Gebruiker:DerekvG/Zandbak/Antwerps/Antwerps Schrijven

Er zijn opvattingen in de wijze waarop men Antwerps moet spellen.

• de eerste opvatting is de ad hoc fonetische transcriptie methode zoals de blog "Tàànder Aàntwààreps" van ene Halowie .
  • het voordeel is dat de tekst het klankbeeld van de spreker het dichtst benaderd
  • de belangrijkste tegenwerping en is het "ad hoc" karakter, iedereen schrijft naar eigen goeddunken, zoals hij of zij het goedvindt. Om te beginnen is het klankbeeld van de ene schrijver niet hetzelfde als de andere schrijver, dus er is tussen schrijvers voor de lezer geen consistent klankbeeld van het Antwerps. Ad hoc heeft echter ook diwkijls gevolg dat schrijvers improviseren en ook in de loop van hun eigen teksten niet consequent hetzelfde klankbeeld hanteren, zeker wanneer de de teksten langer worden.
• de tweede opvatting is een meer linguïstieke benadering uitgelegd in "Antwerps schrijven: Spelling en grammatica van het 21e-eeuwse Antwerps" van F. Camerman . Deze Spelling wordt ook gehanteerd in de website Antwerps.be of Aentwaerps.be .

Spreken en Schrijven

Antwerps wijkt af van het standaard Algemeen Nederlands qua uitspraak. Sinds de invoering van de opeenvolgende standaardspelling in het Nederlands en in het onderwijs van het Nederlands is het schrijven van dialect afgestorven. Vermits men in het Belgische (cq Vlaamse onderwijs) geprobeerd heeft om het gebruik van dialect-uitspraak maar ook de dialecten uit te roeien, hebben de jongeren (zeker sinds de jaren 50) hun roots met het dialect verloren, waardoor grammaticale constructies en uitzonderingen in de spelling niet langer verstaanbaar zijn, en het taalgevoel wegebt. Bijvoorbeeld voelen leerlingen het verschil tussen een mannelijk, vrouwelijk of onzijdig naamwoord niet langer aan, hoewel ze best in staat zijn om in het dialect het juiste lidwoord te gebruiken : ne vengt en een vrau.

Op een aparte pagina zal een synopsis worden gegeven van de uitspraak van het Antwerps dialect op basis van verschillende bronnen, waarnaar vele noten in deze artikelen referenties verwijzen.

Hieronder zal worden geprobeerd het Antwerps dialect zowel qua schrijfwijze als qua uitspraak visueel voor te stellen. Om de leesbaarheid en de uniformiteit in stand te houden een legende van de formattering die we hier na zullen hanteren:

• Alle uitleggende tekst is in het Algemeen Nederlands geschreven
• Dialect woorden Aentwaerps wördt cursiêf geschrêve en daarbij wordt in belangrijke mate gebruikgemaakt van de door F. Camerman beschreven notatie-wijze.
• de uitspraak in IPA tekens staat tussen vierkante haken [hakən]
• als we het in een zin over een letter of een bepaald woord willen spreken dan staat dat woord of die letter tussen enkele quotes : zoals bijvoorbeeld het woord 'woord' of de letter 'l' zonder dat we nog eens expliciet zeggen dat het om het woord of de letter gaat
• een uitgesproken zin staat tussen dubbele quotes, zoals bijvoorbeeld
• indien we het een Antwerps woord of Antwerpse zin opnieuw naar het AN vertalen dan staat die vertaling tussen gewone ( ) : zoals in het voorbeeld Aentwaerps(Antwerps)
• indien we een woord in een vreemde taal gebruiken dan staat er eerst tussen haakjes de taalcode, en dan het woord onderstreept en tussen enkele quotes, zoals bijvoorbeeld: (en)'board'
• als we in een woord een bepaalde letter willen aanduiden is die letter vet gedrukt : (fr)'fenêtre'

Basisprincipes van de spelling

Als we het Antwerps dialect in zijn taalkundige context plaatsen dan zien we allereerst de groep Heirbaan dialecten

In Brabants_Dialect- Indeling wordt een modernere indeling bechreven van het Woordenboek van de Brabantse dialecten. Hierin wordt Antwerps ingedeeld bij het Noordwest-Brabants samen met Markiezaats (waaronder Bergs) en Baronies (waaronder Bredaas).

Het Brabants Dialect (eigenlijk een regionale taal) hoort op zijn beurt tot het Nederlandse taalgebied. Dus Antwerps is een deel van de bredere Cultuurtaal (standaard) Nederlands.

Door het concept van conventionele uitspraak regels en spelling, vormen we een klankbeeld enerzijds en anderzijds wanneer we een grammatica toevoegen hebben we het dragende skelet van een conventionele taal. Als we dus een een conventionele spelling willen maken, een uniforme schrijfwijze dan is het logisch dat we uitgaan van de spelling van het Nederlands, hoe erg dat ook tegen de chauvinistische benen schopt van de sinjoor, en zijn antipathie voor alles wat "Hollands" is.

