Brontekst bekijken van Rijsel

{{Infobox gemeente Frankrijk
| soort             = Stad
| plaatsnaam        = Rijsel
| altnaam           = ''Lille''
| vlag              = [[Bestand:Flag of Lille, France.svg|110px|border]]
| vlagartikel       = Vlag van Rijsel
| wapen             = [[Bestand:Coat of Arms of Lille (fleur fleury).svg|85px|Wapen van Rijsel]]
| kaart             = 
| regio             = {{FR-vlag|Hauts-de-France}}
| departement       = {{FR-vlag|Noorderdepartement}}
| depnr             = 59
| arrondissement    = [[Arrondissement Rijsel|Rijsel]]
| kanton            = hoofd van 6 kantons: <br />[[kanton Rijsel-1|Rijsel-1]], [[kanton Rijsel-2|Rijsel-2]], [[kanton Rijsel-3|Rijsel-3]], [[kanton Rijsel-4|Rijsel-4]], [[kanton Rijsel-5|Rijsel-5]] en [[kanton Rijsel-6|Rijsel-6]].
| intercommunalite = [[Europese metropool van Rijsel]]
| jaar              = 2013
| inwoners          = 231.491
| dichtheid         = 6646
| oppervlakte       = 34,83
| water             = 
| latitudeGraden    = 50
| latitudeMinuten   = 38
| latitudeSeconden  = 0
| longitudeGraden   = 3
| longitudeMinuten  = 4
| longitudeSeconden = 0
| E of W            = E
| ol of wl          = O.L.
| code              = 59350
| postcode          = 59000, 59160, 59260, 59777, 59800
| netnummer         = 
| hoogteligging     = 17 – 45
| aangrenzende gemeenten = 
| burgemeester      = [[Martine Aubry]] ([[Parti socialiste (Frankrijk)|PS]])<br><small>(2020-2026)</small>
| website           = [https://www.lille.fr/ lille.fr]
| image             = 0 Lille - Vieille bourse du travail 051201b.JPG
| caption           = Het oude beursgebouw en het [[belfort (toren)|belfort]] van de Kamer van Koophandel
| image1            = Theaterplein Rijsel.JPG
| caption1          = Het Theaterplein, vlak bij het centrale plein gelegen, huisvest enkele karakteristieke gebouwen
}}

'''Rijsel'''<ref name="WL">De lijst [http://namen.taalunie.org/land/fr ''Buitenlandse Aardrijkskundige Namen''] van de [[Nederlandse Taalunie]] vermeldt ''Rijsel'' als Nederlandstalig [[Endoniem en exoniem|exoniem]] met de opmerking dat ''Lille'' in Nederland gebruikelijker is. In het [[Frans-Vlaams]] wordt de 'ij' vervangen door een 'y': ''Rysel'.</ref> ([[Frans]]: '''Lille''') is een stad in [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Noord-Frankrijk]] nabij de grens met [[België (hoofdbetekenis)|België]] aan de [[rivier]] de [[Deule]]. Het is de hoofdstad van [[Frans-Vlaanderen]] en van het [[Noorderdepartement]], als ook van de regio [[Hauts-de-France]].<ref>Rijsel was de hoofdstad van de regio [[Nord-Pas-de-Calais (regio)|Nord-Pas-de-Calais]] tot deze per 1 januari 2016 opging in de regio [[Hauts-de-France]].</ref>

De gemeente telde {{Inwonertal}} inwoners per {{inwonertal|soort=datum}} maar vormt samen met steden als [[Roubaix]], [[Villeneuve-d'Ascq]] en [[Tourcoing]] een van de vier grootste [[agglomeratie]]s van Frankrijk, de ''[[Métropole européenne de Lille|Europese metropool Rijsel]]'' met 1.106.885 inwoners in 2007<ref>{{fr}}[https://web.archive.org/web/20141116171607/http://www.lillemetropole.fr/home/communaute-urbaine/territoires.html Une grande métropole faite de territoires divers, en plein cœur de l’Europe et ouverte sur le monde!] Lillemetropole.fr</ref> en 1.143.572 inwoners in 2016.<ref>[https://www.insee.fr/fr/statistiques/2011101?geo=EPCI-245900410#chiffre-cle-1 Dossier completIntercommunalité-Métropole de Métropole Européenne de Lille (245900410), Insee]</ref><br> Rijsel ligt 25&nbsp;km ten zuidwesten van de Belgische stad [[Kortrijk (hoofdbetekenis)|Kortrijk]], waarmee het een transnationaal [[Eurodistrict]] vormt: de Frans-Belgische [[Eurometropool Rijsel-Kortrijk-Doornik]]. Op die manier is Rijsel, in bredere zin, met ook de omgeving van Kortrijk en [[Moeskroen]] in België, het centrum van een dichtbevolkte regio met circa 2,1 miljoen inwoners.<ref>[http://nl.eurometropolis.eu/wie-zijn-wij/even-voorstellen.html Wie zijn wij?] Eurometropolis.eu</ref>

