Overleg:Hersenvliesontsteking/Vertaling

Er zijn ook niet-infectieuze oorzaken van meningitis, en de virale meningitis verloopt over het algemeen veel goedaardiger (en kan overigens behoudens enkele uitzonderingen (bijvoorbeeld herpesvirus) niet worden behandeld). Het onderscheid kan alleen door laboratoriumonderzoek worden gemaakt, dus bij verdenking moet de patiënt altijd worden opgenomen.

Enkele vormen van bacteriële meningitis

• Haemophilus influenzae type B (Hib) (gramnegatieve staaf)

  Deze bacterie koloniseert het epitheel van de oro- en nasofarynx (neus- en mondholte) door adhesie aan de epitheelcellen, dit leidt tot schade aan het epitheel en de bacteriën kunnen zich naar de bloedstroom verplaatsen. Indien er in het bloed geen antilichamen aanwezig zijn tegen het polysacharidekapsel van de bacterie zullen de bacteriën zich kunnen verspreiden naar de hersenvliezen. Er bestaat een vaccin tegen Hib, het is een geconjugeerd vaccin, dit wil zeggen dat het bacterieel polysacharide gekoppeld wordt aan een proteïne.

• Neisseria meningitidis (meningokokken) (gramnegatieve (diplo)kok)

  Deze bacterie heeft 13 serogroepen, waarvan A, B, C, X, Y en W135 de meest voorkomende zijn. De meningokokken hechten vast aan de cellen van de nasofarynx; indien er geen specifieke antilichamen zijn tegen het polysacharidekapsel zal er ziekte optreden. Voor deze vorm van meningitis is er ook een vaccin beschikbaar: het gaat om een polyvalent vaccin tegen de serogroepen A, C, Y en W135. Dit vaccin is bruikbaar vanaf de leeftijd van twee jaar, omdat kinderen onder de twee jaar nog geen respons tegen polysacharide-antigenen hebben.

• Streptococcus pneumoniae (pneumokokken) (grampositieve (diplo)kok)

  Deze bacterie koloniseert de neus- en keelholte. Ziekte ontwikkelt zich wanneer de organismen zich via de bloed-hersenbarrière gaan verspreiden naar de hersenvliezen na infecties van de oor of de sinussen, of na een hoofdtrauma waarbij een verbinding tussen de neusholte en de hersenen gevormd werd. Deze vorm van bacteriële meningitis kan behandeld worden met penicilline. Er zijn pneumokokkenvaccins ontwikkeld gericht tegen de bacteriële kapseleiwitten. De effectiviteit van dit vaccin wordt echter in twijfel getrokken. Bij patiënten met een toestand na niertransplantatie, asplenie bij sikkelcelziekte en sommige andere aandoeningen zou het niet werkzaam zijn, idem bij ouderen en jonge kinderen. Kinderen jonger dan 2 jaar hebben nog geen volledige afweer tegen pneumokokken.

Meningisme

Meningisme, meningeale prikkeling of nekstijfheid is een prikkelingstoestand van de meningen waardoor deze pijnlijk zijn bij rekking en ook aanleiding geven tot spontane pijn, vooral in het hoofd en de nek, maar ook in de rug en de ledematen. Men kan meningisme vaststellen door een aantal handgrepen waarbij de meningen worden gerekt. Men kan het hoofd van de patiënt niet voorover buigen wegens spierverzet van de nekspieren. Doet men dit schoksgewijs toch, dan worden de benen reflectoir opgetrokken (teken van Brudzinski I). De benen kunnen niet tot 90° opgetrokken worden en de patiënt kan niet rechtop zitten met gestrekte knieën (teken van Kernig). Wanneer het ene been gestrekt geheven wordt, wordt het andere reflectoir gebogen (teken van Brudzinski II).

Diagnose

• Door lumbale punctie verkregen hersenvocht vertoont een verhoogd aantal witte bloedcellen, licht verhoogd eiwit en een normale glucose.
• De bacteriële kweek laat geen bacteriële groei zien, de viruskweek kan groei vertonen.

Het syndroom van Waterhouse-Friedrichsen

Neisseria meningitidis is een commensaal op de slijmvliezen in de nasofarynx. De mens is het enige reservoir van deze bacterie. Bij epidemische uitbreiding is tot 25% van de populatie drager van deze commensaal. De overdracht gebeurt via druppeltjesinfectie. Bij uitputting of bijzondere voorbeschiktheid (bepaalde typen complementdeficiëntie) kan de bacterie het epitheel van de nasofarynx invaderen, waarna doorbreking van de bloed-hersenbarrière. Ook kan meningokokkemie optreden: N. meningitidis in de bloedbaan waarna verspreiding naar andere locaties. De piekmomenten voor besmetting zijn voor 5 jaar en in de adolescentenleeftijd (15-25 jaar). Huisvesting van veel mensen in besloten ruimten resulteert in een hoog risico: slaapzalen van rekruten, scholen, studenten.

Klinisch: septische meningokokkemie en / of meningitis:

• Griepaal beeld evoluerend naar FULMINANTE (snel evoluerend) sepsis binnen enkele uren: indikken van het bloed + extravasatie.
• Al dan niet meningitis met symptomen
• Petechiën en purpura onderhuidse bloedingen, bij voorkeur op plaatsen waar de kledij afklemt.
• Hypotensie
• DIC: gedissemineerde intravasculaire coagulatie leidend tot trombopenie.
• Nierinsufficiëntie
• Coma
• Dood
• (endocarditis, myocarditis, pericarditis, artritis)

Diagnose:

• Klinisch beeld
• Bloedkweek
• Lumbale punctie en kweek

• Prognostisch gunstig: meningitis (betere herkenning), huidlesies (petechiën en purpura) na 24 uur (minder fulminant verloop)
• Prognostisch ongunstig: purpura binnen 12 uur, geen meningitis (moeilijke diagnose), hypotensie (als uiting van septische shock), trombopenie (bloedplaatjes verbruikt door intravasale stolling ten gevolge van septische shock), coma.

Ernst:

• Acute meningokokkemie met septische shock: 20-50% overlijden, ook tal van complicaties zoals doofheid, halfzijdige aangezichtsverlamming (facialisparese), hydrocefalie, leer- en concentratiemoeilijkheden, strabismus (wegdraaien van oog, scheelkijken), epilepsie en amputaties t.g.v. de septicemie.
• Geïsoleerde meningokokkenmeningitis: <3% overlijden.