Hendrik I van Navarra
| Hendrik I van Navarara Hendrik III van Champagne | ||
|---|---|---|
| Koning van Navarra Graaf van Champagne | ||
| ||
Zegel van Hendrik I van Navarra.
| ||
| Regeerperiode | 1270–1274 | |
| Kroning | mei 1273 | |
| Geloof | Rooms-katholicisme | |
| Geboortedatum | ca. 1244 | |
| Sterfdatum | 22/23 juli 1274[1] | |
| Pamplona | ||
| Begraven | Kathedraal van Pamplona | |
| Vader | Theobald I van Navarra | |
| Moeder | Margaretha van Bourbon-Dampierre | |
| Voorganger | Theobald II | |
| Opvolger | Johanna I | |
| Echtgenote | Blanca van Artesië | |
| Dynastie | Huis Blois | |
Hendrik de Dikke (Frans: Henri le Gros, Spaans: Enrique el Gordo) (Pamplona, ca. 1244 – 22/23 juli 1274) was koning van Navarra (als Hendrik I) en graaf van Champagne en Brie (als Hendrik III) van 1270 tot aan zijn dood.
Jeugd[bewerken | brontekst bewerken]
Hendrik was de jongste zoon van Theobald I van Navarra en Margaretha van Bourbon-Dampierre. Tijdens de regering van zijn kinderloze oudere broer Theobald II, trad hij op als regent gedurende Theobalds talrijke afwezigheden. In 1269 trouwde Hendrik met Blanca van Artesië, dochter van graaf Robert I van Artesië (broer van de toenmalige koning van Frankrijk, Lodewijk IX).[2] Hij behoorde hierdoor tot de "Angevijnse" cirkel in de internationale politiek.
Regering[bewerken | brontekst bewerken]
Erkend als vermoedelijke troonopvolger tijdens zijn broers regering, volgde Hendrik zijn broer op in het koninkrijk Navarra en graafschap Champagne nadat Theobald II in december 1270 was overleden. De proclamatie van Hendrik I in Pamplona vond echter pas het volgende jaar, op 1 maart 1271, plaats,[3] en zijn kroning werd uitgesteld tot mei 1273. Zijn eerste daad na het overlijden van zijn broer was het zweren de fueros van Navarra (wetten en gebruiken van het land) te zullen handhaven[3] en dan hommage te doen bij Filips III van Frankrijk voor het graafschap Champagne.
Hendrik besteeg de troon op het hoogtepunt van een economische hoogconjunctuur in Navarra die nergens anders op het Iberische schiereiland zo'n hoge topen scheerde. Maar door het verdrag van Parijs (1259) waren aan de Engelsen rechten toegestaan in Gascogne die feitelijke de Navarrese toegang tot de Atlantische Oceaan afsneden (aangezien Frankrijk, Navarra's bondgenoot, in conflict lag met Engeland). Hendrik stond de Pamplonese versterkte stad van Navarrería toe zich los te maken uit de unie van San Cernin en San Nicolás, gevormd in 1266. Hij kende ook privileges toe aan de steden Estella, Los Arcos en Viana, waarmee hij de groei van de steden stimuleerde. Zijn relaties met de adel waren, over het algemeen genomen, vriendschappelijk, hoewel hij tot veel toegevingen was bereid om de vrede in zijn rijk te bewaren.
Hendrik zocht aanvankelijk territorium verloren aan Castilië te herwinnen door de opstand van de broer van koning Alfons X van Castilië, Filips, in 1270 te steunen. Hij zou zich uiteindelijk zijn steun onttrekken aan Filips en de voorkeur geven aan een alliantie te sluiten met Castilië door een huwelijk van zijn zoon Theobald met Alfons X zijn dochter Violante in september 1272.[4] Dit mislukte door de dood van de jonge Theobald nadat deze van een kanteel van het kasteel van Estella was gevallen in 1273.[5]
Dood en nalatenschap[bewerken | brontekst bewerken]
Hendrik zou kort na zijn zoon overlijden. Hij zou stikken, aldus de algemene opvatting in de bronnen, in zijn eigen vet. Zijn enige wettige nakomeling, een eenjarige dochter genaamd Johanna, volgde hem op met haar moeder Blanca als regentes.[3] Johanna's huwelijk met de dauphin Filips de Schone, de toekomstige koning van Frankrijk, in datzelfde jaar (1284) verenigde de kroon van Navarra met die van Frankrijk en zag het graafschap Champagne veranderen in een Frans kroondomein.
In de De Goddelijke Komedie zag Dante Alighieri, een jongere tijdgenoot van Hendrik, Hendriks geest buiten de poorten van het Vagevuur, waar hij was samengeschoold met een aantal andere 13e-eeuwse Europese monarchen. Hendrik wordt slechts indirect vermeld als "schoonvader" van "de Plaag der Fransen".[6]
Voorouders[bewerken | brontekst bewerken]
| Voorouders van Hendrik I van Navarra (1240-1274) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overgrootouders | Hendrik I van Champagne (1126-1181) ∞ Maria van Frankrijk (1145-1198) |
Sancho VI van Navarra (1132-1194) ∞ Sancha van Castilië (1137-1179) |
Gwijde II van Dampierre (–1216) ∞ 1196 Mathilde I van Bourbon (1165-1228) |
Gwijde III van Forez (1152/1160-1204) ∞ Alix van Sully (1160-1222) | ||||
| Grootouders | Theobald III van Champagne (1179-1201) ∞ Blanca van Navarra (1177-1229) |
Archimbald VIII van Bourbon (11197-1242) ∞ 1235 Alix van Forez (-) | ||||||
| Ouders | Theobald IV van Champagne (1201-1253) ∞ 1232 Margaretha van Bourbon-Dampierre (1211-1256) | |||||||
Noten[bewerken | brontekst bewerken]
- ↑ Recueil des Historiens des Gaules et de la France XX, Gesta Philippi Tertii Francorum Regis, p. 494, Troyes Necrologies, 2 Obituaire de Saint-Etienne, p. 233.
- ↑ Loveday Lewes Gee, Women, Art, and Patronage from Henry III to Edward III: 1216-1377, Woodbridge, 2002, p. 141. Gearchiveerd op 27 juli 2023.
- ↑ a b c E.S. Procter, Curia and Cortes in León and Castile 1072-1295, Cambridge, 1980, p. 255. Gearchiveerd op 27 juli 2023.
- ↑ R.P. Kinkade, Alfonso X, Cantiga 235, and the Events of 1269-1278, in Speculum 67 (1992), p. 294.
- ↑ E. Woodacre, The Queens Regnant of Navarre: Succession, Politics, and Partnership, 1274-1512, New York, 2013, p. 25.
- ↑ De Goddelijke Komedie II zang 7 stanza 109.
Referenties[bewerken | brontekst bewerken]
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Henry_I_of_Navarre op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Loveday Lewes Gee, Women, Art, and Patronage from Henry III to Edward III: 1216-1377, Woodbridge, 2002.
- E.S. Procter, Curia and Cortes in León and Castile 1072-1295, Cambridge, 1980.
- L. Suárez Fernández, Historia de España: Edad Media, Madrid, 1970.
- E. Woodacre, The Queens Regnant of Navarre: Succession, Politics, and Partnership, 1274-1512, New York, 2013.