Gebruiker:Lajos~nlwiki

Woonschepenhaven: - zie ook onder woonboot. (voorbeeld en geschiedschrijving gebaseerd op de Waarderhaven in Haarlem)

Naar gangbaar Nederlands een haven, ingericht met ligplaatsen voor woonschepen. Oude havens werden rechthoekig gegraven, met steigers waaraan aan weerszijden schepen werden afgemeerd. De woonschepenhaven aan het Noorder Buiten Spaarne in Haarlem, gegraven naar het voorbeeld van een soortgelijke haven in de Tijnje (1918), is zo’n haven.

Doelgroep: Met de hand gegraven in 1934 met het doel om woonschipbewoners uit de stad te weren. Niets meer en niets minder dan deze, weinig romantische, constatering. Schepen (scheepjes) van kermislui, mandenmakers, stoelenmatters, kortom mensen met ambulante handel, streken graag neer in Haarlem, omdat -naar geschiedschrijving- de sociale omstandigheden in Haarlem gunstiger waren dan in omliggende gemeentes. Mogelijk hield iedere gemeente er zo’n “geschiedschrijving” op na, feit is dat alle wateren in en naar Haarlem bevolkt werden door woonscheepjes.

Niet zelden klaagden bewoners aan de wal over de opstallen en de rommelige aanblik, niet in de eerste plaats van de schepen zelf, maar meer en vooral om de troep rondom de bootjes. Juist omdat er op die woonarkjes, meestal varende woningen die van kermis naar kermis trokken, weinig bergingsruimte was, kwamen handel en huishoudelijke attributen op de wallekant terecht.

Beschermde status: Als uitvloeisel van een onderzoek naar drankmisbruik, landloperij, an-alfabetisme en armoede, werd geconstateerd dat onder woonwagen~ en woonschepenvolk het nodige te verbeteren viel. Dat gegeven, samen met de wens om de grachten en singels in en rond Haarlem weer opgeruimd en netjes te maken, deed het gemeentebestuur besluiten een haven te graven waar alle woonboten naar toe konden, nee MOESTEN! Plaats biedend aan 70 schepen. Enerzijds werden zij zo uit de stad geweerd, anderzijds kregen ze de garantie dat ze een plek kregen, op voorwaarde natuurlijk, dát er een (lig)plaats vrij was. Ze moesten er onder dwang naar toe, maar konden niet onder dwang verwijderd worden. Deze haven was een “vrijhaven”. Gelegen buiten de stad. Zonder walverbinding. Aangewezen op een particulier pontje of te voet door de nog lege Waarderpolder.

Industriehaven: De gemeente had behoefte aan een industriehaven en gebruikmakend van die plannen werd besloten alvast deze “voorlopige” haven te graven, met de achterliggende gedachte de haven later te verbinden met een tweede, dichter bij de stad gelegen nieuwe industriehaven. Het predicaat “voorlopig” werd pas in 1990 opgeheven toen op de bestemmingsplannen de haven als woonkern erkend en ingetekend werd. Nog in 1961, op het toenmalige bestemmingsplan, tekende de gemeente, tegen beter weten in, met opzet de haven in als Industriehaven. Ondanks haar 26 jarig bestaan, ondanks dat de haven in 1958 definitief “vol” werd verklaard.

Een van de gevolgen daarvan was dat er nu, direct naast de haven, een zeer drukke industrieweg ligt en als de plannen van de gemeente waren doorgegaan, dan zou ook aan de andere kant een oeververbinding worden gemaakt, met een tweede industrieweg. De tussenliggende woonschepen, lager gelegen dan het wegdek, zou dan door al dat industriële verkeer langzaam maar zeker vergast zijn.

Brandgevaarlijk: Oprukkende industrie anno 2007 maken het leefgebied van de arkbewoners steeds minder aantrekkelijk, terwijl daarnaast het besef is ontstaan dat de ligplaatsen die door de gemeente worden verhuurd, niet deugen. Gegraven voor 70 schepen in 1934, herbergt de haven nu, na een herinrichting rond 1980, 57 woonschepen, waarvan 55 “binnengaats”.

De onderlinge afstand binnen de haven is, naar de huidige inzichten, brandgevaarlijk. De bewoners hebben dat overigens in 1966 al onder de aandacht gebracht. Tevergeefs… De gemeente heeft een woonschepenverordening opgesteld met eisen voor brandveiligheid, waar door de scheepsbewoners in de haven niet, dan met zeer hoge kosten aan is te voldoen. Ramen, vroeger een eis om het schip te kunnen verlaten, mogen nu niet meer open kunnen… Deuren dienen zelfsluitend te zijn, ramen gemaakt van pyroglas in hardhouten of stalen kozijnen en de lange wanden, beide wanden binnen de haven grenzend aan de buren, brandvertragend en gedurende 30 minuten doorslagvast… Een van de arken voldoet aan de nieuwe eisen middels een sprinklerinstallatie, aangelegd tijdens de nieuwbouw. Strikt genomen wordt een sprinkler installatie in de voorschriften nergens genoemd, dus als een nieuwe ambtenaar straks met weer nieuwere inzichten komt, dan kan ook deze bewoner, al dan niet met zijn sprinkler, zijn borst nat maken.

Verantwoorde ligplaatsen. In de geschiedschrijving, zwart-op-wit, is terug te lezen dat de gemeente erg zijn best deed de woonschepen te weren en weg te jagen. De wetgeving nu is zodanig, dat ligplaatsen niet meer mogen worden opgeheven, omdat er dan woonruimte wordt onttrokken. Wél kunnen gemeente eisen stellen aan ligplaatsen, uit oogpunt van welstand en /of veiligheid. Voor de haven in Haarlem zijn er, gelet op de eis van veiligheid van de ligplaatsen twee opties.

• ) Ofwel de haven wordt in het verlengde van de bestaande rechthoek verder uitgegraven in Oostelijke richting.

De daar gelegen grond is vanaf 1946 (direct na de oorlog) in gebruik geweest voor een woon- wagenkamp, een sloopterrein, een braakliggend stuk grond, bedoeld als paardenlandje of als volkstuinencomplex, waar nooit belangstelling voor is geweest. Die grond is, bij de vaststelling van het bestemmingsplan in 1990, benoemd tot industriegrond. De inzichten die verder uitgraven van de haven noodzakelijk maakt, dateert van de rampen in Volendam en Enschede. Zeg, vanaf 2000. Optie nummer twee is het totaal verplaatsen van de haven en het aanleggen van een nieuw onderkomen, nu naar de hedendaagse inzichten. Locaties daarvoor zijn moeilijk te vinden, terwijl de officiële bestemming waar de woonboten nu liggen de officiële bestemming woonkern heeft. Medewerking van de bewoners aan verplaatsing van de haven is dan ook niet te verwachten.

Voor een completere geschiedschrijving van de haven zie www.waarderhaven.nl