Prebende: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 10 sep 2008 20:55

Een prebende (van het Latijn praebenda pars = te schenken deel) is het jaarlijkse inkomen van een geestelijke.

Het Latijnse werkwoord praebeo (Nederlands: aan- of toerijken) werd oorspronkelijk gebruikt om de inkomsten van een kapittel van kanunniken (koorheren) aan te duiden dat voor het levensonderhoud van deze geestelijken bestemd was.

In het kerkrecht komt het woord prebende alleen in deze zin voor, in het dagelijks spraakgebruik is het een aanduiding voor kerkelijke inkomsten, beneficiën genaamd, in ruimere zin.

De prebende moet worden opgebracht door een bisdom, parochie ofklooster. Ook de inkomsten van de dames van de Theresia-Orde werden prebenden genoemd. Onder het ancien régime, het absolutistische Europa van vóór de Franse Revolutie, verdeelden de kerkvorsten en de koningen de inkomsten van kloosters en bisdommen onder hun vrienden, familie en relaties. Een geestelijke kon inkomsten trekken uit meerdere bisdommen en kloosters en hoefde zijn ambt niet eens uit te voeren. Deze constructie werd een "Prebende sine cura", Latijn voor "geld zonder(ziels)zorg" genoemd. Het Nederlandse woord sinecure ontleent hieraan zijn bestaan.

Terwijl de hofadel de inkomsten genoot, vervielen de kloosters en werden veel bisdommen, zo goed en zo kwaad als dat met te weinig geld ging, bestuurd door straatarme kapelaans en pastoors. Deze misstand was een van de oorzaken van de Franse revolutie van 1789.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Een '''prebende''' is het jaarlijkse inkomen van een geestelijke.
+Een '''prebende''' (van het [[Latijn]] ''praebenda pars'' = te schenken deel) is het jaarlijkse [[inkomen]] van een [[geestelijke]].
 Het [[Latijn]]se werkwoord ''praebeo'' (Nederlands: aan- of toerijken) werd oorspronkelijk gebruikt om de inkomsten van een [[kapittel]] van [[kanunnik|kanunniken]] (koorheren) aan te duiden dat voor het levensonderhoud van deze geestelijken bestemd was.
@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 Deze constructie werd een "''Prebende sine cura''", Latijn voor "geld zonder(ziels)zorg" genoemd.
 Het Nederlandse woord ''sinecure'' ontleent hieraan zijn bestaan.
-De [[adel|adellijke]] Charles Maurice de [[Talleyrand]]-Périgord was bisschop van [[Autun]], een plaats die hij zelden of nooit bezocht. Hij was zo onervaren in het lezen van de [[mis]] dat hij zijn vrienden bij de zeldzame gelegenheid dat hij die wèl celebreerde maande "hem niet aan het lachen te maken".
 Terwijl de hofadel de inkomsten genoot, vervielen de kloosters en werden veel bisdommen, zo goed en zo kwaad als dat met te weinig geld ging, bestuurd door straatarme kapelaans en pastoors.
-Deze misstand was een van de oorzaken van de grote [[Franse revolutie]] van [[1789]].
+Deze misstand was een van de oorzaken van de [[Franse revolutie]] van [[1789]].
 [[Categorie:Geschiedenis van de Nederlanden in de 18e eeuw]]
 [[Categorie:Geschiedenis van Frankrijk]]
 [[Categorie:Kerkgeschiedenis]]
 [[de:Pfründe]]