Brontekst bekijken van ISS (ruimtestation)

{{infobox ruimtestation
| lancering = 20 november 1998
| capaciteit= standaard 7<br /> maximaal 14
| operationeel= {{Aantal dagen| maand1=11| dag1=20| jaar1=1998}} dagen
| bemand= {{Aantal dagen| maand1=11| dag1=2| jaar1=2000}} dagen
}}
Het '''ISS''' of het '''internationale ruimtestation''' ([[Engels]]: ''International Space Station'') is een [[ruimtestation]] dat in een [[baan (hemellichaam)|baan]] om de [[aarde (planeet)|aarde]] draait en door verschillende landen wordt gebouwd, [[bemande ruimtevaart|bemand]] en bekostigd. Op [[20 november]] [[1998]] werd de eerste module gelanceerd en sinds [[2 november]] [[2000]] is het station permanent bewoond. Gedurende de eerste twee [[decennium|decennia]] van de [[21e eeuw]] is het station continu uitgebreid.

== Oorsprong ==
Op 25 januari 1984 kwam de [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] president [[Ronald Reagan]] met het voorstel van een internationaal [[ruimtestation]]<ref>{{Citeer web|url=https://www.nasa.gov/feature/space-station-20th-historical-origins-of-iss|titel=Space Station 20th: Historical Origins of ISS|bezochtdatum=08-05-2022|auteur=NASA, John Uri|datum=23-01-2020|uitgever=NASA|taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220426082544/https://www.nasa.gov/feature/space-station-20th-historical-origins-of-iss/|archiefdatum=2022-04-26}}</ref>, onder de naam ''[[Freedom (ruimtestation)|Freedom]]''. Hier kwam echter weinig van terecht en begin [[1990-1999|jaren negentig]] waren zowel het concept als de naam gewijzigd. [[Rusland]], dat inzag dat er in de eigen [[Mir (ruimtestation)|''Mir'']] geen toekomst meer zat, dacht positief over het nieuwe ruimtestation. Het enige struikelblok was de nieuw voorgestelde naam: ''Alpha''. Uiteindelijk werd gekozen voor de naam ''International Space Station'', dat in elke taal op eigen wijze wordt geschreven. De Russische plannen voor een opvolger van de [[Mir (ruimtestation)|''Mir'']] (''[[Mir 2]]'') verdwenen in de koelkast.

Om ervaring op te doen met ruimtestations (onder andere het langdurig verblijf in de ruimte), gingen de VS en [[Rusland]] een samenwerking aan, waarbij veelvuldig gebruik werd gemaakt van de ''Mir''. Deze samenwerking werd bekend onder de codenaam ''Phase One'' (Eerste fase). In september [[1993]] kondigden [[Al Gore]] en [[Viktor Tsjernomyrdin]] de plannen aan voor een vervolg: ''Phase Two'' (tweede fase). Deze nieuwe fase zou bestaan uit het daadwerkelijk bouwen van het internationale ruimtestation.

Op [[29 januari]] [[1998]] werden de akkoorden voor het ruimtestation ondertekend door zestien landen. Het vormde de basis voor het grootste internationale wetenschappelijk project uit de geschiedenis van de ruimtevaart. De deelnemende landen zijn (in alfabetische volgorde):

{{Kolommen lijst| breedte=12| aantal=4| inhoud=
* {{BE}}
* {{BR}}
* {{CA}}
* {{DK}}
* {{DE}}
* {{FR}}
* {{IT}}
* {{JP}}
* {{NL}}
* {{NO}}
* {{RU}}
* {{ES}}
* {{GB}}
* {{US}}
* {{SE}}
* {{CH}}
}}

Na het voltooien van het ruimtestation zal ''Phase Three'' (derde fase) aanbreken: een voor onbepaalde tijd volledig functionerend en permanent bewoond internationaal ruimtestation in een baan om de aarde.

== Onderdelen ==
Het ISS bestaat voornamelijk uit een raamwerk/geraamte (''truss'', combinatie van ''truss''-elementen), modules, zonnepanelen, en "radiatoren" om overtollige warmte uit te stralen.<ref name="einde" />

== Bijdragen door landen ==
Voor de volledige bouw van het ruimtestation zullen minstens vijftig transportvluchten nodig zijn. Voor deze vluchten werd tot 2011 gebruikgemaakt van Amerikaanse [[Ruimteveer|Spaceshuttles]]. Momenteel (2023) wordt de verbinding onderhouden door het onbemande Russische [[Progress (ruimtevaartuig)|Progress]]-ruimtevaartuig, het Japanse ''[[H-II Transfer Vehicle]]'' (HTV) en sinds [[2011]] de commerciële ''[[SpaceX Dragon]]'' en de ''[[Cygnus (ruimtevaartuig)|Cygnus]]'' van [[Northrop Grumman Innovation Systems]], die onder [[NASA]]'s [[Commercial Resupply Services]]-programma opereren. ESA heeft enige tijd met het [[Automated Transfer Vehicle|ATV]] bevoorradingsmissies uitgevoerd. De overige landen leveren geld, onderdelen van het ruimtestation en kennis.

Vanaf 2020 zullen de ''[[Crew Dragon]]'' van SpaceX en de [[Boeing Starliner|''Starliner'']] van Boeing, die onder NASA's [[Commercial Crew|''Commercial Crew''-programma]] zijn ontwikkeld, bemanningen voor de Amerikaanse, [[Europa (werelddeel)|Europese]], Japanse en Canadese ruimtevaartorganisaties naar en van het ISS vervoeren. Ook zal er op iedere ''Commercial Crew''-vlucht een stoel voor ten minste één Rus worden gereserveerd om te garanderen dat het Russische gedeelte van het ISS ook bij mogelijke problemen met de [[Sojoez (ruimtecapsule)|''Sojoez'']] bemand is. Hoewel de ''Crew Dragon'' en de ''Starliner'' aanvankelijk meer bemanning mee zouden kunnen nemen (7 en 6) zijn de interieurs van beide ruimteschepen aangepast naar maximaal vier man per vlucht.<ref>[https://youtu.be/G3uY3ml0uks Pre-Launch Status (SPX-CRS9)]</ref> Het plan was dat ook de [[Dream Chaser|''Dream Chaser''-cargo]] vanaf 2019 als commercieel ruimtevrachtschip het ISS zou gaan bevoorraden. Anno 2024 is de Dream Chaser nog niet beschikbaar.

Om onderzoeksresultaten terug op aarde te krijgen zijn er momenteel drie mogelijkheden. De SpaceX ''Cargo Dragon'' kan net als de eerdere ''Dragon'' flink wat vracht terug naar aarde brengen. Sinds 2018 wordt de Japanse HTV met een kleine terugkeermodule voor onderzoeksmonsters uitgerust. En ook kunnen kleine hoeveelheden vracht mee met bemande ruimteschepen. Wanneer de ''[[Dream Chaser]]'' vliegt kan deze ook vracht mee terugnemen.

De ''Cygnus'' en de ''Progress'' functioneren behalve als vrachtschip ook als boosters. Met de kracht van de motoren van beide capsules kan het ISS zo nu en dan worden voortgestuwd om op de juiste snelheid in de gewenste baan te blijven. Op een hoogte van 400 kilometer zweven namelijk losse gasmoleculen rond die satellieten op die hoogte vertragen. Zou er niet zo nu en dan een boost plaatsvinden dan zou het ISS te zijner tijd, net als ''[[Skylab]]'' in de jaren 1970, terug op aarde vallen.

