Brontekst bekijken van Schindler's List

{{Infobox film
| titel              = ''Schindler's List''
| poster-op-enwp     = Schindler's List movie.jpg
| afbeelding         = Schindlers List logo.png
| onderschrift       = 
| tagline            = 
| alternatieve titel = 
| regie              = [[Steven Spielberg]]
| producer           = Steven Spielberg<br />[[Gerald R. Molen]]<br />[[Branko Lustig]]
| prodmaatschappij   = [[Amblin Entertainment]]
| schrijver          = [[Steven Zaillian]]
| bronmateriaal      = ''[[Schindler's Ark]]''<br />van [[Thomas Keneally]]
| voice-over         = 
| spelers            = [[Liam Neeson]]<br />[[Ben Kingsley]]<br />[[Ralph Fiennes]]<br />[[Caroline Goodall]]<br />[[Jonathan Sagall]]<br />[[Embeth Davidtz]]
| muziek             = [[John Williams (componist)|John Williams]]
| montage            = [[Michael Kahn]]
| cinematografie     = [[Janusz Kaminski]]
| distributeur       = [[Universal Pictures]]
| première           = 30 november 1993<br /><small>([[Washington D.C.]])</small><br />{{NL-VLAG}} 3 maart 1994
| genre              = [[Dramafilm|Drama]] / [[Oorlogsfilm|Oorlog]]
| lengte             = 195 minuten<ref>[https://web.archive.org/web/20171015044806/http://www.bbfc.co.uk/releases/schindlers-list-1970-3 "Schindler's List"], ''British Board of Film Classification'', geraadpleegd op 22 november 2019</ref>
| taal               = [[Engels]]
| land               = {{US}}
| budget             = 25 miljoen US$
| locatie            = 
| bezoekers          = 
| opbrengst          = 322 miljoen US$<ref name="Box Office">{{Citeer web|url=http://boxofficemojo.com/movies/?id=jschindlerslist.htm |titel=Schindler's List (1993)|uitgever=[[Box Office Mojo]]|bezochtdatum=22 november 2019}}</ref>
| nominaties         = 33
| prijzen            = 7 [[Academy Award]]s
| voorloper          = 
| vervolg            = 
| remake             = 
| imdb               = 0108052
| moviemeter         = 741
}}
'''''Schindler’s List''''' is een [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] [[speelfilm]] van [[Steven Spielberg]] uit 1993, gebaseerd op ''[[Schindler's Ark]]'', een [[historische fictie]]-roman uit 1982 van [[Thomas Keneally]]. De film won meerdere Oscars in 1994, waaronder die voor 'beste film', en staat in de top 10 aller tijden van IMDb. De film is bijna volledig [[zwart-wit (media)|zwart-wit]] opgenomen, met alleen een scène in kleur aan het begin en aan het eind en een aantal rode kleurdetails in het midden van de film.

Zowel het boek als de film is gebaseerd op de rol die de [[Duitsland|Duitse]] zakenman [[Oskar Schindler]] speelde in de [[Tweede Wereldoorlog]]. Deze industrieel redde het leven van 1100 [[Joden]] uit [[Polen]] en [[Tsjecho-Slowakije|Tsjechoslowakije]] van de [[Holocaust]], door ze op een lijst te zetten van werknemers in zijn [[Email (glazuur)|emailfabriek]] die om die reden beschermd dienden te worden. De film besteedt met name veel aandacht aan het moment dat Schindler begon met het aanstellen van Joden in zijn [[fabriek]]. Schindler deed dit aanvankelijk omdat het goedkope werkkrachten waren. Hij werd vervolgens geconfronteerd met de onmenselijke behandeling die Joden in de bezette gebieden ondergingen.

