Hollandklasse (kruiser)

Hr. Ms. Noordbrabant als logementsschip

De Hollandklasse was een scheepsklasse die bestond uit twee series van drie pantserdekschepen of kruisers, die aan het eind van de 19e eeuw gebouwd zijn voor de Koninklijke Marine. De schepen werden tussen 1895 en 1899 bij verschillende Nederlandse scheepswerven gebouwd waaronder de Rijkswerf in Amsterdam, de Koninklijke Maatschappij de Schelde in Vlissingen en Fijenoord in Rotterdam. De schepen werden in de jaren twintig afgevoerd.

Geschiedenis

De bescherming van de koloniën in Nederlands-Indië kwam aan het eind van de negentiende eeuw in de belangstelling te staan. Veel landen begonnen met de uitbreiding van hun slagvloot. In 1887 werden twee middelgrote Chinese slagschepen operationeel die superior werden geacht aan de Nederlandse defensie. Dit leidde tot een herbezinning op de verdediging van Nederlands-Indië. In april 1892 werden de grondslagen voor een modernisering geformuleerd door een commissie bestaande uit drie officieren J.H. Kromhout, F.J. Haver Droeze en G. Kruys.

Marine-expert, schout-bij-nacht en chef van de Marinestaf Gerhardus Kruys pleitte voor een eskader van pantserschepen en kruisers. In de tweede helft van de jaren 1890 werd een nieuwe generatie, de Hollandklasse kruisers gebouwd, en ook de bijna identieke tweede serie, de Utrechtklasse. Deze kruisers waren door een pantserdek beschermd en werden daarom ‘beschermde kruisers’ of ‘pantserdekschepen’ genoemd.

Schepen

Naam	Kiellegging	Tewaterlating	In dienst	Uit dienst
Eerste serie
Holland	1895	4 oktober 1896	1 juli 1898	1920
Zeeland	1895	20 maart 1897	1 juni 1898	1924
Friesland	1895?	4 november 1896	16 januari 1898	1913
Tweede serie
Gelderland	1897	28 september 1898	15 juli 1900	17 mei 1940
Noordbrabant	1897	17 januari 1899	1 maart 1900	17 mei 1940
Utrecht	1897	14 juli 1898	1 maart 1901	1913

Technische gegevens

Waterverplaatsing	4.090 ton
Afmetingen	93 meter lengte
Bewapening	2 x 150 mm kanon 6 x 120mm kanon 4 x 75 mm kanon
Bemanning	343 koppen

Bronnen, noten en/of referenties

1. scheepvaartmuseum.nl :: Maritieme Kalender 1 maart
2. Navalisme Nekt Onderzeeboot; De invloed van buitenlandse zeestrategieën op de Nederlandse zeestrategie voor de defensie van Nederlands-Indië, 1912-1942. J. Anten. Universiteit Leiden. Amsterdam University Press, 2011.