=== Verenigde Staten ===
Naast de vluchten die de VS geleverd heeft; leveren ze ook fundamentele modules, [[zonnepaneel|zonnepanelen]] en laboratoria en ze nemen een groot deel van de [[logistiek]] voor haar rekening. Hiermee leveren zij de grootste bijdrage aan het ISS. Het oorspronkelijke budget van de VS is al flink overschreden, van 8 miljard naar 92 miljard.

=== Canada ===
De Canadese ruimtevaartorganisatie draagt bij aan het internationale ruimtestation ISS met een zeer geavanceerde [[robotarm]]. Daarnaast levert Canada [[camera]]systemen die zijn toegespitst op gebruik in de ruimte.

=== Europa ===
De Europese landen die deelnemen aan het ISS, onder de vlag van de [[Europese Ruimtevaartorganisatie|ESA]], leveren gezamenlijk onder meer een uitgebreid laboratorium ([[Columbus (ISS module)|''Columbus'']]), datamanagementsystemen en de [[European Robotic Arm]]. Hiernaast hebben de ESA-lidstaten Node 2 en 3 gemaakt, in ruil voor het vervoer van ''Columbus'' door [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] naar het ISS. Zo werd ook ''[[Cupola]]'' gemaakt, voor het vervoer van vier buitenexperimenten: EuTEF, SOLAR, ACES en ASIM.

Op 3 april 2008 koppelde de ''[[Jules Verne (ruimteschip)|Jules Verne]]'', het Europese [[Automated Transfer Vehicle]], zich aan het ISS. Dit [[Ruimtevaartuig|vrachtruimteschip]] koppelt zich automatisch aan het ISS. Het zorgt voor bevoorrading en voor de afvoer van afvalstoffen.

Europa levert een van de grootste bijdragen aan het ISS.

=== Italië ===
Onafhankelijk van de ESA levert Italië een drietal logistieke modules.

=== Japan ===
De Japanse ruimtevaartorganisatie levert een [[laboratorium]] en een grote hoeveelheid wetenschappelijke instrumenten.

[[Bestand:Zvezda training module.jpg|thumb|Een duiker oefent met de Zvezdamodule in Sterrenstad.]]

=== Rusland ===
Na de VS en Europa levert Rusland de grootste bijdrage aan het ISS. Naast de transporten met de ''Progress''-ruimtevaartuigen verzorgt Rusland servicemodules en onderzoekslaboratoria. Tevens bracht Rusland de eerste module van het ISS in een baan om de aarde. Zij hebben tot nu toe twee laboratoria geleverd, waaronder de ''Zarja''. Deze module wordt gebruikt voor de communicatie en het controleren van het ruimtestation. In [[Sterrenstad]] zijn trainingsfaciliteiten aanwezig voor alle Russische modules.

=== Brazilië ===
De Braziliaanse ruimtevaartorganisatie zou instrumenten en bevestigingssystemen leveren om buitenexperimenten uit te kunnen voeren. Dit is van groot belang voor experimenten met langdurige blootstelling aan het ruimtevacuüm.

=== België en Nederland ===
Beide landen hebben via de ESA bijgedragen aan de ontwikkeling van de [[Columbus (ISS-module)|''Columbus''-module]]. De Belg [[Frank De Winne]] was in 2009 gedurende twee maanden de eerste niet-Amerikaanse en niet-Russische gezagvoerder van het ISS. De Nederlander [[André Kuipers (ruimtevaarder)|André Kuipers]] verbleef er in 2004 tien dagen en in 2012 een half jaar.

== Bestaande modules ==
De Tweede fase ging op [[20 november]] [[1998]] van start toen vanaf [[Kosmodroom Bajkonoer|Bajkonoer]] in [[Kazachstan]] een [[Proton (raket)|''Proton''-raket]] met de ''Zarja''-module vertrok.

=== ''Zarja'' ===
[[Bestand:ISS June 1999.jpg|thumb|''Zarja'' (onder) en ''Unity'' (boven) gekoppeld (juni 1999)]]
De ''Zarja''-module, [[Engels]]: ''Zarya'', ([[Russisch]] voor dageraad) verzorgt de energievoorziening, opslagruimte en bijsturing tijdens de beginfase van de bouw van het ruimtestation. Deze module is tussen 1994 en 1998 gebouwd en gefinancierd door de VS. Zarja is gelanceerd op 20 november 1998. Zarja heeft een lengte van 12,56 m, een diameter van 4,11&nbsp;m en een massa van 19 323&nbsp;kg. Na het in baan brengen van de module traden er problemen op met de stroomvoorziening, maar die konden eenvoudig worden opgelost.

=== ''Unity'' ===
Op [[4 december]] [[1998]] lanceerden de Amerikanen de ''Unity''-module ([[Engels]] voor Eenheid) aan boord van de [[Spaceshuttle Endeavour]]. Een dag later, op [[5 december]], werd de koppeling tussen ''Zarja'' en ''Unity'' ingezet en op [[12 december]] was deze voltooid. De ''Unity''-module beschikt over een zestal koppelingspoorten waaraan later andere modules worden bevestigd. De ''Unity''-module heeft een lengte van 5,49 m, een diameter van 4,57&nbsp;m en een massa van 11 612&nbsp;kg.

=== ''Zvezda'' ===
[[Bestand:Zvezda toilet.jpg|thumb|[[Ruimtetoilet]] van de ''Zvezda''-module]]
De ''Zvezda''-module (Russisch voor ster) werd op [[12 juli]] [[2000]] gelanceerd vanaf [[Bajkonoer]]. Als gevolg van de ernstige financiële problemen bij de Russen werd deze lancering niet verzekerd en was er geen back-up. Omdat de NASA dat erg riskant vond bouwden ze de ''Interim Control Module'' voor het geval dat de lancering van ''Zvezda'' zou mislukken of ernstige vertraging zou oplopen. De lancering van ''Zvezda'' verliep echter probleemloos.

Naast een cilindervormig werkcompartiment beschikt ''Zvezda'' over slaapplaatsen voor twee bemanningsleden, een [[fitness]]ruimte, een [[ruimtetoilet]], een [[luchtsluis]] en een drukloze werkplaats. Verder beschikt ze over apparatuur voor lucht- en waterzuivering. Een op de grond beproefde methode om water uit urine terug te winnen bleek in het ISS echter onmogelijk. De dichtheid van beenderen in microzwaartekracht neemt af. Hierdoor scheidt het menselijk lichaam meer [[calcium]] via de urine uit. Het bezinksel verstopte de apparatuur.<ref>[https://newscientist.nl/nieuws/reis-naar-mars-mogelijk-levensgevaarlijk/ ''Reis naar Mars mogelijk levensgevaarlijk''] op NewScientist.nl, 23 oktober 2014, geraadpleegd 29 november 2016. [https://web.archive.org/web/20161130035535/https://newscientist.nl/nieuws/reis-naar-mars-mogelijk-levensgevaarlijk/ Gearchiveerd] op 30 november 2016.</ref> ''Zvezda'' heeft een lengte van 13,10 m, een diameter van maximaal 4,15&nbsp;m en een massa van 19 050&nbsp;kg.

=== ''Z1 Truss'' ===
"Truss" ([[Integrated Truss Structure]] of ITS; truss = "[[vakwerk (ligger)|vakwerk]]") vormt het geraamte van het ISS waarvan ''Z1 Truss'' ([[11 oktober]] [[2000]] gelanceerd) een tijdelijk koppelingsstuk vormt. Daarnaast bevat ''Z1 Truss'' [[gyroscoop|gyroscopen]], communicatieapparatuur en systemen om elektrische ladingen in het station te neutraliseren. De lengte van ''Z1 Truss'' is 4,90 m, de diameter 4,20&nbsp;m en de massa is 8755&nbsp;kg.

