Overleg:Taptemelk

de naam

de engelse wikktionary https://en.wiktionary.org/wiki/taptemelk spreekt over GE-tapte melk als mogelijke oorsprong. Wat is tappen. Hoe WORDT deze taptemelk gemaakt? als ik mijn gedachte volg zeg ik dat a) room drijft en b) je een tap-kraantje onder in een vat hebt. als je de melk aftapt, dan blijft de room boven op. dan stop je vlak voor de room bereikt is en vult het vat weer aan met melk. daarna kan je weer melk tappen en heb je meer room die over blijft in het zelfde vat. komt de naam van een tap-kraantje? 85.149.83.125 10 jun 2020 20:00 (CEST)

Ik denk het niet. Van Dale^{(14, 2005)} geeft meerdere betekenissen van het werkwoord tappen, waaronder behalve de voor de hand liggende:

¹tappen [...] 5 (mbt. versch. vochten) door enigerlei ingreep of bewerking doen uitvloeien: palmwijn uit palmbomen tappen, honing tappen

Ik denk dat dit de oorsprong is. Zie ook het WNT hier. Maar wellicht weet User:Matroos Vos meer. Wutsje 10 jun 2020 20:16 (CEST)

Dat tapkraantje klinkt zo gek nog niet, en wiktionary lijkt juist. Volgens http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/taptemelk:

• "Taptemelk werd verkregen door het aftappen van de melk waarboven door het stilstaan een laag room was ontstaan. Tegenwoordig wordt deze melk verkregen door centrifugeren en gewoonlijk halfvolle melk genoemd."
• "Taptemelk is ontroomde melk. Voor men het proces van centrifugeren kende kon dat ontromen op twee manieren geschieden: als de melk door stilstaan ‘opgeroomd’ was, schepte men de room eraf óf men tapte de zich onder de roomlaag bevinden melk af zodat de room overbleef. Wat men aftapte was getapte melk. Men spreekt echter nooit van getapte melk, maar altijd van taptemelk. Dit komt omdat men vormen als deze niet op één lijn stelde met echte deelwoorden, die, zoals bekend is, meestal met het voorvoegsel ge- beginnen. Zo kent men vormen als oudbakken (niet: oud gebakken) rechtschapen (niet: recht geschapen) en zelfs dronken (en niet: gedronken hebbend)."

Eerlijkheid gebiedt me te melden dat ik nog niet eerder van 'taptemelk' of 'ondermelk' had gehoord. Die laatste zal ook wel met dezelfde methode van scheiding door stilstaan te maken hebben (en 'bovenmelk' is dan de room, of volle melk?). Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 10 jun 2020 21:52 (CEST)

Ha, Mar(c) is me net voor. De etymologen zijn het overigens niet helemaal eens, zo lijkt het. Waar P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997) de naam taptemelk verklaren vanuit "het aftappen van de boven drijvende room", spreekt P.H. Schröder (1980) nu juist van het afscheppen van diezelfde room, en verklaart hij de naam van deze melk vanuit het aftappen van "de zich onder de roomlaag bevinden[de] melk". Roomse groet, Matroos Vos (overleg) 10 jun 2020 22:53 (CEST)

Dank, weer wat geleerd (en alleen al dat maakt deze dag weer geslaagd). Als kind heb ik enkel de afschepmethode gezien, mogelijk heeft dat mijn beeld beïnvloed. Wutsje 11 jun 2020 00:23 (CEST)