== Verhaal ==
{{Leeswaarschuwing}}
In september 1939 begint de vervolging van de Poolse Joden. De film toont de verplichte verhuizing van Joden uit de omgeving van [[Krakau]] naar het [[Getto van Krakau]]. Oskar Schindler, tot dusver een onsuccesvolle zakenman, gaat naar Krakau om te zien of hij daar goedkope arbeiderskrachten kan halen. Hij maakt zich populair bij de Duitsers, en met hun steun weet Schindler een potten- en pannenfabriek te bemachtigen. Via de Joodse man [[Itzhak Stern]] komt Schindler in contact met een aantal Joodse zakenmensen, die bereid zijn hem geld te lenen in ruil voor wat potten en pannen; zelf hebben de Joden in het [[getto]] waar ze door de nazi's in zijn gestopt niets meer aan geld. Stern grijpt zijn aanstelling als bedrijfsleider in Schindlers fabriek aan om van een aantal Joden hun leven te redden, in eerste instantie buiten Schindlers weten om.

Aanvankelijk doet Schindler niets als hij te weten komt dat de Joden massaal gedeporteerd worden naar het werkkamp [[Płaszów]], dat onder leiding staat van de sadistische SS'er [[Amon Göth]]. Hij raakt echter vreselijk aangegrepen als hij lijkverbrandingen in het getto ziet. Dan realiseert Schindler zich dat hij in de positie verkeert om van vele Joden het leven te redden. Hij koopt honderden Joden vrij en laat ze in zijn fabriek werken om hen te beschermen. Hij koopt ook Helen Hirsch vrij, die door Göth werd gebruikt als seksslavin. Om de fabriek draaiende te houden verzint Schindler meerdere listen; zo laat hij producten van elders doorgaan als afkomstig uit zijn eigen fabriek. Een groep vrouwen die naar [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]] is getransporteerd, wordt door Schindler opnieuw opgekocht, waardoor de vrouwen op het nippertje aan de dood ontsnappen.

Als Duitsland op 8 mei 1945 capituleert, spreekt Schindler zijn arbeiders nog eenmaal toe en zegt tegen hen dat ze vrij zijn. Zelf moet hij zich uit de voeten maken aangezien hij vervolgd zal worden. De geredde Joden ondertekenen gezamenlijk een verklaring voor de geallieerden dat Schindler te goeder trouw heeft gehandeld.

De film eindigt met een scène waarin zowel acteurs als echte Joden die dankzij Schindler overleefden stenen komen leggen op het graf van Schindler in [[Israël]].

== Rolverdeling==
{{Tabel cast}}
|-
|{{SortNaam|Liam|Neeson}}||[[Oskar Schindler]]
|-
|{{SortNaam|Ben|Kingsley}}||[[Itzhak Stern]]
|-
|{{SortNaam|Ralph|Fiennes}}||[[Amon Göth]]
|-
|{{SortNaam|Caroline|Goodall}}||[[Emilie Schindler]]
|-
|{{SortNaam|Jonathan|Sagall}}||[[Poldek Pfefferberg]]
|-
|{{SortNaam|Pawel|Delag}}||Dolek Horowitz
|-
|{{SortNaam|Embeth|Davidtz}}||Helen Hirsch
|-
|{{SortNaam|Malgoscha|Gebel}}||Victoria Klonowska
|-
|{{SortNaam|Andrzej|Seweryn}}||[[Julian Scherner]]
|-
|{{SortNaam|Norbert|Weisser}}||[[Albert Hujar]]
|-
|{{SortNaam|Daniel Del|Ponter}}||[[Josef Mengele]]
|-
|{{SortNaam|Harry|Nehring}}||[[Leo John]]
|}

== Achtergrond ==
=== Muziek ===
{{zie hoofdartikel|Schindler's List (soundtrack)}}
De [[filmmuziek]] werd gecomponeerd door [[John Williams (componist)|John Williams]]. Williams verwerkte hierin vele stilistisch kenmerkende elementen uit de [[Joodse muziek|Joodse (Jiddische) muziek]], zoals te horen is in het hoofdthema van de filmmuziek; opvallend zijn bijvoorbeeld het veelvuldig gebruik van [[Mineur (muziek)|mineur]], de dalende [[kwint]], specifieke [[Versiering (muziek)|versieringen]], en de [[instrumentatie]] (met bijvoorbeeld melancholische [[klarinet]]kleuren). De violist die een groot deel van de muziek voor zijn rekening nam is [[Itzhak Perlman]]. Deze muziek is ook op een [[Schindler's List (album)|soundtrackalbum]] uitgebracht door [[MCA Records]].