Rijsel heeft vanouds industrie, meest [[textiel]], en is een [[universiteit]]sstad met een regionale functie, met name met de [[Universiteit van Rijsel]] en de [[Katholieke Universiteit Rijsel]].

== Naam ==
De stad is gesticht onder de Latijnse naam ''Ad Insulam'', die letterlijk ‘op/bij het eiland’ betekent. Dit werd in het [[Middelfrans]] vertaald als ''à l’isle'' en in het [[Middelnederlands]], met gebruik van het Romaanse [[leenwoord]], als ''ter ijs(s)el'' (uitspraak [tər i:səl]). In beide talen trad verkeerde woordscheiding op. Dat gaf in Nieuwfrans ''à Lille'' en in Nieuwnederlands ''te Rijsel'' (met de klankwettige ontwikkeling van Middelnederlands [i:] tot Nieuwnederlands [ɛɪ]; de uitspraak in het [[Frans-Vlaams]] heeft nog steeds een [i]-klank, ''Rysel''). Beide namen zijn ongeveer even oud.
[[Bestand:Kaartfransvlaanderen.jpg|thumb|left|Kaartje van de taalgrens tussen de Germaanse en Romaanse talen (meer bepaald tussen Nederlands en Frans) in [[Frans-Vlaanderen]] in de 7e-8e eeuw (blauwe lijn) en in de 20e eeuw (rode lijn). Rijsel lag in de vroege middeleeuwen nog op de taalgrens, maar is al sinds de 12e eeuw in hoofdzaak Franssprekend.]]

Op grond van de misvatting dat de Franse naam van de stad afkomstig zou zijn van het Latijnse ''lilium'', dat "lelie" betekent, is de lelie sinds 1199 op het wapenschild terug te vinden.

De Franse naam heeft ook niets met de Vlaamse plaatsnamen [[Lille (België)|Lille]] en [[Lillo (Antwerpen)|Lillo]] te maken, die beide naar ''lindelo'' verwijzen.

=== Spellingsvariant ===
De stad is in Vlaanderen voornamelijk bekend als ''Rijsel'' (of in de oudere Nederlandse spelling ''Rijssel'') en in Nederland onder de Franse naam ''Lille''.<ref>''Onze Taal'', jrg. 64 (1995), p. 239, [https://www.dbnl.org/tekst/_taa014199501_01/_taa014199501_01_0164.php]</ref> De Nederlandse schrijfwijze is met één -s-. De vroeger in Nederland gebruikelijke schrijfwijze ‘Rijssel’, met dubbel -ss-, is in onbruik geraakt. <ref>Taalunie [https://namen.taalunie.org/content/39687/rijsel]</ref> 
In Nederland vindt men de oude schrijfwijze 'Rijssel' nog terug  in de familienaam ''Van Rijssel''.

== Geschiedenis ==
{{Zie hoofdartikel|geschiedenis van Rijsel}}
Rijsel is vermoedelijk ontstaan uit een [[Villa (middeleeuws)|villa]] van de [[graven van Vlaanderen]].<ref>Brigitte Meijns, ''Aken of Jeruzalem? Het ontstaan en de hervorming van de kanonikale instellingen in Vlaanderen tot circa 1155'', vol. 1, 2000, [https://books.google.be/books?id=yXH9Z2HWAqUC&pg=PA479 p. 479-481]</ref> Deze groeide in de 11e eeuw uit tot het ''castellum Islense'', het latere [[Hôtel de la Salle]]. In deze versterking verschanste graaf [[Boudewijn V van Vlaanderen]] zich in 1054, toen [[keizer Hendrik III]] tegen hem optrok.<ref>Declercq Georges, "Le comte Baudouin V de Flandre et les origines urbaines de Lille", in: ''Revue belge de philologie et d'histoire'', tome 89, fasc. 1, 2011, p. 228. {{DOI|10.3406/rbph.2011.8169}}</ref> Het volgende jaar stichtte Boudewijn met zijn vrouw [[Adela van Mesen]] het seculiere [[Sint-Pieterskerk (Rijsel)|Sint-Pieterskapittel]], dat hij in 1066 een groot charter verleende.

