Brontekst bekijken van Noordrijn-Westfalen

{{Infobox deelstaat Duitsland
| naam                  = Noordrijn-Westfalen
| altnaam               = Nordrhein-Westfalen
| vlag                  = [[Bestand:Flag of North Rhine-Westphalia.svg|110px|border|Vlag van Noordrijn-Westfalen]]
| vlagartikel           = Vlag van Noordrijn-Westfalen
| wapen                 = [[Bestand:Coat of arms of North Rhine-Westfalia.svg|85px|Wapen van Noordrijn-Westfalen]]
| wapenartikel          = Wapen van Noordrijn-Westfalen
| hoofdstad             = [[Düsseldorf]]
| km2                   = 34112.44
| bevolking             = {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|05|Noordrijn-Westfalen}}
| meetjaar              = {{Datum|{{Statistiek gemeente Duitsland inwoners||Noordrijn-Westfalen|TXT=Year}}|iso2}}
| bevolkingsdichtheid   = 529
| inwoners migratieachtergrond          = 5.362.000 ({{formatnum:{{#expr: (5362000/17932651)*100 round 2}}}}%)
| inwoners migratieachtergrond meetjaar = 31-12-2018<ref name= "Bevölkerung mit Migrationshintergrund">{{Citeer web|url=https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Migration-Integration/Tabellen/migrationshintergrund-laender.html|titel=Bevölkerung in Privathaushalten nach Migrationshintergrund und Bundesländern|bezochtdatum=27 april 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=21 augustus 2019|uitgever=Statistisches Bundesamt (Destatis)|taal=de|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200825120736/https://www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bevoelkerung/Migration-Integration/Tabellen/migrationshintergrund-laender.html|archiefdatum=2020-08-25|dodeurl=nee}}</ref>
| iso                   = DE-NW
| website               = [https://www.land.nrw/ land.nrw]
| mp                    = [[Hendrik Wüst]] ([[Christlich Demokratische Union Deutschlands (Bondsrepubliek)|CDU]])

| partijen              = {{Kleurvierkant|#000000}} [[Christlich Demokratische Union Deutschlands (Bondsrepubliek)|CDU]]<br> {{Kleurvierkant|#00a000}} [[Bündnis 90/Die Grünen|Grüne]]
| bondsraad             = 6
| kaart                 = {{Kaart deelstaten Duitsland|Locator map North Rhine-Westphalia in Germany.svg|{{Infobox/afbeeldingbreedte}}px}}
| Bundesland            = Noordrijn-Westfalen
| Kreisschlüssel        = 05
}}
'''Noordrijn-Westfalen''' (NRW), ([[Duits]]: ''Nordrhein-Westfalen''; [[Internationaal Fonetisch Alfabet|IPA]]: ˈnɔʁtʁaɪ̯n vɛstˈfaːlən), is een [[Deelstaten van Duitsland|deelstaat]] (''Bundesland'') in het westen van de [[Duitsland|Bondsrepubliek Duitsland]]. De hoofdstad (''Landeshauptstadt'') is [[Düsseldorf]]. Met {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|05|Noordrijn-Westfalen}} inwoners ({{Statistiek gemeente Duitsland inwoners||Noordrijn-Westfalen|TXT=Year}}) op 34.112,44&nbsp;km² is het qua inwonertal de eerste en qua oppervlakte de vierde deelstaat van Duitsland.<ref>{{Citeer web |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/154868/umfrage/flaeche-der-deutschen-bundeslaender/#:~:text=Das%20Bundesland%20Bayern%20hat%20eine,ist%20damit%20Deutschlands%20gr%C3%B6%C3%9Ftes%20Bundesland. |titel=Größtes Bundesland: Fläche der deutschen Bundesländer |werk=Statista |datum=2020-12-31 |bezochtdatum=2022-04-03}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/1111890/umfrage/flaeche-nordrhein-westfalen/#professional |titel=Fläche von Nordrhein-Westfalen in den Jahren 1977 bis 2020 |werk=Statista |datum=2020-12-31 |bezochtdatum=2022-04-03}}</ref> Op {{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05|Noordrijn-Westfalen|TXT=jaar}} had {{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders percentage|05|Noordrijn-Westfalen}} van de inwoners een niet-Duits [[staatsburgerschap]] ({{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05|Noordrijn-Westfalen}} niet-Duitsers)<ref>{{Statistiek gemeente Duitsland buitenlanders|05|Noordrijn-Westfalen|TXT=bron}}</ref> en hadden {{Statistiek gemeente Duitsland Nederlanders|05|Noordrijn-Westfalen}} inwoners het [[Nederlanders in Duitsland|Nederlandse staatsburgerschap]]<ref>{{Statistiek gemeente Duitsland Nederlanders|05|Noordrijn-Westfalen|TXT=bron}}</ref>.

