Secularisering

Secularisering is de algemene benaming voor de verwereldlijking zoals die tot uitdrukking komt in laïcisering, ontkerkelijking, de reductie van religie tot het private terrein en de afname van de maatschappelijke invloed van religie. Deze secularisering vindt plaats volgens een voor het eerst door Max Weber omschreven seculariseringproces, dat tegenwoordig grotendeels wordt gedefinieerd in de secularisatiethese.

Secularisatie geldt onder bepaalde voorwaarden als synoniem, behalve dat dit woord ook in andere zin kan worden gebruikt voor een aantal specifieke zaken.

Gedurende de middeleeuwen namen kerk en religie in Europa een belangrijke plaats in binnen alle aspecten van het leven, zowel filosofisch, cultureel, sociaal als politiek. Maar vooral in de 19e en 20e eeuw verminderde de invloed van de chistelijke godsdienst en kerken op het openbare leven, vooral in West-Europa. In iets mindere mate geldt dit ook voor Noord-Amerika in de 19e eeuw en later voor Oost-Europa onder het communisme in de 20e eeuw. Ook in de rest van de wereld zijn bij tijd en wijle seculariserende tendensen te merken geweest. In landen als Japan en China heeft religie altijd al een wat minder belangrijke rol in het openbare leven gespeeld dan in Europa; daar is dan ook minder te merken geweest van secularisering. In veel landen met een moslim-meerderheid is religie echter nog altijd aanwezig in cultuur, maatschappij en politiek, hoewel sommige, zoals Turkije, wel gedeeltelijk geseculariseerd zijn.

Begripsverwarring

• Secularisatie is behalve synoniem voor secularisering ook o.a. het onteigenen van bezit van de Kerk. Het gaat hier dan meestal om het bezit van land en kloosters dat overgaat van de rooms-katholieke kerk op de staat. Secularisatie wordt vaak onterecht ook in algemene zin aangeduid met het woord secularisering.
• Ontkerkelijking is het proces waarbij de kerk als instituut invloed verliest in de maatschappij. Hieronder valt de trend dat steeds minder mensen de kerk bezoeken, en ook de scheiding van kerk en staat. Ontkerkelijking kan worden aangeduid met secularisatie of seculariseren omdat het daar een aspect van is, zonder dat de woorden exacte synoniemen van elkaar zijn.
• Secularisering is de benaming voor het algemene fenomeen van verwereldlijking, waarin religie als levenshouding voor de personen in de maatschappij aan belang verliest. Ook ontkerkelijking en laïcisering worden onder dit brede begrip geschaard.
• Secularisme is de stroming die zich beijvert voor het seculariseren van staat en maatschappij: secularisten proberen de invloed van kerk en religie steeds terug te dringen.