=== ''P6 Truss'' ===
De tweede ''Truss''-module, ''P6 Truss'', werd gelanceerd op [[30 november]] [[2000]] en bevat een reeks zonnepanelen, radiatoren en pompen. Tot oktober 2007 was de ''P6 Truss'' gekoppeld aan de ''Z1 Truss''. Bij shuttlevlucht [[STS-120]] is de ''P6 Truss'' verplaatst naar de definitieve locatie aan de ''P5 Truss''. ''P6 Truss'' heeft een lengte van 73,20 m, diameter van 10,70&nbsp;m en een massa van 15 900&nbsp;kg.

=== ''Destiny Laboratory'' ===
Het ''Destiny Laboratory'' werd op [[7 februari]] [[2001]] gelanceerd en doet dienst als laboratorium. Er wordt onder andere (fundamenteel) onderzoek gedaan naar materialen en ziekten waarbij afwezigheid van zwaartekracht nodig is. Verder beschikt ''Destiny'' over systemen voor temperatuur- en luchtvochtigheidsbeïnvloeding. De bouw van het laboratorium is in 1995 begonnen door [[Boeing]], het heeft een lengte van 8,53 m, diameter van 4,27&nbsp;m en een massa van 14 515&nbsp;kg.

=== ''Canadarm2'' ===
De ''Canadarm2'' werd op [[19 april]] [[2001]] gelanceerd en is een [[robotarm]] die is gebaseerd op de robotarm die wordt gebruikt in de Space Shuttle, maar verder is ontwikkeld. Deze robotarm is van essentieel belang bij het verder uitbouwen van het ruimtestation. Hij beschikt over een zevental motoren en is in gestrekte staat 17,60&nbsp;m lang. De massa van deze robotarm is 1800&nbsp;kg.

=== ''Quest Joint Airlock''-module ===
Op [[12 juli]] [[2001]] werd de ''Quest Joint Airlock Module'' gelanceerd. Deze module is hoofdzakelijk bedoeld als geavanceerde luchtsluis om [[ruimtewandeling]]en te vereenvoudigen. Intern zijn er in de ''Airlock'' twee compartimenten te onderscheiden. De "Equipment lock" dient voor de opslag van ruimtepakken en apparatuur en vanuit de "Crew lock" kunnen astronauten de ruimte betreden. Dit systeem is net als de robotarm gebaseerd op Space Shuttle-techniek, maar verder verfijnd om lekkage van zuurstof te verminderen. De lengte van de ''Airlock'' is 5,50 m, de diameter is 4,00&nbsp;m en de massa is 6064&nbsp;kg.

=== External Storage Platform (ESP-1) ===
Dit kleine platform dient voor de opslag van reserveonderdelen van het ruimtestation en is gelanceerd met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-102]] en geplaatst op [[13 maart]] [[2001]]. Het is geïnstalleerd op het Destiny Laboratory en weegt 2676 kilogram.

[[Bestand:ISS Truss structure.jpg|thumb|''Truss''-raamwerk]]

=== ''S0 Truss'' ===
De ''S0 Truss'' die op [[8 april]] [[2002]] werd gelanceerd vormt samen met de andere ''Truss''-modules het geraamte van het ISS. Uiteindelijk wordt de al eerder aangebrachte ''Canadarm2'' aan de ''S0 Truss'' gekoppeld. De ''S0 Truss'' is 13,40&nbsp;m lang, 4,60&nbsp;m breed en heeft een massa van 12 247&nbsp;kg.

=== ''Mobile Base'' ===
Met de op [[5 juni]] [[2002]] gelanceerde ''Mobile Base'' kan in de toekomst de eerder aangebrachte ''Canadarm2'' over rails verplaatst worden om zodoende een groter gebied te kunnen bedienen.

=== ''S1 Truss'' ===
De ''S1 Truss'' werd op [[7 oktober]] [[2002]] gelanceerd en dient als koppelingsstuk voor de later toe te voegen ''Starboard MT''. De ''S1 Truss'' is 13,70&nbsp;m lang en 3,90&nbsp;m breed. De massa bedraagt 12 598&nbsp;kg.

=== ''P1 Truss'' ===
De ''P1 Truss'' die op [[23 november]] [[2002]] werd gelanceerd, is gekoppeld aan de ''S0 Truss'' en vormt daarmee de koppeling voor de later aan te brengen ULC-modules. De lengte is 13,70 m, de breedte is 3,90&nbsp;m en de massa is 12 598&nbsp;kg.

=== External Storage Platform (ESP-2) ===
Dit platform dient voor de opslag van reserveonderdelen van het ruimtestation en is gelanceerd met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-114]] en geplaatst op [[26 juli]] [[2005]]. Het is geïnstalleerd op de Quest Joint Airlock en weegt 2676 kilogram.

=== ''P3/P4 Truss'' ===
De ''P3/P4 Truss'' werd op [[9 september]] [[2006]] gelanceerd met [[Spaceshuttle Atlantis]]-vlucht [[STS-115]] en bestaat uit een set beweegbare [[zonnepanelen]], zodat ze op de [[zon]] gericht kunnen worden. De ''P3/P4 Truss'' is gekoppeld aan de ''P1 Truss'' en heeft een breedte van 13,70&nbsp;m en een massa van 15 900&nbsp;kg. De uitgeklapte [[zonnepanelen]] hebben een "vleugelwijdte" van 73,2&nbsp;m.

=== ''P5 Truss'' ===
De ''P5 Truss'' werd op [[9 december]] [[2006]] gelanceerd met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-116]] en bestaat uit een constructie die als afstandhouder dient tussen de ''P3/P4 Truss'' en de ''P6 Truss'' (tijdens STS-120). De ''P5 Truss'' is 3,4 meter breed en weegt 5600 kilo.

=== ''S3/S4 Truss'' ===
De ''S3/S4 Truss'' is het tweede stuurboordsegment dat op 8 juni 2007 gelanceerd werd met [[Spaceshuttle Atlantis]]-vlucht [[STS-117]] en op 12 juni 2007 werd vastgekoppeld aan het eerste stuurboordsegment S1. ''S3/S4 Truss'' bestaat uit een set [[zonnepanelen]], die beweegbaar zijn zodat ze op de [[zon]] gericht kunnen worden en een stroomvoorziening vormen voor het ruimtestation.

=== ''S5 Truss'' ===
De ''S5 Truss'' werd op [[8 augustus]] [[2007]] gelanceerd met [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-118]]. De ''S5 Truss'' is de [[stuurboord]]-afstandhouderconstructie die tussen de S3/S4 Truss en de S6 Truss zit. De ''S5 Truss'' is 3,4 meter breed en weegt 1864 kilo.

=== External Storage Platform (ESP-3) ===
Dit platform dient voor de opslag van reserveonderdelen van het ruimtestation en is gelanceerd met [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-118]]. Het is het eerste grote onderdeel dat zonder hulp van astronauten is geïnstalleerd en enkel met behulp van de robotarmen van de Space Shuttle en ISS. ESP-3 is geïnstalleerd op de ''P3 Truss''.