Helemaal aan het eind van de film is ''[[Jeruzalem van goud]]'' (''Jeroesjalajieem sjel zahav'') te horen, een lied uit 1967 dat is geschreven door [[Naomi Shemer]].

== Ontvangst en reacties==
De film leidde tot verontwaardiging onder sommige overlevenden van de [[Holocaust (wereldoorlog)|Holocaust]]. Zij meenden dat het niet mogelijk was om dit thema te verfilmen zonder onrecht te doen aan de werkelijkheid. Een verfilming zou per definitie de werkelijkheid bagatelliseren, zo werd betoogd, omdat een film zou pretenderen dat de gruwelijke gebeurtenissen nagespeeld kunnen worden. Bovendien zouden sommige scènes, zoals de verhouding tussen Göth en zijn Joodse bediende Helen Hirsch, in werkelijkheid niet hebben plaatsgevonden. Andere critici meenden dat Spielberg te zeer geprobeerd heeft om Schindler neer te zetten als een held wiens leven de filmbezoeker moest dienen als voorbeeld. Om diezelfde reden zou Spielberg niet zijn ingegaan op Schindlers levenswandel na de oorlog.

De film werd verboden in verscheidene islamitische landen.<ref name ="NYT">{{en}}{{Citeer nieuws |url= http://www.nytimes.com/1994/04/07/movies/islamic-nations-move-to-keep-out-schindler-s-list.html?mcubz=0 |titel= Islamic Nations Move to Keep Out 'Schindler's List' |auteur= BERNARD WEINRAUB |uitgever= The New York Times |datum= April 7, 1994|bezochtdatum=20 augustus 2017}}</ref> Sommige landen zeiden problemen te hebben met de hoeveelheid naakt en geweld, maar Maleisië stelde uitdrukkelijk de film als '[[Zionisme|zionistische]] propaganda' te beschouwen.<ref>{{en}}{{Citeer nieuws |url= http://www.independent.co.uk/news/world/why-malaysia-banned-schindler-1431194.html |titel= Why Malaysia banned 'Schindler' |auteur= |uitgever= Independent |datum= 24 Maart 1994|bezochtdatum=20 augustus 2017}}</ref> In een interview noemde Spielberg het verbod schandelijk en geworteld in [[antisemitisme]].<ref name ="NYT"/>

== Prijzen ==
''Schindler's List'' won zeven [[Academy Award|Oscars]] en staat hoog in veel filmtoplijsten.
{| class="wikitable"
!jaar
!prijs
!categorie
!genomineerde(n)
!uitslag
|-
| rowspan="12"| 1994
| rowspan="12"| [[Academy Award]] || Beste film || Steven Spielberg, Gerald R. Molen en Branko Lustig || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste regie || Steven Spielberg || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste mannelijke hoofdrol || Liam Neeson || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste mannelijke bijrol || Ralph Fiennes || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste bewerkte scenario || Steven Zaillian || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste originele muziek || John Williams || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste cinematografie || Janusz Kaminski || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste montage || Michael Kahn || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste artdirection || Allan Starski en Ewa Braun || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste geluid || Andy Nelson, Steve Pederson, Scott Millan en Ron Judkins || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste kostuumontwerp || Anna Biedrzycka-Sheppard || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste grime || Christina Smith, Matthew Mungle en Judy Alexander Cory || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| rowspan="13"| 1994
| rowspan="13"| [[British Academy Film Award|BAFTA Award]]
| Beste film || Steven Spielberg, Gerald R. Molen en Branko Lustig || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste regie || Steven Spielberg || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste mannelijke hoofdrol || Liam Neeson || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| rowspan="2"| Beste mannelijke bijrol || Ralph Fiennes || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Ben Kingsley || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste bewerkte scenario || Steven Zaillian || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste score || John Williams || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste cinematografie || Janusz Kaminski || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste montage || Michael Kahn || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste productieontwerp || Allan Starski en Ewa Braun || {{Tabelcel gewonnen}}
|-
| Beste geluid || Charles L. Campbell, Louis L. Edemann, Robert Jackson,<br />Ronald Judkins, Andy Nelson, Steve Pederson en Scott Millan || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste kostuumontwerp || Anna Biedrzycka-Sheppard || {{Tabelcel genomineerd}}
|-
| Beste grime || Christina Smith, Matthew Mungle, Waldemar Pokromski en Pauline Heys || {{Tabelcel genomineerd}}
|}

