Wikipedia:Universele gedragscode

Universele Gedragscode Wikimedia - Presentatie Februari 2021

De Universele Gedragscode (Engels Universal Code of Conduct, UCoC) is een belangrijk beleidsinitiatief dat voortkomt uit het streven van de Wikimedia Foundation een langetermijnvisie te ontwikkelen voor het bedrijf, daarmee gelieerde organisaties en iedereen daarbuiten die op vrijwillige basis bijdraagt aan haar projecten. Aanjager was Katherine Maher, directeur van de Foundation, met als doel de zogenaamde "Wikimediabeweging" stabiel in de toekomst te voeren.

De officiële tekst van de UCoC is hier te vinden in de Nederlandse vertaling.

De gedragscode beoogt een universele basisrichtlijn te zijn voor acceptabel gedrag bij alle Wikimedia-projecten, voor alle gebruikers en medewerkers, zonder tolerantie voor intimidatie. Na consultatie van stakeholders is de laatste ontwerptekst van de UCoC op 9 december 2020 goedgekeurd en vastgesteld door het bestuur (Board of Trustees) van de Foundation als een minimum set van standaards die voor alle Wikimedia projecten geldt. De gedragscode is per die datum in werking getreden en kan vanaf die datum wereldwijd worden afgedwongen. In de periode februari - juli 2021 vindt overleg plaats met plaatselijke vrijwilligers-groepen over lokaal beleid en structuren voor handhaving en conflictoplossing.

Geschiedenis

Een comité samengesteld uit Wikimedia-staf, medewerkers van lokale organisaties, strategische adviseurs en vrijwilligers, ontwierp in 2017 een strategieproces waarvan input door affiliates, partners, sponsoren, lezers en bewerkers deel uitmaakten. Wereldwijd volgden "Wikimedia 2030 gesprekken" en Wikimedians gaven aanbevelingen die de Foundation kan gebruiken om haar langetermijnvisie 2030 te bepalen. De uitkomsten werden door het "Wikimedia Kernteam voor Bewegingsstrategie" verwerkt in het document Wikimedia Movement Strategy Recommendations. Als algemene wens kwam naar voren, dat de Foundation ervoor open zou moeten staan machtsstructuren te veranderen en beslissingsbevoegdheden meer gelijkwaardig te verdelen. Een van de concrete aanbevelingen was: "zorgen voor veiligheid en inclusie". Ter uitvoering daarvan is besloten een algemene gedragscode op te stellen, de Universal Code of Conduct (UCoC) en stakeholders daarover te raadplegen waaronder sponsoren, gelieerde organisaties, partners en vrijwilligers.

De reacties op het voorstel liepen uiteen. Een langjarige vrijwilliger uit India schreef: "“Veel Wikipedianen zijn gestopt bijdragen te leveren aan Wikimedia-projecten wegens pesterijen/persoonlijke aanvallen. Dit moet ophouden. Algemene Gedragscode is erg belangrijk en nodig. Dat zou al heel lang geleden hebben moeten gebeuren.” Uit Nederland kwam het commentaar: "Als ideaal is dit prachtig, maar als dit de minimum standaard wordt, zullen we allemaal falen ons er aan te houden". Tijdens de schriftelijke inspraakronde kwam van vrijwillige bewerkers het voorstel, ook een gedragscode op te stellen die geldt voor de Wikimedia Foundation in haar omgang met Wikimedia-bewerkers. Wereldwijd kreeg het plan steun, in oktober 2020 stelde een door de Foundation benoemd comité de uiteindelijke ontwerptekst vast, hier werkte de Vereniging Wikimedia Nederland aan mee.[ Het bestuur van de Wikimedia Foundation ratificeerde dit ontwerp na enige wijzigingen op 9 december 2020 en stelde het vast als officiële richtlijn (policy), met de mogelijkheid van handhaving wereldwijd voor alle projecten. De manieren waarop de richtlijn concreet bij de Nederlandstalige Wikipedia zal kunnen worden afgedwongen en zal worden gehandhaafd, wordt in fase 2 bepaald, die naar verwachting tot juli 2021 loopt.

Inhoud

Hieronder de door vrijwilligers bij de Nederlandstalige Wikipedia uit het Engels vertaalde tekst van de Wikimedia Foundation. Er is nog geen officiële Nederlandse vertaling van de Gedragscode. De originele tekst zoals vastgesteld door het bestuur van de Foundation en per 9 december 2020 in kracht getreden is gepubliceerd op de website van de Wikimedia Foundation. Met we, wij en ons wordt steeds de Wikimedia Foundation bedoeld.