=== Node 2 (''Harmony'') ===
Node 2, omgedoopt naar ''[[Harmony (ISS module)|Harmony]]'', is op 26 oktober 2007 aan het ISS gekoppeld. De module werd gebracht met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-120]]. Node 2 is gekoppeld aan [[Destiny (ISS module)|''Destiny'']]. Het Europese ruimtelaboratorium [[Columbus (ISS-module)|''Columbus'']] en het Japanse [[Japanse Experimentmodule|''Kibō''-laboratorium]] zijn in 2008 aan ''Harmony'' gekoppeld. Tevens kon er een [[Multipurpose Logistics Module]] aan worden bevestigd. [[PMA-2]] was de voornaamste koppelpoort voor de [[Ruimteveer|Spaceshuttle]], en zit aan het uiteinde bevestigd. In 2016 en 2018 zijn op PMA-2 en PMA-3 [[International Docking Adapter]]s IDA-2 en IDA-3 geplaatst die het mogelijk maken dat de ''[[Dragon 2]]'' (zowel Cargo- als Crew-uitvoeringen) en de [[Boeing Starliner|''Starliner'']] bij het ISS kunnen aankoppelen.

De Nadir- en de Zenit-poort op Node 2 worden gebruikt voor [[Cygnus (ruimtevaartuig)|''Cygnus'']]- en HTV-vrachtschepen. Eerder werd ook de in 2020 buiten gebruik gestelde [[SpaceX Dragon (eerste generatie)|''Dragon 1'']] er aangekoppeld.

=== ''Columbus'' ===
[[Columbus (ISS module)|''Columbus'']] is het primaire onderzoekslaboratorium voor de Europese ruimtevaartorganisatie [[Europese Ruimtevaartorganisatie|ESA]]. Het laboratorium werd gebracht met [[Spaceshuttle Atlantis]]-vlucht [[STS-122]] en werd [[11 februari]] [[2008]] gekoppeld aan [[Harmony (ISS module)|''Harmony'']].

[[Bestand:ELMPS.jpg|thumb|JEM ELM PS wordt aan ISS bevestigd]]

=== Special Purpose Dexterous Manipulator (SPDM) ===
De Special Purpose Dexterous Manipulator, ook wel [[Special Purpose Dexterous Manipulator|''Dextre'']] genoemd, is een tweearmige robot (of [[telemanipulator]]). Het is een onderdeel en uitbreiding van de reeds aanwezige ''[[Canadarm2]]''. ''Dextre'' werd gelanceerd aan boord van [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-123]].

=== Experiment Logistics Module Pressurized Section (ELM PS) ===
ELM PS is het eerste deel van het Japanse ruimtelaboratorium [[Japanse Experiment Module|''Kibo'']]. Deze module werd gelanceerd aan boord van [[Spaceshuttle Endeavour]] op [[11 maart]] [[2008]] en was tijdelijk gekoppeld aan [[Harmony (ISS module)|''Harmony'']] op [[14 maart]] [[2008]]. Nadat het hoofdlaboratorium (ELM PS) bevestigd is (bij shuttlevlucht [[STS-124]]), is deze module verplaatst en gekoppeld aan de JEM PM. De module is 4,4 meter in diameter, 4,2 meter lang en weegt 4,2 ton.

=== Japanese Experiment Module Pressurized Module (JEM-PM) ===
[[Japanse Experiment Module|JEM]] PM is een Japanse wetenschapmodule voor het Internationale Ruimtestation ontwikkeld door [[JAXA]]. JEM PM is de grootste module die aan het ISS is gekoppeld en werd gelanceerd aan boord van [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-124]] op [[31 mei]] [[2008]]. Op [[3 juni]] [[2008]] is de module aan het internationale ruimtestation ISS gekoppeld. De robotarm van het ISS kwam eraan te pas om het laboratorium te kunnen bevestigen. De Japanse astronaut Akihiko Hoshide en zijn Amerikaanse collega Karen Nyberg voerden de operatie uit. De module weegt 14,8 ton, is 4,4 meter in diameter en 11,2 meter lang.

Cubesats worden soms eerst naar het ISS vervoerd en van daar door een veersysteem met een relatieve snelheid van 1 tot 2 m/s weggeschoten. Dit gebeurt met de ''JEM Small Satellite Orbital Deployer (J-SSOD)'' en de ''Nanoracks CubeSat Deployer''.

=== ''S6 Truss'' ===
De ''S6 Truss'' werd op [[16 maart]] [[2009]] gelanceerd met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-119]]. De Truss werd op 19 maart aan ISS gekoppeld. De ''S6 Truss'' heeft een lengte van 73,20 m, diameter van 10,70&nbsp;m en een massa van 15 900&nbsp;kg.

=== ''Poisk'' (MRM-2) ===
''Poisk'', de Mini Research Module 2 werd op [[10 november]] [[2009]] gelanceerd met een ''Sojoez''-raket en koppelde aan het Russische gedeelte van het ISS op [[12 november]] [[2009]]. MRM2 is bijna identiek aan de bestaande ''[[Pirs]]''-module en zal gebruikt worden om ''Sojoez''- en ''Progress''-capsules te ontvangen, heeft een luchtsluis om ruimtewandelingen mogelijk te maken en er zullen ook wetenschappelijke experimenten in worden uitgevoerd.

=== Node 3 (''Tranquility'') ===
De ''[[Node 3 (Tranquility)]]'' werd op [[8 februari]] [[2010]] met [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-130]], samen met de ''[[Cupola]]'', gelanceerd. Het is een module van ESA en de [[Agenzia Spaziale Italiana]], de Italiaanse ruimtevaartorganisatie. De module bevat de meest geavanceerde lifesupportsystemen. Deze systemen zijn voor het hergebruiken van afvalwater, het genereren van zuurstof en het bevat een systeem om verontreinigingen te verwijderen uit de atmosfeer van het ISS. De ''Tranquility'' bevat ook een toilet voor de bemanning.

=== ''Cupola'' ===
De ''[[Cupola]]'' werd op [[8 februari]] [[2010]] met [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-130]] gelanceerd. De Cupola is een observatieonderdeel gemaakt door de ESA. Het zorgt ervoor dat men verschillende werkzaamheden aan de buitenkant van het ISS kan zien en controleren, en voor aardobservatie.

=== Rassvet Mini-Research Module (MRM-1) ===
De [[Rassvet Mini-Research Module]] werd op [[14 mei]] [[2010]] met [[Spaceshuttle Atlantis]]-vlucht [[STS-132]] gelanceerd. De Rassvet Mini-Research Module is een Russische module, bedoeld om vracht op te slaan en om ''Sojoez''- en ''Progress''-ruimteschepen te laten koppelen.

=== Permanent Multipurpose Module (PMM) ===
De [[Permanent Multipurpose Module]] ''Leonardo'' werd op [[24 februari]] [[2011]] met [[Spaceshuttle Discovery]]-vlucht [[STS-133]] gelanceerd. De module bevat reserveonderdelen en voorraden voor het ISS en zal permanent aan het ISS gekoppeld blijven.

=== Alpha Magnetic Spectrometer (AMS) ===
De [[Alpha Magnetic Spectrometer]] (AMS) werd op [[16 mei]] [[2011]] met [[Spaceshuttle Endeavour]]-vlucht [[STS-134]] gelanceerd. De AMS is bedoeld om te zoeken naar ongewone materie in de ruimte. De AMS is onder andere tot stand gekomen door [[CERN]].

=== Bigelow Expandable Activity Module (BEAM) ===
[[Bestand:BEAM module expansion series.jpg|miniatuur|Het uitvouwen van de opblaasbare ISS-module BEAM in 2016]]
[[Bigelow Expandable Activity Module]] (BEAM) is een kleine testmodule voor de veel grotere opblaasbare ruimtestationmodules die Bigelow Aerospace in ontwikkeling heeft. BEAM werd op 8 april 2016 in opgevouwen vorm in de achterbak van ''Dragon SPX-8'' gelanceerd en op 16 april 2016 met behulp van de ''Canada2arm'' gekoppeld aan de poort van de ''Tranquility-node''.

