Bartholomeus van Maastricht

Bartholomeus van Maastricht
Religie	Rooms-Katholicisme
Stroming	conciliarisme
Orde	Orde der Kartuizers
Echte naam	Bartholomeus Snavel
Geboortedatum	1380/1385
Geboorteplaats	Ulestraten
Sterfdatum	16 juni 1446 (Juliaans)
Sterfplaats	Keulen
Portaal	Religie

Bartholomeus van Maastricht (Ulestraten, 1380/'85 – Keulen, 16 juni 1446), geboren als Bartholomeus Snavel,^[1] was een monnik, schrijver en universitair docent. Hij was conciliarist en zich keerde tegen de aanspraken van de paus op suprematie. Dit komt met name tot uiting in zijn werk Victus modestia. Hij schreef ten minste 39 verhandelingen; zijn werken werden veel gelezen en waren ook van belang voor de latere katholieke reformatie met voormannen als Petrus Canisius.

Levensloop

Bartholomeus studeerde aan de universiteit van Heidelberg. Hij werd hier in 1408 decaan van de theologische faculteit, om van 1412 tot 1413 als rector te dienen en van 1419 tot 1420 als vice-rector. Barthomoleus promoveerde in 1432 in de theologie. Tot 1436 bleef hij aan de universiteit verbonden.

Bartholomeus was aanhanger van het conciliarisme. Hij streefde naar een hervorming van de Katholieke Kerk, waarbij de paus ondergeschikt diende te zijn aan algemene kerkvergaderingen (oftewel concilies).^[1] Hij bezocht het Concilie van Bazel en ontwikkelde waarschijnlijk al tijdens in de jaren 30 zijn voorkeur voor het conciliaristisch gedachtegoed. Later stelde hij geschriften op waarin hij de aanspraken van het Concilie van Bazel verdedigde.^[2]

Nog vóór 1427 trad hij toe tot de cisterciënzers van Maulbronn. Hij was een voorstander van strenge observantie en keerde zich tegen de Moderne Devotie. Omdat de cisterciënzers hem niet de gewenste strengheid konden bieden, stapte hij voor korte tijd over naar de benedictijnen van Luik, om in 1438 terecht te komen in het kartuizerklooster Bethlehem in Roermond.^[1]^[2] In 1442 werd hij hier tot prior benoemd. Ook werd hij visitator en bezocht hiervoor de kloosters van de kartuizerorde in het Rijnland. Hij gaf verder ook nog les aan de universiteit van Keulen. Als prior raakte hij in conflict met Dionysius de Kartuizer die in hetzelfde klooster verbleef.

Bartholomeus overleed in 1446 in Keulen in het kartuizerklooster aldaar.^[3] Hij werd daar tevens begraven. In Keulen zijn zijn geschriften bewaard gebleven.

Geschriften

De volgende geschriften zijn zeker aan hem toe te schrijven:

De passionibis animae
De virtutibus
De septem peccatis capitalibus – over de zeven hoofdzonden
De oratione
Oratio longa et devota
Tractatus excitans ad devote celebrandum
De excellentiis Divae Virginis - Over de uitmuntendheden van de Goddelijke Maagd
De humilitate
De omnibus Sanctis – Over alle heiligen
De fraterna correctione – Over de broederlijke vermaning (binnen de orde der kartuizers)
Instructio quo pacto reliogiosus in publicis se habere tractatibus debeat
Liber collectaneorum ex diversis Sanctorum dictis
De auctoritate concilii supra Papam: naar aanleiding van het Concilie van Bazel
Sermones septem de obedientia, dilectione, humilitate, paenitentia, oratione
De laudibus religiosorum, observationeque silentii - Over de lofzangen van geestelijken en het bewaren van de stilte
De non esu carnium apud Cistercienses – Over het niet nuttigen van vleeswaren bij de cisterciënzers

Bronnen, noten en/of referenties

P.C. Molhuysen, P..J. Blok, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek Deel 7 pp.820-822 (1910-1937).
(de) Bartholomäus von Maastricht, Deutsche Biographie
A.P.J. Meijknecht, Bartholomeus van Maastricht (+1446). Monnik en conciliarist (proefschrift Leiden; Assen: Van Gorcum 1982)
Jean-Jacques Thonissen; Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts, Nouvelle Biographie Nationale de Belgique - Tome premier pp.736-737 (1866).

↑ ^a ^b ^c Ubachs, P. J. H. (2000). Handboek voor de geschiedenis van Limburg. Uitgeverij Verloren, p. 166. ISBN 978-90-6550-097-7.
↑ ^a ^b Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden - Deel 100. Nederlands Historisch Genootschap pp.100-101. DBNL (1985).
↑ van Mierlo, Jozef, De woordkunst van Dietschers in het Latijn en het Fransch, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden. Deel 2. Geraadpleegd op 21 januari 2024. “Een der vroegste ascetische schrijvers is Bartholomeus van Maastricht, een tijd professor en rector te Heidelberg, prior van Roermond, waar hij met Dionysius den Karthuizer samenleefde; hij overleed in 1446 te Keulen.”

[:1-1] Ubachs, P. J. H. (2000). Handboek voor de geschiedenis van Limburg. Uitgeverij Verloren, p. 166. ISBN 978-90-6550-097-7.

[:0-2] Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden - Deel 100. Nederlands Historisch Genootschap pp.100-101. DBNL (1985).

[3] van Mierlo, Jozef, De woordkunst van Dietschers in het Latijn en het Fransch, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden. Deel 2. Geraadpleegd op 21 januari 2024. “Een der vroegste ascetische schrijvers is Bartholomeus van Maastricht, een tijd professor en rector te Heidelberg, prior van Roermond, waar hij met Dionysius den Karthuizer samenleefde; hij overleed in 1446 te Keulen.”

[1]

[2]

[3]