Gabriël Metsu
Gabriël Metsu (Leiden, januari 1629 - begraven Amsterdam, 24 oktober 1667) was een Nederlandse kunstschilder uit de Gouden Eeuw. Hij schilderde veel genrestukken, waarvan sommige ook als portretten kunnen worden gezien. Metsu staat bekend om zijn zilveren coloriet, de beheersing van de lichtinval en de verborgen erotiek. In de afgelopen jaren heeft Metsu echter nogal in de schaduw gestaan van de Delftse kunstenaar Johannes Vermeer. Daardoor heeft zijn werk niet de erkenning en waardering gekregen die het verdient.[1]
Biografie
Gabriël Metsu werd geboren als zoon van de Vlaamse schilder Jacques Metsu. Zijn moeder Jacomijntje Garniers, een vroedvrouw, had al drie kinderen uit een eerder huwelijk. Waarschijnlijk stierf de vader nog voor de geboorte van zijn kind. De familie woonde destijds op de Lange Mare en in de Bakkersteeg te Leiden.
Volgens Arnold Houbraken ging de jonge Gabriël in de leer bij Gerard Dou, de belangrijkste Leidse genreschilder. Nauwelijks twintig werd Metsu in 1648 lid van het pas opgerichte Leidse schildersgilde, met Jan Steen, Joris van Schooten, David Bailly en Pieter de Ring.
Metsu nam een paar maanden les bij Nicolaus Knüpfer[2] en Jan Baptist Weenix in Utrecht, maar ten tijde van de Eerste Engelse Oorlog, toen het met de economie overal slecht ging, verhuisde Metsu naar Amsterdam. Daar onderging hij de invloed van Gerard ter Borch en mogelijk Pieter Codde.
Amsterdam
Aanvankelijk woonde Metsu in een steeg op de Prinsengracht, ter hoogte van de Lauriergracht. In de 17de eeuw werd op dat deel van de gracht de groente- en wortelmarkt gehouden, toen een belangrijke inspiratiebron voor Metsu. Metsu hield kippen en heeft die ook nagetekend. Nadat Metsu ruzie had gekregen met een buurvrouw over zijn pluimvee, betrok hij een huis op de gracht.[3] In 1658 trouwde Gabriël Metsu met Isabella de Wolff uit Enkhuizen. Haar vader was pottenbakker en haar moeder schilderde. De Haarlemse schilder Pieter de Grebber was een oom van zijn vrouw.
Metsu werd een gevierd society-schilder en verhuisde naar de Leidsestraat, niet ver van zijn opdrachtgevers en afnemers. De Amsterdamse lakenkoper Jan J. Hinlopen was een van zijn belangrijkste opdrachtgevers. Bovendien schilderde Metsu de weduwe, Lucia Wijbrants. Op 24 oktober 1667 - op 38-jarige leeftijd - werd Metsu begraven in de Nieuwe Kerk, vermoedelijk na een mislukte blaasoperatie. De weduwe trok in bij haar moeder in Enkhuizen.
Werk
Aanvankelijk richtte Metsu zijn aandacht op historische en religieuze voorstellingen, maar hij is bekend vanwege zijn genrestukken, interieurs met gezelschappen en jonge dames. Bovendien schilderde hij herberg- en straattaferelen, een aantal portretten en een enkel stilleven. Er zijn ongeveer 150 schilderijen bewaard gebleven en de meeste zijn ongedateerd.
Bij Metsu moet elk werk afzonderlijk beoordeeld worden; zijn stijl verandert vaak en de invloed van andere schilders, zoals Pieter de Hoogh of Frans van Mieris de Oudere is er telkens in op te merken. In "Het zieke kind" benadert hij Johannes Vermeer met helder licht, zwakke schaduwen en frisse, egale kleurpartijen.[4]
Twee schilderijen door Metsu
Het is onduidelijk hoeveel schilderijen van Gabriël Metsu Jan J. Hinlopen in zijn bezit had of hoe vaak hij opdrachten gaf om zichzelf en/of zijn vrouw te portretteren. Mogelijk schilderde Metsu Jan en zijn vrouw en haar zuster bij Het Kraambezoek (1661). Dat schilderij bevindt zich in het Metropolitan Museum of Art in New York. Het andere schilderij door Metsu is een Portret van de familie Hinlopen uit het jaar 1663. Dat schilderij bevindt zich sinds 1832 in de Gemäldegalerie in Berlijn. Opmerkelijk is dat de geboorte van Jans dochter Sara Hinlopen gerelateerd kan worden aan de aanschaf van "Het Kraambezoek" en zij eveneens het middelpunt vormt van het familieportret; er is wel gesuggereerd dat deze schilderijen pendanten zouden kunnen zijn.
Vanwege de grote ruimte en de gelijkenis van de schouw, ook te zien op een schilderij van Pieter de Hoogh, hebben kunsthistorici geopperd dat Metsu het gezelschap situeerde in de vroedschapskamer van het stadhuis op de Dam.[5]
Rijksmuseum
Van 16 december 2010 tot 20 maart 2011 organiseerde het Rijksmuseum een tentoonstelling over Metsu. Het museum had 35 werken van Metsu bijeengebracht in samenwerking met de National Gallery of Ireland in Dublin en de National Gallery of Art in Washington D.C.. Parallel aan deze tentoonstelling schonk het Geelvinck Hinlopen Huis aandacht aan de relatie tussen de familie Hinlopen en Gabriël Metsu.
Werk in openbare collecties (selectie)
Trivia
- De Gabriël Metsustraat in Amsterdam-Zuid is in 1899 vernoemd naar Gabriël Metsu.
- In de wijk Groenoord (Leiden) is ook een Gabriël Metzustraat (vernoemd naar Metsu) te vinden.
Externe links
- Tentoonstelling Rijksmuseum
- Museum Geelvinck Hinlopen Huis
- Voorbeschouwing tentoonstelling Metsu in het Rijksmuseum[dode link]
- Het Rijksmuseum over Gabriël Metsu
- Een meester herontdekt. Metsu-tentoonstelling in het Rijksmuseum
- Lucia Wijbrants, echtgenote van Jan J. Hinlopen, door Gabriël Metsu
- The Web Gallery of Art
- Robinson, F.W. (1974) Gabriel Metsu (1629-1667) a Study of His Place in Dutch Genre Painting of the Golden Age.
- Stone-Ferrier, L. (1989) Gabriel Metsu's Vegetable Market at Amsterdam : seventeenth century Dutch market paintings and horticulture. In: Art Bulletin Jrg. 71 (1989), nr. 3 (september)
- ↑ http://www.nationalgallery.ie/html/press128dutch.html[dode link]
- ↑ Waiboer, A. (2005) The early years of Gabriel Metsu. In: The Burlington Magazine, No. 1223, Vol. CXLVII, p. 80-90.
- ↑ Waiboer, A. (2005) The early years of Gabriel Metsu. In: The Burlington Magazine, No. 1223, Vol. CXLVII, p. 86. Detail van R. Koopman, Zaandam.
- ↑ Schmidt Degener (z.j.) Inleiding tot de geschiedenis der Schilderkunst. Deel VI Nederlandse school, p. 19.
- ↑ Liedtke, W. (2007) Dutch Paintings in The Metropolitan Museum of Art, p. 473; Os, H. van (2002) Beeldenstorm in het paleis op de Dam, p. 29-33; Mak, G. (1997) Het stadspaleis, p. 43.
- ↑ Museum Boijmans Van Beuningen. boijmans.nl.
- ↑ Zoeken - Rijksmuseum. Rijksmuseum.