== Trivia ==
* [[Ralph Fiennes]] kwam 13 kilogram aan voor zijn rol.
*Steven Spielberg zou aanvankelijk de film ''[[Cape Fear (1991)|Cape Fear]]'' gaan maken, en [[Martin Scorsese]] zou ''Schindler's List'' regisseren (al in de jaren 80, was de bedoeling). Ze besloten te ruilen van film.
*Spielberg werkte tegelijkertijd aan ''[[Jurassic Park (film)|Jurassic Park]]''. Via een satellietverbinding regelde hij vanuit Polen dingen voor die film, terwijl hij ondertussen ''Schindler's List'' regisseerde.
*Omdat Spielberg geen toestemming had om in [[Auschwitz (concentratiekamp)|Auschwitz]] zelf te filmen, werden sommige scènes gefilmd op een daarvoor speciaal geconstrueerde set.
*De man die bloemen op de stenen van het graf plaatst, aan het einde van de film, is niet Spielberg maar hoofdrolspeler [[Liam Neeson]].
*Spielberg heeft geen geld overgehouden aan deze film.
*''Schindler's List'' is de duurste zwart-witfilm ooit gemaakt, met een budget van 25 miljoen dollar. Het overtrof daarmee ''[[The Longest Day (film)|The Longest Day]]'' (ook een film over WOII), dat tot dan toe gedurende ruim dertig jaar de duurste zwart-witfilm was.<ref>{{en}}[http://www.imdb.com/title/tt0056197/trivia Trivia], imdb.com, geraadpleegd op 5 oktober 2009</ref>
* [[Harrison Ford]] kreeg de rol van Oskar Schindler aangeboden, maar hij weigerde omdat hij dacht dat sommigen een dergelijke rol totaal niet bij hem zouden vinden passen. Ford speelde namelijk al in veel lichtere films als ''[[Indiana Jones]]'' en ''[[Star Wars]]''. Ook [[Alan Thicke]], [[Bruno Ganz]] en [[Stellan Skarsgård]] werden gezien als mogelijke speler voor de rol van Schindler.
* [[Kevin Costner]] en [[Mel Gibson]] boden zich ook aan om te spelen in de film. Spielberg besloot hun aanbod af te slaan, omdat hij meende dat zulke bekende gezichten het publiek zouden afleiden van het verhaal.
*Na 72 dagen was de film opgenomen, vier dagen voor op schema.

== Zie ook ==
* [[Survivors of the Holocaust]]

{{Appendix|1=bron|2=
{{References}}
}}
{{Navigatie Oscar voor beste film}}
{{Navigatie films Steven Spielberg}}

[[Categorie:Boekverfilming]]
[[Categorie:Dramafilm]]
[[Categorie:Amerikaanse film]]
[[Categorie:Film uit 1993]]
[[Categorie:Film van Steven Spielberg]]
[[Categorie:Geschiedenis van Krakau]]
[[Categorie:Film in het National Film Registry]]
[[Categorie:Zwart-witfilm]]
[[Categorie:Film over de Holocaust]]