== Geografie ==
{| class="wikitable sortable" style="text-align:center; font-size:80%; float:right;"
|+ Belangrijkste rivieren in NRW<ref name="Jaarboek 2019" />
! rowspan="2" |Rivier
! rowspan="2" width=60px|Lengte<br>in NRW
! colspan="2" width=60px|Lengte in Duitsland
|-
! width=60px| Totaal 
! width=60px| Bevaarbaar 
|-
| align="left"| [[Rijn]]|| 226&nbsp;km||  865&nbsp;km||  716&nbsp;km
|-
| align="left"| [[Ruhr]]|| 214&nbsp;km||  214&nbsp;km||  41&nbsp;km
|-
| align="left"| [[Lippe (rivier)|Lippe]]|| 213&nbsp;km||  213&nbsp;km||  –
|-
| align="left"| [[Eems]]|| 163&nbsp;km||  331&nbsp;km||  220&nbsp;km
|-
| align="left"| [[Roer (rivier)|Roer]]|| 131&nbsp;km||  131&nbsp;km||  –
|-
| align="left"| [[Wupper]]|| 124&nbsp;km||  124&nbsp;km||  –
|-
| align="left"| [[Wezer]]|| 115&nbsp;km||  436&nbsp;km||  436&nbsp;km
|-
| align="left"| [[Sieg (rivier)|Sieg]]|| 109&nbsp;km||  150&nbsp;km||  –
|-
| align="left"| [[Niers]]|| 109&nbsp;km||  109&nbsp;km||  –
|-
| align="left"| [[Erft]] ||104&nbsp;km || 104&nbsp;km ||–
|-
| align="left"| [[Eder]]|| 42&nbsp;km||  135&nbsp;km||  –
|}
Noordrijn-Westfalen grenst aan [[België]] (provincie [[Luik (provincie)|Luik]]), [[Nederland]] (provincies [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]], [[Gelderland]] en [[Overijssel]]) en de Duitse deelstaten [[Nedersaksen]], [[Hessen]] en [[Rijnland-Palts]]. Noordrijn-Westfalen is met een oppervlakte van 34.112,44&nbsp;km² kleiner dan [[Nederland]] en net iets groter dan [[België]]. De lengte van de deelstaatgrens bedraagt 1.662 kilometer.<ref name="Jaarboek 2019">{{Citeer web |url=https://webshop.it.nrw.de/gratis/Z026%20201900.pdf |titel=Statistisches Jahrbuch Nordrhein-Westfalen 2019 |auteur= |uitgever=Information und Technik Nordrhein-Westfalen - Statistisches Landesamt |datum=november 2019 |bezochtdatum=2022-04-01}}</ref> Daarin hebben de volgende landen en deelstaten een aandeel:
* [[België]]: 99&nbsp;km
* [[Nederland]]: 395&nbsp;km
* [[Nedersaksen]]: 583&nbsp;km
* [[Hessen]]: 272&nbsp;km
* [[Rijnland-Palts]]: 312&nbsp;km

De belangrijkste rivier van de deelstaat is de Rijn waaraan de grootste twee steden van de deelstaat liggen: het door de Romeinen gestichte [[Keulen (stad)|Keulen]], in de middeleeuwen de grootste stad van Duitsland, en Düsseldorf, het politieke en een belangrijk economisch centrum. In de Rijn stromen onder meer de [[Ruhr]] en de [[Lippe (rivier)|Lippe]], met daartussen het [[Ruhrgebied]] met meer dan vijf miljoen inwoners in een aantal steden en ''Kreise''. Het Ruhrgebied ligt in beide landsdelen, Noordrijn en Westfalen-Lippe. Samen met de steden die aan de Rijn liggen heeft men het over het ''[[Metropoolgebied Rijn-Ruhr|Rhein-Ruhr-Gebiet]]'' met een kleine tien miljoen inwoners.