Waarom willen we een Universele Gedragscode hebben

We geloven in het mogelijk maken voor zoveel mensen als mogelijk om actief deel te nemen aan Wikimedia-projecten en -ruimtes, om te werken aan onze visie van een wereld waar iedereen kan delen in de "som van alle menselijke kennis". We zijn van mening dat onze bewerkersgemeenschappen zo divers, inclusief en toegankelijk mogelijk moeten zijn. We willen dat onze gemeenschappen positief, veilig en gezond zijn voor iedereen die meedoet (en wil gaan meedoen). Ook willen we onze projecten beschermen tegen hen die de inhoud schade aanbrengen.

1 - Introductie

In lijn met de Wikimedia-missie zal iedereen die actief is in Wikimediaprojecten en -ruimtes:

• helpen een wereld te creëren waarin iedereen vrijelijk kan delen in de som van alle kennis.
• onderdeel worden van een wereldwijde gemeenschap die vooringenomenheid en vooroordelen vermijdt, en
• streven naar nauwkeurigheid en verifieerbaarheid in al hun werk.

2 - Gedrag dat wordt verwacht

De Universele Gedragscode is gelijkelijk van toepassing op alle Wikimedianen zonder enige uitzondering. Het handelen in strijd met de UCOC kan ertoe leiden dat er sancties worden opgelegd door de vertegenwoordigers van de gemeenschap en de functionarissen van de platforms (conform de goedkeuring en contextualisering van de lokale gemeenschappen) of door de Wikimedia Foundation als de wettelijke eigenaar van de platforms.

• persoonlijke, publiekelijke en semi-publiekelijke interacties
• discussies over onenigheid en solidariteitsbetuigingen tussen de leden van de gemeenschap
• zaken betreffende technische ontwikkeling
• aspecten van inhoudelijke bijdragen
• situaties van vertegenwoordiging geaffilieerden/gemeenschappen bij externe partners

Dit omvat:

• openbare en semi-openbare interacties
• discussies over onenigheid en solidariteitsbetuigingen tussen de leden van de gemeenschap
• zaken betreffende technische ontwikkeling
• aspecten van inhoudelijke bijdragen
• vertegenwoordigen van geaffilieerde organisaties/gemeenschappen bij externe partners
• ruimtes waar publieke interactie en evenementen plaatsvinden, persconferenties en professionele bijeenkomsten

De Universele Gedragscode is in gelijke mate van toepassing op alle Wikimedianen, zonder enige uitzondering. Acties die in strijd zijn met de Universele Gedragscode kunnen leiden tot sancties. Deze kunnen worden opgelegd door aangewezen functionarissen (zoals van toepassing in hun lokale context) en / of door de Wikimedia Foundation als de wettelijke eigenaar van de platforms.

De UCOC biedt een grondlijn voor gedrag inzake samenwerking op Wikimediaprojecten wereldwijd. Gemeenschappen kunnen dit verder uitbreiden om beleid te ontwikkelen dat rekening houdt met hun lokale en culturele context, waarbij de grondlijnen worden gehandhaafd die hier als minimumnorm zijn genoemd.

Elke Wikimediaan, of het nu gaat om een nieuwe of ervaren bewerker, een functionaris binnen een gemeenschap, een bestuurslid of medewerker van een geaffilieerde organisatie of de Wikimedia Foundation, is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen gedrag.

In alle Wikimediaprojecten, -ruimtes en -evenementen zal gedrag gebaseerd zijn op respect, beleefdheid, collegialiteit, solidariteit en goed burgerschap. Dit geldt voor alle bijdragers en deelnemers in hun interactie met alle bijdragers en deelnemers, zonder onderscheid op basis van leeftijd, geestelijke of lichamelijke beperkingen, fysieke verschijning, nationale, religieuze, etnische en culturele achtergrond of kaste, sociale klasse, taalvaardigheid, seksuele geaardheid, genderidentiteit, of werkterrein. We zullen ook geen onderscheid maken op basis van prestaties, vaardigheden of status in de Wikimedia-projecten of -beweging.

Respect is achting tonen voor anderen. In de communicatie met mensen, of het nu in een online of offline Wikimedia-omgevingen is, zullen we hen met hetzelfde respect behandelen als we zouden willen dat ze ons tonen.

