Karelisch
| Karelisch | ||||
|---|---|---|---|---|
| Sprekers | 118.000 | |||
| Taalfamilie |
| |||
| Alfabet | Latijns | |||
| Taalorganisatie | geen | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | geen | |||
| ISO 639-2 | krl | |||
| ISO 639-3 | krl | |||
| ||||
Karelisch (karjalan kieli) is een taal die in Rusland in de Republiek Karelië en de regio Tver gesproken wordt. De taal is nauw verwant aan het Fins, en onderscheidt zich doordat de ontwikkelingen van het Fins vanaf de 19e eeuw in het Karelisch ontbreken. Karelisch bevat meer medeklinkers dan het Fins, zoals č (uitgesproken "tsj"), š ("sj"), en ž ("zj"). De taal bevat zeer veel Russische leenwoorden.
De taal heeft verschillende schrijfwijzen gekend, die zowel Latijnse als cyrillische alfabetten hebben gebruikt. Sinds 2007 bestaat er één Latijns alfabet, dat voor alle dialecten wordt gebruikt, op Tver-Karelisch na. De taal heeft 118.000 sprekers.
Karelisch wordt in Finland en Rusland gesproken. Er was tot de Russische Revolutie van 1917 geen erkenning en nauwelijks gebruik van de taal op minder dan 100 woorden-, religie- en kinderboeken na. Na de revolutie was er erkenning van de taal zowel in de regio Tver als in de Russische deelrepubliek Karelië. Standaardalfabetten werden ontwikkeld, eerst met Latijnse letters, daarna met cyrillische.
Na 1940 werd de Karelische ASSR de Karelo-Finnische SSR in afwachting van de inlijving van Finland als deelrepubliek van de USSR. Het Fins werd tweede officiële taal van Karelië, terwijl het Karelisch werd en wordt gezien als een dialect van het Fins. In de regio Twer werd Karelisch verboden. Sinds 1990 wordt geprobeerd om Karelisch (alsook het Fins) een officiële status te geven. Tot nu hebben voorstellen tot het invoeren van het Karelisch echter geen resultaat opgeleverd.
In de oblast Tver, en dan met name in Lichoslavl, honderden kilometers ten zuiden van de republiek, bevinden zich ook sprekers van het Karelisch, Tver-Kareliërs genaamd. In de jaren 30 van de 20e eeuw werd er zelfs een nieuwe Tver-Karelische taal ontwikkeld, maar die werd in 1937 weer afgeschaft. Ook hier daalt het aantal sprekers gestaag.
