Naar inhoud springen

Nguyen-dynastie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Huis Nguyen)
阮朝
Onderdeel van het Chinees tribuutsysteem (1803-1885) Frans protectoraat (1885-1945)
 Tay Son-periode
 Koninkrijk Champa
1802 – 1945 Unie van Indochina 
Keizerrijk Vietnam 
Noord-Vietnam 
(Details) (Details)
Kaart
1840
1840
Algemene gegevens
Hoofdstad Huế
Talen Vietnamees, Frans (na 1887)
Religie(s) Neokonfucianisme, Boeddhisme, Confucianisme
Munteenheid văn (sapèque)
piastre
Geschiedenis van China
Geschiedenis van China
Geschiedenis van Vietnam

Lijst van keizers van Vietnam
Hồng Bàng dynastie (2879 - 258 v. Chr.)
An Duong Vuong (257 - 207 v. Chr.)
Trieu-dynastie (207 - 111 v. Chr.)
Eerste Chinese overheersing (111 v. Chr. - 39)
Thi Sach (39)
Trung-rebellie (40 - 43)
Tweede Chinese overheersing (43 - 544)
Vroegere Ly-dynastie & Trieu Viet Vuong (544 - 602)
Derde Chinese overheersing (602 - 905)
Tự Chủ (905 - 938)
Ngo-dynastie (939 - 967)
Opstand van 12 heren (966 - 968)
Đinh-dynastie (968 - 980)
Vroegere Le-dynastie (980 - 1009)
Ly-dynastie (1009 - 1225)
Tran-dynastie (1225 - 1400)
Ho-dynastie (1400 - 1407)
Vierde Chinese overheersing (1407 - 1427)
Latere Tran-dynastie (1407 - 1413)
Latere Le-dynastie (eerste Le, 1418 - 1527)
Mac-dynastie (1527 - 1592)
Latere Le-dynastie (gerestaureerd, 1533 - 1788)
Trinh-heren (1545 - 1787)
Nguyen-heren (1558 - 1777)
Trinh-Nguyen-conflict (1627 - 1673)
Tay Son-periode (1778 - 1802)
Nguyen-dynastie (1802 - 1945)
Unie van Indochina (1887 - 1954)
Democratische Republiek Vietnam (1945 - 1976)
Staat Vietnam (1949 - 1955)
Republiek Vietnam (1955 - 1975)
Republiek Zuid-Vietnam (1969-1976)
Vietnamoorlog
Socialistische Republiek Vietnam (vanaf 1976)

Portaal  Portaalicoon  Geschiedenis
Portaal  Portaalicoon  Vietnam

De Nguyen-dynastie (Vietnamees: Nhà Nguyễn, uitspraak: /ɲɐː21 ŋwḭɜn35/) is de laatste keizerlijke dynastie uit de geschiedenis van Vietnam. Ze begon in 1802 toen Gia Long de troon besteeg na de Tay Son te hebben verslagen en ze liep tot aan de troonsafstand van keizer Bảo Đại in 1945, alles samen 143 jaar later.

Het huis Nguyen begon zijn opmars met Nguyen Kim (1468-1546). In 1527 werd de latere Le-dynastie omvergeworpen door de Mac-dynastie en Nguyen Kim snelde naar Thanh Hoa om de Mac te bevechten. Hierna wist Nguyen Kim de hand te leggen op een kind van de vorige Le-keizer, Le Trang Ton, om de Le-dynastie voort te zetten. Nguyen Kim zelf werd groothertog en bevelhebber van het leger. Hij werd echter vergiftigd door leden van de Mac-dynastie. Zijn zoons Nguyen Uong en Nguyen Hoang volgden hem op als bevelhebbers en hertogen.

Naar het eind van de latere Le-dynastie nam Trinh Kiem de Le-keizers hun macht af. Trinh Kiem riep zichzelf uit tot Chúa Trịnh (heer Trinh) en hij superviseerde het gehele hof. Om de macht van de Nguyen-familie aan banden te leggen, vermoordde hij Nguyen Uong, ook al was die zijn eigen schoonbroer. Vrezend voor zijn leven vluchtte Nguyen Hoang in 1558 naar het zuiden van het rijk. Daar maakte hij zijn basis. Hij verlegde de rijksgrenzen door veroveringen op het koninkrijk Champa, Laos, Chenla en van het Khmer-rijk kreeg hij de gronden van het oude Funan-rijk (wat nu Zuid-Vietnam is). Als die tijd waren de Nguyen in naam gehoorzaam aan de Le-keizer. Ze werden Chúa Nguyễn (heer Nguyen) genoemd en Nguyen Hoang kreeg de bijnaam Chúa Tiên ("Eerste Heer"). Hij gaf zijn landen de naam Đàng Trong.

