Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland

De Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland vormt het traditionele gezag van de Ndyuka marrons uit Suriname in Nederland. Het is de hoogste (en enige) vertegenwoordiger in Nederland van het traditionele gezag van de Ndyuka of Okanisi Marrongemeenschap in Suriname.

De Raad is ingesteld op 12 augustus 2000 door de hoogste gezagdrager van de Ndyuka Marrons, gaanman Gazon Matodja. Op 19 augustus 2000, installeerde de gaanman (granman), tijdens een speciaal gehouden Busikondee-Neti in Utrecht, de eerste kabiten (kapitein) en een aantal mannelijke en vrouwelijke basiya (basja's) in Nederland.

Doel

Het doel van de Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland is het voornamelijk volgens de traditie van de Ndyuka of Okanisi behandelen van zaken, die de Marronorganisaties in Nederland gestructureerd volgens westers model, niet adequaat kunnen oplossen. De nadruk ligt hierbij op het oplossen van problemen volgens de Ndyuka traditie én het ondersteunen volgens deze traditie van individuen en/of groepen (Ndyuka) Marrons bij de uitvoering van diverse zaken die belangrijk zijn bij het verkrijgen en versterken van de Marron culturele identiteit. Eenieder die daaraan behoefte heeft kan een beroep doen op de Raad. De Raad heeft ook als doel, om op te komen voor het belang van de (Okanisi) Marrongemeenschap in Nederland (en in Suriname).

De vorm van de Raad van kabiten en basiya

De Raad, bestaande uit één kabiten en een aantal mannelijke en vrouwelijke basiya, heeft een landelijke functie. De Kabiten en de Basiya zijn allen, op voordracht, benoemd door gaanman Gazon Matodja. De benoeming is anders dan gebruikelijk tot stand gekomen. De functies zijn namelijk niet gebonden aan een bepaalde Lo en zijn dus niet volgens matrilineair erfrecht bepaald. De Kabiten en Basiya in Nederland vertegenwoordigen daarom niet een Lo, maar de Gaan-lo, de Ndyuka. Ook hebben de Kabiten en de Basiya of wel de Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland, met Gaanman Gazon Matodja afgesproken dat Kabiten en Basiya in Nederland niet voor het leven worden benoemd, omdat dit, naar de mening van de Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland, niet meer past in deze tijd. Een Kabiten of een Basiya moet uit zijn functie kunnen worden gezet als hij niet goed functioneert of als hij gedrag vertoont dat schade berokkent aan het gezag. De persoon moet ook zijn functie als Kabiten of Basiya kunnen neerleggen als hij daar behoefte aan heeft.

Via de kabiten staat de Raad rechtstreeks in verbinding met de gaanman van de Okanisi in het binnenland van Suriname.

De Kabiten en de Basiya in de Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland krijgen geen financiële vergoeding voor hun werk voor de Ndyuka gemeenschap in Nederland. Zij werken op vrijwillige basis voor de gemeenschap.

Kabiten en Basiya van de Okanisi Marrons in Nederland

De kabiten en basiya van de Okanisi in Nederland zijn:

• André R.M. Pakosie, kabiten (van augustus 2000 - december 2012)
• Drs. Juan Jonas, basiya
• André Mosis, basiya
• Laetitia van Assen, basiya,
• Patricia Pryor, basiya
• Marius Nengdisi, basiya
• Hellen Ajentoena, basiya
• Jacintha Apai, basiya
• Maya Aboloi, basiya

Werkzaamheden van de Raad

Sinds de instelling in 2000, heeft kabiten André Pakosie, ter verbetering van hun maatschappelijke situatie, voor de Nederlandse Okanisi Marrongemeenschap, namens de Raad een aantal zaken op het culturele vlak versoepeld. Zo is de potibaáka (het officieel in de rouw bevestigen van een weduwe/weduwnaar volgens de Ndyuka Marrontraditie) en de puubaáka (het beëindigen van de officiële rouwperiode door middel van ceremoniën en rituelen volgens de Ndyuka Marrontraditie) in Nederland mogelijk gemaakt en de ceremoniën en rituelen aangepast. Voorheen moesten mensen naar Suriname om deze te doen plaatsvinden. Nu kunnen families desgewenst de Raad inschakelen om een potibaáka en/of een puubaáka in Nederland uit te voeren.

Binnen de structuur van de Raad kan een basiya, na overleg, namens de kabiten c.q. de Raad handelingen uitvoeren bij gelegenheden die de (Ndyuka) Marrontraditie aangaan. Deze gevolgde werkwijze heeft vanaf de instelling van de Raad haar vruchten afgeworpen. De Raad treedt onder andere op bij geschillen, overlijdensgevallen, geboorterituelen, rituelen bij volwassenwording en bij huwelijksvoltrekking volgens de Ndyuka-Marron traditie.

Woonplaats

De kabiten en de basiya wonen verspreid over een aantal grote steden. De kabiten wonen in Utrecht, de basiya in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Tilburg. Dit betekent dat in de andere steden met concentraties Ndyuka, zoals Almere, geen functionaris woont, terwijl gebleken is dat hieraan wel behoefte is. Het betekent bovendien voor de huidige functionarissen (kabiten en basiya) een grotere werkdruk. Men moet reizen om in het hele land te kunnen opereren en daardoor verliest men kostbare tijd. De kabiten bekijkt wie, in geval van een bepaalde situatie in een andere stad, de Raad kan vertegenwoordigen. De Raad is gemachtigd om in steden waar dat nodig is, functionarissen aan te stellen.

Externe link

• Website van het Marron-instituut stichting Sabanapeti (Een instituut van en door Marrons, gevestigd in Utrecht, Nederland)

Bronnen

• Pakosie, André R.M.; Gazon Matodja, Surinaams stamhoofd aan het einde van een tijdperk, 1999
• Pakosie, André R.M.; De Marrons van Suriname. In: Siboga, Jaargang 15, nr. 1, 2005.
• Pakosie, André R.M.; Een analyse van het conflict om het gaanmanschap bij de Saamaka. In: Siboga, Jaargang 15, nr. 1, 2005.
• Pakosie, André R.M.; Van trekarbeider in Suriname tot emigrant in de diaspora. Het migratieproces van Marrons vanaf de 18e eeuw. In: Siboga, Jaargang 19, nr. 1, 2009.
• Pakosie, André R.M.; Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland. Een functioneringsrapportage van de Raad. Utrecht, augustus 2007.
• Pakosie, André R.M.; Ontstaan en werkzaamheden in chronologische volgorde van de Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland van augustus 2000 t/m oktober 2007
• Pakosie, André R.M.; Raad van Kabiten en Basiya van de Okanisi in Nederland voorziet in behoefte. In: Siboga, Jaargang 19, nr. 2, 2009.