Naar inhoud springen

Paul Dessau

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Paul Dessau
Paul Dessau
Volledige naam Paul Dessau
Geboren 19 december 1894
Overleden 28 juni 1979
Land Vlag van Duitsland Duitsland
Nevenberoep muziekpedagoog, dirigent
Instrument viool
Leraren Florián Zajíc, René Leibowitch
(en) IMDb-profiel
(en) Allmusic-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Paul Dessau (Hamburg, 19 december 1894 – Königswusterhausen (bij Berlijn), 28 juni 1979) was een Duits componist en dirigent. Tijdens zijn verblijf als vluchteling in Frankrijk gebruikte Paul Dessau ook de pseudoniemen Henry Herblay en Peter Daniel.

Levensloop

[bewerken | brontekst bewerken]

Dessau kreeg al op vroege leeftijd muzikaal onderricht van zijn grootvader, die voorzanger in de synagoge was. Toen hij amper 11 jaar oud was, gaf hij al optredens als violist. Van 1910-1912 studeerde hij aan het Klindworth-Scharwenka-conservatorium in Berlijn en wijdde zich vanaf 1912 aan een loopbaan als kapelmeester. In 1918 werd hij benoemd tot dirigent en componist van de Kammerspiele in Hamburg. Van 1925-1933 werkte Dessau als eerste kapelmeester aan de Städtische Oper Berlin, daarna emigreerde hij naar Parijs, waar hij bevriend raakte met René Leibowitch, die hem inwijdde in de geheimen van het twaalftoonssysteem. In 1939 emigreerde hij naar de Verenigde Staten en vestigde zich in New York. Hier leerde hij Bertolt Brecht kennen, met wie hij vanaf 1942 samenwerkte. In 1948 keerde Dessau terug naar Duitsland waar hij zich in Zeuthen (bij Berlijn) vestigde. Aan de Akademie der Künste in Berlijn, kreeg hij in 1952 zijn aanstelling als docent en in 1959 als professor. Hij was een van de belangrijkste componisten van de voormalige DDR en was het voorbeeld voor talrijke jonge kunstenaars. Op zijn avantgardistische muziek kwam dikwijls kritiek van de leiding van de DDR. Van zijn kant behield Dessau een kritische distantie van het regime, waaraan hij door alles heen loyaal bleef. Hiervan getuigt ook het thema Es-E-D, oftewel SED.[1]

Composities

[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1926 bew.1929 1e Symfonie, voor orkest
  • 1934 Trois mouvements symphoniques (in 1962 werd Hommage à Bartók toegevoegd en zo ontstond de 2e Symfonie, voor orkest)
  • 1947 Musik für 10 Bläser, 2 Piccolo-Flöten, Ziehharmonika, 4 Pauken und Klavier
  • 1952-1953 Symfonische mars, voor groot orkest (in 1963 bewerkt als Sozialistische Festouvertüre)
  • 1955 Orchestermusik
  • 1956-1957 In memoriam Bertolt Brecht, voor groot orkest
  • 1963 Bach-Variationen, voor groot orkest
  • 1963 Hommage à Verdi, voor groot orkest
  • 1964 Divertimento, voor groot orkest
  • 1967 Orchestermusik Nr. 2 „Meer der Stürme“
  • 1969 Orchestermusik Nr. 3 „Lenin“ met het slotkoor "Grabschrift für Lenin"
  • 1970 3e Symfonie (fragment)
  • 1972-1973 Orchestermusik Nr. 4

Werken voor harmonieorkest

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1953 Trauermarsch
  • 1960 Trauermusik, voor groot harmonieorkest

Muziektheater

[bewerken | brontekst bewerken]