Die stedelijke agglomeratie wordt omringd door het platteland in het noorden en de middelgebergtes in het zuiden en oosten. Het platteland bestaat voornamelijk uit de ''Niederrhein'' ([[Nederrijn (Duitse regio)|Nederrijn]]) en de ''[[Münsterland]]er'' (of: Westfaalse) ''Bucht''. Van de heuvelachtige gebieden genieten de [[Eifel]] en het [[Sauerland]] grote bekendheid. In het oosten ligt het heuvelachtige [[Teutoburgerwoud]]. Het hoogste punt van de deelstaat is de [[Langenberg (berg)|Langenberg]] (843,2 m). De bekendere [[Kahler Asten]] is met 841,9 m net iets lager. Het laagste punt is het dorp [[Zyfflich]] bij [[Kranenburg (Noordrijn-Westfalen)|Kranenburg]], vlak bij de [[Nederland]]se grens (9 m boven zeeniveau). De hoogstgelegen dorpskern is [[Altastenberg]] ([[Winterberg]]) met 774 meter boven [[Normalnull|NN]] en de laagstgelegen dorpskern is [[Bimmen]] ([[Kleef (stad)|Kleve]]) met 12 meter boven [[Normalnull|NN]].<ref name="Jaarboek 2019" />

Het meest westelijke punt van Noordrijn-Westfalen ligt in de [[Selfkant]] bij [[Isenbruch]], aan de grens bij het Nederlandse [[Nieuwstadt]] en [[Sittard]]. Dit is gelijk het meest westelijke punt van [[Duitsland]].

== Demografie ==
Met {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners|05|Noordrijn-Westfalen}} inwoners (stand {{Statistiek gemeente Duitsland inwoners||Noordrijn-Westfalen|TXT=Year}}) is Noordrijn-Westfalen de [[Deelstaten van Duitsland|Duitse deelstaat]] met de meeste inwoners. Tevens is het met een bevolkingsdichtheid van {{#expr: (17925570 / 34112.44) round 0}} inwoners per km², met uitzondering van de deelstaten(steden) Berlijn, Hamburg en Bremen, met afstand het dichtstbevolkte Duitse bondsland. Deze bevolkingsdichtheid is ook hoger dan die van [[Nederland]]. De bevolking is niet gelijkmatig verspreid over het gebied. Dunbevolkte gebieden zijn [[Vorstendom Lippe|Ostwestfalen-Lippe]], het [[Münsterland]], evenals de heuvelachtige gebieden in het zuiden. Het [[Metropoolgebied Rijn-Ruhr]] is met rond de 10 miljoen inwoners een van de dichtst bevolkte gebieden van Europa. In de volgende tabel staat hoe de bevolking zich ontwikkeld heeft.

{| class="vatop"
|
{| class="wikitable"
! Jaar || Inwoners<ref name="EWZ">''{{de}}[https://www.landesdatenbank.nrw.de/ldbnrw/online/logon Landesbetrieb für Information und Technik Nordrhein-Westfalen Bevolking NRW]</ref>
|-
| 1930 || 11.407.000
|-
| 1940 || 12.059.000
|-
| 1950 || 12.926.000
|-
| 1955 || 14.442.000
|-
| 1960 || 15.694.000
|-
| 1965 || 16.619.450
|-
| 1970 || 17.033.651
|}
|
{| class="wikitable"
! Jaar || Inwoners
|-
| 1975 || 17.129.200
|-
| 1980 || 17.057.488
|-
| 1985 || 16.674.001
|-
| 1990 || 17.349.651
|-
| 1995 || 17.893.045
|-
| 2000 || 18.009.865
|-
| 2001 || 18.052.092
|}
|
{| class="wikitable"
! Jaar || Inwoners
|-
| 2002 || 18.076.355
|-
| 2003 || 18.079.686
|-
| 2004 || 18.075.352
|-
| 2005 || 18.058.105
|-
| 2006 || 18.028.745
|-
| 2007 || 17.996.621
|-
| 2008 || 17.933.064
|}
|
{| class="wikitable"
! Jaar || Inwoners
|-
| 2009 || 17.872.763
|-
| 2010 || 17 845 154
|-
| 2011 || 17.841.956
|-
| 2012 || 17.848.113
|-
| 2014 || 17.638.098
|-
| 2015 || 17.865.516
|-
| 2016 || 17.890.100
|}
|
{| class="wikitable"
! Jaar || Inwoners
|-
|-
| 2017 || 17.912.134
|-
| 2018 || 17.932.651
|-
|2019
|17.947.221
|-
|2020
|17.925.570
|}
|}

In 2006 bedroeg het aandeel van de mensen die ouder waren dan 65 jaar, rond de 19,7 procent (1950: 8,8 procent). Het aandeel van de bevolking dat jonger is dan 15 jaar is 14,7 procent (1950: 22,6 procent).<ref>{{de}} Bevolking in NRW naar leeftijd en geslacht [https://web.archive.org/web/20080603200735/http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/daten/b/struktur/r311alter.html Bevolking in NRW naar leeftijd en geslacht]</ref>