2.1 - Wederzijds respect

Dit omvat, maar is niet beperkt tot:

• Beoefen empathie. Luister naar, en probeer te begrijpen, wat iedere Wikimediaan je te vertellen heeft. Wees bereid om je eigen ideeën, verwachtingen en gedrag als Wikimediaan tegen het licht te houden en aan te passen.
• Ga altijd uit van goede wil, en doe je bewerkingen op een constructieve, positieve manier. Geef en ontvang feedback vriendelijk en te goeder trouw. Kritiek moet op een meevoelende, constructieve manier worden gegeven en concrete, meetbare strategieën voor verbetering bevatten.
• Respecteer de manier waarop bewerkers zichzelf benoemen en beschrijven. Mensen kunnen specifieke termen gebruiken om zichzelf te beschrijven. Gebruik deze termen als een teken van respect wanneer je met of over deze mensen communiceert. Voorbeelden hiervan zijn:
  • Etnische groepen kunnen een specifieke naam gebruiken om zichzelf te beschrijven, in plaats van de naam die historisch gezien door anderen wordt gebruikt om hen te beschrijven.
  • Mensen met namen die bepaalde letters, klanken of woorden uit hun taal gebruiken die u misschien niet kent;
  • Mensen die een bepaalde seksuele geaardheid of genderidentiteit uiten met behulp van specifieke namen of voornaamwoorden;
  • Mensen met een bepaalde lichamelijke of geestelijke handicap die specifieke termen gebruiken om zichzelf te beschrijven.
• Wanneer we elkaar persoonlijk ontmoeten, zullen we ernaar streven om iedereen zich welkom te laten voelen; we zullen rekening houden met elkaars voorkeuren, gevoeligheden, tradities en vereisten en deze respecteren.

2.2 - Beleefdheid, collegialiteit, wederzijdse steun en goed burgerschap

Wellevendheid is een hoge standaard van beleefdheid in gedrag en woord onder mensen, ook onder vreemden. Collegialiteit is de vriendelijke steun die mensen die zich bezighouden met een gemeenschappelijk werk aan elkaar geven. Goed burgerschap betekent actieve verantwoordelijkheid nemen om ervoor te zorgen dat de Wikimedia-projecten productief, prettig en veilig zijn, en bijdragen aan de Wikimedia-missie.

Dit omvat, maar is niet beperkt tot:

• Mentorschap en coaching: nieuwkomers helpen hun weg te vinden en essentiële vaardigheden te verwerven
• Oog hebben voor medegebruikers: Help ze een handje als ze steun nodig hebben en kom voor ze op als ze worden behandeld op een manier die niet voldoet aan onze normen.
• Erkenning en waardering tonen voor het werk van bewerkers: bedank hen voor hun hulp en inzet. Waardeer hun inspanningen en geef de eer waar dat gepast is.

Onacceptabel gedrag

De Universele Gedragscode is bedoeld om leden van de gemeenschap te helpen bij het identificeren van situaties van slecht gedrag.

De volgende gedragingen worden binnen de Wikimedia-beweging als onacceptabel beschouwd:

3.1 – Harassment

Dit omvat elk gedrag dat in de eerste plaats bedoeld is om een persoon te intimideren, te verontrusten of van streek te maken. Gedrag kan worden beschouwd als pesterij als het verder gaat dan wat een redelijk persoon zou moeten tolereren (gezien de culturele context en de verwachtingen van de betrokkenen). Pesterij neemt vaak de vorm aan van emotionele mishandeling, vooral ten opzichte van mensen die zich in een kwetsbare positie bevinden.

• Beledigingen: Dit omvat uitschelden, het gebruik van beledigende of stereotiepe termen, en aanvallen op basis van persoonlijke kenmerken. Beledigingen kunnen betrekking hebben op veronderstelde kenmerken zoals intelligentie, uiterlijk, etniciteit, ras, religie, cultuur, kaste, seksuele geaardheid, geslacht, handicap, leeftijd, nationaliteit, politieke voorkeur of andere kenmerken. In sommige gevallen kan bespotting, sarcasme of agressie bij herhaling collectief als belediging worden aangemerkt, zelfs als dat met elke individuele uitlating op zich niet het geval zou zijn.

• Seksuele intimidatie: Ongevraagde seksuele aandacht of avances van welke aard dan ook naar anderen toe.

• Bedreigingen: De mogelijkheid van fysiek geweld, juridische stappen, het op oneerlijke wijze in verlegenheid brengen, of reputatieschade gebruiken om te winnen in een meningsverschil of iemand te dwingen zich te gedragen zoals jij dat wilt.