Opera's

[bewerken | brontekst bewerken]
Voltooid in titel aktes première libretto
1910-1912 Guiditta 3 aktes onvoltooid Manuel May
1949/1951 Das Verhör des Lukullus;
5e versie: Die Verurteilung des Lukullus 		14 scènes;
2e versie: 14 scènes;
3e versie: 13 scènes;
4e versie: 12 scènes;
5e versie: 12 scènes 		1e versie: niet uitgevoerd;
2e versie: niet uitgevoerd;
3e versie: niet uitgevoerd;
4e versie: niet uitgevoerd;
5e versie: 17 maart 1951, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden 		van de componist en Bertolt Brecht
1956-1959 Puntila Proloog, 13 scènes en epiloog 15 november 1966, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden Peter Palitzsch en Manfred Wekwerth, naar Bertolt Brechts stuk
"Herr Puntila und sein Knecht Matti"
1960 C. G. uitsluitend fragmenten Inge Müller, Heiner Müller
1961 Die heilige Johanna der Schlachthöfe gepland Bertold Brecht, bewerkt door de componist,
Ginka Čolakova naar Evgenij Švarc
1963 G. G. uitsluitend fragmenten Peter Hacks
1967-1969 Lanzelot 15 taferelen 19 december 1969, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden Heiner Müller en Ginka Čolakova naar
Evenij Švarc, "Der Drache" en Hans Christian Andersen
1969-1973 Einstein;
ontworpen als "Das gelobte Land"
en in 1964/65 als "Albert Einstein" 		3 aktes, 2 intermezzi, epiloog 16 februari 1974, Berlijn, Staatsoper Unter den Linden Karl Mickel
1976-1979 Leonce und Lena Proloog en 2 aktes 24 november 1979, Berlijn Thomas Körner,
naar de gelijknamige komedie van Karl Georg Büchner

Toneelmuziek

[bewerken | brontekst bewerken]

voor stukken van Bertold Brecht:

  • 1938 99%- eine deutsche Heerschau (later: Furcht und Elend des Dritten Reiches)
  • 1946-1949 Mutter Courage und ihre Kinder: Chronik aus dem Dreißigjährigen Krieg
  • 1947-1948 Der gute Mensch von Sezuan
  • 1948 Die Ausnahme und die Regel
  • 1949 Herr Puntila und sein Knecht Matti
  • 1949 Wie dem deutschen Michel geholfen wird
  • 1951-1956 Mann ist Mann
  • 1951-1956 Der kaukasische Kreidekreis

Werken voor de radio

[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor koren

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1943-1944 Deutsches Miserere, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
  • 1944-1945 Internationale Kriegsfibel, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
  • 1948-1951 3 Grabschriften, voor gemengd koor - naar Bertolt Brecht
    1. Grabschrift für Rosa Luxemburg
    2. Grabschrift für Karl Liebknecht
    3. Grabschrift für Vladimir Lenin -(in 1969 bewerkt voor Orchestermusik Nr. 3)
  • 1951 Herrnburger Bericht, voor gemengd koor - tekst: Bertolt Brecht
  • 1955 Krieg und Friede, voor gemengd koor - tekst: Matthias Claudius
  • 1960-1961 Appell der Arbeiterklasse, voor gemengd koor - tekst: Brecht, Becher, Ehrenburg, Kunert, Maurer, samenstelling: Wera Küchenmeister
  • 1961-1963 Requiem für Patrice Emery Lumumba, voor gemengd koor - tekst: Karl Mickel

Vocale werken

[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orgel

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1968 Paraphrase über „Mariana“ von J. Gilbert

Filmmuziek

[bewerken | brontekst bewerken]

Publicaties

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Notizen zu Noten. Hrsg. v. Fritz Hennenberg. Reclam, Leipzig 1974.
  • Aus Gesprächen. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1974.

Bibliografie

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Ekkehard Ochs: Exemplarisches zeitgenössisches Musiktheater : Paul Dessaus Einstein am Theater Vorpommern Greifswald/Stralsund, in: Das Orchester, 44:26 N2 1996
  • Fritz Hennenberg: Musik üben : Musik verstehen : Wie Paul Dessau mit Kindern/Schulern arbeitete, in: Musik in der Schule N3:152-4 May-Jun 1996
  • Fritz Hennenberg: Paul Dessau für sie porträtiert. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1974.
  • Fritz Hennenberg: Paul Dessau. Eine Biographie. VEB Deutscher Verlag für Musik, Leipzig 1965.
  • Fritz Hennenberg: Dessau - Brecht. Musikalische Arbeiten. Henschel, Berlin 1963.
  • Verfemte Musik : Komponisten in den Dikaturen unseres Jahrhunderts, Frankfurt am Main: Peter Lang, 1995, 460 p., ISBN 978-3-631-31371-8
  • M.L. Bolte: Exponent einer Filmmusik-Zukunft : Paul Dessau als Kinokapellmeister, in: Neue Zeitschrift für Musik N4:22-5 Jul-Aug 1995
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paul_Dessau&oldid=58132104"