Dedifferentiatie: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{meebezig}} |
{{meebezig}} |
||
[[Bestand:Reversine.png|thumb|150px|[[Reversine]] is een klein molecuul ontwikkeld door de groep van Peter G. Schultz, gebruikt voor dedifferentiatie van stamcellen.]] |
[[Bestand:Reversine.png|thumb|150px|[[Reversine]] is een klein molecuul ontwikkeld door de groep van Peter G. Schultz, gebruikt voor dedifferentiatie van stamcellen.]] |
||
'''Dedifferentiatie''' is een voorbijgaand proces waarbij cellen minder gespecialiseerd worden en terugkeren naar een eerdere celtoestand binnen dezelfde |
'''Dedifferentiatie''' is een voorbijgaand proces waarbij cellen minder gespecialiseerd worden en terugkeren naar een eerdere celtoestand binnen dezelfde [[celafstamming]].<ref>{{Cite journal|last1=Jopling|first1=Chris|last2=Boue|first2=Stephanie|last3=Belmonte|first3=Juan Carlos Izpisua|date=2011-01-21|title=Dedifferentiation, transdifferentiation and reprogramming: three routes to regeneration|url=http://dx.doi.org/10.1038/nrm3043|journal=Nature Reviews Molecular Cell Biology|volume=12|issue=2|pages=79–89|doi=10.1038/nrm3043|pmid=21252997|s2cid=205494805|issn=1471-0072}}</ref> Dit suggereert een toename van de [[celpotentie]], wat betekent dat een cel na dedifferentiatie het vermogen kan bezitten om opnieuw te differentiëren in meer celtypen dan vóór de dedifferentiatie. Dit staat in contrast met [[celdifferentiatie]], waarbij verschillen in [[genexpressie]], morfologie of fysiologie in een cel ontstaan, waardoor de functie ervan steeds gespecialiseerder wordt.<ref name=":7">{{Cite journal|last=Fehér|first=Attila|date=2019-04-26|title=Callus, Dedifferentiation, Totipotency, Somatic Embryogenesis: What These Terms Mean in the Era of Molecular Plant Biology?|journal=Frontiers in Plant Science|volume=10|pages=536|doi=10.3389/fpls.2019.00536|issn=1664-462X|pmc=6524723|pmid=31134106|doi-access=free}}</ref> This is in contrast to [[Cellular differentiation|differentiation]], where differences in [[gene expression]], [[Morphology (biology)|morphology]], or physiology arise in a cell, making its function increasingly specialized.<ref>{{Cite journal|last=Bloch|first=Robert|date=1941|title=Wound Healing in Higher Plants|url=https://www.jstor.org/stable/4353245|journal=Botanical Review|volume=7|issue=2|pages=110–146|doi=10.1007/BF02872446|jstor=4353245|s2cid=6785030|issn=0006-8101}}</ref> |
||
Het verlies aan specialisatie dat wordt waargenomen bij dedifferentiatie kan worden opgemerkt door veranderingen in genexpressie, fysiologie, functie binnen het organisme, [[Proliferatie (celbiologie)|proliferatieve]] activiteit of morfologie. Hoewel het in een laboratoriumomgeving kan worden geïnduceerd door processen als directe herprogrammering en de productie van geïnduceerde [[pluripotent]]e [[stamcel]]len, bestaan er ook endogene dedifferentiatieprocessen als onderdeel van wondgenezingsmechanismen, zoals de vorming van [[Blasteem|blastemen]]. |
Het verlies aan specialisatie dat wordt waargenomen bij dedifferentiatie kan worden opgemerkt door veranderingen in genexpressie, fysiologie, functie binnen het organisme, [[Proliferatie (celbiologie)|proliferatieve]] activiteit of morfologie. Hoewel het in een laboratoriumomgeving kan worden geïnduceerd door processen als directe herprogrammering en de productie van geïnduceerde [[pluripotent]]e [[stamcel]]len, bestaan er ook endogene dedifferentiatieprocessen als onderdeel van wondgenezingsmechanismen, zoals de vorming van [[Blasteem|blastemen]]. |
||
Versie van 18 dec 2023 17:55
 |
Mee bezig Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt.
Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen. |
Dedifferentiatie is een voorbijgaand proces waarbij cellen minder gespecialiseerd worden en terugkeren naar een eerdere celtoestand binnen dezelfde celafstamming.[1] Dit suggereert een toename van de celpotentie, wat betekent dat een cel na dedifferentiatie het vermogen kan bezitten om opnieuw te differentiëren in meer celtypen dan vóór de dedifferentiatie. Dit staat in contrast met celdifferentiatie, waarbij verschillen in genexpressie, morfologie of fysiologie in een cel ontstaan, waardoor de functie ervan steeds gespecialiseerder wordt.[2] This is in contrast to differentiation, where differences in gene expression, morphology, or physiology arise in a cell, making its function increasingly specialized.[3]
Het verlies aan specialisatie dat wordt waargenomen bij dedifferentiatie kan worden opgemerkt door veranderingen in genexpressie, fysiologie, functie binnen het organisme, proliferatieve activiteit of morfologie. Hoewel het in een laboratoriumomgeving kan worden geïnduceerd door processen als directe herprogrammering en de productie van geïnduceerde pluripotente stamcellen, bestaan er ook endogene dedifferentiatieprocessen als onderdeel van wondgenezingsmechanismen, zoals de vorming van blastemen.
Geschiedenis
Verwijzingen naar dedifferentiatie zijn al in 1915 te vinden, waar Charles Manning Child dedifferentiatie beschreef als een “terugkeer of benadering van de embryonale of ongedifferentieerde toestand”.[4] Hoewel Mannings onderzoek betrekking had op planten, hielp het mee de basis te leggen voor het moderne begrip van dedifferentiatie en celplasticiteit. Net zoals plantencellen op letsel reageren door callusvorming via dedifferentiatie, dedifferentiëren dieren hun cellen om blastemen te vormen na amputatie van ledematen of bij andere verwondingen, wat analoog is aan callus bij planten,
In de jaren veertig creëerde C.H. Waddington het ‘Epigenetische Landschap’,[5] een schematische weergave van cellen van minder gedifferentieerde naar meer gedifferentieerde celtypen. Hier wordt het concept van een knikker die via verschillende paden bergafwaarts beweegt, gebruikt om de besluitvorming en de celpotentie weer te geven, waardoor wordt gevisualiseerd hoe cellen verschillende differentiatiepaden kunnen afleggen om een eindtoestand te bereiken. Dedifferentiatie zou tot uiting kunnen komen doordat de knikker bergopwaarts beweegt via de paden die hij al heeft afgelegd, totdat hij zich ergens op de meest bergopwaarts gelegen locatie nestelt.
In ons moderne begrip van dedifferentiatie blijven er enkele controverses bestaan bij het definiëren van de grenzen van de definitie ervan. Sommigen beweren dat dedifferentiatie strikt beperkt is tot dezelfde cellijn, waarvan het is afgeleid. Anderen zeggen echter dat het gebruikt kan worden om een algemene toename van de celpotentie te beschrijven.[2]
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|