One Flew Over the Cuckoo's Nest

One Flew Over the Cuckoo's Nest is een boek van Ken Kesey (1962) en een film geregisseerd door Milos Forman in 1975. Het vertelt het verhaal van de criminele herrieschopper Randle P. McMurphy (in de film gespeeld door Jack Nicholson), die in een psychiatrische inrichting terechtkomt en daar het autoritaire bewind van zuster Ratched (Louise Fletcher) aanvecht. Met zijn charisma en overtuiging weet hij zijn zaalgenoten uit hun lethargie te halen. De climax is een zelfstandig uitje van de patiënten en een orgie op de afdeling, beiden voorbereid en georganiseerd door McMurphy, en veroorzaakt een psychologische doorbraak bij allen. De gevolgen van deze actie zijn echter dramatisch.

Geconfronteerd met de chaos verordent zuster Ratched het tellen van de patiënten. Hierdoor wordt duidelijk dat een patiënt afwezig is, waarna zuster Ratched Billy uitzondert en hem dreigt zijn moeder te verwittigen. Billy smeekt haar dit niet te doen, maar zuster Ratched is onverbiddelijk en stelt dat hij dan maar eerder aan de gevolgen had moeten denken. Niet in staat met dit alles om te gaan pleegt Billy in een onbewaakt moment zelfmoord. Nadat McMurphy ziet wat zuster Ratched met zijn vriend gedaan heeft ontploft hij in een geweldadige uitbarsting en wurgt zuster Ratched. Ze overleeft deze aanval ternauwernood, maar McMurphy wordt opnieuw voor straf weggehaald, dit maal om een lobotomie te ondergaan.

Het boek eindigt met de uitbraak van de Chief. Deze wil McMurphy niet achterlaten en besluit zijn tot kasplant verworden vriend met een kussen uit zijn lijden te verlossen. Met een enorme krachtsinspanning tilt hij vervolgens een aanrechtblok uit de grond en gooit dit door een gepantserd raam, op weg naar de vrijheid in Canada.

Naast een kritiek op de methoden in de psychiatrie in de jaren 1950, zoals elektroconvulsietherapie en lobotomie, zit er met name in het boek nog een extra maatschappijkritische laag over de behandeling van indianen in Amerika. Het indiaanse personage Chief Bromden speelt in het boek een belangrijker rol dan in de verfilming. In het gelijknamige Nederlandse stuk heeft Chief Bromden een verteller-achtige rol.

De film won vijf Oscars.

Het Nederlandse toneelstuk over dit verhaal, onder regie van Hans Croiset en met o.a. acteurs Victor Löw (McMurphy) en Simone Kleinsma (Ratched), heeft de nominatie van de Toneel Publieksprijs.

Externe links

• One Flew Over the Cuckoo's Nest (IMDB)
• Foto's uit One Flew Over the Cuckoo's Nest