Op 26 mei 2016 werd een poging gedaan de BEAM op te blazen. Nadat de voorspelde hoeveelheid benodigde lucht de module onvoldoende liet ontvouwen terwijl de druk in BEAM hoger dan gepland was werd de poging afgebroken.

De oorzaak van het niet uitvouwen lag waarschijnlijk in de 10 maanden vertraging die de lancering had opgelopen. In die tijd zou de stof waarvan de wand gemaakt is stijf zijn geworden. Op 28 mei werd de module alsnog opgeblazen. In 2017 werd besloten BEAM nog zeker drie jaar aangekoppeld te houden en als opslagruimte voor wetenschappelijke experimenten te gaan gebruiken.

===Nanoracks Bishop Airlock===
[[Nanoracks Bishop Airlock]] is een luchtsluis bedoeld voor het loslaten van kleine satellieten vanuit het ISS. ''Bishop'' kan ook worden gebruikt om afval vanuit het ISS de ruimte in te lozen. Zakken met afval zullen dan langzaam naar de aarde zakken en verbranden in de atmosfeer. Op 6 december 2020 heeft SpaceX de ''Bishop'' met SpaceX CRS-21 naar het ISS gebracht. Op 19 december werd de luchtsluis gekoppeld aan de module ''Tranquility''.

===''Naoeka''===
De [[Multipurpose Laboratory Module|Multipurpose Laboratory Module (MLM)]] alias ''Naoeka'' (Engels: Nauka) is een Russische module aan het Russische segment. Deze wordt gebruikt voor experimenten.

De lancering die meermaals werd uitgesteld vond plaats op 21 juli 2021. ''Naoeka'' moest ''[[Pirs]]'' vervangen.<ref>{{ru}} https://tass.ru/kosmos/6253886. [https://web.archive.org/web/20230323123344/https://tass.ru/kosmos/6253886 Gearchiveerd] op 23 maart 2023.</ref> Van oorsprong werd de ''Naoeka'' in de jaren 1990 gebouwd als reservemodule die bij eventuele problemen bij de lancering van de Zarja kon worden gebruikt. Daarna werd deze gemoderniseerd.

Na de lancering kreeg de ''Naoeka'' problemen met een navigatieantenne en de voortstuwing. Het probleem met de antenne die niet uitklapte werd vrij snel verholpen, de problemen met de voortstuwing leken ruim 28 uur na de lancering te zijn verholpen en een eerste test-koerscorrecties werd met succes uitgevoerd. Daarna bleken er nog problemen met het KURS-navigatiesysteem (voor de aankoppeling) te zijn maar ook die werden uiteindelijk opgelost waarna de nadering naar het ISS kon worden ingezet.

De aankoppeling was op 29 juli 2021. Toen enkele uren later de poort naar de ''Naoeka'' werd geopend werden sensoren geactiveerd waardoor ''Naoeka''’s boordcomputer dacht niet te zijn aangekoppeld en de motoren van de ''Naoeka'' ongecontroleerde correcties begonnen uit te voeren. Het ISS kantelde daarbij zo’n 40 graden. Andere motoren van het ISS moesten daardoor tegencorrecties uitvoeren. Pas nadat het team in sterrenstad de software had aangepast (een uplink was alleen mogelijk op een moment waarop het ISS boven Rusland vloog) werd het ISS weer bestuurbaar.

===''European Robotic Arm''===
De [[European Robotic Arm]] is een [[robotarm]] voor gebruik op het Russische gedeelte van het ISS, werd tegelijk met ''Naoeka'' gelanceerd.

=== ''Pritsjal UM'' ===
De ''[[Pritsjal UM|Nodal Module Pritsjal]]'': Russische module voor het assisteren van koppelingen in het Russische segment. Werd gelanceerd op 24 november 2021, op 26 november 2021 aangekoppeld bij de Nadir-poort van de Naoeka en wordt begin 2022 verder aangesloten.<ref>{{en}}[https://www.urdupoint.com/en/technology/russia-to-install-prichal-node-module-on-iss-556136.html Russia To Install Prichal Node Module On ISS In 2022, One Year Behind Schedule- Glavkosmos] www.urdupoint.com. [https://web.archive.org/web/20230323123347/https://www.urdupoint.com/en/technology/russia-to-install-prichal-node-module-on-iss-556136.html Gearchiveerd] op 23 maart 2023.</ref> De Pritsjal was voor zover bekend de laatste van de niet commerciële modules die aan het ISS werd toegevoegd.

==Voormalige ISS-module==
=== ''Pirs'' Airlock/Docking, 2001-2021 ===
De op [[14 augustus]] [[2001]] gelanceerde ''Pirs'' Airlock/Docking-module stelde Russische ''Sojoez''- en ''Progress''-ruimtevaartuigen in staat om soepel aan te meren. Daarnaast had deze een luchtsluis waar Russische kosmonauten gebruik van kunnen maken bij ruimtewandelingen. De lengte van deze module is 5,00 m, de diameter is 2,20&nbsp;m en de massa is 3630&nbsp;kg.

Op 26 juli 2021 werd de ''Pirs'' afgekoppeld en door vrachtcapsule Progress MS-16 uit zijn baan om de aarde geduwd. Dit gebeurde om ruimte te maken voor de ''Naoeka''- en de Pritsjal-modules. De Pirz was als tijdelijke module bedoeld en had in de aanvankelijke planning in 2007 al het veld moeten ruimen voor de Naoeka. Door vele problemen bij de bouw van de Naoeka duurde dit veertien jaar langer.

ESA-astronaut [[Thomas Pesquet]] wist vanuit het ruimtestation het verbranden van de Pirz en Progress MS-16 op film vast te leggen.

== Geplande en geannuleerde modules ==
Na het ongeluk met de [[Spaceshuttle Columbia]] op [[1 februari]] [[2003]] heeft de bouw vertraging opgelopen. Daarnaast rezen er steeds meer vragen over de haalbaarheid van de voltooiing en het nut van ISS omdat de kosten veel hoger uitvielen dan gepland. In juli 2004 is besloten om door te gaan met de bouw in een iets afgeslankter vorm dan oorspronkelijk gepland.

=== Gepland ===
==== Geplande commerciële modules ====
* [[Habitable Commercial Module]]: op 27 januari 2020 selecteerde NASA het bedrijf [[Axiom Space]] om een commerciële verblijfsmodule voor het ISS te bouwen. Dit is de eerste van vijf modules die NASA voor ogen heeft om de openstelling van het ISS voor commerciële ruimtevaarders te faciliteren.<ref>{{en}}, [https://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-first-commercial-destination-module-for-international-space-station NASA Selects First Commercial Destination Module for International Space Station], NASA, 27 januari 2020. [https://web.archive.org/web/20230628122145/https://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-first-commercial-destination-module-for-international-space-station/ Gearchiveerd] op 28 juni 2023.</ref> Dit cluster van ten minste vijf modules zou wanneer het ISS buiten gebruik wordt gesteld van het ISS moeten worden losgekoppeld en als zelfstandig commercieel ruimtestation moeten doorgaan.