In 2006 had het land ongeveer 8,5 miljoen huishoudens. Het doorsnee [[huishouden]] bedroeg daardoor 2,12 personen. In 37 procent van deze huishoudens woont echter maar één persoon. In 1950 had het doorsnee huishouden nog meer dan 3 mensen, dus is net als in de rest van Europa, ook hier het aantal mensen per huishouden verminderd. Het aandeel van de eenpersoonshuishoudens bedroeg in 1950 nog slechts 16,9 procent.<ref>{{de}}[https://web.archive.org/web/20080627130101/http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/daten/b/privhausfam/r314privat.html huishoudens in NRW ]</ref> Het aandeel van de alleenstaanden is nog groter dan het aandeel van de eenpersoonshuishoudens. In 2006 was rond de 39 procent van de bevolking alleenstaand. Nog slechts een kwart van de bevolking leeft anno 2012 in een „klassiek” gezin met ouders en kinderen.<ref>{{de}}  [http://www.mags.nrw.de/sozber/sozialindikatoren_nrw/rahmendaten/demografie/indikator2_4/index.php sociale indicatoren]</ref>

In 2006 had Noordrijn-Westfalen met 1,36 kinderen per vrouw het op twee na hoogste [[vruchtbaarheidscijfer]] van de Duitse deelstaten. In 2007 steeg deze waarde naar 1,39. Er zijn daarbij echter grote regionale verschillen. Relatief hoge waarden van boven de 1,5 zijn er in het meer landelijke noorden en oosten van de deelstaat. De hoogste plaats wordt daarbij ingenomen door de landelijke gemeente Lippe met 1,61 kinderen per vrouw in 2007. Lagere waarden vindt men in het verstedelijkte Roergebied; bijvoorbeeld [[Bochum]] met 1,15 of [[Dortmund]] met 1,33. De hoogste waarde in het Roergebied heeft Duisburg met 1,45. [[Remscheid]] is de stad in Noordrijn-Westfalen met het hoogste vruchtbaarheidscijfer, namelijk 1,56 kinderen per vrouw. Zeer lage waarden treft men aan in de hoofdstad Düsseldorf met 1,29 en de grote stad met de meeste inwoners, namelijk Keulen met 1,26 kinderen per vrouw.<ref>{{de}} [http://www.lds.nrw.de/presse/pressemitteilungen/2008/pdf/116_08.pdf Geboortecijfers in NRW van 2004 tot 2007]{{Dode link|datum=juli 2018 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>

In 2006 bedroeg het aandeel inwoners met een [[Menselijke migratie|migratie]]-achtergrond 22,6 procent.<ref>{{de}} [http://www.mags.nrw.de/sozber/sozialindikatoren_nrw/rahmendaten/demografie/indikator2_3/index.php mensen met een migratie achtergrond]</ref> Het aandeel van de niet-Duitsers in de totale bevolking was op 31 december 2006 10,6 procent<ref>{{de}} Bevolking in NRW [https://web.archive.org/web/20080603090332/http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/daten/b/struktur/r311ausl.html Bevolking in NRW]</ref> De grootste groepen zijn [[Turken]] (580.000 inwoners), [[Italianen]] (128.000), [[Polen (volk)|Polen]] (102.000) en [[Grieken]] (93.000).<ref>{{de}} [https://web.archive.org/web/20080708082719/http://www.lds.nrw.de/statistik/datenangebot/daten/b/struktur/r311ausl_azr.html Buitenlandse bevolking in NRW]</ref>

== Economie ==
De deelstaat staat vooral bekend om het uitgebreide industriële en stedelijke [[Ruhrgebied]] ([[Essen (Noordrijn-Westfalen)|Essen]], [[Dortmund]], [[Duisburg]], [[Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)|Oberhausen]], [[Gelsenkirchen]] en [[Bochum]]), maar ook om de aangrenzende stedelijke gebieden langs de [[Rijn]] ([[Krefeld]], [[Düsseldorf]], [[Neuss]], [[Leverkusen]], [[Keulen (stad)|Keulen]] en [[Bonn]]). Samen noemt men dit de [[Metropoolgebied Rijn-Ruhr|Rijn-Ruhrregio]] en het is de grootste en belangrijkste economische regio van Duitsland. Andere belangrijke steden zijn [[Bielefeld]], [[Münster (stad)|Münster]], [[Wuppertal]], [[Mönchengladbach]] en het historische [[Aken (stad)|Aken]].

