Gebruiker:Wouterco/Kladblok
Tongerense Heide[bewerken | brontekst bewerken]
| De Tongerense Heide | ||
|---|---|---|
| Natuurgebied | ||
| Situering | ||
| Land | Nederland | |
| Locatie | Tongeren-Epe | |
| Coördinaten | 52° 20′ NB, 5° 53′ OL | |
| Informatie | ||
| Oppervlakte | 2,20 km² | |
| Opening | 1995 | |
| Beheer | Het Geldersch Landschap | |
| Foto's | ||
| ||
De Tongerense Heide
| ||
Introductie[bewerken | brontekst bewerken]
De Tongerense Heide, gelegen in de gemeente Epe, is een natuurgebied van het Geldersch Landschap. In het gebied is een grote diversiteit aan flora en fauna te vinden van edelherten tot de klokjesgentiaan. Het gebied is zeer geschikt om te wandelen, paardrijden of fietsen. Er zijn twee wandelroutes aanwezig, een van 4 en een van 5 kilometer, en er zijn aparte ruiterpaden.
Gebiedsbeschrijving en Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De Tongerense Heide is een beschermd natuurgebied van ongeveer 220 hectare in de gemeente Epe.[1] Het is een hooggelegen heuvelgebied met een verscheidenheid aan heide, ven en bos.[2] Tijdens de laatste ijstijd in het Pleistoceen zijn er zandheuvels gevormd van 30-35 meter boven NAP.[3] Er ligt ook een oud karrenspoor dat dateert van 1843-1871.[4]
In het verleden was het gebied van de Tongerense Heide een sparrenbos. Dit sparrenbos is gekapt om de biodiversiteit van het gebied te verhogen. Tegelijkertijd met de kap is ook de bovenste bodemlaag verwijderd, zodat er een mogelijkheid ontstond voor de transitie van heide naar bos.[4] Het deel waar de sparren stonden, bestaat nu uit een open heideterrein. Verder werd er in het verleden in het gebied geplagd en stonden er boerderijen met schapen voor schapenbegrazing. Ook was de Tongerense heide toen nog geen beschermd natuurgebied.[5]
In het huidige heidegebied zijn drie typen heide te vinden: dopheide (Erica tetralix), struikheide (Calluna vulgaris) en kraaiheide (Empetrum nigrum). In de vochtigste delen zijn vennen aanwezig met een verscheidenheid aan moerasplanten.[4] Het deel waar het bos gesitueerd is bestond vroeger voornamelijk uit grove dennen (Pinus sylvestris) en in mindere mate zomereik (Quercus robur) en ruwe berk (Betula pendula). Dit bos is gradueel ontstaan in de negentiende eeuw vanuit de heidevelden. Later is het uitgedund tot er open plekken ontstonden voor verjonging en diversificatie van het bos.[1][6]
Ecologie[bewerken | brontekst bewerken]
De Tongerense heide, gelegen aan de rand van de Veluwe, heeft een bijzonder hoge biodiversiteit. Dit heeft te maken met de verschillen tussen dit gebied en het aangrenzende gebied het Wisselse Veen. De overgang tussen deze gebieden markeert een verschil van hoog naar laag, en van droog naar nat. Hierdoor is er veel water aan het oppervlak te vinden en ontstaat er ruimte voor de bijzondere planten en dieren die voornamelijk in zo’n overgangsgebied leven.[7]
De Tongerense heide ligt ten opzicht van de Wisselse veen hoger en is droger. Dit verschil lijkt op het eerste gezicht niet enorm, maar is voldoende om twee compleet verschillende ecosystemen in stand te houden. Tussen de twee gebieden is in het verleden een naaldbos gekapt, zodat er een goede verbinding kon worden gevormd. Hierdoor kunnen dieren als de zandhagedis, heidevlinder en gentiaanblauwtje zich makkelijker verplaatsen.[4][6]
Op de Veluwe groeien in totaal 5 verschillende heidesoorten, die op de Tongerense Heide allemaal te vinden zijn. Op de hogere, droge delen van het gebied groeit vooral struikheide, afgewisseld met kraaiheide. De vochtigere gebieden zijn begroeid met dopheide, wat uniek is voor Europa. Deze drie soorten hebben behoefte aan een zure, voedselarme zandgrond. In de huidige klimatologische situatie brengt de regen genoeg stikstof mee de grond in om de bodem te verrijken waardoor grassen en kruiden heel makkelijk de heide kunnen overwoekeren. Dit vormt een grote bedreiging voor de heideplanten. Hoewel de heideplant een pionier is en hij in de vrije natuur inderdaad overwoekerd zou worden, wordt dit op de Veluwe regelmatig tegengegaan. Zo ook op de Tongerense Heide worden de verschillende heideplanten een handje geholpen. Eens in de zoveel tijd wordt er een kudde schapen over het land geleid, die de grassen en kruiden begrazen. De heide kan zo in stand gehouden worden en het gebied blijft min of meer in een pioniersstadium.[8]
