Jacques Fabien Gautier Dagoty

Jacques Fabien Gautier Dagoty (of ook Gautier d'Agoty) (Marseille, 1716 - Parijs,1786) was een Frans anatomist, schilder en gespecialiseerd in anatomische meerkleurige prenten met een karakteristieke donkergroene achtergrond in de mezzotint-techniek

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

In 1736 verhuist Jacques-Fabien Gautier (Dagoty is een latere toevoeging) naar Parijs om er zijn geluk te beproeven in de meerkleurendruk prenten voor medische studenten; de vierkleurendruk was in 1737 voor het eerst toegepast door Jan Ladmiral (1698-1773) in een editie van Albinus.^[1]

Hij treedt in 1738 even toe tot het atelier van de bekende kleurendrukgraveur Jacob Christoph Le Blon (1667-1741) maar gaat al snel zijn eigen weg. In 1745 vat hij het plan op om zijn kleurenprenten als referentie te doen gelden voor geneeskundestudenten. Hij zet hiervoor een samenwerking op met Jacques-François-Marie Duverney (1661-1748), een docent in anatomie. Na de dood van Duverney werkt hij samen met Antoine Mertrud (gestorven 1767)

Na de dood van Le Blon betwisten zowel Ladmiral als Gautier het patent van Le Blon. Uiteindelijk slaagt de zeer trotse en zelfingenomen Gautier erin om een patent te verwerven over de drie- en vierkleurendruk, dat eerder toebehoorde aan Le Blon. Het toevoegen van een vierde (zwarte) kleur wordt niet als een originele vondst beschouwd.^[2]

Hij was vader van vijf zonen: Jean-Baptiste, Honoré-Louis, Jean-Fabien, Édouard and Arnauld-Éloi . Allen traden ze in de voetsporen van hun vader.

In het midden van de 18e eeuw slaagt hij (en zijn vijf zonen kunstenaars) erin een invloedrijke plaats te verwerven in de Parijse wereld van medische publicaties. Zo levert hij kleurplaten voor de periodieken Mercure de France, Observations physiques, Observations sur histoire naturelle, Obervations sur la peinture, en Journal de Monsieur.

Hij slaagde erin om in de belangstelling te blijven door o.m. zijn eigen brieven aan de Royal Society of London te publiceren. Zeker tot 1779 slaagt hij erin zichzelf te associëren met de uitvinding van de vier-kleurendruk, na een levenslange strijd met de aanspraken van de Le Blon-clan inzake driekleurendruk-prenten.

Kort na zijn dood in 1785 verdwijnen de kleurendruk-actviteiten van de familie.^[3]

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

Hij werd lid van de Academie van Wetenschappen van Dijon.

In 1754 hij schreef een pamflet tegen Isaac Newtons kleurentheorie.

Een greep uit zijn werken:

Essai d'anatomie en tableaux imprimés (Parijs, 1745), met als bijlage Suite de l'Essai d'anatomie en tableaux imprimés (Paris: Gautier, 1745), met hierin zijn bekendste werk met als bijnaam: de gevilde Engel.

Myologie complete en couleur et grandeur naturelle, 1746 (met teksten van Duverney)
Anatomie de la tête, 1748, opgedragen aan koning Lodewijk XV (in samenwerking met Duverney); 8 platen
Anatomie generale des viscères en situation, de grandeur et couleur naturelle, avec l’angeologie, et la nevrologie de chaque partie du corps humain (Parijs,1752). Niettegenstaande zowel Duverney als Mertrud hieraan hebben meegewerkt, schrijft hij in de colofon: “je suis le demonstrateur, le peintre, et le graveur tout ensemble”. Er bestaan exemplaren met 18 en met 24 kleurplaten.
Galerie françoise, ou Portraits des hommes et des femmes célèbres qui ont paru en France, 1770 (in samenwerking met zijn zoon Jean-Baptiste Gautier Dagoty)
Galerie universelle contenant les portraits de personnes célèbres de tout pays, actuellement vivantes, 1772 (eveneens in samenwerking met zijn zoon).
Exposition anatomique des organes de sens, 1775 (in samenwerking met zijn zonen).

Reputatie[bewerken | brontekst bewerken]

Zijn reputatie was niet onverdeeld positief.

De Duitse arts Johann Ludwig Choulant (1791-1861) schreef in 1852 over hem :

Hoewel zijn anatomische illustraties misschien fascinerend zijn voor de leek... maken ze indruk op de kritische waarnemer met hun arrogantie en charlatanerie en zijn ze niet aan te bevelen aan de anatomiestudent, noch voor hun nauwkeurigheid, noch voor hun techniek

Goethe reageerde op zijn weerlegging van Newtons kleurentheorie met een artikel, waarin hij hem beschreef als .... actief, snel, impulsief, begaafd, maar agressief en belust op sensatie

actief, snel, impulsief, begaafd, maar agressief en belust op sensatie

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

(fr) J. Gautier-d'Agoty, G.J. Duverney (1748), Anatomie de la tête.

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

Nekspieren, plaat 3 uit 'Complete musculatuur op ware grootte en kleur', (1746) , Art Institute of Chicago, Ref. 2013.535
De tapijtweefstser (1743) , naar een schilderij van Jean-Baptiste Siméon Chardin
Voorblad van zijn publicatie 'Exposition anatomique des organes des sens', 1775
Dissectie van het menselijk hoofd, plaat 5 uit Anatomie van het menselijk lichaam, 1746, Art Institude of Chicago, Ref. 2013.536
Spieren van het hoofd, uit Muologie complète en couleur et grandeur naturelle (1746)