In de jaren 1950 en 1960 stond Noordrijn-Westfalen bekend als „Land van kolen en staal”. In de tijd van het herstel van de [[Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)|West-Duitse]] economie na de [[Tweede Wereldoorlog]], was het [[Ruhrgebied]] een van de belangrijkste industriële regio’s in [[Europa (werelddeel)|Europa]] en speelde een belangrijke rol in het zo genaamde [[Wirtschaftswunder]]. Vanaf de late jaren 1960 leidden de herhaalde crises tot krimpen van deze industriële takken. Aan de andere kant groeide de producerende sector aanzienlijk, vooral in de machinebouw en metaalverwerkende industrie.

De [[deelstaat]] is sinds circa 2000  ingrijpend veranderd. Hoewel in de steden nog steeds een deel van de oude wijken hoge werkloosheidcijfers kent, is de structurele verandering van een industriële naar [[kennismaatschappij]] duidelijk zichtbaar. Deze structurele veranderingen werden van de overheid begeleid door bijvoorbeeld de oprichting van [[regionale ontwikkelingsmaatschappij]]en en het landelijke [[NRW.INVEST]], een centraal aanlooppunt voor investeerders in Noordrijn-Westfalen, dat in 1960 werd opgericht als „Besloten Vennootschap voor de Bevordering van de Economie” (Gesellschaft für Wirtschaftsförderung, GfW). Als gevolg is de werkgelegenheid in de [[dienstverlening]] en [[creatieve industrie]] omhoog gegaan. [[Industrieel erfgoed]] is nu werkplek voor ontwerpers, kunstenaars en de reclame-industrie.

De economie in de deelstaat was met een [[bruto binnenlands product|BBP]] van 543,0 miljard euro in 2010 (21,7 procent van het totale BBP van [[Duitsland]]) de economisch sterkste deelstaat in Duitsland en een van de belangrijkste businesscentra in de wereld.<ref>[https://web.archive.org/web/20120203161953/http://www.nrwinvest.com/nrwinvest_dutch/Overzicht_van_Noordrijn-Westfalen/index.php#4 NRW.INVEST | Overzicht van Noordrijn-Westfalen]</ref> Van de top 50 bedrijven in Duitsland zijn 19 gevestigd in Noordrijn-Westfalen. Het is ook een voorname vestigingsplaats voor buitenlandse bedrijven. In 2009 was de deelstaat het doel van de meeste [[directe buitenlandse investeringen]] (FDI) in Duitsland. Rond 13.100 buitenlandse bedrijven uit de belangrijkste investeringslanden sturen van Noordrijn-Westfalen hun Duitse of Europese activiteiten. Het totale handelsvolume van Noordrijn-Westfalen op basis van in- en uitvoer bedraagt 340,0 miljard euro (2010). Met een volume van 45,2 miljard euro is [[Nederland]] de belangrijkste handelspartner van Noordrijn-Westfalen.

== Religie ==
Noordrijn-Westfalen is een regio met diverse religieuze groepen. De grootste religieuze groep zijn de katholieke christenen met circa 40 procent van de totale bevolking. De tweede grootste groep zijn evangelische gelovigen (30 procent). De grootste niet-christelijke groepen zijn moslims, ongeveer 3 procent van de totale bevolking. Het percentage niet-kerkelijken is ongeveer 25 procent.

== Toerisme ==
In Noordrijn-Westfalen zijn met ca. 700 musea verhoudingsgewijs de meeste culturele instellingen in Europa te vinden. Maar ook de musical-mijl, die de grote steden [[Keulen (stad)|Keulen]], [[Düsseldorf]], [[Duisburg]], [[Essen (Noordrijn-Westfalen)|Essen]], [[Bochum]] en [[Dortmund]] verbindt, een groot aantal orkesten, talrijke pop- en rockconcerten en flinke grote evenementen zijn trekpleisters. Jaarlijkse hoogtepunten zijn carnaval, de vuurwerken op de [[Rijn]] („Rhein in Flammen” en „Kölner Lichter”), de Japan-Dag in Düsseldorf, evenementen rondom de industriecultuur (bijvoorbeeld „ExtraSchicht”) en het Beethoven-Festival in [[Bonn]].
Naast de grote steden heeft Noordrijn-Westfalen ook vele landbouwgebieden. Het [[Nationaal Park Eifel]] en veertien natuurparken beslaan meer dan een kwart van de regio. Vakantie op het platteland wordt voornamelijk in de middelgebergtes van [[Sauerland]], Siegerland-Wittgenstein, [[Bergisches Land]] en Eifel doorgebracht. Vele langeafstandwandelroutes, zoals de Rothaarsteig of de [[Rheinsteig]], leiden door de deelstaat en er is een 13.800 kilometer groot fietspadennet.