De heide en het bos bieden beschutting en voedsel voor veel verschillende soorten dieren. Onder andere edelherten, zwijnen, haviken, konijnen, dassen en adders zijn te vinden op de Tongerense Heide. Maar ook de wolf leeft sinds een tijd op de Veluwe en kan zich op de Tongerense Heide vertonen. De wolf vormt een bedreiging voor de schaapskudde, die daarom ’s nachts in een extra beveiligde stal overnacht. De mest uit de schapenstal wordt weer gebruikt voor het bewerken van de grond.[5]
Door ondoorlatende lagen in de ondergrond van de Tongerense Heide zijn er, ondanks de hoge ligging, natte plekken en vennen waar regenwater blijft staan. Deze plekken maken onder andere de hoge biodiversiteit mogelijk. De vennen bieden een goede leefomgeving voor de met name de adder en de heikikker. Ook planten zoals veenpluis, snavelbies en de klokjesgentiaan groeien vaak in de buurt van deze nattere plekken.[1][6]
Beheer[bewerken | brontekst bewerken]
Het beheer op de Tongerense Heide wordt uitgevoerd door Geldersch Landschap. Het geldersch landschap is een stichting die een groot aantal natuurgebieden in Nederland beheert, waaronder de Tongerense heide. Er zijn een aantal maatregelen die worden genomen in de Tongerense heide. Een van de aandachtspunten is kwetsbare soorten. Een van de soorten die geholpen wordt is het vliegend hert, een kever die in dit gebied voorkomt. De beheerders graven boomstammen in de grond op ongeveer 0,5 meter diepte. Deze boomstammetjes gaan vervolgens rotten, waarna het vliegend hert zijn eitjes in de boomstam legt.[5] Het beheer van de Tongerense Heide wordt alleen uitgevoerd door het Geldersch Landschap, maar verloopt wel in samenwerking met andere beheersinstanties. Zo wordt bijvoorbeeld maaibeheer met naastgelegen gebieden deels gezamenlijk georganiseerd. Verder mag het Geldersch Landschap hun eigen invulling van de maatregelen bepalen.[1][5]
Bedreigingen[bewerken | brontekst bewerken]
Een van de voornaamste bedreigingen voor het gebied zijn de bezoekers. Het komt vaak voor dat toeristen de leefomgeving van bijvoorbeeld de zandhagedis verstoren door af te dwalen van de aangegeven paden. Om dit tegen te gaan wordt er meer uitleg gegeven over de gevolgen. Ook wordt er meer toezicht gehouden en worden sommige paden afgezet om een groter intern gebied voor de soorten op de Tongerense Heide te creëren. Verder is klimaatverandering een factor die meespeelt in het beheer van dit gebied.[5] Zo worden de fijnsparren in dit gebied bedreigd door de kever, genaamd de letterzetter. Door de droogte naar aanleiding van klimaatverandering is deze kever een grotere bedreiging geworden. Aanpassingen voor deze veranderende omstandigheden wordt gedaan door bomen te planten die beter bestendig zijn tegen de hitte. Voorbeelden hiervan zijn de linde, de Europese kers, de esdoorn en de boswilg.[5]
Toekomstig beleid[bewerken | brontekst bewerken]
Vroeger werd dit gebied gebruikt voor vee. Heidemaaisel werd gebruikt als voer voor schapen in potstallen, waarna de mest in het voorjaar in de landbouwgrond in de omgeving werd gebruikt. Dit wordt nog steeds gedaan, zei het op een veel kleinere schaal. Tegenwoordig wordt er ook gebruik gemaakt van machinaal maaien. Een van de plannen voor het beheer van dit gebied in de toekomst is het nog beter verbinden van het Wisselse Veen en de Tongerense Heide. De overgang van deze gebieden is nu nog beperkt. Door deze overgang geleidelijke te laten plaatsvinden, zal er een diverse omgeving kunnen ontstaan wat vervolgens weer kan leiden tot een hogere biodiversiteit.[5]
Noemenswaardige soorten[bewerken | brontekst bewerken]
Sinds enkele jaren huisvest de Veluwe een kleine groep wolven.[5] Deze roedel is wettelijk beschermd, maar vormt wel een mogelijke bedreiging voor de schaapskudde. Naast de wolf komen ook de elders schaarse zandhagedis, zwarte mees, beekoeverlibel en het vliegend hert voor in de Tongerense heide.[1] Om onder andere voorgenoemde soorten een geschikt leefgebied te bieden wordt gespecialiseerd beheer toegepast.[5] Onder de opvallende lokale flora behoort onder andere de klokjesgentiaan, de specifieke waardplant van het gentiaanblauwtje (Phengaris alcon, vrij zeldzaam in Nederland). Ook zijn in het gebied zonnedauw, moerasrus, knolrus en veelstengelige waterbies terug te vinden.[1]
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|