Brontekst bekijken van Sint-Antoniusmolen (Eerde)

{{Infobox molen
| naam = Sint-Antoniusmolen
| afbeelding =Eerde Sint-Antoniusmolen 25-9-2011.JPG
| onderschrift = 
| plaats = [[Eerde (Noord-Brabant)|Eerde]]
| bouwjaar = [[1884]]
| verdwenen = 
| type = [[beltmolen]]
| kenmerken = [[ronde stenen molen]]
| vlucht = 26,20 meter
| stellinghoogte =
| functie = [[korenmolen]]
| bestemming = [[maalvaardig]]
| restauraties = 2011
| oorspronkelijk gebruik = 
| huidig gebruik = 
| molendatabase-nl =1331
| molendatabase-Hollandsche Molen =28
| afbeelding2 =
| onderschrift2 =
| afbeelding3 =
| onderschrift3 =
|monumentnummer =527232 
}}
De '''Sint-Antoniusmolen''' is een [[ronde stenen molen]] te [[Eerde (Noord-Brabant)|Eerde]] die in [[1884]] gereed kwam, in [[1944]] grotendeels werd verwoest en sinds [[2011]] weer draai- en maalvaardig is.

De molen is een [[beltmolen]] die fungeerde als [[korenmolen]] en gebouwd is door Wilhelmus Smits, die overleed in [[1897]]. Toen moest de reeds in vervallen staat verkerende molen openbaar worden verkocht en de koper werd de [[Veghel (plaats)|Veghelse]] koopman Bernardus Petrus van Dam, die de molen deed herstellen. In [[1904]] werd de molenberg afgegraven en in plaats daarvan een stenen bouwsel neergezet, een soort bedrijfsgebouwtje. In [[1907]] werden Bernardus' twee zoons de eigenaar van de molen. Zij lieten een stalen assenkruis aanbrengen en plaatsten een [[zuiggasmotor]].

In [[1923]] werd de molen verkocht aan Wilhelmus van Riel welke de maalderij uitbreidde en een mengvoederbedrijfje begon. Dit bedrijfje floreerde uitstekend en in [[1933]] werd een woonhuis naast de molen gebouwd.

==Tweede Wereldoorlog==
Het molenbedrijf had veel last van de bezetting. De bezetter controleerde nauwgezet de oogst en de boeren mochten niet meer houden dan voor hen noodzakelijk was. De rest werd door de bezetter ingenomen, waartoe de molen als inzamelplaats diende.

Tijdens de bevrijding trachtten de geallieerden een corridor naar [[Arnhem]] te forceren, maar de Duitsers vielen in de nacht van 17 op [[18 september]] [[1944]] deze corridor aan via Schijndel en Eerde. Ze verscholen zich in de [[Eerdsche Bergen]], vlak bij de molen, waarin de Amerikanen waren gelegerd. Dezen gebruikten de kap van de molen als observatiepost. Zo werd de molen toneel van strijd en wisselde zes maal van bezetting. De Amerikaanse Sergeant Jacob H. Wingard kwam hierbij in de molen om het leven.

Op [[24 september]] [[1944]] liep de molen zware schade op bij de strijd. Drie Britse [[M4 Sherman|Shermantanks]] werden hierbij vernietigd en één daarvan bevond zich tussen de molen en het molenaarshuis. Dezelfde dag vonden zware gevechten plaats (''the Battle of the Sanddunes'') waarbij de Duitsers in de Eerdsche bergen werden verslagen. Er werd een vliegveld achter de molen op de [[Vlagheide]] aangelegd dat op [[3 februari]] [[1945]] gereed was. Daar de molen in de aanvliegroute lag wilden de Engelsen hem slopen. Dit gebeurde echter niet. In [[1946]] werd het bovenste deel van de molen alsnog gesloopt, wat velen betreurden.

==Na de bevrijding==
Ondertussen was het maalbedrijf weer opgestart. In [[1945]] kwam een dieselmotor en werd het windbedrijf voorgoed gestaakt. In het gebouwtje werd nu ook kunstmest en brandstof verkocht. Nadat Wilhelmus van Riel in [[1968]] was overleden kwam het bedrijf in het bezit van zijn kinderen.

Op [[17 juni]] [[2002]] werd de molen gekocht door de ''Stichting Eerdse Molen''. Op 1 maart [[2009]] startten de wederopbouwwerkzaamheden. Op 10 juli 2011 werd de kap van de molen geplaatst en zijn de roeden gestoken. Op 17 september 2011 is de molen heropend. 

==Monument==
Op het bedrijfsgebouw onder de molen zijn tafels aangebracht met de namen van de omgekomen Amerikaanse en Britse soldaten en die van de omgekomen Eerdse burgers. Vlak bij de molen bevindt zich een bevrijdingsmonument waar elk jaar op 17 september de bevrijding wordt herdacht en op 4 mei de dodenherdenking wordt gehouden.

==Externe links==
* {{Link molendatabase-nl|id=1331}}
* [http://www.eerdsemolen.nl/index.htm Website van de molen]

{{Coor title dms|51|36|20.53|N|5|29|30.4|E|scale:1563_region:NL}}

[[Categorie:Molen in Noord-Brabant]]
[[Categorie:Operatie Market Garden]]
[[Categorie:Maalvaardige molen]]
[[Categorie:Gemeentelijk monument in Meierijstad]]
[[Categorie:Rijksmonument in Meierijstad]]