Er zijn diverse [[hunebed]]den in het gebied te vinden, zie ook de [[lijst van hunebedden in Nordrhein-Westfalen]].

== Geschiedenis ==
[[Bestand:Nordrhein-Westfalen-Lippe innerhalb der britischen Besatzungszone 1946.svg|miniatuur|Van links naar rechts in roodtinten: [[Noord-Rijnland]] (donker), [[Westfalen (streek)|Westfalen]] en [[Kreis Lippe|Lippe]] in de Britse zone]]
De deelstaat Noordrijn-Westfalen is gesticht door de ''Verordnung Nr. 46 - „Auflösung der Provinzen des ehemaligen Landes Preußen in der Britischen Zone und ihre Neubildung als selbständige Länder”'' van het Brits-geallieerde militaire gezag op [[23 augustus]] [[1946]].<ref>[https://web.archive.org/web/20170225192556/http://www.verfassungen.de/de/sh/aufloesung1946.htm ''Verordnung Nr. 46'']</ref> Oorspronkelijk bestond het uit de voormalige [[Pruisen|Pruisische]] provincie [[Westfalen (provincie)|Westfalen]] en [[Noord-Rijnland]]. Noord-Rijnland was de in 1945 door de geallieerde bezetter afgesplitste noordelijke helft (de [[Regierungsbezirk]]e [[Aken (regio)|Aken]], [[Düsseldorf (regio)|Düsseldorf]] en [[Keulen (regio)|Keulen]]) van de voormalige Pruisische [[Rijnprovincie]].

Eind 1946 verplichtten de Britten de voormalige [[Vrijstaat Lippe|Freistaat Lippe]] zich hetzij bij Noordrijn-Westfalen, hetzij bij [[Nedersaksen]] aan te sluiten. Na onderhandelingen met beide deelstaten koos Lippe voor het samengaan met Noordrijn-Westfalen. Met het van kracht worden van de ''Verordnung Nr. 77'' van de Britse militaire regering werd Lippe op 21 januari 1947 met Noordrijn-Westfalen verenigd.

== Bestuurlijke indeling ==
{{zie ook|[[Lijst van Kreise en kreisfreie steden in Noordrijn-Westfalen]]}}
Noordrijn-Westfalen is de deelstaat met de meeste bestuurslagen. Bijzonder voor deze deelstaat zijn de ''Landschaftsverbände''. In zekere zin zijn ze gebaseerd op de twee voormalige Pruisische provincies Rijnland en Westfalen.

[[Bestand:Bezirksregierung Münster.jpg|thumb|Gebouw van de ''Bezirksregierung'' in Münster]]
De bestuurslagen in overzicht, in volgorde van de geografische uitbreiding:
* De deelstaat zelf met de staatsorganen zoals de deelstaatregering en de [[Landdag van Noordrijn-Westfalen|Landdag in Düsseldorf]].
* De twee ''Landschaftsverbände'' (ev. ''Landschaftsverband'') Rijnland en Westfalen-Lippe. Ze beheren onder meer belangrijke musea en ziekenhuizen. Ze hebben volksvertegenwoordigingen die door de lokale parlementen worden gekozen.
* De vijf ''Regierungsbezirke'' [[Arnsberg (regio)|Arnsberg]], [[Detmold (regio)|Detmold]], [[Düsseldorf (regio)|Düsseldorf]], [[Keulen (regio)|Keulen]] (''Köln''), [[Münster (regio)|Münster]]. Ze zijn regionale armen van de deelstaatregering en brengen een zekere decentralisatie met zich mee. Ze hebben ''Regionalräte'' als volksvertegenwoordigingen, gekozen eveneens (vooral) door de lokale parlementen. Het hoofd van een ''Regierungsbezirk'' is de ''Regierungspräsident'' en wordt benoemd door de deelstaatregering.
* De 31 ''[[Landkreis|Kreise]]'' (districten) en 23 ''[[stadsdistrict|kreisfreie Städte]]'' (soms „stadsdistricten” in het Nederlands). Ze nemen veel taken over waar de gemeenten te klein voor zijn. Een ''Kreis'' heeft als parlement een ''Kreistag'' en als leider de ''Landrat'' (een persoon). Een ''kreisfreie Stadt'' heeft een ''Stadtrat'' en een ''Oberbürgermeister''.
* Een ''Kreis'' bestaat uit meerdere gemeenten, ieder met een ''Stadtrat'' of ''Gemeinderat'' en een ''Bürgermeister''. Binnen een ''kreisfreie Stadt'' bestaan ''Stadtbezirke''.

