 2018 |bezochtdatum= 29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200930181757/https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/moet-traditionele-geneeskunde-erkend-worden-door-de-who|archiefdatum=2020-09-30|dodeurl=nee}}</ref>

===Coronapandemie (2020-2021)===
{{Zie ook|Zie voor de officiële handelingen van de WHO het artikel [[Coronapandemie#Wereldgezondheidsorganisatie|coronapandemie]].}}
Reeds vrij vroeg in het verloop van de [[coronapandemie]] kreeg de WHO van verschillende zijden kritiek te verduren.

==== Laattijdige waarschuwingen ====
De WHO reageerde reeds op 1 januari op de eerste officiële mededeling uit China van de dag voordien.<ref name="tijdWHO30juni">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.who.int/news-room/detail/29-06-2020-covidtimeline |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200726042142/https://www.who.int/news-room/detail/29-06-2020-covidtimeline | archiefdatum =26 juli 2020 |titel=Timeline of WHO’s response to COVID-19 |auteur= |uitgever=WHO |datum=30 juni 2020 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref><ref name="tijdVRT16april">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/15/tijdlijn-de-knipperlichten-die-het-witte-huis-te-lang-heeft-gen/ |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200518132907/https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/15/tijdlijn-de-knipperlichten-die-het-witte-huis-te-lang-heeft-gen/ | archiefdatum =18 mei 2020 |titel=Tijdslijn: de knipperlichten die het Witte Huis hebben gewaarschuwd voor corona |auteur=Bert De Vroey |uitgever=[[vrtnws.be]] |datum=16 april 2020 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Critici wijzen er echter op dat die snelle reactie vooral intern gericht was, en dat de WHO nog tot ver in januari in haar officiële mededelingen de mogelijke [[ziekte-overdracht]] van [[COVID-19]] tussen mensen bagatelliseerde,<ref name="tijdWHO30juni" /> hoewel [[Taiwan]] al op 31 december 2019 op deze mogelijkheid wees. De WHO gaf deze waarschuwing echter niet internationaal door, zodat hij veelal om politieke redenen genegeerd werd, aldus de critici.<ref name="time18mei">{{en}}{{Citeer web |url=https://time.com/5826025/taiwan-who-trump-coronavirus-covid19/ |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200725142651/https://time.com/5826025/taiwan-who-trump-coronavirus-covid19/ | archiefdatum =25 juli 2020 |titel=Taiwan Says It Tried to Warn the World About Coronavirus. Here’s What It Really Knew and When |auteur=Louise Watt |uitgever=[[Time (tijdschrift)|TIME]] |datum=19 mei 2020 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> De WHO voert aan dat Taiwan toen geen mens-tot-mens besmetting meldde en enkel om opheldering vroeg, waarop Taiwan countert dat op die datum nog geen diagnose kon vastgesteld worden, maar dat het in zijn boodschap uitdrukkelijk sprak over het risico van “[[Longontsteking#Atypische verwekkers|atypische pneumonie]]”,<ref name="time18mei" /> een aandoening die wel degelijk besmettelijk is van mens-tot-mens. Volgens Remco van de Pas, onderzoeker bij het [[Instituut voor Tropische Geneeskunde|Tropisch Instituut]] te Antwerpen is dit het gevolg van een interne regel bij de WHO: “de lidstaat die een uitbraak aanmeldt, is ook leidend in de berichtgeving. Daarom heeft de WHO dat technische besmettingsgevaar niet formeel gesignaleerd. Ze gaven er liever een diplomatieke draai aan.”<ref name="ad10april">{{Citeer web |url=https://www.ad.nl/buitenland/trump-is-niet-de-enige-met-kritiek-vijf-vragen-over-de-who~a3f9642a/ |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200424082256/https://www.ad.nl/buitenland/trump-is-niet-de-enige-met-kritiek-vijf-vragen-over-de-who~a3f9642a/ | archiefdatum = 24 april 2020|titel=Trump is niet de enige met kritiek: vijf vragen over de WHO |auteur= |uitgever=[[Algemeen Dagblad]] |datum=10 april 2020 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref> Pas op 30 januari kwam er een algemeen internationaal alarm.