• Het aanmoedigen van letsel aan anderen: Dit omvat iemand anders aanzetten tot zelfverwonding of zelfmoord, en het aanmoedigen van iemand om gewelddadige aanvallen op een derde partij uit te voeren.

• Doxing: het publiceren van privé-informatie van anderen, zoals naam, plaats van tewerkstelling, een fysiek of e-mailadres, zonder hun expliciete toestemming. Als minimumnorm mag men nooit informatie publiceren die een persoon heeft geprobeerd privé te houden en niet online heeft gepubliceerd. Veel gemeenschappen zullen een hogere standaard hebben dan dit en er de voorkeur aan geven om de publicatie te verbieden van informatie die elders op het internet is gepubliceerd, maar niet gedeeld op een Wikimediaproject,.

• Stalking: het volgen van een persoon in het hele project en het herhaaldelijk bekritiseren van diens werk met de bedoeling hen te verstoren of te ontmoedigen.

• Trolling: Het opzettelijk verstoren van gesprekken of het plaatsen van berichten te kwader trouw om iemand opzettelijk te provoceren.

3.2 – Misbruik van macht, voorrecht of invloed

Misbruik doet zich voor wanneer iemand die een echte of vermeende machtspositie, voorrecht of invloed heeft, zich oneerbiedig, wreed en/of gewelddadig gedraagt ten opzichte van andere mensen. In Wikimedia-omgevingen neemt dit meestal de vorm aan van emotioneel misbruik (verbaal, mentaal, psychologisch misbruik) en kan het overlappen met pesterij.

• Ambtsmisbruik door functionarissen, bestuurders en personeel: misbruik van bevoegdheden, kennis of middelen die ter beschikking staan van (gekozen) functionarissen binnen de projecten, evenals bestuurders en medewerkers van de Wikimedia Foundation of aan Wikimedia geaffilieerde organisaties om anderen te intimideren of te bedreigen, of voor zichzelf materieel of immaterieel voordeel te behalen.

• Misbruik van anciënniteit en connecties: Het gebruiken van positie en reputatie om anderen te intimideren. We vragen mensen met veel ervaring en connecties in de beweging om zich bijzonder voorzichtig te gedragen, omdat vijandige opmerkingen onbedoeld kunnen leiden tot bedreigingen door hun vrienden en supporters.

• Gaslighting (psychologische manipulatie): Alleen of met een groep trachten iemand aan zijn eigen waarneming, zintuigen of begrip te laten twijfelen. Mensen met gezag binnen de gemeenschap hebben het voorrecht om als betrouwbaar te worden beschouwd en mogen dit niet misbruiken om anderen aan te vallen die het niet met hen eens zijn.

3.3 - Inhoudelijk vandalisme en misbruik van de projecten

• "Inhoudelijk vandalisme en misbruik van de projecten"

Het opzettelijk toevoegen van onjuiste of bevooroordeelde inhoud in de Wikimediaprojecten of het belemmeren van de creatie van inhoud.

Dit omvat, maar is niet beperkt tot:

• Het herhaaldelijk verwijderen van Wikimedia-inhoud zonder passende peer review of constructieve feedback voor verbetering
• Systematisch manipuleren van de inhoud in het voordeel van specifieke interpretaties van feiten of standpunten
• Haatzaaien is elke vorm van meningsuiting die bedoeld is om een groep of een klasse van personen te belasteren, te vernederen of aan te zetten tot haat op basis van ras, godsdienst, huidskleur, seksuele identiteit, genderidentiteit, etniciteit, handicap of nationale afkomst
• De overbodige en ongerechtvaardigde toevoeging van symbolen, beelden of inhoud met de bedoeling om anderen te intimideren of te schaden.

Zie ook

• Wikimedia Foundation, Universal Code of Conduct, tekst WMF Richtlijn, 9 december 2020
• Ontwerptekst zoals aan bestuur gepresenteerd, 13 oktober 2020
• Ontwerptekst UCoC ontwerp-committee (UCoC Drafting Committee) September 2020
• Opdracht bestuur Wikimedia Foundation een bindende Gedragscode te ontwerpen (mei 2020)
• Website Drafting Committee
• Wikimedia Foundation, Recommendations De aanbevelingen van de gebruikersgroep op meta.wikimedia.org

Bronnen en noten

• Universal Code of Conduct projectpagina op meta.wikimedia.org
• Universal Code of Conduct/Draft review originele draft-versie van gedragscode op meta.wikimedia.org