Karel Reiner

Karel Reiner (Žatec, 27 juni 1910 – Praag, 17 oktober 1979) was een Tsjechisch componist, advocaat en pianist. Hij was een zoon van Sime Reinerová en Josef Reiner, oppercantor van de Joodse gemeente in de stad.

Levensloop

Reiner studeerde op wens van zijn vader eerst aan de Karelsuniversiteit Praag rechten en promoveerde in dit vak in 1933. Tegelijkertijd ging hij zijn muzikale neigingen na en studeerde aan het Státní konservatori hudby v Praze te Praag bij Zdeněk Nejedlý, Alois Hába en Josef Suk.

Met maatschappelijk-kritische werken, vooral in het Theater van Emil František Burian, kon hij zich in het Praagse muziekleven van de jaren 1930 vestigen. Als concertpianist zette hij zich tussen 1931 tot 1938 in voor de nieuwe muziek en voerde onder andere de kwarttoonswerken van zijn leraar Alois Hába op. Na de bezetting door de nazi's werd het voor hem steeds moeilijker in het openbaar te concerteren. Hij was een van de pianisten die huisconcerten als uitdrukking van een soort geestig-cultureel verzet uitoefenden, begeleid door een voortdurende angst voor denunciatie. In 1942 ontstond onder de indrukken van de bezetting en zijn persoonlijke situatie de 2e Sonate voor piano, een belangrijk werk waarin de Hussietenkoraal "Kdož sú boží bojovníci (Waar de Godstrijders zijn)", de Tsjechische hymne "Kde domov můj" en de Internationale samen verwerkt zijn. Het werk draagt de ondertitel "Vítězstvi (Overwinning)".

In mei 1942 huwde hij met Hana Steinerová. Op 5 juli 1943 werden beiden naar het concentratiekamp Theresienstadt gedeporteerd. Hij vormde met andere componisten aldaar een componistengroep, hij was de enige van hen, die overleefde. Zijn ouders overleden in Theresienstadt. In de herfst van 1944 werd hij naar het concentratiekamp Auschwitz en later nog naar Dachau gebracht. In Dachau beleefde hij de bevrijding.

Na de Tweede Wereldoorlog werkte hij van 1945 tot 1947 aan de nieuwe Opera 5. května (Opera van de 5e mei). Vervolgens werkte hij als freelancecomponist en als voorzitter van het Tsjechische muziekfonds en lid van de Tsjechische componistenfederatie.

Reiner schreef een omvangrijk oeuvre tot dat onder andere twee opera's, werken voor orkest, harmonieorkest, koren en kamermuziek behoren.

Composities

Werken voor orkest

1935 Ouvertura e danza, voor orkest
1935 Zpěv z hor, Tanec, voor hoorn en orkest
1947 Divertimento, voor klarinet, harp en strijkorkest
1950 Jarní předehra (Lente ouverture), voor orkest
1959 Symfonie, voor orkest
1960 Motýli tady nežijí, zes schilderijen voor orkest
1963 Symfonická předehra (Symfonische ouverture), voor orkest
1965 Concert, voor basklarinet en orkest
1967 Koncertantní suita (Concertante suite), voor orkest
1975 Promluvy, voor kamerorkest
1976 Hudba, voor strijkorkest
1977 Diptych, voor orkest
1978 Tři symfonické věty, voor orkest
Diptych, Introdukce a Allegro, voor orkest
Mládežnický tanec, voor orkest met accordeon en piano
Tři české tance (Drie Tsjechische dansen), voor orkest

Werken voor harmonieorkest

1947 Koncertantní suita (Concertante suite), voor harmonieorkest
1969 Concertino, voor fagot en harmonieorkest

Cantates

1952 Bylo jim tisíc let, cantate voor gemengd koor en orkest – tekst: K. Šiktance "Patetická"

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1950	Das verwunschene Lied
1972	Das Schustermärchen

Toneelmuziek

1943 Esther, toneelmuziek – tekst: naar Edmond Rostand "Les Romanesques"

Werken voor koren

Květovaný kůň, kinderliederen voor gemengd koor – tekst: N. Frýda
Mírová, voor gemengd koor
To je strana, voor gemengd koor en orkest

Vocale muziek

1936 14 písní (14 liederen), voor alt, bariton en orkest
1956 Rodná zem, vijf liederen voor tenor en piano
1968 Ábrnky – 5 písní dětem, voor zangstem en piano
1969 Třipsiny, voor zangstem en piano – tekst: J. Havla
1970 Z "Krotkých Xenií", voor bas en piccolo (ook voor mezzosopraan en piccolo) – tekst: Johann Wolfgang von Goethe
5 písní (5 liederen), voor zangstem en viool
Březen, zangcyclus voor lage stem en orkest
Pěvec, voor zangstem en orkest
Písně, voor zangstem en piano
Sládek dětem, voor sopraan, alt en piano (in kwaarttoonssystem), op. 38b