Rijsel werd de hoofdstad van [[Rijsels-Vlaanderen]], het zuidelijke deel van het [[graafschap Vlaanderen]]. In 1297 werd de stad ingenomen door het Franse leger, na verwoede gevechten waarbij de inwoners zich wegens gebrek aan proviand overgaven. Na de [[slag bij Pevelenberg]] in 1304 werd Rijsel, samen met de rest van [[Picardië|Picardisch]] Vlaanderen een deel van Frankrijk, tot de streek in [[1369]] als huwelijksgeschenk aan [[Filips de Stoute]] geschonken werd. In de [[16e eeuw]] werd het hoofdzakelijk [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholiek]] gebleven Rijsel herhaaldelijk bestookt door [[protestantisme|protestantse]] rebellen uit Moeskroen (de zogenaamde [[Hurlus (protestante opstandelingen)|Hurlus]]).

[[Bestand:Map Vieux Lille Vauban.png|thumb|left|18e-eeuwse kaart van de oude binnenstad en de [[citadel van Rijsel|citadel]]]]
In [[1667]] werd de streek door de Franse koning [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] [[Beleg van Rijsel (1667)|belegerd]] en ingenomen, tegen de wil van haar Spaansgezinde bewoners. Van [[1708]] tot [[1713]] was de streek in handen van [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|Nederlandse]] troepen maar werd bij het [[Vrede van Utrecht (1713)|verdrag van Utrecht]] aan Frankrijk teruggegeven. Na de [[Franse Revolutie]] lag de stad in de frontlinie en werd zij aangevallen vanuit de [[Zuidelijke Nederlanden|Oostenrijkse Nederlanden]]. Het beleg mislukte en de Franse generaal [[Dumouriez]] zag de kans de gehele Zuidelijke Nederlanden te veroveren.

In de [[19e eeuw]] kenden Rijsel en omstreken een snelle bevolkingsstijging door [[industrialisatie]]. De textielindustrie trok veel immigranten aan, vooral Vlamingen en [[Polen (volk)|Polen]]. De stad stond bekend als "[[Lijst van Manchesters van de wereld|het Manchester van Frankrijk]]". Het van oudsher rooms-katholieke Rijsel, waar in [[1881]] het Eerste Internationale Eucharistische Congres werd gehouden, werd een '[[links (politiek)|linkse]]' stad. In [[1888]] componeerde [[Pierre De Geyter]] er de [[Internationale (lied)|Internationale]], en in [[1896]] werd Gustave Delory er de eerste [[socialisme|socialistische]] burgemeester van een Franse stad.

Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] had de stad zwaar te lijden van bombardementen. Een groot deel van het stadscentrum werd door brand verwoest. De ineenstorting van de textielhandel na [[1929]] zorgde voor grote armoede in Rijsel. Toen na 1980 een nieuwe crisis in de textielindustrie, maar ook een crisis in de [[metaalindustrie]] en het stopzetten van de steenkolenwinning in het hele ''Département du Nord'' voor grote werkloosheid zorgden, koos de stad voor uitbreiding van de [[Tertiaire sector|dienstenindustrie]]. Na 2000 begonnen de bevolkingscijfers weer te stijgen. Nadat het inwonertal tussen 1936 en 1982 daalde van 240.747 tot 168.424, ondanks de aanhechting van [[Hellemmes]] en [[Lomme (plaats)|Lomme]], was het in 2004 weer gestegen naar 226.800.

== Economie ==
Rijsel is van oudsher een kruispunt geweest van autowegen, waterlopen en spoorwegen, waardoor de stad zich tot economisch centrum kon ontwikkelen. In de 18e en 19e eeuw was het daarnaast de textielindustrie die Rijsel deed uitgroeien tot 'het Manchester van Frankrijk', zowel in positieve als negatieve zin. In deze periode kende Rijsel namelijk niet alleen een bloeiende economie, maar ook bijbehorend enkele sloppen- en krottenwijken waar de leefomstandigheden vaak slecht waren.