=== Oorspronkelijk gepland maar later geannuleerd ===
* Universal Docking Module: vervangen door Multipurpose Laboratory Module
* Centrifuge Accommodations Module: laboratorium met gecontroleerde zwaartekracht
* Docking and Storage Module: vervangen door Multipurpose Laboratory Module
* Habitation Module
* Interim Control Module: was ontwikkeld voor het geval dat de lancering van de Zvezda zou falen
* Propulsion Module
* Russian Research Module: Russisch laboratorium: vervangen door Docking Cargo Module (DCM)
* Science Power Platform: reeks van zonnepanelen voor extra energievoorziening
* [[NASA X-38]]: Crew Return Vehicle: vervangen door een gewone ''[[Sojoez TMA]]'' en sinds 2016 ''Sojoez MS'' ook de ''Commercial Crew''-voertuigen gelden als ontsnappingsmodules.

== Ruimtecapsules als reddingssloep ==
Naargelang er drie of zes of acht personen aan boord zijn, zijn één of twee ruimtecapsules aanwezig, voor reguliere landingen maar ook als reddingssloep. Voorheen waren dit alleen ''Sojoez''-capsules maar ook de ''Crew Dragon'' en ''Starliner'' zullen deze functies vervullen.

Als er gevaar dreigt, bijvoorbeeld van naderend [[ruimteschroot]] waarbij een kleine baanwijziging van het ISS het risico niet afdoende kan beperken (bijvoorbeeld doordat het gevaar te laat wordt gesignaleerd), nemen de personen aan boord uit voorzorg erin plaats. Dit is vier keer voorgekomen, de laatste keer in juli 2015, toen een klein deel van een oude Russische weersatelliet naderde. Het gevaar werd anderhalf uur van tevoren gesignaleerd. Uiteindelijk vloog het stuk ruimteschroot op 3&nbsp;km afstand voorbij.<ref>{{en}} [https://www.latimes.com/science/sciencenow/la-sci-sn-iss-space-station-space-junk-20150716-story.html For fourth time in history, space station crew forced to hide from space junk] latimes.com. [https://web.archive.org/web/20220811193108/https://www.latimes.com/science/sciencenow/la-sci-sn-iss-space-station-space-junk-20150716-story.html Gearchiveerd] op 11 augustus 2022.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20150722082449/http://wereldnieuws.blog.nl/milieu/2015/07/17/astronauten-iss-moeten-schuilen-voor-ruimteafval Astronauten ISS moeten schuilen voor ruimteafval] wereldnieuws.blog.nl</ref> Ook in de andere drie gevallen was daadwerkelijke voortijdige terugkeer naar de Aarde niet nodig.

Op 29 juli 2021 werden de ruimteschepen (''Crew Dragon'' en ''Sojoez'') opgestart wegens een noodsituatie toen de motoren van de enkele uren daarvoor aangekoppelde Naoeka-module op hol sloegen en het ruimtestation daardoor ongecontroleerd 45 graden gekanteld raakte. De bemanning zou als het verder mis ging naar de capsules gaan. Het Russische grondteam wist na zo’n 45 minuten de controle over het ISS terug te krijgen.

In 2019 was er een koppelpoort voor de ''Sojoez'' defect. De onbemande ''[[Sojoez MS-14]]'' (een testvlucht) kon daardoor niet aankoppelen bij het ISS. Daarom ging de bemanning van ''Sojoez MS-13'' aan boord van hun capsule en verplaatste die capsule naar de defecte poort omdat handmatig aankoppelen nog wel mogelijk was. ''Sojoez MS-14'' kon daardoor aan de vrijgekomen poort aankoppelen. Dat de hele bemanning van ''MS-13'' in de ''Sojoez'' moest plaatsnemen was om er zeker van te zijn dat er bij het mislukken van de manoeuvre geen extra bemanningsleden zouden achterblijven als er een noodlanding moest worden ingezet.

Oorspronkelijk had NASA de [[NASA X-38|X-38]] als reddingssloep willen inzetten. Maar die terugkeermodule werd uiteindelijk niet uitontwikkeld.

== Huidige status ==
In maart 2009 bevond het ruimtestation zich op een hoogte van ongeveer 355&nbsp;km. Alle reeds geplaatste modules samen hebben een massa van 262,2 ton en een inhoud van ongeveer 574 m³. De maximale maten zijn 52&nbsp;m lang (van [[Zvezda-module|''Zvezda'']] tot [[Harmony (ISS module)|''Harmony'']]/[[PMA-2]]), 92,7 meter breed (van ''S6'' tot ''P6'') en 27,4&nbsp;m hoog. De [[zonnepanelen]] hebben een maximale spanwijdte van 73,2 meter.

De bemanning bestaat uit drie vaste bemanningsleden. Elke dag daalt het vaartuig ongeveer honderd meter, waardoor continu moet worden gecorrigeerd. De gemiddelde snelheid bedraagt 27 744&nbsp;km/h (7700&nbsp;m/s). In ongeveer 91,2 minuten draait het ISS om de [[Aarde (planeet)|Aarde]] (de baanlengte is ongeveer 42 000&nbsp;km). Overdag is de temperatuur aan boord van de woon- en werkvertrekken 26,9&nbsp;°C.

[[Bestand:ISS March 2009.jpg|thumb|Status ISS, na [[STS-119]] [[Spaceshuttle Discovery]]-missie, maart 2009]]

== Beëindiging ISS-project ==
Er zijn meermaals data genoemd waarop het ISS buiten gebruik zal worden gesteld. In juli 2011 werd bekendgemaakt dat het ISS mogelijk in 2020 buiten gebruik zou worden gesteld.<ref name="iss-eindigt-in-2020">{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/259714-iss-eindigt-in-2020-in-de-oceaan |titel=ISS eindigt in 2020 in de oceaan |bezochtdatum=2022-02-05 |achternaam= |voornaam= |auteurlink= |medeauteurs= |datum=2011-07-28 |formaat= |werk= |uitgever=NOS.nl |paginas= |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/202202051444/https://nos.nl/artikel/259714-iss-eindigt-in-2020-in-de-oceaan |archiefdatum=2022-02-05 |citaat=}}</ref> Later werd dat 2024. In december 2021 werd bekend dat de regering [[Kabinet-Biden|Biden-Harris]] het doorgaan tot 2030 van de activiteiten van het ruimtestation ISS zal blijven ondersteunen.<ref>{{Citeer web |url=https://blogs.nasa.gov/spacestation/2021/12/31/biden-harris-administration-extends-space-station-operations-through-2030/ |titel=Biden-Harris Administration Extends Space Station Operations Through 2030 |bezochtdatum=2022-01-01 |achternaam= |voornaam= |auteurlink= |medeauteurs= |datum=2021-12-31 |formaat= |werk= |uitgever=NASA |paginas= |taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220101195650/https://blogs.nasa.gov/spacestation/2021/12/31/biden-harris-administration-extends-space-station-operations-through-2030/ |archiefdatum=2022-01-01 |citaat=}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.theverge.com/2021/12/31/22861605/iss-officially-continuing-operations-2030 |titel=Biden administration will continue ISS cooperation through 2030 |bezochtdatum=2022-01-01 |achternaam=Lopatto |voornaam=Elizabeth|auteurlink= |medeauteurs= |datum=2021-12-31 |formaat= |werk= |uitgever=TheVerge.com |paginas=|taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220101200204/https://www.theverge.com/2021/12/31/22861605/iss-officially-continuing-operations-2030 |archiefdatum=2022-01-01 |citaat=}}</ref> Het ruimtestation zal dan uit zijn baan om de Aarde worden gehaald om het gecontroleerd neer te kunnen laten storten in de ''South Pacific Oceanic Uninhabited Area'', bij [[Point Nemo]].<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/index.php/artikel/2415788-nasa-wil-iss-in-2031-gecontroleerd-in-oceaan-laten-neerstorten |titel=NASA wil ISS in 2031 gecontroleerd in oceaan laten neerstorten |bezochtdatum=2022-02-05 |achternaam= |voornaam= |auteurlink= |medeauteurs= |datum=2022-02-04 |formaat= |werk= |uitgever=NOS.nl |paginas= |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/20220205090056/https://nos.nl/index.php/artikel/2415788-nasa-wil-iss-in-2031-gecontroleerd-in-oceaan-laten-neerstorten |archiefdatum=2022-02-05 |citaat=}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.space.com/international-space-station-deorbit-water-grave-date |titel=The International Space Station will plunge into the sea in 2031, NASA announces |bezochtdatum=2022-02-05 |achternaam=Pappas |voornaam=Stephanie |auteurlink= |medeauteurs= |datum=2022-02-04 |formaat= |werk= |uitgever= |paginas= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20220205145550/https://www.space.com/international-space-station-deorbit-water-grave-date |archiefdatum=2022-02-05 |citaat=}}</ref> Als belangrijkste reden wordt het tegengaan van de vorming van ruimteschroot genoemd.<ref name="iss-eindigt-in-2020"></ref> Het plan is dat het ISS wordt opgevolgd door een of meer ''Commercial LEO Destinations'' (CLDs). Al enkele jaren van tevoren zal begonnen worden de hoogte door afremmen geleidelijk te verminderen in plaats van deze door boosts op peil te houden.