Kamermuziek

1931/1963 Dodici (Dvanáct), suite voor blazerskwintet
1931 Strijkkwartet nr. 1
1946 Sonata brevis, voor cello en piano, op. 39
1954 Čtyři skladby (Vier stukken), voor klarinet en piano
1955 Tři skladby, voor hobo en piano
1958 Sonáta, voor contrabas en piano
1959 Sonáta, voor viool en piano
1960 Elegie a capriccio, voor cello en piano
1961 Malá suita, voor blazersnonet (dwarsfluit, 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns en 2 fagotten)
1964 Šest studií, voor dwarsfluit en piano
1965 Suita, voor fagot en piano
1966 Črty, voor viool, altviool, cello en piano
1966 Tři skladby (Drie stukken), voor basklarinet en piano
1968 Čtyři zkratky, voor koperkwintet (2 trompetten, hoorn en 2 trombones)
1968 Dua, voor twee gelijke blaasinstrumenten
1969 Volné listy, voor klarinet, cello en piano
1970 Formule, voor trombone en piano
1970 Kresby, voor viool, klarinet, hoorn en piano
1971 Dua, voor 2 klarinetten
1972 Akrostichon e Allegro, voor basklarinet en piano
1972 Hrátky, voor blazerskwintet
1973 Repliky, voor dwarsfluit, altviool en harp
1974 Preambule, voor dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn, viool, altviool, cello en contrabas
1974 Preambule nr. 2, voor dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn, viool, altviool, cello en contrabas
1975 Sloky, voor altviool en piano
1977 Portréty, suite voor viool, altviool en cello
1978 Dialogy, voor twee dwarsfluiten
1979 Hovory, voor dwarsfluit en baritonsaxofoon
1979 Panely, voor 2 trompetten, hoorn, 2 trombones en tuba
6 bagatel (6 bagatellen), voor trompet en piano
Concert, voor nonet (dwarsfluit, hobo, klarinet, fagot, hoorn, viool, altviool, cello en contrabas)
Dvě skladby (Twee stukken), voor hoorn en piano
Dvě skladby, voor altsaxofoon en piano
Dvě skladby, voor hobo en harp
Fanfáry pražské, voor 3 trompetten, 4 trombones en tuba
Hudba, voor vier klarinetten
Prolegomena, voor strijkkwartet
Sentence, voor dwarsfluit, viool, altviool en cello
Strijkkwartet nr. 3
Tercety, voor hobo, klarinet en fagot
Trio, voor viool, cello en piano

Werken voor orgel

1963 3 preludia

Werken voor piano

1930 5 jazzových studií (5 jazzstudies)
1931 Sonáta nr. 1
1936 Předehra a tanec (Ouverture en dans), voor 2 piano's
1942 Sonáta nr. 2, op. 35
1961 Sonáta nr. 3
1964-1965 Tři skladby
1974 Zárodky
9 veselých improvizací
Ej, úhory, ej, lány
Sedm skladeb pro děti

Werken voor harp

1964 Suita

Werken voor cimbalom

Tři koncertantní etudy

Werken voor gitaar

1973 Náměty
1977 Ouvertura ritmica

Bibliografie

Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziekencyclopedie, Haarlem: De Haan, (1979)-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
Milan Kuna: Dvakrát zrozený. Život a dílo Karla Reinera, Prague: H+H., 2008. ISBN 978-80-7319-078-1
Milan Kuna: Zrani umelce soucasnosti (Das Werden eines zeit genoss. Kunstlers; Karei Reiner), in: Hudebni rozhledy. 15 (1962), S. 97-102.
Viktor Ullmann, Thomas Mandl, Ingo Schultz: 26 Kritiken über musikalische Veranstaltungen in Theresienstadt, Hamburg: Bockel Verlag, 2., korr. u. erw. Aufl. (2. Mai 2007), 142 p., ISBN 978-3-932-69672-5
Jiří Vysloužil: Hudební slovník pro každého II., Vizovice: Lípa. 2001. ISBN 80-86093-23-9
Jana Antoňová: Karel Reiner, Praha: Mosrska knihovna 1986. 138 S.
Jana Antoňová: Zaslouzily umelec Karel Reiner, Praha: Mestska knihovna 1972. 128 S.
Alena Martínková: Čeští skladatelé současnosti, Praha: Panton, 1985. 325 p.
Joža Karas: Music in Terezín, 1941-1945, New York: Beaufort Books, 1985, 223 p. ISBN 978-0-825-30287-9
Petr Iqanika: Kompozice v pojeti Karla Reinera. (Die Komposition in der Auffassung von Karel Reiner), in: Hudebni veda. 21 (1984), S. 231-250.
Eva Šormová: Divadlo v Terezíně 1941/1945, Památník Terezín. 1973.
Ratibor Budis: Reineruv Koncert pro basklarinet. (Konzert für Baßklarinette von Karel Reiner), in: Hudebni rozhledy. 21 (1968), S. 117-119.
Čeněk Gardavský: Contemporary Czechoslovak composers, Prague: Panton, 1965. 565 p.
Čeněk Gardavský: Skladatele dneska, Praha: Panton, 1961, 261 p.
Cesko slovensky hudebni slovnik osob a instituci, Prague: Statni Hudebni Vydavatelstvi, 1963-1965
Vladimir Lebl: Pisnova tvorba Karla Reinera. (Das Liedschaffen von Karel Reiner), in: Hudebni rozhledy. 8 (1955), S. 917-919.

Externe link

(de) Biografie^{[dode link]}