Gebruiker:Wikidirklind/Pastorie van Wambeek (Ternat)
De pastorie van Wambeek is een typisch pastoriegebouw uit de 18e eeuw. Het is er gekomen nadat de pastoor van Wambeek de bouw ervan in 1752 heeft kunnen laten opleggen aan het kapittel van Sint-Gertrude van Nijvel en het kapittel van Sint-Rombouts te Mechelen door de Souverijne Raede van Brabant.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Wambeek is jarenlang verstoken geweest van een pastorie.[1] Maar pastoor G.J. Verspecht[2] van Wambeek, die er in 1751 was benoemd , heeft onmiddellijk de bouw van een pastorie gevraagd. Ternat had al een pastorie sinds 1738 of 1739, [3] en die was gezamenlijk gefinancierd door het Kapittel van Sint-Gertrudis van Nijvel en het Kapittel van Mechelen. Sint-Katherina-Lombeek had in 1750 een pastorie die ook door beide Kapittels was betaald.[4] De hele discussie over de bouw van een pastorie te Wambeek draaide precies rond de vraag wie voor de kosten moest instaan. Volgens het kapittel van Mechelen moest dat proportioneel tot het aandeel in de tiendenheffing zijn. Vermits Nijvel de oorspronkelijke ‘pastores’ van Wambeke en 2/3 van de tienden had, moest Nijvel in dezelfde verhouding bijdragen in de kosten. Het proces was dus meer een proces tussen de twee Kapittels dan een proces tussen pastoor Verspecht als eiser (‘impetrant’) en de twee Kapittels als eerste en tweede gedaagde. Het geschil met deze twee instanties werd voor de Souverijne Raed van Brabant gebracht, en dat leidde tot een akkoord tussen het kapittel van Mechelen (Capittel Metropolitaen tot Mechelen/ Sint-Romboutskapittel) om nog in hetzelfde jaar een pastorie op te richten.
De plannen van de pastorie zijn gekend onder de vorm van modeltekeningen, die naamloos en nogal amateuristisch zijn opgesteld, en dus allicht geen bouwmeestertekeningen zijn. [5] Op die basis kon L. Van Eeckhoudt dan ook een gedetailleerde beschrijving van de oorspronkleijke pastorie maken.[6][7] Een eeuw later, in 1864, werd er een ‘spreekplaets’ bijgebouwd en enkele andere verbeteringen werden aangebracht. Een jaar later werd er een hoge muur rond de pastorie gebouwd om de koeien buiten de pastorietuin te houden. In 1902 volgden er nog verbeteringswerken, net zoals in 1908, 1918 en 1924. De laatste verbeteringswerken werden in 1980 bij de installatie van E.H. Paul Beyens uitgevoerd.[8] Die is er gebleven tot 2007, toen hij met pensioen is gegaan. De pastorie is naar overeenkomst met het gemeentebestuur Ternat eigendom van de kerkfabriek St.- Remigius. In de pastorietuin heeft de gemeente Ternat in 2015 een speeltuin ingericht.[9]
De sociale functie van de pastorie[bewerken | brontekst bewerken]
Sedert 2007 doet de pastorie geen dienst meer als woonhuis voor de dienstdoende pastoor. De kerkfabriek heeft er wel een lokaal voor haar archief, een weekkapel (die tot 2019 in gebruik is geweest) en een bezoekerslokaal ingericht. De overige lokalen worden als (vergader)lokaal gebruikt door de parochiale verenigingen (kerkfabriek, parochieploeg, parochiaal zangkoor, catechese) en door andere verenigingen. In de pastorietuin is een speeltuin ingericht. Samen met het aangrenzend ‘parochiehuis’ is zo een site gecreëerd in het centrum van Wambeek die een ontmoetingsplaats is en een gelegenheid voor allerlei feestelijkheden. De kerkfabriek Sint-Remigius onderzoekt de verdere bestemmingsmogelijkheden en de nodige restauratie van de pastorie.
De pastorie als cultureel erfgoed[bewerken | brontekst bewerken]
Met een Koninklijk Besluit van 16 oktober 1980[10] werd de pastorie van Wambeek beschermd als monument om reden van artistieke en/of historische waarde. Met datzelfde besluit werd ook de dorpskom van Wambeek (met daarin de pastorie) beschermd als dorpsgezicht.[11] De pastorie is sinds 14 september 2009 ook bouwkundig erfgoed. [12]Een beheersplan is daarvoor in opmaak.[13]
- ↑ L. VAN EECKHOUDT (1993). ‘24.De pastorij te Wambeek’, in Wambeek bijdragen tot de Geschiedenis. Davidsfonds Wambeek, p. 293.
- ↑ Deze pastoor is geboren te Opwijk op 20 juni 1717, was er onderpastoor tot 31 mei 1751 en is daarop in Wambeek benoemd (J. De Ridder, ‘Geestelijk personeel in onze gemeente’, Sint-Gertrudisblad, december 2019, p. 3 – 4).
- ↑ Th. POODT (1896). Geschiedenis van Ternat. Willems-Vandenborre, Brussel, p. 90.
- ↑ In een processtuk getiteld Contrarien inscriptis voor het Metropoliteaen Cappittel van Sinte Rombaut tot Mechelen dat zich in het Rijksarchief bevindt wordt als jaartal 1737 vermeldt als het jaar waarin het Kapittel van Nijvel die financiering zou hebben uitgevoerd (Rijksarchief Brussel, BE-Ao541_007224_DUT, nr. 3229 (1 omslag)). In datzelfde stuk wordt ook verwezen naar een vonnis van 1660 waarbij het Kapittel van Nijvel is veroordeeld tot ‘de betaelinghe van de competentie Pastoreel van Lombeke filiale van Wambeke’.
- ↑ Zij bevinden zich in het archief van de Raad van Brabant: Processen van de clerus (1749-1795), Rijksarchief Brussel, BE-AO541_007224_DUT, nr. 3229 (1 omslag).
- ↑ De plannen zijn ook afgedrukt in zijn al vermelde bijdrage in het boek Wambeek bijdragen tot de geschiedenis.
- ↑ VAN EECKHOUDT, L. (1981). Enkele gegevens over de pastorij van Wambeek. Eigen Schoon & De Brabander 64: pp. 439 - 441
- ↑ L. Van Eeckhoudt, ‘24.De pastorij te Wambeek’, in Wambeek bijdragen tot de Geschiedenis, Wambeek, Davidsfonds Wambeek, 1993, p. 295.
- ↑ KVLA / VDCL, "Nieuwe speeltuin naast pastorie", 8 mei 2015. Geraadpleegd op 10 juli 2020.
- ↑ Belgisch Staatsblad 29 oktober 1980.
- ↑ Werden met dat besluit ook nog beschermd, de kerkhofmuur van Wambeek (kerkhof rond de Sint-Remigiuskerk) en de L-vormige hoeve (beter bekend als Bellemanshoeve en thans (2020) Brasserie Leo’s & Ben’s, voorheen Brasserie De Wijze Expressie) binnen die omgeving, gelegen destijds Dorp 3, nu Pol de Montstraat 2.[1]
- ↑ Pastorie Wambeek wordt bouwkundig erfgoed.
- ↑ VAN CAUWELAERT, Guido, "Gemeente gaat beheersplan opmaken voor beschermd dorpsgezicht,", 9 september 2016. Geraadpleegd op 10 juli 2020.