Het toerisme draagt bij aan de florerende economie. In 2004 bezochten 9 miljoen toeristen de stad en zorgden 1,4 miljoen toeristen voor in totaal 2,4 miljoen overnachtingen.

In 2009 telde Rijsel 8.341 ondernemingen, waarvan 8,86% in de [[industrie]], 33,92% in de [[Handel (economie)|handel]] en 57,22% in de [[diensten]]sector.<ref name="Lille.fr">{{en}} [https://web.archive.org/web/20090428213320/http://www.mairie-lille.fr/en/discovering-lille/lille-facts-figures Lille Facts & Figures], Mairie-Lille.fr</ref>

== Cultuur ==
In 2004 was de stad samen met [[Genua (stad)|Genua]] de [[culturele hoofdstad van Europa]]. Er bevinden zich diverse musea in de stad, waaronder het [[Museum voor Schone Kunsten (Rijsel)|Palais des Beaux-Arts]], een van de grootste kunstmusea van Frankrijk.
Rijsel is verder de zetel van het gelijknamige in 1913 gestichte rooms-katholieke [[bisdom Rijsel]]. De Christ Church Lille is een (Engelstalige) Anglicaanse kerk.

=== Architectuur ===
In veel huizen in Rijsel zijn zowel Franse als Vlaamse invloeden te herkennen. Zo is er vaak gebruikgemaakt van rode en bruine baksteen, iets wat in Frankrijk een stuk minder gebruikelijk is dan in België. Ook zijn er veel wijken, in het bijzonder in groter Rijsel, waar [[rijtjeshuis|rijtjeshuizen]] niet ongewoon zijn. Deze in Frankrijk ongewone kenmerken maken van Rijsel wat architectuur betreft tot een overgangstad tussen de Franse bouwstijl en die van Vlaanderen, Nederland en Engeland.

=== Bezienswaardigheden ===
Rijsel telt een aantal bouwwerken en pleinen die het bezichtigen waard zijn. Het grootste deel hiervan ligt dicht bij elkaar in het centrum van de stad.
[[Bestand:Lille chambre de commerce.jpg|thumb|upright|Het belfort van de Kamer van Koophandel]]
* De Kamer van Koophandel en haar [[belfort (toren)|belfort]]. Deze is gelegen aan het Theaterplein (''Plâce du théatre'').
* De ''[[Place du Général-de-Gaulle]]'', ook bekend als ''Grande Place'', waaraan onder andere het oude beursgebouw is gelegen. Dit beursgebouw lijkt van de buitenkant een groot gebouw, maar is in werkelijkheid opgebouwd uit 24 kleine handelshuisjes rond een binnenplaats.
* Het geboortehuis van [[Charles de Gaulle (hoofdbetekenis)|Charles de Gaulle]], nu een museum.
* Het operagebouw, eveneens gelegen aan het Theaterplein. Het neo-klassieke gebouw werd in 1924 in gebruik genomen en heeft een grote zaal met een capaciteit van meer dan 1.000 mensen.
* Het stadhuis (''hôtel de Ville'') met belfort. Het belfort is meer dan 100 meter hoog en de trap die naar de top leidt telt ruim 400 treden.
* De ''Place Rihour'' met het gotische ''[[Palais Rihour]]''.
* Het ''[[Museum voor Schone Kunsten (Rijsel)|Palais des Beaux-Arts]]'', met onder andere een indrukwekkend aantal schilderijen van [[Pieter Paul Rubens]] en bijzondere militaire 3D [[maquette]]s van steden in Noord-Franse grensregio.
* De [[Kathedraal van Rijsel|''Notre-Dame de la Treille''-kathedraal]]. De bouw van deze kathedraal begon in [[1854]], en is in [[1999]] afgewerkt.
* Verschillende kerkgebouwen, zoals de [[Sint-Mauritiuskerk (Rijsel)|Sint-Mauritiuskerk]] en de [[Sint-Michielskerk (Rijsel)|Sint Michielskerk]].
* Het ''[[Hospice Comtesse]]'', een 13e-eeuws [[hospitaal]]. Het gebouw wordt nu gebruikt als museum.
* De ''[[Porte de Paris (Rijsel)|Porte de Paris]]''. Deze 32 meter hoge [[triomfboog]] werd gebouwd in 1687, ter ere van 'zonnekoning' [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]].
* De andere stadspoorten ''[[porte de Gand]]'' en ''[[porte de Roubaix]]''.
* De [[Citadel van Rijsel]], een 17e-eeuwse [[citadel (bouwwerk)|citadel]], gebouwd in opdracht van [[Maarschalk van Frankrijk|maarschalk]] [[Sébastien Le Prestre de Vauban]]. De citadel is onderdeel van een grote verdedigingsgordel langs de Franse noordgrens, de zgn. [[pré carré]], waarvoor Vauban ook nog enkele andere citadellen ontwierp. Het is nog steeds in gebruik als militaire kazerne, beneden is een park met een dierentuintje.
* Het monument “Au pigeon voyageur” <ref>avenue Mathias Delobel, 59800, Rijsel (ingang van de zoo)</ref> is een herdenkingsmonument voor de ca. 20.000 postduiven die omgekomen zijn tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]]. Ook de gefusilleerde [[Duivensport|duivenmelkers]] worden er geëerd als verzetshelden: Duiven houden tijdens de Eerste Wereldoorlog was immers verboden.<ref>{{Citeer web |url=https://www.dekleinemote.be/lille/ |titel=Lille - De Kleine Mote |datum=2020-08-17 |bezochtdatum=2024-08-03 |taal=nl-BE}}</ref>
Het zakendistrict [[Euralille]], opgebouwd rond het [[Station Lille Europe]], is een modernere bezienswaardigheid. Euralille, gebouwd naar een ontwerp van onder anderen [[Rem Koolhaas]], [[Jean Nouvel]], [[Christian de Portzamparc]] en [[Claude Vasconi]], heeft enkele bijzondere bouwwerken en ook het winkelcentrum is een populaire attractie. Daarnaast bevindt zich hier de [[Jardin des géants]].