====Kritiek van de regering-Trump====
De Amerikaanse president Trump verwijt de WHO niet tijdig te hebben gewaarschuwd, beschikbare informatie niet direct te hebben gedeeld en te inschikkelijk te zijn tegenover China.<ref>{{Citeer web |url=https://www.trouw.nl/buitenland/trump-kiest-voor-ramkoers-met-who-en-china~bdea74d2/ |titel= Trump kiest voor ramkoers met WHO en China|auteur= |uitgever=[[Trouw (krant)|Trouw]] |datum=19 mei 2020 |bezochtdatum= 29 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200713113729/https://www.trouw.nl/buitenland/trump-kiest-voor-ramkoers-met-who-en-china~bdea74d2/|archiefdatum=2020-07-13|dodeurl=nee}}</ref>

===Seksschandaal Congo (2021)===
In een rapport van 28 september 2021 bevestigde de WHO tientallen gevallen van seksuele uitbuiting in Congo (DRC), tijdens een ebola-operatie in dat land, tussen 2018 en 2020.<ref name="WHO28sep21">{{en}}{{Citeer web |url=https://www.who.int/publications/m/item/final-report-of-the-independent-commission-on-the-review-of-sexual-abuse-and-exploitation-ebola-drc |titel=Final Report of the Independent Commission on the review of sexual abuse and exploitation during the response to the 10th Ebola virus disease epidemic in DRC |auteur= |uitgever=WHO |datum=28 september 2021 |bezochtdatum= 30 september 2021|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210928132633/https://www.who.int/publications/m/item/final-report-of-the-independent-commission-on-the-review-of-sexual-abuse-and-exploitation-ebola-drc|archiefdatum=2021-09-28|dodeurl=nee}}</ref> Bij de ruim tachtig geïdentificeerde daders zouden ook Belgen zijn. “Seks was een paspoort naar werk”, aldus een van de slachtoffers (63 vrouwen, 12 mannen) aan een speciale commissie van de organisatie, die werd ingesteld als reactie op een verslag van [[Onderzoeksjournalistiek|onderzoeksjournalist]] Robert Flummerfelt in ''The New Humantarian''.<ref name="WHO28sep21" /><ref>{{Citeer web |url=https://www.demorgen.be/nieuws/mogelijk-belgen-betrokken-bij-seksueel-misbruik-door-who-medewerkers-in-congo-seks-was-een-paspoort-naar-werk~bd1e15b7/ |titel=Mogelijk Belgen betrokken bij seksueel misbruik door WHO-medewerkers in Congo: ‘Seks was een paspoort naar werk’ |auteur= |uitgever=[[De Morgen]] |datum= 29 september 2021|bezochtdatum=30 september 2021 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20211001093545/https://www.demorgen.be/nieuws/mogelijk-belgen-betrokken-bij-seksueel-misbruik-door-who-medewerkers-in-congo-seks-was-een-paspoort-naar-werk~bd1e15b7/|archiefdatum=2021-10-01|dodeurl=nee}}</ref><ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://www.thenewhumanitarian.org/2020/09/29/exclusive-more-50-women-accuse-aid-workers-sex-abuse-congo-ebola-crisis |archiefurl =https://web.archive.org/web/20210928223659/https://www.thenewhumanitarian.org/2020/09/29/exclusive-more-50-women-accuse-aid-workers-sex-abuse-congo-ebola-crisis | archiefdatum =28 september 2021 |titel=EXCLUSIVE: More than 50 women accuse aid workers of sex abuse in Congo Ebola crisis |auteur= |uitgever= thenewhumanitarian.org |datum= 29 september 2020|bezochtdatum=30 september 2021}}</ref> Directeur-generaal Tedros noemde het rapport “schrijnend”, en bood zijn excuses aan:<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2399675-onderzoek-who-werknemers-misbruikten-vrouwen-in-congo-tijdens-ebolacrisis |titel= Onderzoek: WHO-werknemers misbruikten vrouwen in Congo tijdens ebolacrisis |auteur= |uitgever= [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]]|datum=29 september 2021 |bezochtdatum=1 oktober 2021 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210929165918/https://nos.nl/artikel/2399675-onderzoek-who-werknemers-misbruikten-vrouwen-in-congo-tijdens-ebolacrisis|archiefdatum=2021-09-29|dodeurl=nee}}</ref>

