Gebruiker:Thor NL/Onderhanden werk/Li Bai
| Namen | |
|---|---|
| Chinees: | 李白 |
| Pinyin: | Lǐ Bó or Lǐ Bái |
| Wade-Giles: | Li Po or Li Pai |
| Ook bekend als: | De Onsterfelijke Dichter (Shīxiān, 詩仙) |
 | |
Li Bai (701-762), vroeger meestal Li Po, maar ook wel Li T'ai Po of Li T'ai Pe genoemd, is zo ongeveer de meest geliefde dichter uit de Chinese Letterkunde. In 768, enkele jaren nadat Li Po stierf werd hier in Europa Karel de Grote geboren. Wij kennen de dichters van onze cultuur uit die tijd nauwelijks. Voorzover we ze kennen is hun taal voor ons moeilijk te lezen en zijn hun bedoelingen niet gemakkelijk te begrijpen. Daarom is het zo merkwaardig dat Li Bai in onze tijd nog zo actueel is. Li Bai leefde en schreef tijdens de periode van de Tang dynastie, ondanks veel strijd voor China een gouden eeuw waarin alle kunsten bloeiden. In China leeft Li Bai daardoor nog steeds voor de mensen. Op tal van plaatsen wijst een gids u waar "Li Bai" geweest is en gewoond heeft. Op allerlei oude en nieuwe monumenten staan zijn teksten. Kinderen kennen zijn gedichten en er worden ook tegenwoordig nog altijd scholen naar Li Bai vernoemd. Chinese studenten die in het buitenland studeren, beijveren zich om Li Bai's gedichten om te zetten in de taal van hun gastland.
U vindt ook op het Internet websites met verhalen over en gedichten van Li Bai. Misschien is het ook omdat Li Bai een wat alternatieve, eigenzinnige figuur was, die steeds de draak stak met de heersende machthebbers en hun strenge codes, dat hij altijd zo geliefd bleef in het in alle eeuwen strak geregeerde China. Zelfs tijdens Mao's culturele revolutie bleef Li Bai fier overeind.
In 1997, bij de overname van Hong Kong, werd door de Chinese Volksrepubliek muziek uitgevoerd op de tekst van een gedicht over vrijheid van Li Bai.
In onze Westerse cultuur speelt Li Bai ook een rol. De Amerikaanse dichter Ezra Pound bewerkte in het begin van de vorige eeuw een aantal van zijn gedichten. Gustav Mahler componeerde "Das Lied von der Erde" op door Hans Bethge vertaalde werken van Li Bai. De Nederlandse dichter Slauerhoff heeft eveneens enkele gedichten van Li Bai bewerkt. Ook die worden nog steeds gezongen, maar dan wel in Portugese vertaling!
Er doen rond Li Bai veel wilde verhalen de ronde. In zijn jeugd woonde Li Bai in Sichuan, in het westen van China. Volgens sommigen was hij eigenlijk geen Chinees, maar van Turkse afkomst. Hij kreeg in ieder geval een goede opvoeding, maar volgens de verhalen weigerde hij zich aan de staatsexamens te onderwerpen, waardoor hij in China feitelijk geen toekomst zou kunnen hebben. Maar door zijn talenten werd hij aan de keizer gepresenteerd. Daarna begon een afwisselend leven, waarin gunst en ongenade afwisselden, evenals rijkdom en armoede. Die wisselingen vinden we ook terug in zijn poëzie. Die is vaak melancholiek, soms filosofisch, altijd geestig en gevat. Li Bai was een levensgenieter en vooral een natuurliefheber. Volgens sommige verhalen kon hij alleen goed dichten wanneer hij dronken was. Misschien daarom was Li Bai destijds ook zo populair bij ruige Amerikaanse dichters als Ezra Pound....
Vertaalproblemen[bewerken | brontekst bewerken]
De Chinese literatuur is buitengewoon omvangrijk. Is met het Chinees evenwel niet machtig, dan kan men slechts zijn toevlucht nemen tot vertalingen, zonder dat men in staat is het vakmanschap van de vertaler aan de hand van de brontekst te beoordelen. En daarbij is vertalen vanuit het chinees bepaald geen sinecure. Laat staan het vertalen van Chinese poëzie. Van de meest beroemde werken zijn er dan ook vaak talrijke vertalingen beschikbaar; maar daar staat tegenover dat het leeuwendeel van de chinese literatuur zijn eerste vertaling nog moet beleven. Als een van de beroemdste dichters uit de gehele Chinese literatuur is er aan Li Bai-vertalingen vanzelfsprekend geen gebrek.
Daaruit een keuze maken, blijkt evenwel geen eenvoudige zaak. Het probleem wordt duidelijk wanneer we het illustreren aan de hand van verschillende bekende vertalingen van het in het westen met afstand meest bekend gedicht uit de Chinese literatuur, namelijk dat van Li Bai over diens drinkgelag in het gezelschap van slechts zijn eigen schaduw en de maan.
Om te beginnen de originele, Chinese versie:
Vertaling 1 - Gaston Burssens:[bewerken | brontekst bewerken]
In het loof van jasmijnestruikjes zit ik bij de wijn. Vrienden laat nu ’t goede uur opduiken! Daar buigt zich de maan met gouden schijn in de klare sloot, en hoffelik buig ik me met haar en m’n schaduw met sierlik gebaar buigt zich als derde bondgenoot.
Vertaling 2 : Jan H. Eekhout[bewerken | brontekst bewerken]
Temidden bloemen in een wolk van geur. Ach, waarom moet ik thans zoo eenzaam zijn? Had ik rond mij henen mijner vrienden keur, ’k vergastte hen op de vlam van dèzen wijn! Maar – hei! daar lacht de maan mij haren groet! En nog een derde duikt plots op: mijn schaûw! ’k Heet welkom hen gelijk men ’t vrienden doet; Drinkt mee! Je kunt niet? ’k Drink voor joù en joù.
Vertaling 3 : W.L.Idema[bewerken | brontekst bewerken]
Alleen drinkend bij het licht van de maan Tussen de bloemen één kruik wijn: Ik schenk me in maar ben alleen. Ik hef de beker, nood zo Maan, Plus Schaduw zijn we met ons drieën.
Vertaling 4 : G.Knuttel jr.[bewerken | brontekst bewerken]
Met een kruik wijn zit ’k onder bloesemboomen; Ik drink, alleen, geen vrienden zijn tot mij gekomen. Ah! boven, zie! de maan die op mij neder ziet, Ik roep haar aan en hef mijn beker naar haar glans, En zie! daar gaat mijn schaduw vóór mij in zijn dans, Een beter driemanschap begeer ik niet!
Vertaling 5 : J.J.Slauerhoff[bewerken | brontekst bewerken]
’k Verkeer in weelde tusschen de bloemen met wijn, Maar ook in armoe: drinkend zonder vriend. De opkomende maan, mij zoo verlaten ziend, Wekt mijn schaduw, zoodat we met zijn drieën zijn.
Vertaling 6 : Hélène Swarth[bewerken | brontekst bewerken]
In ’t bloeiend loofprieel zit ik alleen En drink, verlangend naar een kameraad, – Is geen nabij, die met mij drinken wil? Daar komt de maan en groet mij als een vriend En nog een derde duikt daar op: mijn schaduw!
Vertaling 7 : Willy Vande Walle & Mon Nys[bewerken | brontekst bewerken]
Alleen drinkend in het maanlicht Tussen de bloemen staat een kruik wijn, ik drink alleen, geen vriend in de buurt. Ik hef mijn glas, begroet de maan en kijk mijn schaduw aan: we zijn met z’n drieën.