{{Panorama|Grande-Place.jpg|750px|Panorama van de ''place du Général de Gaulle'', het centrale plein van de stad}}

=== Evenementen ===
Ieder jaar vindt in het eerste weekend van september de [[Braderie van Rijsel]] plaats. De braderie is een van de grotere jaarlijkse Franse evenementen en is tevens de grootste rommelmarkt van Europa. De Braderie van Rijsel trekt ieder jaar één à twee miljoen bezoekers. Datzelfde weekend vindt ook de internationaal hoog aangeschreven [[halve marathon van Lille|halve marathon van Rijsel]] plaats.

Sinds 2006 wordt in de stad het jaarlijkse ''Lille Comics Festival'' gehouden. Dit is een belangrijk en bekend tweedaags [[stripverhaal|stripfestival]] dat tijdens het eerste weekend van november plaatsvindt.

Voor de muziekliefhebbers is er onder andere het jaarlijkse pianofestival.

== Politiek ==
=== Burgemeester ===
{{Zie ook|Zie ook de [[lijst van burgemeesters van Rijsel]]}}
Sinds 2001 is [[Martine Aubry]] ([[Parti Socialiste (Frankrijk)|PS]]) burgemeester.

== Verkeer en vervoer ==
[[Bestand:Lille Autouroutes.svg|thumb|Het verkeersnetwerk in de omgeving van Rijsel]]
[[Bestand:Lille VAL 208.jpg|thumb|Een metro van het type [[Véhicule Automatique Léger|VAl-208]]]]

Rijsel is een verkeersknooppunt in de regio Noord-Frankrijk. De stad wordt omringd door enkele belangrijke "autoroutes" en beschikt over een eigen luchthaven, een TGV/Eurostarstation en een rivierhaven die behoort tot de drie grootste van Frankrijk.

=== Wegverkeer ===
Met vijf snelwegen is Rijsel na [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]] het drukste autosnelwegenknooppunt van Frankrijk. De volgende [[Wegen in Frankrijk|autoroutes]] doen de stad aan:

* {{Pictogram weg Frankrijk A-weg|27}} Rijsel – [[Doornik]] – [[Brussel (stad)|Brussel]]/[[Luik (stad)|Luik]] – [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]]
* {{Pictogram weg Frankrijk A-weg|23}} Rijsel – [[Valenciennes]]
* {{Pictogram weg Frankrijk A-weg|1}} Rijsel – [[Arras]] – [[Parijs (hoofdbetekenis)|Parijs]]/[[Reims]] – [[Lyon]]/[[Orléans]]/[[Le Havre]]
* {{Pictogram weg Frankrijk A-weg|25}} Rijsel – [[Duinkerke]] – [[Calais (hoofdbetekenis)|Calais]] – [[Engeland (hoofdbetekenis)|Engeland]]/[[België (hoofdbetekenis)|België]]
* {{Pictogram weg Frankrijk A-weg|22}} Rijsel – [[Kortrijk (hoofdbetekenis)|Kortrijk]] – [[Gent]] – [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] – [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]

=== Stads- en streekvervoer ===
De [[metro van Rijsel]] is de eerste van het type ''[[Véhicule Automatique Léger]]'' (VAL), een volautomatische [[bandenmetro|metro op luchtbanden]] die zonder machinist op het metrostel wordt bestuurd. De afkorting ''VAL'' stond aanvankelijk voor ''Villeneuve d'Ascq – Lille'', de eerste route van de metro. Sinds 1989 is er een tweede metrolijn, naar [[Roubaix]] en [[Tourcoing]], die vlak bij de Belgische grens eindigt.

Naast het metronet is er een [[Tram van Rijsel|tramverbinding]] tussen Rijsel, Roubaix en Tourcoing.

=== Spoorwegen ===
{{Zie ook|Zie ook: [[TER Nord-Pas-de-Calais]]}}
Rijsel vormt een [[spoorweg]]knooppunt voor het noorden van Frankrijk. Er zijn twee grote stations: [[station Lille Europe|Lille Europe]], waar op wat lokale treinen na enkel [[Train à Grande Vitesse|TGV]]- en [[Eurostar]]-treinen stoppen, en het [[kopstation]] [[station Lille Flandres|Lille Flandres]], waar de meeste andere treinen vertrekken of hun reis beëindigen. Het grootstedelijke gebied rond station Lille-Europe, [[Euralille]], is ontworpen door de [[architect]] [[Rem Koolhaas]].

Vanuit de Belgische steden [[Kortrijk (hoofdbetekenis)|Kortrijk]] en [[Doornik]] vertrekken internationale [[NMBS]]-treinen naar het station Lille Flandres.

Overige spoorwegstations in de gemeente zijn [[Station Lille-Porte-de-Douai|Lille-Porte-de-Douai]], [[Station Lille-CHR|Lille-CHR]], [[Station Hellemmes|Hellemmes]], [[Station Lille-la Madeleine|Lille-la Madeleine]], [[Station Mont-de-Terre|Mont-de-Terre]] en [[Station Lezennes|Lezennes]].

=== Luchthaven ===
Op ongeveer 15 minuten van het stadscentrum ligt [[luchthaven Lille-Lesquin]]. De luchthaven van Rijsel is in bezoekersaantallen het op elf na grootste vliegveld van Frankrijk en in vrachtvervoer het op drie na grootste vliegveld van het land.

== Onderwijs ==
De [[Universiteit van Rijsel]] beroept zich op de traditie van de [[Universiteit van Dowaai]] (Douai), die in de 16e eeuw werd gesticht. Rijsel beschikt over vier universiteitscampussen. Deze instellingen voor hoger onderwijs zijn verenigd in de ''[[Université Lille Nord de France]]'' en zijn gevestigd in Lille:
* Binnen de [[Universiteit van Rijsel]]: De overheid nam het initiatief tot de oprichting van de Campus Lille I (USTL), Campus Lille II en Campus Lille III : 74.000 studenten.
**''[[École Centrale de Lille]]''
**''[[Polytech'Lille|Polytech Lille]]''
* [[Europees Doctoraalcollege aan de Universiteit Lille Nord de France]].
* De oudste universiteit is de in 1875 opgerichte [[Katholieke Universiteit Rijsel]].
**''[[École des hautes études commerciales du nord (EDHEC)]]''
**''[[IÉSEG School of Management]]''
**''[[Hautes études d'ingénieur|Hautes études d'ingénieur (HEI)]]''

Andere instellingen voor hoger onderwijs omvatten:
* ''[[École nationale supérieure de chimie de Lille]]'', ''[[École nationale supérieure d'arts et métiers]]'', ''[[ESME Sudria]]''
* ''[[SKEMA Business School]]'', ''[[Institut supérieur européen de gestion group|Institut supérieur de gestion]]''.

