Wikipedia:De kroeg/Archief 20081122

Wanneer is een afbeelding een parodie of pastiche?

Mijn plaatje van 14 oktober is vandaag op Commons weggehaald, in de geschiedenis is het nu ook niet meer terug te vinden, maar het ging om een animatie die ik gemaakt had van een schilderij van Edvard Munch, en in de Kroeg geplaatst had bij een aankondiging van de Schrijfwedstrijd. De motivatie was dat de originele afbeelding pas vervalt per 2015.

Nou was ik daar toch al benieuwd naar, want volgens mij is een parodie of pastiche geen "derivative" van het originele werk en valt daarom gewoon onder vrije bewerkbaarheid. Een Mona Lisa die plotseling knipoogt of glimlacht is zo'n parodie. Mijn animatie deed precies hetzelfde. Op de voorgrond van "Dance of Life" (het schilderij van Edvard Munch) bevindt zich een danspaar; rechts daarvan staat een vrouw te kijken; op de achtergrond meer dansende paren en een zicht op de zee. Het paar op de voorgrond heb ik zodanig geanimeerd, dat de man voortdurend probeert het achterwerk van de vrouw te betasten en de vrouw hem daarop een klap in het gezicht geeft. Daarmee verandert het perspectief op het hele schilderij: de vrouw rechts ziet scheel van jaloezie en de paren op de achtergrond ondergaan spoedig hetzelfde lot, namelijk eeuwige ruzie.

Ik ben ervan overtuigd dat Munch dezelfde menselijke visie beoogde, maar mijn animatie voegt wel degelijk een origineel element toe, dat onder de categorie "humor" geschaard kan worden.

Wie heeft er nu gelijk: de moderator op Commons, of ik? (Uiteraard heb ik op Commons al een verweer geschreven). - Art Unbound 15 nov 2008 23:43 (CET)

Kijk dan eens op en: bij Munch, dan word je helemaal jaloers. Onbegrijpelijk dat wij dat niet mogen. Peter b 15 nov 2008 23:51 (CET)

Image in the public domain in the United States. Mooi bedacht voor een Noors schilderij. - Art Unbound 16 nov 2008 01:08 (CET)

Wat ik mee heb gekregen van de speech van de gespecialiseerde jurist op de Wikimedia conferentie is het persifleren (oftewel een afbeelding zo aanpassen dat het ter spot/humor gebruikt wordt) gewoon legaal in Nederland. België heeft hij het vrij weinig over gehad helaas :S. Thoth 16 nov 2008 03:25 (CET)

Frequin p. 101-102:
Een karikatuur, parodie of pastiche is geen is geen inbreuk op het oorspronkelijke auteursrechtelijk beschermde werk, mits het gebruik in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs is geoorloofd.
Met de laatstgenoemde open norm heeft de wetgever de rechter een toetsingsgrond geboden, waardoor er in de praktijk niet veel verschil is met de situatie van voor de wetswijziging [van 1 september 2004, BD]. Zo zal een beroep op het nieuwe artikel 18b van de Auteurswet niet afdoen aan de regel dat men anderen niet mag beledigen. De rechter zal zich volgens de Minister van Justitie bij zijn toetsing moeten laten leiden door de humoristische bedoeling, het ontbreken van concurrentiemotieven en het ontbreken van verwarringsgevaar. (...)
Dat gaat over Nederlands recht (dat zich sinds september 2004 aan de Europese richtlijn conformeert), en of Commons zich daarom hoeft te bekommeren, is een open vraag. Voor de Nederlandse situatie lijken mij de bezwaren niet zo groot. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 16 nov 2008 03:59 (CET)

Kennen ze die regel ook in de VS (om precies te zijn, Florida)? Multichill 16 nov 2008 12:10 (CET)

Er is denk ik een verschil tussen de vraag of het publiceren van een (afgeleid) werk toegestaan is enerzijds en de vraag of een werk vrij is als in een vrije licentie anderzijds. Je zou namelijk uit de parodie weer het originele werk kunnen destilleren in bepaalde gevallen (heb het werk hier neit gezien, dus kan dat niet beoordelen), en dan zou dat afgeleide werk niet vrij zijn, wat het weer niet onder de definitie van een vrij werk zou doen vallen. Ook kunnen er problemen optreden met context en commercialisatie. Vooral die context kan belangrijk zijn in de bepaling of iets vrij is. Dus ik denk dat de zaken iets gecompliceerder liggen dan alleen kijken of het toegestaan zou zijn om het afgeleide werk als individu te publiceren. Dat is namelijk weliswaar restrictief (als je het niet mag publiceren, mag je het ook niet in Wikipedia/Commons zetten), maar het werkt niet andersom (als je iets mag publiceren, betekent dat nog niet dat het een vrij werk is en in Wikipedia mag staan). Effeietsanders 16 nov 2008 14:42 (CET)

Op Commons is het sinds mijn verweer opvallend stil. - Art Unbound 16 nov 2008 22:21 (CET)

Of de VS "die regel" (welke precies?) ook "kent", is niet de vraag: het gaat hier duidelijk om de Europese richtlijn, waarvan ik zou denken dat hij per definitie niet voor de VS geldt. Dat gaf ik hierboven dan ook aan. EIA's opmerkingen geven wel te denken; vooral de laatste. Ik meen overigens (strikt persoonlijk) dat een parodie iets anders is dan een (reconstrueerbare) bewerking. Althans in de literatuur is dat zo; in de beeldende kunst lijkt het me niet anders. Vriendelijke groet, Bessel Dekker 17 nov 2008 02:18 (CET)