Renaissance
Periode in de geschiedenis die begint na de Gotiek van de Middeleeuwen en eindigt in de barok (zie kunstgeschiedenis) en omspant ruwweg de 14e, 15e en 16e eeuw
De letterlijke betekenis is "wedergeboorte", waarmee bedoeld werd dat de kunst van de klassieke oudheid werd wedergeboren.
Ontstaan van de Renaissance in Italië
In Italië hadden zich belangrijke steden ontwikkeld. Onder politieke vernederingen richtten zij zich op een geïdealiseerd verleden, waarin het klassieke Rome de wereld beheerste, in een tijd dat adel en geestelijkheid nog niet bestonden. Op die manier kwam het tot een herontdekken van de klassieke beschaving: recht, dichtkunst en architectuur. De keizer had al niet veel macht meer en de paus vertrok naar Avignon. De steden beschouwden zich als zelfstandig. Economishe bloei gaf de bovenlaag van de bevolking de mogelijkheid om van het leven te genieten. De steden steunden kunst en wetenschap. De buitenkerkelijke beoefening van de wetenshap leidde tot bevrijdende ontdekkingen:de 'Schenking van Constantijn' werd in 1440 door Lorenzo Valla ontmaskerd als vervalsing. Renaissance was dus een stadsbeweging, mogelijk gemaakt door welstand. Men geloofde in die tijd dat er werkelijk een andere tijd was aangebroken.
Verspreiding van de Renaissance
De Renaissance begon in Italië waarna het zich langzamerhand over West-Europa verspreidde. Van 1300 tot 1450 bleef de Renaissance vooral in Italië, daarna tot 1600 beïnvloedde de Renaissance heel West- en Midden-Europa. Kunst onderging grote veranderingen: realisme werd als zeer belangrijk gezien.
Renaissance in de wiskunde, natuurwetenschap, architectuur, schilderkunst
- Renaissance in de schilderkunst
Door economische vooruitgang was het ook mogelijk realistische schilderijen te laten maken. Deze schilderijen waren zeer kostbaar omdat er zeer veel tijd kostte om ze te maken. Aanvankelijk waren het vooral religieuze en klassieke verhalen die werden afgebeeld. In de Lage Landen, vooral in Brussel, veranderden de onderwerpen naar alledag. Bekende schilders/kunstenaars uit de renaissance waren: Leonardo da Vinci, Charles van Eyck en Michelangelo.
- Renaissance in de wetenschap
Op het gebied van wetenschap en kennisvergaring veranderde er eveneens veel. Hoewel men niet minder godsdienstig werd, wilde men zonder te letten op de bijbel bepaalde verschijnselen gaan verklaren.
- Renaissance in de architectuur
De gebouwen van de voorbij eeuwen mmoesten verdwijnen: Constantijns hoofdkerk boven Petrus graf moest plaatsmaken voor een nieuwe kerk.
Renaissance en boeteprediking
De stadsrenaissane en de boeteprediking van de bedelorden botste tegen elkaar. De prior van een dominicanenklooster, Girolamo Savonarola (1452-1498)had met zijn prediking zo een invloed op de bevolking dat ze alle tekenen van wereldlijk leven vernietigde: de heersersfamilie van de Medii moest de stad uit.
Renaissance en humanisme
De Renaisance in Italië had een nieuwe kijk op de mens doen ontstaan: de nadruk kwam ter liggen op de menselijkheid, de 'humanitas', naar het model van de klassiek-romeinse cultuur. Het werk van de letterkundigen en taalkundigen kreeg later de naam 'humanisme'.
Renaissance en reformatie
Tussen Renaissance en reformatie was er een verband: dezelfde kritische houding tegenover de bedenkelijke toestanden in de kerk, en dezelfde aandacht voor de bronnen van de Bijbel.