[[Bestand:Lille.GrandPlace.JPG|thumb|Het hoofdkantoor van ''La Voix du Nord'' aan de Grande Place]]

== Sport ==
[[Lille OSC]] is de professionele voetbalclub van Rijsel, maar speelt in buurgemeente [[Villeneuve-d'Ascq]]. Lille OSC speelt doorgaans in [[Ligue 1]], het hoogste Franse niveau. De club werd meermaals kampioen van Frankrijk.

Rijsel is achttien keer etappeplaats geweest in de wielerkoers [[Ronde van Frankrijk]]. In 1960 en 1994 startte de Ronde van Frankrijk in Rijsel. In 2022 was Rijsel voor het laatst startplaats van een etappe.

== Media ==
''[[La Voix du Nord]], de regionale krant van Noord-Frankrijk heeft haar zetel op de [[place du Général-de-Gaulle]]'' in Rijsel. Andere dagbladen in Rijsel en omgeving zijn de ''Liberté-Hebdo'', de ''Metro Lille'' en de ''Nord Éclair''. Ook [[France Bleu]], het Franse netwerk van regionale radiozenders, is actief in de stad onder de naam ''France Bleu Nord''.

== Geografie ==
[[Bestand:Lille aerial.jpg|thumb|Luchtfoto vanuit het oosten met de citadel op de voorgrond]]
<!-- De oppervlakte van Rijsel bedraagt 34,83 km², de bevolkingsdichtheid is 6.732 inwoners per km² (per 1 januari 2019). -->De oppervlakte van Rijsel bedroeg op {{Inwonertal|soort=datum}} {{inwonertal|soort=oppervlakte}}; de bevolkingsdichtheid was toen {{inwonertal|soort=dichtheid}} inwoners per km².

De onderstaande kaart toont de ligging van Rijsel met de belangrijkste infrastructuur en aangrenzende gemeenten.

[[Bestand:59350-Lille-Sols.png|miniatuur|left|360px]]{{Clearleft}}

== Demografie ==
Onderstaande figuur geeft de inwonertallen bij de volkstellingen:
{{Grafiek inwonertal gemeente Frankrijk|id=59350}}

== Bekende Rijselaren ==
De bekendste Rijselaar is [[Charles de Gaulle]].
{{Zie hoofdartikel|Lijst van Rijselaren}}

== Stedenbanden ==
Rijsel heeft [[partnerstad|jumelages]] met de volgende steden:<ref name="Lille.fr" />
* {{UA-VLAG}} [[Charkov]] (Oekraïne)
* {{DE-VLAG}} [[Erfurt (hoofdbetekenis)|Erfurt]] (Duitsland)
* {{LU-VLAG}} [[Esch-sur-Alzette]] (Luxemburg)
* {{DE-VLAG}} [[Keulen (hoofdbetekenis)|Keulen]] (Duitsland)
* {{GB-VLAG}} [[Leeds (hoofdbetekenis)|Leeds]] (Verenigd Koninkrijk)
* {{BE-VLAG}} [[Luik (stad)|Luik]] (België)
* {{PS-VLAG}} [[Nablus]] (Palestina)
* {{MA-VLAG}} [[Oujda]] (Marokko)
* {{NL-VLAG}} [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]] (Nederland), sinds 1958
* {{IL-VLAG}} [[Safed]] (Israël)
* {{SN-VLAG}} [[Saint-Louis (Senegal)|Saint-Louis]] (Senegal)
* {{CN-VLAG}} [[Shanghai (hoofdbetekenis)|Shanghai]] (China)
* {{IT-VLAG}} [[Turijn (stad)|Turijn]] (Italië)
* {{ES-VLAG}} [[Valladolid (Spanje)|Valladolid]] (Spanje)
* {{PL-VLAG}} [[Wrocław]] (Polen)

== Literatuur ==
* Eric Vanneufville, ''Histoire de Lille des origines au XXe siècle'', France-Empire, Parijs 1997

== Externe links ==
* {{fr}} [https://www.lille.fr/ Gemeente Lille]
* {{fr}}{{en}} [http://www.lille2004.com/ Culturele hoofdstad van Europa 2004]


{{Appendix}}
{{Navigatie grootste steden Frankrijk}}
{{Commons|Lille}}

[[Categorie:Rijsel| ]]
[[Categorie:Hoofdstad van een Franse regio]]