Er zijn plannen om het ISS in de resterende tijd te commercialiseren. NASA heeft het Amerikaanse deel van het ISS in 2019 opengesteld voor betalende ruimtetoeristen en commerciële ruimtevaarders. Daarvoor worden ook nieuwe commerciële modules toegevoegd, zoals die van [[Axiom Space]], die te zijner tijd zelfstandig verder gaan. Commerciële klanten moeten zelf de reis naar het ISS organiseren.

Mogelijk worden delen hergebruikt voor een nieuw te bouwen Russisch ruimtestation, ''Orbital Piloted Assembly and Experiment Complex'' (met als afkorting van de Russische naam: OPSEK).

Er zijn geen plannen om het ISS of grote componenten ervan intact naar de Aarde te brengen om bijvoorbeeld tentoongesteld te worden, omdat dit bijna niet mogelijk is en niet zo essentieel is. De modules zijn ook niet ontworpen om gemakkelijk te demonteren in de ruimte.<ref name="einde">[https://www.nasa.gov/feature/faq-the-international-space-station-2022-transition-plan FAQ: The International Space Station 2022 Transition Plan]. [https://web.archive.org/web/20230718113609/https://www.nasa.gov/feature/faq-the-international-space-station-2022-transition-plan/ Gearchiveerd] op 18 juli 2023.</ref>

Op 30 april 2022 maakte Roskosmos bekend zich in 2024 terug te trekken uit het ISS. Ze verlengen hun aandeel niet naar aanleiding van de sancties tegen Rusland en een lijst Russische individuen die door westerse landen werden opgelegd na de invasie van Rusland in Oekraïne.<ref>{{en}} [https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-04-30/russia-will-quit-international-space-station-over-sanctions Russia Will Quit International Space Station Over Sanctions], Bloomberg, 30 april 2022. [https://web.archive.org/web/20220813095825/https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-04-30/russia-will-quit-international-space-station-over-sanctions Gearchiveerd] op 13 augustus 2022.</ref> Op 26 juli 2022 leek de terugtrekking per 2024 bevestigd door Borisov, de nieuwe directeur van Roskosmos.<ref>[https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5323361/rusland-iss-internationale-ruimtestation-roskosmos-poetin Rusland stopt met ruimtestation ISS, Amerikanen weten van niets], RTL-nieuws, 26 juli 2022. [https://web.archive.org/web/20230323123703/https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5323361/rusland-iss-internationale-ruimtestation-roskosmos-poetin Gearchiveerd] op 23 maart 2023.</ref> Borisov kwam daar enkele dagen later op terug om te specificeren dat hij "na 2024" had gezegd en niet zoals in de media gemeld "per 2024". Het moment van Russische terugtrekking hangt samen met de ontwikkeling van een eigen Russisch ruimtestation. Op 27 april 2023 werd bekend dat Rusland de activiteiten van het ruimtestation tot 2028 zal ondersteunen.<ref>{{Citeer web |url=https://blogs.nasa.gov/spacestation/2023/04/27/partners-extend-international-space-station-for-benefit-of-humanity/ |titel=Partners Extend International Space Station for Benefit of Humanity |bezochtdatum=2023-04-30 |achternaam=Garcia |voornaam=Mark |auteurlink= |medeauteurs= |datum=2023-04-27 |formaat= |werk= |uitgever=[[National Aeronautics and Space Administration|NASA]]|paginas= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230430170255/https://blogs.nasa.gov/spacestation/2023/04/27/partners-extend-international-space-station-for-benefit-of-humanity/ |archiefdatum=2023-04-30 |dodeurl= |citaat=}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.space.com/russia-stay-international-space-station-partner-2028 |titel=Russia agrees to stay aboard International Space Station through 2028 |bezochtdatum=2023-04-30 |achternaam=Wall |voornaam=Mike |auteurlink= |medeauteurs= |datum= |formaat= |werk= |uitgever=Space.com |paginas= |taal=en |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230430164349/https://www.space.com/russia-stay-international-space-station-partner-2028 |archiefdatum=2023-04-30 |dodeurl= |citaat=}}</ref>

Op 26 juni 2024 won [[SpaceX]], NASA’s aanbesteding om een voertuig te ontwikkelen dat het ISS in 2030 gecontroleerd de dampkring in moet sturen. Het bedrijf ontvangt hiervoor 843 miljoen dollar. Het [[SpaceX Dragon#U.S. Deorbit Vehicle|U.S. Deorbit Vehicle]] is een [[Dragon 2|Cargo Dragon]] die van een groteren achterbak is voorzien met daarin de raketmotoren en brandstof om het ruimtestation uit zijn baan te duwen.

== Observeren ==
[[Bestand:Today's Sun with International Space Station Transit. (32590417281).png|thumb|ISS voor de zon]]
[[Bestand:International Space Station Lunar Transit (NHQ201801300001).jpg|thumb|ISS voor de maan]]
Door de grootte van het Internationale Ruimtestation ISS en met name de grote reflecterende [[zonnepanelen]] is het ruimtestation een gemakkelijk, met het blote oog, te observeren object. Op sommige momenten is het een van de helderste objecten aan de hemel.

Door de lage baan om de aarde en de hoek van de zon is het echter maar voor korte perioden zichtbaar. Het ISS is dan te zien als een snelbewegende, heldere ster, die in enkele minuten tijd van ruwweg west naar oost beweegt. Het ruimtestation is meestal zichtbaar enkele uren na zonsondergang, of voor zonsopkomst en een overgang duurt nooit langer dan circa zeven minuten.

Het ISS wordt zichtbaar wanneer het (ongeveer in het westen) opkomt, of hoger aan de hemel uit de aardschaduw tevoorschijn komt ('s ochtends), en verdwijnt weer wanneer het (ruwweg in het oosten) ondergaat, of hoger aan de hemel in de aardschaduw verdwijnt ('s avonds).

De gunstigste verschijningen van het ISS vinden plaats wanneer het ruimtestation vrijwel recht boven de waarnemer langs beweegt. Het object is dan hoog aan de hemel zichtbaar, en, door de geringe minimumafstand, zeer helder.