Hieronder volgen de principes die ten grondslag liggen aan de spelling die Cammermans voorstelt.

Principe 1

korte klinkers worden genoteerd met een enkele letter alle lange klinkers met dubbele letter, behalve de 'ie', en tweeklanken met 2 letters.

Hierop zijn enkele uitzonderingen waar zoals de open lettergreep en 3-letterige klinker sequenties.
Het is goed om in herinnering te brengen dat historisch een lange klinker geschreven werd als de klinker + 'e' : zeer herkenbare en frequente voorbeelden zijn 'ae' (straet) en 'ue'(Verschueren) in historische documenten maar vooral nog steeds zeer op te merken in familienamen.
Deze regel heeft dus betrekking op de lange 'a' "aa" 'vaart', de lange 'e' "ee" 'beer', de lange 'o' "oo" 'koord' en de lange 'u' "uu" 'buur' maar niet op de lange 'i' die wordt "ie" geschreven zoals in 'bier'.

Principe 2

voor een Antwerpse klank die equivalent is aan een Nederlandse klank - d.w.z. dat die klank in dezelfde gevallen wordt gebruikt, ook al klinkt hij anders - gebuiken we dezelfde notatie als voor de equivalente Nederlandse klank

Om dit te illustreren enkele voorbeelden :

• A : net als in het Nederlands wanneer een Antwerpsspreker een 'aa' of eem 'a' in een open lettergreep geschreven ziet zal hij een lange 'aa' uitspreken zoals [ˈwɒtər](en)'water' of [bɒrd](en)'board'. volgens principe 2 schrijven we de lange 'a' dan ook als 'aa' of 'a' naargelang het een gesloten of open lettergreep is.
• EI : 'klein' de 'ei' en 'ij' vertegenwoordigen hetzelfde klankbeeld, zo ook in het Antwerps, echter de uitspraak van 'ei' komt overeen met de Duitse uitspraak van 'klein'[kla‿in] die bij benadering meer aanleunt bij de Nederlandse tweeklank "aaj" [a:j] (omdat in het noord Nederlands er een verschuiving is om aan het eind van die tweeklank de 'j' meer tot uiting te laten komen, zoals Toon Hermans in zijn "un oeuf en een ei" conférence.
• UI : de klank van de Antwerpse 'ui' verschilt danig van de Nederlandse, en benadert dan ook meer het duitse [krɔ͜yt͜s](de)'Kreuz'

Principe 3

de open en gesloten lettergrepen regel van het Nederlands wordt ook toegepast in het Antwerps

Een open lettergreep eindigt op een klinker een gesloten lettergreep op een medeklinker. In een open lettergreep wordt de lang uitgesproken (eind)klinker als ééń letter geschreven, voorbeelden 'wa-ter', 'be-ter', 'vo-ren', 'ge-ven' etc.. , in een gesloten letter greep wordt een lange klank met 2 letters geschreven.

Principe 4

de eindmedeklinker van een gesloten lettergreep wordt verdubbeld wanneer hij volgt op een beklemtoonde korte klinker of hij staat voor een andere klinker

• voorbeelden : 'appelen', 'kapel / kapellen', ' balle ', 'grappig', ' legge ', ' ligge ', ' zitte ', ' rolle ' of ' bukke ' maar ook nat de korte eu ' wörre '(worden) en kort oe ' krùmme '(kromme).
  
• voorbeelden van de relevantie van de klemtoon : bij ' bùrreke '(boertje), ' brùrreke '(broertje, enkelvoud bruur) liggen de klemtonen op de eerste klinker, maar bij ' sjakosh '(handtas), ' blafon '(plafond) of ' sjaloes '(jaloers) ligt de klemtoon op de tweede lettergreep, en bij ' abumere '(beschadigen) zelfs op de derde waardoor noch de 'b' noch de 'm' verdubbelen.
  

Principe 4

de 'aa', 'oo' of de 'uu' aan het einde van een woord worden met 1 letter gespeld, behalve de 'ie' en 'ee', maar achter een korte 'a', 'e', 'o', 'u' wordt een 'h' geschreven

• voorbeelden van 'ie' en 'ee' : 'die, 'zie', 'orgie' of 'thee´, 'orchidee', 'zee'.
  
• voorbeelden : 'na [nɒ:] (later) of 'zo', uitzondering 'zoo' (dierentuin, omdat het de afkorting is van (fr)'jardin zoologique'). Hoewel de platte gerekte 'ae' geen tweeklank is wordt hij toch als 'ae' geschreven aan het einde van een woord, voorbeeld 'nae' (nu)
  
• voorbeelden van korte klinker zijn uitroepen : 'bah', 'eh', 'goh', 'huh'
  
  • Uitzonderingen op de korte klinker gevolgd door een 'h' : 'da!' (dat) en 'wa?' (wat), maar ook 'a´ of 'as' (voor 'als') en 'ba'(bij), dit laatste geeft ook het onderscheid met uitroepen als ' ah ', of ' bah ', en 'met' wordt geschreven als ' meh 'om het te onderscheiden van het persoonlijk vnw 'me' (ik)