==Successen en erkenning==
De Wereldgezondheidsorganisatie wordt door velen beschouwd als de belangrijkste organisatie op het gebied van internationale gezondheidssamenwerking, en die is broodnodig, zeker bij de epidemieën en pandemieën van de laatste decennia.<ref name="ad10april" /> Algemeen worden als succesverhalen van de organisatie onder meer genoemd:
* uitroeiing van de [[pokken]] (1979)<ref name="succes5" /><ref name="bbc1998">{{en}}{{Citeer web |url= http://news.bbc.co.uk/2/hi/special_report/1998/health/47191.stm |archiefurl =https://web.archive.org/web/20200220133539/http://news.bbc.co.uk/2/hi/special_report/1998/health/47191.stm | archiefdatum = 20 februari 2020|titel= 50 years of the WHO - successes and failures|auteur= |uitgever=[[British Broadcasting Corporation|BBC]] |datum=26 januari 1998 |bezochtdatum= 29 juli 2020}}</ref>
* campagnes voor kindervaccinatie en [[borstvoeding]]<ref name="bbc1998" />
* aanmoedigen van laagdrempelige gezondheidszorg<ref name="bbc1998" />
* aandacht voor milieufactoren in de gezondheidszorg<ref name="bbc1998" />
* het terugdringen van [[malaria]]<ref name="succes5" />
* de bestrijding van [[Tropengeneeskunde|tropische ziekten]]<ref name="succes5" />
* het betaalbaar maken van medicijnen tegen [[Hepatitis C|hepatitis-C]]<ref name="succes5" />
* het indammen van de [[gele koorts]].<ref name="succes5" />

==Literatuur==
* {{Citeer boek| achternaam =Lee | voornaam =Kelley | auteurlink = | medeauteurs = | datum =2008 | titel =The World Health Organization (WHO) | hoofdstuk = | uitgever =[[Routledge (uitgeverij)|Routledge]] | plaats = | ISBN =978-0415370172 | NUR = | pagina's = 164p.| taal =en| URL = https://www.routledge.com/The-World-Health-Organization-WHO/Lee/p/book/9780415370134 | bezochtdatum=16 juli 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200823034932/https://www.routledge.com/The-World-Health-Organization-WHO/Lee/p/book/9780415370134|archiefdatum=2020-08-23|dodeurl=nee}}
* {{Citeer boek| achternaam =Chorev | voornaam =Nitsan | auteurlink = | medeauteurs = | datum = 15 mei 2012| titel = The World Health Organization between North and South| hoofdstuk = | uitgever = Cornell University Press | plaats = | ISBN = 978-0801450655| NUR = | pagina's = 288p.| taal = en| URL = https://www.cornellpress.cornell.edu/book/9780801450655/the-world-health-organization-between-north-and-south/#bookTabs=1 | bezochtdatum= 16 juli 2020}}
* {{Citeer boek| achternaam =Powell | voornaam =Jillian | auteurlink = | medeauteurs = | titel = Wereldgezondheidsorganisatie| year =2001 | hoofdstuk = | uitgever = | plaats = | ISBN =90-5495-396-9 | NUR = | pagina's = | taal = | URL =https://archive.org/details/wereldgezondheid0000unse| bezochtdatum=}} (jeugdboek, vertaald uit het Engels, ''The World Health Organization'', {{ISBN|9780531146217}} )

== Zie ook ==
* [[Lijst van intergouvernementele organisaties waarvan Nederland lid is]]
* [[Wereldorganisatie voor diergezondheid]]
* [[Werelddag zonder tabak]]

== Externe links ==
* [http://www.who.int/ Officiële website]

===Geschiedenis van de WHO===
* {{en}}[http://www.who.int/who60/media/exhibition_brochure.pdf WHO at 60] Fotobrochure WHO 1948-2008 ([https://web.archive.org/web/20120617063811/http://www.who.int/who60/media/exhibition_brochure.pdf gearchiveerd] 17 juni 2012)
* {{en}}[https://www.who.int/about/who-we-are/history Who we are – history]
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20200531155606/https://www.euro.who.int/en/about-us/organization/who-at-70/milestones-for-health-over-70-years Milestones for health over 70 years]

{{Appendix}}
{{Zusterproject
| commons     = 
| commonscat  = United Nations World Health Organization
| wikiatlas   = 
| wikispecies = 
| wiktionary  = Wereldgezondheidsorganisatie
| wikibooks   = 
| wikisource  = 
| wikiquote   = 
| wikinews    = 
| wikinewscat = Wereldgezondheidsorganisatie
| wikivoyage  = 
}}
{{Navigatie bestuursorganen Verenigde Naties}}
{{Navigatie organisaties Verenigde Naties}}

[[Categorie:Gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties]]
[[Categorie:Gezondheidszorg]]