NASA heeft een lijst met data wanneer het ISS zichtbaar is via hun Sightings-webpagina.<ref>[https://web.archive.org/web/20071112231612/http://spaceflight1.nasa.gov/realdata/sightings/cities/skywatch.cgi?country=Netherlands Sightings-webpagina]</ref> Deze gegevens zijn ook beschikbaar via de ESA<ref>[https://web.archive.org/web/20070705013326/http://esa.heavens-above.com/esa/iss_step1_3.asp?CountryID=NL ESA-website]</ref> en de onafhankelijke site Heavens Above.<ref>[http://www.heavens-above.com/ Heavens Above]</ref> Details voor overgangen boven Nederland en Vlaanderen zijn te vinden op de website hemel.waarnemen.com/iss.<ref>[http://hemel.waarnemen.com/iss/ Zichtbaarheid van het ruimtestation ISS] op [http://hemel.waarnemen.com/ hemel.waarnemen.com]. [https://web.archive.org/web/20230401052748/http://hemel.waarnemen.com/iss/ Gearchiveerd] op 1 april 2023.</ref>

Er zijn in de verschillende app-stores ook handige apps te vinden die vooraf waarschuwen wanneer het ISS zal passeren. Deze apps kunnen op de smartphone worden geïnstalleerd en geven 5 minuten voor de passage een melding. Zo weet men dan precies wanneer men naar buiten moet gaan om het ISS te kunnen zien.

== Bemanningen ==
Naast verschillende bezoekers, ook wel [[ruimtetoerisme|ruimtetoeristen]] genoemd, kent het ruimtestation een vaste bemanning. Zo maakten de Belgische astronaut [[Frank De Winne]] en de Nederlander [[André Kuipers (ruimtevaarder)|André Kuipers]] al deel uit van die vaste bemanning. Tegenwoordig zijn er afwisselend drie en zes personen aan boord, waarbij er dienovereenkomstig één of twee ''[[Sojoez TMA]]-M'' aanwezig zijn. Vaak gaat het zo dat er drie personen bij komen, als er drie personen zijn. Vervolgens vertrekken de eerste drie.

In maart 2015 zijn er echter drie astronauten gearriveerd waarvan er twee (Kelly en Kornienko) een jaar bleven. Vervolgens zijn de drie die eerder aanwezig waren vertrokken. In juli 2015 kwamen er drie bij. Bij de drie die hierna vertrokken (september 2015) waren er dus twee (Mogensen en Aimbetov) die pas in juli 2015 aankwamen. Aimbetov nam deel in plaats van gepland ruimtetoerist [[Sarah Brightman]], die van de vlucht afzag.

De zes maanden na de mislukte lancering van ''[[Sojoez MS-10]]'' was het ruimtestation door maar drie mensen bewoond met uitzondering van de dagen tussen de aankomst van ''[[Sojoez MS-11]]'' en het vertrek van ''[[Sojoez MS-09]]''.

Vanaf eind 2020 zullen de ''[[Commercial Crew]]''-voertuigen vier personen per vlucht vervoeren waardoor de ISS-bemanning met een persoon wordt uitgebreid tot meestal zeven. Tijdens missiewisselingen kan dat, als er twee ''Commercial Crew''-voertuigen en twee ''Sojoez''-capsules zijn aangekoppeld, tijdelijk oplopen tot maximaal veertien.

NASA heeft naar aanleiding van de commerciële openstelling van het ISS interesse getoond om ook stoelen aan boord van korte commerciële vluchten naar het ISS te kopen om zodoende korte onderzoeksmissies in het ISS uit te voeren.<ref>{{en}}{{aut|Jeff Foust}}, [https://spacenews.com/nasa-proposes-to-buy-seat-on-short-duration-commercial-iss-flight/ NASA proposes to buy seat on short-duration commercial ISS flight], SpaceNews, 28 november 2019. [https://web.archive.org/web/20230809170633/https://spacenews.com/nasa-proposes-to-buy-seat-on-short-duration-commercial-iss-flight/ Gearchiveerd] op 9 augustus 2023.</ref>

{{Zie hoofdartikel|Lijst van expedities naar het Internationaal ruimtestation}}
{{Zie hoofdartikel|Lijst van ruimtevluchten naar het Internationaal ruimtestation}}

== Opnames voor bioscoopfilms ==
Regisseur Klim Shipenko en actrice Yulia Peresild zullen met de ''[[Sojoez (ruimtecapsule)|Sojoez]] MS-19'' (vertrek 5 oktober 2021) en de retourvlucht van de ''Sojoez MS-18'' de reis naar het ISS maken, om daar opnames te maken voor een film met de voorlopige naam ''The Challenge''.<ref>https://www.bbc.com/news/world-europe-57106618. [https://web.archive.org/web/20230408112632/https://www.bbc.com/news/world-europe-57106618 Gearchiveerd] op 8 april 2023.</ref>

[[Axiom Space]] heeft een vlucht gepland voor acteur [[Tom Cruise]] en filmregisseur en -producent [[Doug Liman]], die in het ISS een film zullen opnemen.<ref>{{en}}{{aut|Michael Sheetz}}, [https://www.cnbc.com/2020/05/05/nasa-is-working-with-tom-cruise-to-film-a-movie-in-space.html NASA is working with Tom Cruise to film a movie in space], CNBC, 5 mei 2020</ref>

== Trivia ==
* In 2020 bracht [[LEGO]] een model van het ISS uit.
* Op 8 maart 2024 sloeg het restant van een accumodule van het ISS door het dak van een woning in [[Naples (Florida)|Naples]] in Florida. Het stuk [[ruimteafval]] was in 2021 van het ISS verwijderd. De eigenaren van het huis hebben in juni 2024 NASA verzocht een schadevergoeding te betalen.<ref>{{en}}{{aut|Eric Berger}}, [https://arstechnica.com/space/2024/06/family-whose-roof-was-damaged-by-space-debris-files-claims-against-nasa/ Family whose roof was damaged by space debris files claims against NASA], ARS Technica, 21 juni 2024</ref>

== Zie ook ==
* [[Nikkel-waterstof-accu]]
* Het ruimtestation was het hoofdonderwerp van een aflevering van [[National Geographic Channel|National Geographic]]s ''[[Big, Bigger, Biggest]]''.

{{Appendix|2=
'''Externe links'''
* [https://www.issnationallab.org/ Website van het Amerikaanse ruimtelaboratorium]
* [https://www.nasa.gov/station ISS op de website van NASA]
* [https://www.esa.int/esaHS/iss.html ISS op de website van ESA]
* [https://www.jaxa.jp/missions/projects/iss_human/index_e.html ISS op de website van JAXA (de Japanse ruimtevaartorganisatie)]
* {{en}}[https://www.astroviewer.net/iss/en/ Huidige locatie ISS].
* [https://web.archive.org/web/20080725005018/http://www.tietronix.com/anim/pao/s1A1.html Internationaal ruimtestation build-up simulation - tietronix.com]
'''Multimedia'''
* {{en}}[https://www.youtube.com/watch?v=doN4t5NKW-k ISS rondleiding met Sunita Williams] door NASA (YouTube.com)
'''Referenties'''
{{References||2}}
}}
{{Commons|International Space Station}}
{{Bibliografische informatie}}
{{Navigatie ruimtevaartrecords}}
{{Navigatie expedities naar het International Space Station}}

[[Categorie:Internationaal ruimtestation ISS| ]]
[[Categorie:Ruimtestation]]
[[Categorie:Ruimtevaart in 1998]]