Portaal:Filosofie/Uitgelicht 36
Oorzakelijkheid of causaliteit verwijst naar de veronderstelling of theorie dat gebeurtenissen plaatsvinden als gevolg van bepaalde andere gebeurtenissen die daaraan vooraf gegaan zijn. Een oorzaak gaat vooraf aan een gevolg, men spreekt in dergelijke gevallen van een causaal verband tussen twee gebeurtenissen. Een voorbeeld is dat het mengen van zuurstof en brandbaar gas in combinatie met het doen ontstaan van een vonk de oorzaak zijn van het ontstaan van een vlam.
Over de aard van causaal verband zijn de meningen verdeeld. Sommige filosofen menen dat het slechts een product was van ons verstand of zelfs onze verbeeldingskracht, anderen menen dat causale verbanden wel degelijk realiteiten zijn. Rationalistische filosofen zoals Descartes zagen causaliteit in de logische relatie tussen premisses en conclusies. Tegenwoordig heeft dit rationalistisch standpunt vooral plaats in natuurwetenschappelijke kringen met de veronderstelling dat de oorzaak van een verschijnsel de natuurwet is volgens welke het plaatsvindt.
Oorzakelijkheid neemt een belangrijke plaats in in het boeddhisme; oorzakelijkheid werd door Boeddha gebruikt om tot een juist begrip van de werkelijkheid te komen. Hij ging hierbij niet uit van een schepper god, maar van de oorzakelijkheid van hetgeen zich in het hier en nu manifesteert.