De zoon van Nguyen Hoang heette Nguyen Phuc Nguyen of Chúa Sãi ("Tempelheer"). Hij besteeg de troon in 1613 en nam als eerste de familienaam Nguyễn Phúc aan. Deze werd gedeeld door al zijn nakomelingen.

Zes generaties later besteeg Nguyen Phuc Khoat de troon (in 1738). Toen de Trinh-heren in het noorden zichzelf bekleedden met de titel vường ("koning, keizer"), deed ook Nguyen Phuc Khoat dit. De Le-keizer was ondertussen verworden tot louter een marionet. Nguyen Phuc Khoat liet zichzelf Võ Vương noemen.

Na Vo Vuongs dood wilde hij dat Nguyen Phuc Luan de troon zou bestijgen, maar een belangrijke hoveling, Truong Phuc Loan, zorgde ervoor dat de twaalfjarige Nguyen Phuc Thuan aan de macht kwam. Deze besteeg de troon in 1765 en kreeg de naam Định Vương.

Truong Phuc Loan was een wreed man en het volk kwam in opstand tegen zijn meesters. De Tay Son-broers leidden de opstand en ze versloegen het leger van de Nguyen. Ze namen Dinh Vuong gevangen en doodden hem. Een neef, Nguyen Phuc Duong, besteeg toen de troon onder de bijnaam Tân Chính Vương.

De Tay Son-broers versloegen ook het leger van de Trinh-heren en ze namen Thang Long (het huidige Hanoi). Ze versloegen de Nguyen-familie en moordden ze uit. Enkel de toen dertienjarige Nguyen Phuc Anh wist te ontsnappen. Deze laatste besteeg de troon in Gia Dinh (het huidige Ho Chi Minhstad). In vierentwintig jaar tijd ondernam hij heel wat veldtochten tegen de Tay Son, de meeste hiervan verloor hij. Dankzij de steun van Franse missionarissen door het leveren van wapens (en dan vooral Pierre Pigneau de Béhaine), en de verdwijning van de leider van de Tay Son en de daaropvolgende interne moorden bij de broers, slaagde hij erin de Tay Son te verslaan. Uit wraak om de moorden op zijn familie doodde hij heel wat familieleden van de Tay Son. Hij veroverde het noorden van het land op de Le-keizer en herenigde het land. Hij werd de eerste Nguyen-keizer.

In de periode dat de Nguyen heersten over het zuiden, verlegden ze in meer dan 200 jaar tijd de zuidelijke grens van het huidige centraal Vietnam tot aan de Golf van Thailand.

Nguyen-keizers

[bewerken | brontekst bewerken]
Tempelnaam Postume naam Naam Regeerperiode Regeernaam
Thế Tổ Cao Hoàng Đế Nguyễn Phúc Ánh 1802-1819 嘉隆
Gia Long
Thánh Tổ Nhân Hoàng Đế Nguyễn Phúc Đảm 1820-1840 明命
Minh Mạng
Hiến Tổ Chương Hoàng Đế Nguyễn Phúc Miên Tông 1841-1847 紹治
Thiệu Trị
Dực Tông Anh Hoàng Đế Nguyễn Phúc Hồng Nhậm 1847-1883 嗣德
Tự Đức
Cung Tông Huệ Hoàng Đế Nguyễn Phúc Ưng Ái 1883 育德
Dục Đức
Nguyễn Phúc Hồng Dật 1883 協和
Hiệp Hoà
Giản Tông Nghị Hoàng Đế Nguyễn Phúc Ưng Đăng 1883-1884 建福
Kiến Phúc
Nguyễn Phúc Ưng Lịch 1884-1885 咸宜
Hàm Nghi
Cảnh Tông Thuần Hoàng Đế Nguyễn Phúc Ưng Kỷ 1885-1889 同慶
Đồng Khánh
Nguyễn Phúc Bửu Lân 1889-1907 成泰
Thành Thái
Nguyễn Phúc Vĩnh San 1907-1916 維新
Duy Tân
Hoằng Tông Tuyên Hoàng Đế Nguyễn Phúc Bửu Đảo 1916-1925 啟定
Khải Định
Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy 1926-1945 保大
Bảo Đại
1
Gia Long
1802 - 1819
 
 
2
Minh Mang
1820 - 1840
 
 
3
Thieu Tri
1841 - 1847
 
 
         
4
Tu Duc
1847 - 1883
  Thoai Thai Vuong   Kien Thai Vuong   6
Hiep Hoa
1883
   
             
5
Duc Duc
1883
  9
Dong Khanh
1885 - 1889
  8
Ham Nghi
1884 - 1885
  7
Kien Phuc
1883 - 1884
   
10
Thanh Thai
1889 - 1907
  12
Khải Định
1916 - 1925
 
   
11
Duy Tan
1907 - 1916
  13
Bảo Đại
1926 - 1945
 

Noot: De jaartallen duiden op de regeerperiode.

[bewerken | brontekst bewerken]