Provinciedomein Kasteel d'Aertrycke[bewerken | brontekst bewerken]

Ontstaan van het domein[bewerken | brontekst bewerken]

Het domein ontstond toen de Gentse broers Joseph en Eduard de Pottere d’Indoye tussen 1770 en 1785 tientallen hectaren grond kocht op het hoogste gedeelte van het zogenaamde ‘plateau van Wijnendaele’. Zij brachten systematisch dit bos- en heidegebied, dat bekend stond als de ‘Verloren Cost’, in cultuur. Het gebied werd doorsneden met kaarsrechte dreven. De meest vruchtbare kavels werden verpacht als landbouwgrond. Op de rest werd naaldbos aangeplant. Eind 18e eeuw, begin 19e eeuw bouwde de familie een tweede verblijf. Het eerste landhuis ‘d’Aardenhutte’ in een pittoreske neogotische stijl. Van dit gebouw is er slechts één afbeelding bekend nl. een stereoscopische foto uit 1863. D’Aardenhutte was een laag en breed gebouw met vierkante hoektorens en een spitse middentoren, voor het kasteel lag een vijver.

Familie de Maere - d'Aertrycke[bewerken | brontekst bewerken]

In 1865, het jaar dat Eduard de Potter overleed, kocht de Gentse politicus August de Maere, volksvertegenwoordiger en de geestelijke vader van de haven van Zeebrugge, (1826-1900) 98 ha van het domein "verloren cost" (een uitgebreid bos- en heidegebied ten noorden van Torhout) aan. Hij stelde de Antwerpse architect Joseph Schadde aan het historisch neogotische kasteel (de Maere) d'Aertrycke uit te bouwen. De afbraak van het beschadigde landhuis d'Aardenhutte startte in 1869. Daarop volgde de uitbouw van het nu bekende kasteel d'Aertrycke. Het houtsnijwerk werd vervaardigd door V. Verlinden uit Torhout. Eind 1877 was de bouw van het kasteel afgerond en trok familie de Maere-Limnander in. De idyllische tuinomgeving werd uit besteed aan tuinarchitect Louis Fuchs. Rond het kasteel liet August de Maere een uitgestrekt landschapspark aanleggen. In het park werkte Fuchs met grote waterpartijen, kunstmatige reliëfs, open grasvelden en doeltreffend ingeplante bomengroepen een landschappelijke illusie op. De achtergevel van het kasteel wordt weerspiegeld in een grote vijver, waarvan een zijarm tot in het bos doorloopt. Op de oever van de vijver werd een boothuis gebouwd. Het is een neoclassicistisch tempeltje, van waaruit men een uitstekend zicht op het kasteel en het omringend groen heeft.

Met de aanleg van het park waren de bouwactiviteiten op het domein voorlopig afgerond. Omstreeks 1890 werd aan de rand van de vijver een ijskelder gebouwd, waarvan er nu geen restanten meer overblijven. De orangerie dateert van omstreeks 1900 en een tiental jaar later werd de hoeve uitgebreid. Het opmerkelijkste gebouw uit deze periode is ongetwijfeld de ronde duiventoren. Tijdens het Ancien Regime mocht immers niet iedereen duiven houden, waardoor duiventorens een soort statussymbool waren. In de noordelijke rand van het beboste gedeelte bevindt zich de grafkapel van de familie de Maere d’Aertrycke. Deze neogotische kapel werd in 1896 gebouwd, enkele jaren voor zijn dood. In 1876 werd August de Maere tot de adel verheven en kreeg hij de toestemming d'Aertrycke aan zijn naam toe te voegen. In 1900 erfde Maurice de Maere d'Aertrycke (1864-1941) het kasteel van zijn oom August. Het domein en kasteel bleven lange tijd in de familie de Maere. Met uitzondering van een korte periode na de WWO I.

Eerste wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de oorlogsjaren 1914-1918 bivakkeerden de Duitse troepen in en rond het kasteel. Als ze in november 1918 vertrokken, bleef er een geplunderd kasteel achter, waaronder de originele plannen van architect Schadde. Prachtige meubels en unieke verzamelingen en interieurelementen waren verdwenen, beschadigd of vernietigd. In 1920 werd een deel van domein, het gehavende kasteel met 18 ha park, verkocht aan het Amerikaanse Rode Kruis en ingericht als revalidatiecentrum voor oorlogsgewonden. Slechts 1 jaar later, in 1921, kon Bruggeling Achille Lemahieu zich de nieuwe kasteelheer noemen en kapte een groot deel van het bos om. In 1928 kwam het domein terug in handen van de familie de Maere: Boudewijn, de zoon van Maurice, kocht d’Aertrycke opnieuw aan.

Tweede wereldoorlog[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het kasteel achtereenvolgens bezet door Belgische, Duitse en Canadese troepen. Door zijn ligging ongeveer 30 meter hoger dan de wijde omgeving vormt het kasteel ook een uitkijkpost voor vijandig luchtoffensief. In 1944 ontsnapt het kasteel aan een volledige vernieling, de achterzijde van het kasteel liep grote schade op. Een V1-lanceerbasis wordt ingericht op het domein.

Na het overlijden van Boudewijn blijft weduwe Madeleine d’Huart (1893-1990) op het kasteel wonen. Xavier de Maere, zoon van Boudewijn en Madeleine, is het laatste familielid die eigenaar was van het domein. Na de dood van zijn moeder, sloot hij met het West- Vlaamse provinciebestuur een overeenkomst af, het gedeeltelijk openstellen van het kasteeldomein voor het brede publiek. In 2012 verwierf de provincie de volledige eigendom en werd domein d' Aertrycke een volwaardig provinciedomein. Het kasteel werd in 1990 ingericht als restaurant met congresfaciliteiten. Een deel van de hoeve werd later her bestemd tot hotel en bistro.

in 2018 werd het kasteel door de provincie gerenoveerd in samenwerking met Architectenbureau LMS Vermeersch uit Brugge. Gevels en daken werden vernieuwd, asbest werd verwijderd uit de stookplaats.

Fotogalerij[bewerken | brontekst bewerken]

west-vlaanderen.be

Bronnen:

www.genealogieonline.nl

EGHN – Kasteelpark d’Aertrycke

www.west-vlaanderen.be

inventaris.onroerenderfgoed.be