Sommige gemeenten mogen zich ''Stadt'' (stad) noemen. Deze historische uitdrukking is verder niet meer van belang. De meeste grote gemeenten heten wel stad. [[Bonn]] mag zich ''Bundesstadt'' noemen, als dank voor de rol die deze stad als zetel van de federale organen in 1949-1999 (en daarna) heeft gespeeld.

In 1997 bestond Noordrijn-Westfalen uit 396 gemeenten, inclusief de ''kreisfreie Städte''.

=== Kreise===
[[Afbeelding:Nordrhein-Westfalen,_administrative_divisions_-_de_-_colored.svg]]
{{Kolommen lijst |breedte=15 |aantal=3 |compact=ja |inhoud=
# [[Stadsregio Aken]] (''Aachen'')
# [[Kreis Borken|Borken]]
# [[Kreis Coesfeld|Coesfeld]]
# [[Kreis Düren|Düren]]
# [[Ennepe-Ruhr-Kreis]]
# [[Rhein-Erft-Kreis]] (''voorheen Erftkreis'')
# [[Kreis Euskirchen|Euskirchen]]
# [[Kreis Gütersloh|Gütersloh]]
# [[Kreis Heinsberg|Heinsberg]]
# [[Kreis Herford|Herford]]
# [[Hochsauerlandkreis]]
# [[Kreis Höxter|Höxter]]
# [[Kreis Kleve|Kleve]] (Kleef)
# [[Kreis Lippe|Lippe]]
# [[Märkischer Kreis]]
# [[Kreis Mettmann|Mettmann]]
# [[Minden-Lübbecke]]
# [[Rhein-Kreis Neuss]]
# [[Oberbergischer Kreis]]
# [[Kreis Olpe|Olpe]]
# [[Kreis Paderborn|Paderborn]]
# [[Kreis Recklinghausen|Recklinghausen]]
# [[Rheinisch-Bergischer Kreis]]
# [[Rhein-Sieg-Kreis]]
# [[Siegen-Wittgenstein]]
# [[Kreis Soest|Soest]]
# [[Kreis Steinfurt|Steinfurt]]
# [[Kreis Unna|Unna]]
# [[Kreis Viersen|Viersen]]
# [[Kreis Warendorf|Warendorf]]
# [[Kreis Wesel|Wesel]]
}}

=== Kreisfreie Städte ===
[[Bestand:Köln Panorama.jpg|thumb|[[Keulen (stad)|Keulen]], de grootste stad van de deelstaat]]

{{Kolommen lijst |breedte=13 |aantal=3 |compact=ja |inhoud=
# [[Aken (stad)|Aken]] (''Aachen'')*
# [[Bielefeld]]
# [[Bochum]]
# [[Bonn]]
# [[Bottrop]]
# [[Keulen (stad)|Keulen]] (''Köln'')
# [[Dortmund]]
# [[Duisburg]]
# [[Düsseldorf]]
# [[Essen (Noordrijn-Westfalen)|Essen]]
# [[Gelsenkirchen]]
# [[Hagen]]
# [[Hamm (Noordrijn-Westfalen)|Hamm]]
# [[Herne (Duitsland)|Herne]]
# [[Krefeld]]
# [[Leverkusen]]
# [[Mönchengladbach]]
# [[Mülheim an der Ruhr]]
# [[Münster (stad)|Münster]]
# [[Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)|Oberhausen]]
# [[Remscheid]]
# [[Solingen]]
# [[Wuppertal]]
}}
<nowiki>*</nowiki> Aken is onderdeel van de [[Stadsregio Aken]], maar heeft daarbinnen nog steeds de positie van Kreisfreie stad.

== Gebieden ==
* [[Ebbe]]
* [[Eggegebergte]] (''Eggegebirge'')
* [[Eifel]]
* [[Münsterland]]
* [[Nederrijn (Duitse regio)|Nederrijn]] (''Niederrhein'')
* [[Rijnland (Duitsland)|Rijnland]] (''Rheinland'')
* [[Rothaargebergte]] (''Rothaargebirge'')
* [[Sauerland]]
* [[Siegerland]]
* [[Teutoburgerwoud]] (''Teutoburger Wald'')
* [[Weserbergland]]
* [[Westerwald]]

== Politiek ==
[[File:Düsseldorf, Staatskanzlei des Landes Nordrhein-Westfalen IMG 7063 2023-07-09 20.04.jpg|thumb|Düsseldorf, Staatskanzlei des Landes Nordrhein-Westfalen|240px]]
De eerste jaren waren de minister-presidenten meestal lid van de [[Christlich Demokratische Union Deutschlands (Bondsrepubliek)|CDU]]. In de jaren 50 speelde ook de katholieke [[Deutsche Zentrumspartei|Zentrumpartei]] nog een rol. Vanaf 1966 volgde een lange periode van [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]]-minister-presidenten. In 2005-2010 regeerde sinds lange tijd weer een coalitie van CDU en FDP.

Na de verkiezingen in 2010 trad een minderheidskabinet aan bestaande uit de [[Sozialdemokratische Partei Deutschlands]] en [[Bündnis 90/Die Grünen]] onder leiding van [[Hannelore Kraft]] (SPD). Nadat deze regering was gevallen, vonden vervroegde verkiezingen plaats. De coalitiepartijen kregen nu een meerderheid van stemmen en zetels, waardoor de coalitie kon worden voortgezet, nu zonder gedoogsteun. Bij de verkiezingen van 2017 verloren beide partijen sterk en vormden CDU en FDP een regering. De nieuwe minister-president werd in juni 2017 [[Armin Laschet]]. Hij vertrok in het voorjaar van 2021 om als partijleider van de landelijke CDU de verkiezingen in te gaan. Vanaf 27 oktober 2021 ging dezelfde regering verder onder leiding van christendemocraat Hendrik Wüst.

Bij de verkiezingen van 16 mei 2022 kreeg de zwart-gele regering geen meerderheid meer, vooral vanwege enorme verliezen voor de FDP. De CDU werd onder leiding van Wüst opnieuw de grootste partij. Met de liberalen was geen meerderheid meer te vormen, waardoor er met de Groenen voor het eerst een [[kiwi-coalitie]] (Schwarz-Grün) in de deelstaat werd gevormd. 

=== Ministers-presidenten ===
{{Zie ook|[[Lijst van ministers-presidenten van Noordrijn-Westfalen]]}}

=== Wetgevende macht ===
{{Zetelverdeling
| koptekst = Zetelverdeling Landdag 2022-2027
| bijschrift = zetels
| land  = DE
| float = right
| SPD|Grüne|FDP|CDU|AfD
| SPD = 56
| Grüne = 39
| FDP = 12
| CDU = 76
| AfD = 12
}}
{{Zie ook|[[Landdag van Noordrijn-Westfalen]]}}
De [[wetgevende macht]] ligt in handen van de [[Landdag van Noordrijn-Westfalen]]. De laatste verkiezingen vonden op 15 mei 2022 plaats.

[[Bestand:Plenarsaal NRW-Landtag.jpg|thumb|Interieur van de Landdag in [[Düsseldorf]]]]

{| class="wikitable" style="text-align:center"
|+ Zetelverdeling
! Partij !! 2010 !! 2012 !! 2017 !! 2022
|-
| align="left"|[[Christlich Demokratische Union Deutschlands (Bondsrepubliek)|CDU]] || 67 || 67 || '''72''' || '''76'''
|- 
| align="left"|[[Sozialdemokratische Partei Deutschlands|SPD]] || '''67''' || '''99''' || 69 || 56
|-
| align="left"|[[Freie Demokratische Partei|FDP]] || 13 || 22 || '''28''' || 12
|-
| align="left"|[[Alternative für Deutschland|AfD]] || – || – || 16 || 12
|-
| align="left"|[[Bündnis 90/Die Grünen]] || '''23''' || '''29''' || 14 || '''39'''
|-
| align="left"|[[Piratenpartij Duitsland|Piraten]] || – || 20 || – || –
|-
| align="left"|[[Die Linke]] || 11 || – || – || –
|-
! Totaal !! 181 !! 237 !! 199 !! 195
|}

== Externe links ==
{{Commonsklein|Nordrhein-Westfalen|Noordrijn-Westfalen}}
* {{de}} [https://www.land.nrw/ Officiële website]
* {{nl}} [https://www.land.nrw/nederlands Nordrhein-Westfalen – Officiële website in het Nederlands]
* {{de}} [http://www.landtag.nrw.de/ Het parlement van Noordrijn-Westfalen]

{{Appendix}}
{{Navigatie deelstaten Duitsland}}
{{Coor title dms|51|28|0|N|7|33|0|E|type:adm1st_scale:1600000}}

[[Categorie:Noordrijn-Westfalen| ]]